 Instalacje centralnego ogrzewania
Efektywna i ekonomiczna praca domowego układu grzewczego zależy głównie od tego, jakie źródła energii się wybierze, czy prawidłowo wyli-czy się zapotrzebowanie na ciepło w konkretnym budynku, a następnie adekwatnie do niego do-bierze urządzenia i instalację.
Wybór paliwa dostarczającego ciepła dla naszego domu narzuca kolejne decyzje dotyczące rodzaju kotła, czy też sposobu wykonania instalacji. Postawienie na gaz ziemny, gaz płynny lub olej opałowy oznacza wykonanie w budynku instalacji centralnego ogrzewania wodnego z grzejnikami albo z tak zwaną - podłogówką (oba rozwiązania można również łączyć). Decyzja o wyborze prądu, to z kolei konieczność zamontowania w pomieszczeniach grzejników elektrycznych lub pieców akumulacyjnych, ewentualnie kotła elektrycznego. Jasne jest więc, że zagadnienie ogrzewania należy przemyśleć bardzo gruntownie, gdyż jakiekolwiek późniejsze zmiany (np. przejście z grzejników elektrycznych na centralne ogrzewanie wodne) będą wiązały się między innymi z dużymi kosztami, koniecznością przeróbek budowlanych oraz kuciem ścian i podłóg. Trzeba również pamiętać, że umiejscowienie urządzeń grzewczych (kotła, grzejników, zbiornika na paliwo i składu opału) musi być naniesione na projekt. Decyzję w jaki sposób ogrzewać dom, należy zatam podjąć jak najwcześniej, najlepiej przed zleceniem wykonania projektu.
WYBÓR PALIWA
Gaz ziemny. To bardzo korzystny wybór jeśli w pobliżu domu przebiega miejska sieć gazowa. Zaletą gazu jest stosunkowo niska cena. Trzeba jednak pamiętać, że to może się akurat szybko zmienić w związku z trudną sytuacją polityczno --gospodarczą w Europie i na świecie. Inną ważną zaletą gazu jako nośnika energii jest brak konieczności magazynowania, a tym samym płacenia za napełnienie zbiornika w momencie dostawy. Rachunki za gaz ziemny reguluje się według wysokości zużycia, średnio co 2 miesiące.
Gaz płynny. Spalanie tego nośnika energii jest bezzapachowe, a powstające spaliny są znacznie czyściejsze niż te, które powstają przy spalaniu oleju. Paliwo przechowuje się w zbiornikach naziemnych lub podziemnych (muszą być usytuowane poza domem). W razie jakiegokolwiek wycieku powstaje więc znacznie mniejsze zagrożenie niż w przypadku oleju opałowego magazynowanego w budynku. Instalacje na gaz płynny mają jeszcze jedną ważną zaletę. Jeżeli w okolicy zostanie ułożona sieć gazowa, to przejście z gazu płynnego na ziemny nie wymaga wymiany kotła.
Olej opałowy. Może być magazynowany wewnątrz budynków (w piwnicy albo w kotłowni) w zbiornikach: jedno- lub dwupłaszczowych (ewentualnie w baterii zbiorników). Zbiornik powinien być ustawiony w odpowiedniej odległości od kotła oraz odgrodzony od niego ścianką działową. Pomieszczenie, w którym przechowywany będzie olej opałowy musi być zaopatrzone w sprawną wentylację. Jeśli zbiornik lub zbiorniki mają łącznie pojemność większą niż 1 m3, trzeba je zamontować w innym pomieszczeniu niż kocioł. Olej opałowy może być również przechowywany na zewnątrz domu (w zbiorniku naziemnym lub podziemnym). Jest to jednak rozwiązanie stosowane sporadyczne, ponieważ trzeba wówczas zapewnić ogrzewanie oleju w zbiorniku oraz w przewodach doprowadzających do domu.
Paliwa stałe. Węgiel kamienny, brunatny, koks i drewno to w dalszym ciągu paliwa najtańsze na rynku. Różni je wartość opałowa oraz zawartość popiołu. Węgiel sprzedawany jest w kilku gatunkach i w różnej granulacji.
Paliwa ekologiczne, czyli biomasa (słoma i odpady drzewne). Ich zastosowanie sprawia, że koszty ogrzewania są o około 30-70% niższe niż w przypadku tradycyjnych paliw stałych. Poza tym biomasa jest paliwem odnawialnym i jej „złoża" szybko się regenerują. Wadą tego paliwa jest jego mała kaloryczność. Oznacza to, że do uzyskania takiej samej ilości ciepła co w przypadku np. węgla, trzeba go spalić prawie dwa razy więcej.
Rośliny energetyczne, tj. wierzba wiciowa, miskant olbrzymi, malwa pensylwańska, rdest sachaliński, róża wielokwiatowa, słonecznik bulwiasty. W Polsce na plantacjach energetycznych najczęściej uprawiane są szybko rosnące odmiany wierzby wiciowej.
Prąd to najdroższy, ale też najwygodniejszy nośnik energii. Jeśli mamy zamiar ogrzewać dom kotłem elektrycznym, musimy wystąpić do zakładu energetycznego o zwiększenie przydziału mocy. Bardzo często zachodzi wobec tego konieczność przerobienia przyłącza, a to znacznie podnosi koszty inwestycji. Kotły o małej mocy mogą być zasilane prądem jednofazowym 230 V. Planując ogrzewanie prądem należy pomyśleć o załatwieniu formalności związanych z możliwością korzystania z tańszej, drugiej taryfy.
JEDNA CZY DWIE FUNKCJE KOTŁA?
Wybór funkcji, jaką ma pełnić kocioł jest równie ważny jak wybór paliwa. Należy podjąć decyzję, czy będzie to kocioł wyłącznie do ogrzewania domu, czy też ma on ogrzewać budynek i przygotowywać ciepłą wodę. W drugim przypadku mamy do wyboru dwa rozwiązania: do kotła jednofunkcyjnego trzeba podłączyć zasobnik na wodę lub zdecydować się na kocioł dwufunkcyjny ogrzewający wodę przepływowo. Ważne jest to, aby przed podjęciem jakichkolwiek decyzji zorientować się jakie jest zapotrzebowanie budynku na ciepło (moc) oraz ile ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) ma produkować instalacja.
KOTŁY OLEJOWE I GAZOWE
Kotły olejowe występują w odmianach jedno- lub dwufunkcyjnych, ale tych drugich produkuje się mało. Sprawność kotłów olejowych sięga 94%. Są to przeważnie urządzenia o sporych gabarytach, chociaż na rynku dostępnych jest już kilka modeli kompaktowych.
Kotły gazowe mogą być jedno- lub dwufunkcyjne. Różnić może je ponadto typ palnika, a tym samym sposób instalacji. Kotły gazowe mogą mieć otwartą lub zamkniętą komorę spalania. W pierwszym przypadku powietrze potrzebne do spalania pobierane jest z pomieszczenia, w którym zainstalowane jest urządzenie, w drugim natomiast doprowadzane z zewnątrz. Kocioł z zamkniętą komorą spalania ma nieco inne wymagania instalacyjne, eksploatacyjne, a przy tym wyższą sprawność od swego „kuzyna" z komorą otwartą. Obecnie zdecydowanie dominują kotły z komorą zamkniętą. Są to zwykle kotły kondensacyjne, w których wykorzystuje się ciepło kondensacji, czyli skraplania pary wodnej zawartej w spalinach. Jeżeli spaliny zostaną schłodzone poniżej punktu rosy, to zawarta w nich para wodna zmienia stan skupienia z gazowego na ciekły. Powstające w tym procesie ciepło podgrzewa dodatkowo wodę kotłową. Najwyższą sprawność tego rodzaju urządzenia osiągają, gdy temperatura wody grzewczej wynosi 40-50°C, a temperatura wody powracającej jest możliwie najniższa. W związku z tym kotły kondensacyjne przeznaczone są przede wszystkim do instalacji niskotemperaturowych (zwłaszcza ogrzewania podłogowego). Skropliny powstające w czasie kondensacji pary wodnej odprowadza się najczęściej do kanalizacji.
PALNIK...
...umieszczony jest w komorze spalania. Najlepsze są te typy, które mają modulowaną (czyli płynną) regulację. Im większy jest zakres modulacji, tym większą sprawność w rzeczywistych warunkach eksploatacji osiąga urządzenie. W odróżnieniu od kotłów wyposażonych w palniki z modulowaną regulacją, kotły z palnikami jednostopniowymi pracują w trybie włącz/wyłącz, nawet jeżeli zastosowana jest regulacja pogodowa.
W kotłach gazowych stosuje się palniki modulowane, w olejowych natomiast palniki jedno- albo dwustopniowe. Palniki gazowe w zależności od sposobu doprowadzenia gazu mogą występować jako atmosferyczne lub wentylatorowe (nadmuchowe):
- w atmosferycznych powietrze potrzebne do spalania gazu jest zasysane wskutek różnicy ciśnień i takie palniki stosu-je się tylko w kotłach gazowych z otwartą komorą spalania;
- w wentylatorowych powietrze jest nadmuchiwane.
Kotły olejowe wyposażone są w palniki wentylatorowe, w których ciśnienia powietrza i oleju są tak regulowane, aby ograniczać do minimum emisję szkodliwych związków. Niektóre typy kotłów mogą pracować zarówno na olej, jak i na gaz. Wymaga to wybrania odpowiedniego typu palnika lub zakupu palnika dwupaliwowego.
RODZAJ KOMORY SPALANIA...
...decyduje o tym jak zbudowana będzie instalacja grzewcza. Jeśli kocioł ma komorę otwartą, a więc pobiera powietrze do spalania z pomieszczenia, w którym jest zainstalowany, to spaliny z takiego kotła trzeba wyprowadzać na zewnątrz kominem. W przypadku kotłów z zamkniętą komorą spalania komin zastąpiony jest przewodem powietrzno-spalinowym, zbudowanym z dwóch współśrodkowo umieszczonych rur (jedna w drugiej). Rurą zewnętrzną dopływa do kotła powietrze atmosferyczne, natomiast wewnętrzną usuwane są spaliny. Kocioł tego rodzaju można zamontować nie tylko w kotłowni, ale również w korytarzu czy łazience. Wprawdzie koszt kotła z zamkniętą komorą spalania jest wyższy niż urządzenia z komorą otwartą o analogicznej mocy, warto jednak pamiętać, że jego montaż nie wymusza wykonania dodatkowej wentylacji nawie wnowywiewnej (niezbędnej w pomieszczeniu, w którym pracuje kocioł z otwartą komorą spalania).
PRODUKCJA CIEPŁEJ WODY...
...może być rozwiązana na kilka sposobów. Kocioł dwu-funkcyjny może podgrzewać zarówno wodę krążącą w grzejnikach, jak i c.w.u. do zmywania, kąpieli itd. przygotowując ją przepływowo, w momencie poboru. To najbardziej ekonomiczne źródło ciepła w domu, jeśli zapotrzebowanie na wodę użytkową jest umiarkowane. Dla większej liczby domowników zdecydowanie korzystniejszym rozwiązaniem jest kocioł jednofunkcyjny z zasobnikiem ciepłej wody (zasobnik taki może również współpracować z kotłem dwufunkcyjnym). Gromadzenie ciepłej wody związane jest wprawdzie z pewnymi stratami energii, ale ciepłą wodę uzyskuje się niemal natychmiast (bez czekania). Oczywiście pod warunkiem, że zasobnik znajduje się blisko punktów poboru, co pozwala uniknąć czekania, aż z rur spłynie zimna woda. Jeśli z jakichś względów zasobnik musi znajdować się w sporej odległości od punktów poboru, warto zamontować obieg cyrkulacyjny, którym woda będzie krążyć między najdalej położonym odbiornikiem ciepłej wody, a kotłem. Zapewnimy w ten sposób komfort użytkowania instalacji (nie trzeba czekać na spłynięcie zimnej wody z rur).
DOBÓR MOCY GRZEWCZEJ KOTŁA...
...związany jest ściśle z wielkością domu oraz jego izolacyjnością (akumulacją ciepła). Przy obliczaniu mocy kotła dwu-funkcyjnego trzeba ponadto uwzględnić liczbę domowników.
Można przyjąć, że do ogrzewania pomieszczeń o standardowej wysokości 2,5 m w poprawnie ocieplonym domu, potrzeba do 70 W mocy kotła na 1 m2 powierzchni. Zapotrzebowanie przeciętnego domu jednorodzinnego na ciepło zaspokaja przeważnie kocioł o mocy około 20 kW. Wybierając kocioł warto pamiętać, że jego maksymalne możliwości są wykorzystane zaledwie przez kilkanaście dni w roku. Ponad 90% sezonu grzewczego pracuje on ze sporym zapasem mocy, a w ciągu roku jest ona wykorzystywana średnio w 40%.
STEROWANIE...
...pozwala na regulowanie mocy nowoczesnych palników. Kotły olejowe i gazowe bardzo dobrze współpracują z automatyką i pozwalają uzyskać spore oszczędności. Podstawowym i najprostszym układem sterującym jest czuj nik temperatury zainstalowany w pomieszczeniu. Stałą, zadaną temperaturę utrzymuje on wysyłając do palnika odpowiednie sygnały: „grzać mocniej", „grzać słabiej". Trzeba jednak pamiętać, że system grzewczy ma pewną bezwładność cieplną. Przez jakiś czas po zmniejszeniu płomienia woda płynąca w rurach jest cieplejsza od zadanej, a po jego zwiększeniu trzeba również odczekać, zanim się na-grzeje. Kotły można wyposażyć ponadto w tzw. automatykę pogodową. Do układu sterowania trafiają wówczas dane z czujnika temperatury umieszczonego na zewnątrz budynku. Na podstawie wszystkich zebranych informacji (z wnętrza i z otoczenia domu) odpowiednio zaprogramowany mikroprocesor ustala najlepszy sposób grzania. Może on m.in. korygować z wyprzedzeniem parametry pracy kotła, jeżeli zmienia się temperatura zewnętrzna. Spore oszczędności może zapewnić programator czasowy, który pozwala nastawiać pożądaną temperaturę nie tylko w zależności od pory dnia, ale z uwzględnieniem cyklu tygodniowego.
KOTŁY NA PALIWA STAŁE
Obsługa kotłów tego rodzaju była niegdyś bardzo kłopotliwa: trzeba było często dokładać opału i usuwać popiół. Nowoczesne kotły na paliwo stałe w znacznym stopniu ograniczyły te uciążliwości. Dużo wyższa jest również ich sprawność.
WYBÓR KOTŁA
Do dyspozycji inwestorów są zarówno urządzenia tanie (o niskiej sprawności), jak takie, w których na wyższą cenę wpływa pełna automatyka i elektroniczna regulacja wydajności. Kotły starszej generacji przeznaczone do instalacji wysokotemperaturowych (woda grzewcza o temperaturze 70-90°C). Ich zaletą jest niska cena, wadą - niska wydajność. Kotły nowoczesne mogą współpracować zarówno z instalacjami wysoko-, jak i niskotemperaturowymi (ogrzewanie podłogowe). Warunkiem ich prawidłowej pracy jest utrzymywanie temperatury wody na poziomie powyżej 70°C. W przeciwnym razie na wymienniku odkładają się smoliste osady. Problem odpowiedniego obniżenia temperatury grzewczej rozwiązuje zainstalowanie zaworu mieszającego albo wymienika ciepła. Kotły na paliwo stałe mogą współpracować z instalacjami typu zamkniętego (jak kotły gazowe) lub otwartego, czyli zabezpieczonymi otwartym naczyniem wzbiorczym. Instalacja typu otwartego ma wiele wad, wśród których najbardziej uciążliwą jest stały kontakt wody z powie-trzem, powodujący przyspieszoną korozję grzejników. Praca w układzie zamkniętym wymaga jednak specjalnego zabezpieczenia - wężownicy schładzającej kocioł wodą wodociągową.
JAKI RODZAJ SPALANIA?
Kotły ze spalaniem górnym są najtańsze i najczęściej stosowane. Gazy spalinowe przechodzą wówczas przez całą warstwę materiału opałowego (tę która jest aktualnie spalana oraz tę która stanowi zapas). Konsekwencją takiego rozwiązania są zmiany wydajności urządzenia. Kotły ze spalaniem górnym mogą być wyposażone w urządzenia regulujące proces spalania, takie jak: miarkownik ciągu (sterujący stopniem otwarcia klapy dostępu powietrza) lub regulator elektroniczny (sterujący wentylatorem nadmuchu powietrza i pompą obiegową). Poważną wadą tego rodzaju kotłów jest kłopotliwa obsługa. Wymagają one bowiem codziennego rozpalania, usuwania popiołu, dokładania paliwa (co najmniej raz dziennie) oraz czyszczenia wymiennika oraz kanałów spalinowych z sadzy oraz złogów smoły (przynajmniej raz w tygodniu). Temperatura spalin opuszczających kocioł jest wysoka, nie ma więc ryzyka powstawania skroplin. Kotły ze spalaniem górnym nie wymagają zatem stosowania w kominach wkładów ze stali lub ceramiki.
W kotłach ze spalaniem dolnym gazy spalinowe wy-chodzą z paleniska bezpośrednio do strefy wymiany ciepła i przechodzą tylko przez tę część opału, która jest w danym momencie spalana. Takim kotłem znacznie łatwiej jest sterować. Sprawność urządzenia jest wyższa, a spalanie dokładniejsze. Do atmosfery wydziela się znacznie mniej zanieczyszczeń, znacznie mniejsza jest również ilość powstającego popiołu. Moc kotła regulowana jest automatycznie poprzez dozowanie powietrza potrzebnego do spalania (dostarcza je wentylator).
KOTŁY NA MIARĘ CZASÓW
Nowoczesne kotły z podajnikiem paliwa mają bardzo wysoką sprawność (powyżej 88%). Nie występuje w nich tradycyjny ruszt, a jego funkcję pełni specjalny palnik. Jest to blok wykonany z żeliwa lub ze stali nierdzewnej. Paliwo doprowadza napędzany elektrycznie podajnik. Dzięki temu można bardzo precyzyjnie sterować spalaniem. Konstrukcja palnika umożliwia spalanie w tym kotle jedynie opału o drobnej granulacji takiego jak: pelety, miał węglowy, zrębki, trociny i drobny węgiel (groszek). Kotły te muszą współpracować z podajnikiem paliwa i dzięki temu nie wymagają stałej obsługi (paliwo uzupełnia się co kilka lub kilkanaście dni).
Do spalania drewna przeznaczone są kotły zgazowujące. Komora spalania w takim urządzeniu umieszczona jest pod komorą załadowczą. Powietrza dostarcza wentylator umieszczony przeważnie na przedniej ściance urządzenia. Zanim drewno zostanie spalone jest najpierw suszone i odgazowywane. Dzięki temu uwolniony gaz drzewny spala się w temperaturze około 1200°C, a potem jest dopalany w wymienniku. Jednorazowy załadunek wystarcza na około 8-12 godzin. Zupełnie inną budowę mają kotły wsadowe przeznaczone do spalania słomy. Pionowa komora załadowcza, do której wkłada się baloty słomy, znajduje się obok komory spalania. Oddziela je od siebie specjalna przegroda z otworem w dolnej części. Naprzeciw niego znajduje się dmuchawa, która tłoczy powietrze prostopadle do balotów. Tu też następuje spalanie słomy. W miarę jak słoma balotu najniższego się wypala, pozostałe osuwają się pod własnym ciężarem.
STEROWANIE
W kotłach na paliwo stałe można również zastosować automatykę. Najprostszym tego typu rozwiązaniem jest regulator dopływu powietrza. Standardem stają się także układy termostatyczne, które na podstawie wskazań czujników temperatury dostosowują moc kotła do bieżących potrzeb - np. sterując obrotami wentylatora. Rozbudowane układy mikro-procesorowe mogą natomiast nie tylko sterować pracą urządzenia, ale informować o jego stanie oraz o przyczynach ewentualnych zakłóceń w pracy.
KOTŁY ELEKTRYCZNE
Entuzjaści ogrzewania domu energią elektryczną uważają prąd za najbardziej ekologiczne źródło ciepła, gdyż korzystanie z niego nie pomnaża uciążliwych zanieczyszczeń środowiska. Przeciwnicy twierdzą natomiast, że spaliny emitowane do atmosfery przez elektrownie węglowe stanowią ogromne zagrożenie dla środowiska (kwaśne deszcze, efekt cieplarniany, tysiące ton odpadów). Zdania są podzielone, ale wiele argumentów przemawia za tym, że zakup kotła elektrycznego może być opłacalną inwestycją:
- kotły na prąd mają bardzo wysoką, niemal stuprocentową sprawność,
- cena urządzenia jest zazwyczaj dużo niższa od ceny kotła gazowego lub olejowego podobnej mocy,
- kocioł elektryczny jest wygodny w użyciu - nie wymaga budowania komina i usuwania popiołu, nie stwarza ryzyka zaczadzenia,
- urządzenie zajmuje mało miejsca i można go zamontować w dowolnym pomieszczeniu domu.
Należy jednak pamiętać, że oprócz wszystkich wymienionych zalet, ogrzewanie domu za pomocą kotła elektrycznego ma też jedną, za to bardzo poważną wadę - jest dość kosztowne.
WYBÓR KOTŁA
Kotły elektryczne to zazwyczaj małe i lekkie urządzenia jednofunkcyjne, wykonane w wersji wiszącej. Mogą one współpracować z zasobnikiem c.w.u., dzięki czemu jedno urządzenie oprócz ogrzewania zapewni także ciepłą wodę dla mieszkańców domu. Na rynku dostępne są również kotły stojące. Mają one zazwyczaj dużą moc i wyposażone są w zasobnik.
Kocioł elektryczny ma prostą budowę. Źródłem ciepła jest w nim najczęściej grzałka, czyli metalowy drut oporowy w osłonie stalowej, miedzianej lub mosiężnej. Osłona zabezpiecza grzałkę przed kontaktem z wodą (podobnie jak w czajnikach elektrycznych). W zależności od typu, kocioł może mieć jedną grzałkę lub kilka (ich liczba wpływa na moc kotła). Do ogrzania przeciętnego domu jednorodzinnego wystarcza przeważnie około 10 kW. Jeśli dom jest dobrze ocieplony, moc taka wystarczy do ogrzania powierzchni do 200 m2. Kocioł elektryczny może spełniać także rolę wspomagającą. Wówczas jego moc może być znacznie niższa. Czasami wystarczą 4 kW.
Jeżeli kocioł ma kilka grzałek, to włączają się one kolejno wraz ze wzrostem zapotrzebowania na ciepło (moc kotła odpowiednio się zwiększa). Poszczególne stopnie grzewcze składają się na całkowitą moc kotła, a ich kolejne załączenia sterowane są automatycznie. Proces zwiększania mocy można uzależnić od: temperatury wody powrotnej, temperatury w tzw. pomieszczeniu kontrolnym (automatyka pokojowa), temperatury panującej na zewnątrz (automatyka pogodowa). Kocioł elektryczny powinien być wyposażony w przeponowe naczynie wzbiorcze oraz pompę obiegową, które są niezbędne do prawidłowego działania urządzenia. Przed ewentualnym uszkodzeniem kocioł chroniony jest przez zawór bezpieczeństwa oraz termostaty, a przed przeciążeniem domowej instalacji elektrycznej chronią ograniczniki poboru prądu.
Kocioł elektryczny ma też najczęściej tzw. układ przeciwzamarzaniowy. Jest to taka pozycja ustawienia termostatu, która włącza kocioł w przypadku, gdy temperatura spadnie poniżej określonej wartości np. +5°C.
Warto też sprawdzić, czy kocioł ma wbudowaną tzw. grupę bezpieczeństwa (manometr, naczynie wzbiorcze i zawór bezpieczeństwa). Przeciwdziała ona nadmiernemu wzrostowi ci-śnienia wody w instalacji grzewczej. Mogłoby to bowiem do-prowadzić do poważnego uszkodzenia kotła.
STEROWANIE
Kocioł elektryczny jest sterowany w taki sposób, aby jego moc była dopasowywana do rzeczywistego zapotrzebowania budynku na ciepło (osiąga się to przez włączanie i wyłączanie grzałek). Urządzenie może być również wyposażone w programator czasowy, zapewniający pracę według wytycznych ustalonych przez domowników. Im bardziej rozbudowana jest automatyka, tym kocioł jest droższy, ale rosną możliwości obniżania kosztów ogrzewania.
PRZED ZAKUPEM
- Należy sprawdzić, czy kocioł ma znak CE, gwarantujący bezpieczeństwo użytkowania.
- Warto sprawdzić jakiej mocy urządzenie można podłączyć bez modernizacji.
- Decydując się na kocioł elektryczny, trzeba wystąpić do zakładu energetycznego o zwiększenie przydziału mocy. Może się to wiązać z koniecznością przerobienia instalacji oraz przyłącza.
PODGRZEWACZE CIEPŁEJ WODY
Ciepła woda zamiast przez kocioł co. może być „produkowana" przez podgrzewacz (elektryczny lub gazowy). Jest on nie-zbędny również w takiej sytuacji, gdy na przykład c.w.u. w łazience uzyskuje się z zasobnika współpracującego z kotłem centralnego ogrzewania, a kuchnia leży daleko od kotłowni. Nie warto wówczas doprowadzać do niej długich przewodów, gdyż woda szybko w nich stygnie. Podgrzewacz elektryczny może okazać się niezbędny w domu, w którym nie ma kotła, a wszystkie pomieszczenia ogrzewane są energią elektryczną. Podgrzewacze mogą być zasilane bezpośrednio, np. energią elektryczną, gazem lub pośrednio - przy wykorzystaniu gorącej wody z kotła jako czynnika grzewczego (w kotłach dwufunkcyjnych i kotłach jednofunkcyjnych z zasobnikiem). Niezależnie od paliwa, warto się zastanowić, jakie urządzenie chcemy mieć w domu - podgrzewające wodę w sposób przepływowy czy pojemnościowy? Każde ma bowiem zalety i wady.
PODGRZEWACZE GAZOWE
Wymagają podłączenia do instalacji gazowej oraz kominowej, która jest przystosowana do odprowadzania spalin gazowych. Urządzenie takie można zainstalować w pomieszczeniu o kubaturze nie mniejszej niż 8 m3, które wyposażone jest w bardzo dobrą wentylację. Trzeba zapewnić nawiew powietrza (przez nawiewnik zamontowany w pomieszczeniu lub przez nawiewniki zamontowane w pokojach) oraz wywiew (przez kanał wentylacyjny).
Gazowe pojemnościowe. Urządzenia te mają moc do 10 kW i są wyposażone w zbiorniki o pojemności od 80 do 200 litrów. Do pojemności 120 litrów można zawieszać je na ścianie. Pozostałe powinny być urządzeniami stojącymi. W dolnej części zbiornika znajduje się palnik, natomiast w części środkowej - pionowy kanał spalinowy. Kiedy palnik zostaje włączony, gorące spaliny przepływające kanałem oddają ciepło otaczającej go wodzie. Palnik pracuje do momentu, w którym woda w zasobniku osiągnie zadaną temperaturę, a następnie wyłącza się. Podgrzewacze tego rodzaju muszą być podłączone do komina. Uruchamia się je za pomocą zapalarki piezoelektryczną. Urządzenia mogą być przystosowane do podłączenia cyrkulacji c.w.u
Gazowe przepływowe. Zwane są również termami lub piecykami kąpielowymi. Mogą być zasilane zarówno gazem ziemnym jak i płynnym. Na rynku dostępne są modele z otwartą oraz z zamkniętą komorą spalania. Drugie z wymienionych, chociaż droższe, uważa się za dużo bezpieczniejsze w użytkowaniu. Nie wymagają one podłączenia do tradycyjnego komina, zaś powietrze niezbędne do procesu spalania pobierane jest przez przewód powietrzno-spalinowy. Tą samą drogą usuwane są również spaliny. Gazowe przepływowe podgrzewacze wody dostępne są w 3 różnych przedziałach mocy: małej 17-19 kW, średniej 23-24 kW i dużej około 30 kW. Mają wydajność 9-14 l/min. Temperaturę wody w urządzeniu można regulować ręcznie lub automatycznie. W trybie ręcznym wielkość płomienia może być zmieniana w sposób dowolny, w automatycznym samoczynnie dopasowuje się do ilości przepływającej wody.
PODGRZEWACZE ELEKTRYCZNE
Jeśli urządzenia są niewielkie można je zasilać z instalacji jednofazowej (230 V). Jeśli natomiast mają moc powyżej 6 kW trzeba je podłączyć do instalacji trójfazowej. Zarówno jedne i drugie produkowane są jako pojemnościowe (podgrzewające wodę znajdującą się w zasobniku) lub przepływowe - uruchamiane w momencie odkręcenia kranu.
Elektryczne pojemnościowe. Moc elektrycznych podgrzewaczy pojemnościowych to najczęściej 1,5 do 2 kW. Występują dwa typy tego rodzaju urządzeń: bezciśnieniowe (jednopunktowe) oraz ciśnieniowe (wielopunktowe). Pierwsze mają zwykle pojemność od 5 do 15 litrów i mogą współpracować tylko z jedną baterią. Montuje się je bezpośrednio nad lub pod miejscem, w którym wykorzystywana będzie woda. Zwykle kupuje sieje w komplecie z baterią, bo musi być ona specjalnego typu.
Najlepiej stosować je w miejscach, gdzie wody używamy w niewielkich ilościach, ale często. Podgrzewacze ciśnieniowe przeznaczone są do współpracy z kilkoma bateriami. Mogą mieć pojemność od kilku do kilkuset litrów. Mniejsze można zamontować w szafce, większe zawiesić pod sufitem, na ścianie, albo też postawić na specjalnym stojaku. Od wielkości i mocy podgrzewacza zależy czas podgrzewania wody, a zatem komfort użytkowania.
Elektryczne przepływowe. Moc tych urządzeń jest bardzo zróżnicowana (od 3,5 do ponad 20 kW). Podobnie jest również z wydajnością (od 1,5 do 14 litrów na minutę). Elektryczne podgrzewacze przepływowe o małej mocy mogą zasilać tylko jeden punkt poboru wody (zwykle sprzedawane są w komplecie z baterią i wylewką lub „słuchawką" prysznicową). Większe pozwalają dostarczać wodę do kilku punktów jednocześnie. W urządzeniach tych temperaturę wody reguluje się hydraulicznie (im więcej wody się pobiera, tym niższa jest jej temperatura) lub elektronicznie (temperatura pozostaje stała niezależna od ilości pobieranej wody. W podgrzewaczach sterowanych elektronicznie temperaturę wody można nastawić z dokładnością do 0,5-l°C.
PRZEZ ŚCIANĘ, A MOŻE PRZEZ DACH?
Przewód powietrzno-spalinowy może być wyprowadzony przez ścianę budynku tylko wówczas, gdy jest on wolnostojący, a moc kotła nie przekracza 21 kW. Jeżeli jest większa, przewód może być wyprowadzony tylko przez dach. Pod żadnym pozorem nie wolno przekroczyć maksymalnej długości przewodu powietrzno-spalinowego, zalecanej przez producenta (najczęściej od 4 do 6 m). W przeciwnym razie ciśnienie wytworzone przez wentylator nie wystarczy do pokonania oporu przewodu powietrzno-spalinowego.
Należy pamiętać również o tym, że przewody powietrzno-spalinowe wyprowadzone ze ściany budynku muszą się znajdować na wysokości przynajmniej 2,5 m nad ziemią. W przeciwnym wypadku ich wysoka temperatura stanowi zagrożenie dla ludzi.
NIE ZMIENIAJ PALIWA!
W każdym paliwie znajduje się określona ilość frakcji lotnych. Kształt komory spalania jest przystosowany do rodzaju paliwa w taki sposób, że im więcej zawiera ono frakcji lotnych (czyli im więcej gazu się z niego ulatnia w czasie spalania), tym wyższa jest ta komora spalania.
KOTŁOWNIA
Bez względu na to, jakiego rodzaju paliwa używamy, warunkiem bezwzględnie wymaganym jest skuteczna wentylacja kotłowni: nawiewna, zapewniająca stały dopływ powietrza potrzebnego do spalania, bezpośrednio z zewnątrz budynku, oraz wywiewna - „wyrzucająca" zanieczyszczone powietrze przez oddzielny kanał wentylacyjny. Jego wlot po-winien być umiejscowiony pod sufitem, a wylot wyprowadzony ponad dach. Jeśli w kotłowni ma znajdować się jednocześnie skład paliwa, to jego odległość od kotła powinna wynosić minimum 40 cm (niektórzy producenci kotłów zalecają nawet 100 cm).
KIEDY WARTO KUPIĆ KOCIOŁ ELEKTRYCZNY?
- Jeśli obawiamy się urządzeń grzewczych na gaz ziemny, płynny lub olej opałowy, uznając, że korzystanie z tych paliw niesie ze sobą zbyt duże ryzyko wybuchu lub wycieku. Zamiast kotła gazowego czy olejowego można wówczas zamontować urządzenie zasilane wyłącznie prądem elektrycznym.
- Jeśli obawiamy się urządzeń elektrycznych w pomieszczeniach mieszkalnych ze względu na wytwarzane przez nie zmienne pole elektromagnetyczne (odpada wówczas zamontowanie grzejników elektrycznych). Natomiast kocioł elektryczny będzie urządzeniem, które, zamontowane w oddaleniu od miejsc stałego pobytu ludzi, ogrzeje cały dom za pośrednictwem wodnej instalacji grzewczej.
- Jeśli potrzeba ogrzewania za pomocą prądu wynika z takich uwarunkowań, jak na przykład: brak miejsca na kotłownię lub magazyn paliwa, niemożność wybudowania komina, duże oddalenie instalacji przesyłowych gazu ziemnego.
- Gdy wiadomo, że w przyszłości do domu doprowadzony będzie gaz. Wystarczy potem wymienić kocioł i instalacja będzie gotowa.
- Jako dodatkowe, wspomagające źródło ciepła. Szczególnie wówczas gdy kocioł gazowy lub olejowy ogrzewający dom ma zbyt małą moc w stosunku do zapotrzebowania budynku na ciepło i w czasie silnych mrozów jest w nim za chłodno.
- Jako urządzenie wspomagające system ogrzewania kominkiem lub kotłem na paliwo stałe. Można tak zaprojektować instalację, że kocioł elektryczny będzie uruchamiał się tylko wówczas, gdy temperatura w palenisku obniży się do poziomu, który będzie niewystarczający do zapewnienia komfortu cieplnego.
- Do wspomagania układu z pompą ciepła - na czas trwania bardzo silnych mrozów, kiedy praca pompy staje się nieekonomiczna.
- Jako kocioł wspomagający dla głównego kotła grzewczego w okresach przejściowych. W przypadku nagłego ochłodzenia, nie trzeba wówczas „odpalać" podstawowego urządzenia. Wystarczy uruchomić na chwilę kocioł elektryczny.
JAK OBNIŻYĆ KOSZT OGRZEWANIA PRĄDEM?
- Bardzo dobrze ocieplając budynek.
- Korzystając z tańszej dwutaryfowej opłaty za energię.
- Nad ranem (gdy kończy się tańsza taryfa nocna) podwyższać temperaturę w pomieszczeniach do wartości 22-23°C. W ten sposób akumuluje się pewną ilość ciepła w budynku (będzie oddawane przez nagrzane ściany w ciągu dnia). Procedurę tę można powtórzyć między godziną 13 a 15, kiedy obowiązuje tańsza taryfa.
ZANIM PODEJMIEMY OSTATECZNĄ DECYZJĘ
Warto poprosić o wycenę kotła oraz powiązanych z nim: automatyki oraz instalacji, przynajmniej kilka firm. Porównanie ofert może być czasami naprawdę zaskakujące. Ceny bardzo podobnych rozwiązań mogą się od siebie znacząco różnić. Przed dokonaniu ostatecznego wyboru warto też sprawdzić, co oferuje i gdzie mieści się najbliższy punkt serwisowy danej marki. Wielu producentów kotłów wymaga, aby pierwsze uruchomienie urządzenia wykonała autoryzowana firma instalacyjna. Jeśli ten warunek nie zostanie dotrzymany, można stracić gwarancję. Trzeba również pamiętać, że każdy kocioł wymaga okresowych przeglądów i konserwacji. Tylko wówczas może działać sprawnie przez długie lata.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
