 Kanalizacja
Domowa instalacja kanalizacyjna niemal zawsze projektowana jest jako grawitacyjna - ścieki spływają w niej pod własnym ciężarem. Jednak nawet drobne z pozoru błędy wykonawcze wystarczą, by kanalizacja działała niewłaściwie.
INSTALACJA ODPŁYWOWA
Wewnętrzna instalacja kanalizacyjna jest instalacją grawitacyjną. Oznacza to, że ścieki odpływają wyłącznie pod własnym ciężarem. Pochodzą one ze wszystkich przyborów sanitarnych, pralek i zmywarek oraz na przykład z kotła kondensacyjnego. Należy przewidzieć ich przybliżoną ilość, gdyż pod tym kątem dobiera się odpowiednią średnicę rury łączącej urządzenie z pionem. Największej średnicy - 110 mm -wymaga podłączenia miski ustępowej, najmniejszej - 32 mm - podłączenie umywalki lub klimatyzatora odprowadzającego skropliny.
Wszystkie sanitaria łączy się z instalacją kanalizacyjną za pośrednictwem syfonów, w których znajduje się woda. Skutecznie zamyka ona drogę gazom kanalizacyjnym, które nie mogą przedostawać się do pomieszczeń. Syfony wytwarzane są najczęściej z tworzyw sztucznych lub stali niklowanej. Zależnie od ilości miejsca, które można na nie przeznaczyć, mogą mieć różny kształt. Syfony pełnią również funkcję odstojników, na których dnie odkładają się zanieczyszczenia stałe, np. piasek. Dzięki temu ograniczone jest zamulanie dalszej, trudno dostępnej części instalacji.
Ważne, aby pamiętać o okresowym usuwaniu osadu z syfonu. Syfony podłącza się do pionów, czyli wspólnych przewodów zbiorczych. Ścieki odbierane są na kolejnych poziomach, a następnie przez przewód odpływowy wyprowadzane poza budynek.
Do kanalizacji nie wolno odprowadzać:
- odpadów stałych powodujących zmniejszenie przepustowości przewodów: żwiru, piasku, popiołu, szkła, tekstyliów;
- odpadów płynnych nie mieszających się z wodą: żywic, mieszanin cementowych, smoły;
- substancji palnych i wybuchowych o temperaturze zapłonu poniżej 85°C: benzyny, oleju opałowego i napędowego;
- substancji żrących (kwasów oraz zasad) i toksycznych.
Jeżeli układ pomieszczenia sprawia, że przewód odprowadzający ścieki nie może być poprowadzony najkrótszą drogą do pionu, wówczas jego średnica powinna być zwiększona o jeden wymiar (np. z 40 do 50 mm). Należy również pamiętać, że wszystkie podłączenia muszą mieć odpowiedni spadek - 2 do 3%, czyli 2-3 cm na 1 m długości rury. Średnica pionu musi być stała na całej długości i nie mniejsza niż średnica najbardziej „wymagającego" podejścia, czyli od miski ustępowej. Pion długości do 2,5 m powinien więc mieć średnicę co najmniej 110 mm. Przewód odpływowy powinien mieć z kolei średnicę większą niż pion. Przynajmniej jeden pion kanalizacyjny musi być wentylowany, czyli zakończony rurą wywiewną, której koniec znajduje się ponad połacią dachu. Dolna części pionu musi mieć natomiast zamontowaną rewizję, czyli czyszczak (zamykany otwór umożliwiający usuwanie zanieczyszczeń zapychających pion).
Z CZEGO RURY?
Domowe instalacje odpływowe wykonuje się najczęściej z tworzyw sztucznych. Popularne do niedawna PVC jest powoli wypierane przez polipropylen (PP). Dzieje się tak ze względu na większą wytrzymałość drugiego z wymienionych materiałów na podwyższoną temperaturę. Rury i kształtki z żeliwa oraz kamionki wychodzą już właściwie z użycia, ponieważ są ciężkie i kruche. Przewody kanalizacyjne łączone są kielichowo z użyciem uszczelek z EPDM. Do montażu niepotrzebne są zatem dodatkowe uszczelnienia. W przyłączach do przyborów sanitarnych stosuje się również złącza kołnierzowe. Uszczelnia się je przez zaciskanie połączenia gwintowego, które dokładnie przylega do elastycznego pierścienia stożkowego.
SPRAWNA KANALIZACJA
Domowa kanalizacja działa sprawnie, jeśli jest wykonana zgodnie z następującymi zasadami:
- jeżeli do przewodu odpływowego podłączonych jest kilka przyborów sanitarnych, to średnica poziomu za podłączęniem nie może być mniejsza niż średnica ostatniego podłączanego przyboru;
- do jednego poziomu można podłączać różne przybory, ale miska ustępowa powinna mieć zawsze oddzielne podłączenie (poniżej pozostałych odpływów);
- każdy następny element instalacji musi mieć średnicę co najmniej równą lub większą od średnicy poprzedniego elementu;
- instalacja musi być właściwie przewietrzana za pośrednictwem rur wentylacyjnych lub zaworów napowietrzających;
- każde urządzenie podłączone do kanalizacji powinno mieć syfon;
- w najniższych punktach instalacji należy zamontować rewizje, by w razie potrzeby można było oczyścić zapchane rury;
- przewodów kanalizacyjnych nie wolno prowadzić nad instalacją gazową i elektryczną;
- rury należy poprowadzić najkrótszą drogą i układać je kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ścieków;
- piony prowadzi się na całej ich długości bez zmieniania kie-runku przepływu ścieków;
- przewody poziome trzeba układać z wymaganym spadkiem, aby miały możliwość samooczyszczania (minimalny spadek rury 110 mm wynosi 2%);
- przewody kanalizacyjne powinno się prowadzić przez po-mieszczenia, w których temperatura nie spada poniżej 5°C i nie jest wyższa niż 40°C, w przeciwnym razie przewód trzeba zaizolować.
PODŁĄCZENIE DO SIECI
Jeżeli budynek znajduje się na terenie skanalizowanym, to zwykle inwestor ma obowiązek podłączyć instalację do sieci zbiorczej. Jest z tego obowiązku zwolniony gdy wcześniej zbudował własną oczyszczalnię ścieków lub jest w stanie wykazać nieopłacalność wykonania przyłącza.
Zależnie od rodzaju kanalizacji zewnętrznej, podłącza się:
- do ogólnospławnej - jedną rurą zarówno wody opadowe, jak i ścieki bytowo-gospodarcze,
- do rozdzielnej - dwoma oddzielnymi rurami każdy z tych dwóch rodzajów ścieków.
Koszty:
- Podłączenie domu do kanalizacji miejskiej - od 4000 do 10 000 zł.
- Wytyczenie przyłącza przez geodetę i inwentaryzacja powykonawcza - od 1000 zł.
- Wydanie warunków przyłączenia -około 100 zł.
- Projekt przyłącza wraz z projektem zagospodarowania działki - 500-1000 zł.
- Uzgodnienie w ZUD - około 30 zł.
- Uzgodnienie w zakładzie wodociągów i kanalizacji - około 100 zł.
- Wybudowanie przyłącza - zależnie od długości, rodzaju nawierzchni i stawek wykonawcy.
- Odbiór końcowy - około 100 zł.
- Opłata przyłączeniowa - 1000-2000 zł.
- Koszty eksploatacyjne - 2,00-3,8 zł/m3 odprowadzanych ścieków.
SZAMBO
Zbiorniki szamb mogą być wykonywane z betonu, cegły, żelbetu lub z tworzyw sztucznych. Warunkiem bezwzględnym, jaki muszą one spełniać, jest szczelność. Do najbardziej popularnych należą zbiorniki z kręgów wykonywane na miejscu. Są one tańsze od gotowych oraz tworzywowych, ale bardzo trudno uzyskać w nich pełną szczelność.
Pojemność zbiornika, należy dobrać do ilości ścieków po-wstających w domu. Szambo nie powinno być ani zbyt małe, ani zbyt duże. Ścieki zaczynają fermentować wydzielając metan po około 10-14 dniach. Nie należy ich zatem pozostawać w zbiorniku na dłuższe okresy.
Jedna osoba zużywa dziennie ok. 150 1 wody. Dla czteroosobowej rodziny wystarczający będzie zatem zbiornik o pojemności: 4 x 150 l/dzień x 14 dni = 8400 1, czyli minimum 8,4 m3.
Jeżeli zależy nam aby wóz asenizacyjny nie wjeżdżał na teren działki, należy wyprowadzić z szamba stałe przyłącze do odbioru ścieków z tzw. szybkozłączką i osadzić je w ogrodzeniu od strony ulicy. Sprawdzanie poziomu nieczystości można sobie ułatwić dzięki zamontowaniu czujnika poziomu ścieków. W odpowiednim momencie zasygnalizuje on, że poziom ścieków w zbiorniku zbliża się do maksimum.
OCZYSZCZALNIA PRZYDOMOWA
Zadaniem takiej instalacji jest neutralizacja ścieków do postaci, w której bez szkody dla środowiska można je od-prowadzić do gruntu lub wód powierzchniowych (rzeki czy jeziora). Ponieważ dom nad rzeką czy jeziorem to jednak rzadkość, zatem w praktyce produkty oczyszczania ścieków rozprowadza się w odpowiednio chłonnym gruncie, za pośrednictwem drenażu rozsączającego lub studni chłonnej. Planując budowę oczyszczalni należy wybrać taką firmę, która załatwi sprawę kompleksowo, a więc: zaoferuje kompletne urządzenia, wykona projekt, pomoże załatwić formalności i wykona instalację.
OCZYSZCZALNIE DO WYBORU
W przydomowych oczyszczalniach ścieki oczyszczane są w sposób beztlenowy oraz tlenowy. Pierwszy etap (beztlenowy) - zachodzi w osadniku gnilnym, drugi (tlenowy) projektuje się indywidualnie, w zależności od wielkości działki, poziomu wód gruntowych, przepuszczalności gleby, dostępności otwartych cieków wodnych, odległości od ujęć wody, a także od kwoty przewidzianej na budowę oczyszczalni. Jeśli powierzchnia działki jest wystarczająco duża, projektuje się drenaż rozsączający, filtr piaskowy oraz oczyszczalnię hydrobotaniczną.
Alternatywą drenażu są oczyszczalnie ścieków z osadem czynnym lub ze złożem biologicznym. Nie potrzebują one dużej powierzchni, gdyż proces oczyszczania odbywa się nie w gruncie, ale w odpowiednio skonstruowanych zbiornikach. Wadą tego rozwiązania są wyższe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne związane ze zużywaniem przez oczyszczalnię energii elektrycznej.
Wstępnym etapem w większości oczyszczalni jest oddzielenie części stałych. Cząstki cięższe opadają na dno i ulegają fermentacji, natomiast lżejsze (głównie tłuszcze) tworzą na powierzchni kożuch. To wstępne oczyszczanie odbywa się w osadniku gnilnym, z którego ścieki przepływają do pozostałej części instalacji.
Jeżeli ścieki zawierają zbyt dużo związków chemicznych (proszki do prania, płyny do mycia naczyń, preparaty wybielające i dezynfekujące), a mało związków organicznych, bakterie nie będą miały wystarczającej ilości pożywienia i zginą. Z tego też powodu warto ograniczać stosowanie wszelkich preparatów chemicznych oraz stosować zamiast nich specjalistyczne preparaty czyszczące nieszkodliwe dla pożytecznej flory bakteryjnej w oczyszczalni przydomowej. Aby uniknąć przenikania zanieczyszczeń do dalszych części oczyszczalni, odpływ zaopatruje się w filtr. Osad i kożuch trzeba co jakiś czas usuwać, a filtr - czyścić. Dalsze losy ścieków zależą od rodzaju oczyszczalni.
DRENAŻ ROZSĄCZAJĄCY
To najczęściej stosowany i najtańszy chociaż jednocześnie najmniej skuteczny sposób oczyszczania ścieków. Wstępnie oczyszczone przepływają do systemu rur z otworami (ceramicznych lub tworzywowych), które ułożone są na warstwie żwiru. Następnie spływają do żwiru i do gruntu. Tę metodę można stosować tylko na gruntach przepuszczalnych oraz pod warunkiem, że odległość rur drenarskich od lustra wody gruntowej nie jest mniejsza niż 1,5 m. Przepuszczalność gruntu nie może być jednak zbyt duża. Ścieki przesączałyby się bowiem zbyt szybko i nie zostałyby odpowiednio oczyszczone przed osiągnięciem warstwy wodonośnej.
DRENAŻ Z FILTREM PIASKOWYM
Działa podobnie jak drenaż rozsączający, ale stosuje się go na gruncie nieprzepuszczalnym (gliniastym lub ilastym).
Rury układa się w warstwie piasku. Ścieki przepływają przez filtr, a następnie zbierane są oddzielnym drenem. Oczyszczone w ten sposób mogą być odprowadzone do wód powierzchniowych.
OCZYSZCZALNIA HYDROPONICZNA
Takie oczyszczalnie nazywa się też gruntowo-korzeniowymi. Obszar, po którym rozprowadza się wstępnie oczyszczone ścieki, obsadzony jest trzciną lub wierzbą. Systemy korzeniowe tych roślin w okresie wegetacji wchłaniają i neutralizują całość zanieczyszczeń. Dla czteroosobowej rodziny wystarczy przeznaczyć na taką oczyszczalnię ok. 20-30 m2 działki. Jest to najbardziej naturalny sposób oczyszczania ścieków.
OCZYSZCZALNIA BIOLOGICZNA
Proces rozkładu ścieków przebiega nie w ziemi, ale w zamkniętej komorze. Oczyszczalnia taka wymaga, aby jej system napowietrzania, pompa tłocząca ścieki oraz automatyka zasilane były napięciem 230 V. Doczyszczanie ścieków odbywa się albo na tzw. osadzie czynnym, albo na złożu biologicznym. Osad czynny tworzą specjalne szczepy bakterii i pierwotniaków, które odżywiają się ściekami i w ten sposób rozkładają znajdujące się w nich zanieczyszczenia. Złożem biologicznym jest kruszywo lub kształtki z tworzyw sztucznych, wypełniające zbiornik. Takie złoże jest mało wrażliwe na zmiany ilości ścieków w ciągu dnia, a nawet na kilkudniowy ich brak.
Oczyszczalnia biologiczna ma zazwyczaj osadnik wtórny, często w tej samej obudowie co złoże lub osad. Oba jej warianty są droższe od drenażu czy oczyszczalni roślinnej, ale ich wysoka skuteczność pozwala oczyszczone ścieki odprowadzać nie tylko do gruntu, lecz także do wód powierzchniowych.
WENTYLACJA KANALIZACJI
Instalacja kanalizacyjna musi być połączona z powietrzem atmosferycznym, gdyż wymaga napowietrzania, w przeciwnym razie podczas przepływu ścieków mogłoby następować wysysanie wody z syfonów. Wentylacja kanalizacji umożliwia również odprowadzenie gazów fermentacyjnych z osadników gnilnych, szamb oraz przyłączy kanalizacyjnych.
Należy przyjąć zasadę, że przynajmniej jeden pion kanalizacyjny powinien być wyprowadzony ponad dach domu - pozostałe można zamykać zaworami napowietrzającymi.
ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW Z POZIOMU PIWNICY
Odprowadzanie ścieków z poziomu znajdującego się poniżej odprowadzenia ścieków do kanalizacji lub szamba wymaga zamontowania na odpływie samoczynnego zaworu zwrotnego. Uniemożliwi on cofnięcie się ścieków w razie przepełnienia szamba czy awarii sieci kanalizacyjnej.
Innym rozwiązaniem jest zastosowanie zestawu pompowego połączonego z w.c. lub umywalką, który przetłoczy ścieki cienką rurą na bezpieczny poziom w wyższej - grawitacyjnej części instalacji.
GDY NIE MA SIECI ZBIORCZEJ
W takiej sytuacji trzeba gromadzić ścieki w bezodpływowym zbiorniku, czyli szambie, z którego będą okresowo wywożone. Innym wyjściem jest zbudowanie przydomowej oczyszczalni ścieków. Oba rozwiązania mają swoje plusy i minusy.
Korzystanie z szamba bywa uciążliwe i kosztowne. Konieczne jest bowiem częste opróżnianie zbiornika przez wóz asenizacyjny. Do zbudowania szamba nie jest wymagane oddzielne pozwolenie na budowę. Należy jedynie zgłosić zamiar wykonania zbiornika w starostwie powiatowym oraz przedstawić jego projekt i umiejscowienie. Jeżeli urząd przez 30 dni od zgłoszenia nie sformułuje zastrzeżeń, można przystąpić do prac. Z przydomowej oczyszczalni oczyszczone ścieki odprowadzane są do gruntu lub wód powierzchniowych. Co 2-3 lata konieczne jest tylko usuwanie osadów powstających w instalacji. Na oczyszczalnie przydomowe (o przepustowości do 7,5 m3 na dobę) także nie jest wymagane pozwolenie - wystarczy zamiar budowy zgłosić w urzędzie. Może jednak się okazać, że miejscowy plan za-gospodarowania terenu nie dopuszcza wykonania takich oczyszczalni. Przeszkodą mogą być niesprzyjające warunki gruntowo-wodne na działce (okresowe zalewanie terenu lub zbyt mała powierzchnia działki - wynikająca z minimalnej odległości oczyszczalni od najbliższego ujęcia wody).
Uwaga! Zdarzają się gminy, które przydzielają dotacje na budowę małych oczyszczalni.
PODŁĄCZENIE DO SIECI ZBIORCZEJ W 9 KROKACH
KROK 1 Zamawiamy u uprawnionego geodety aktualną mapę i zaznaczamy na niej planowany budynek i przebieg przyłącza.
KROK 2 Składamy w zakładzie wodociągów i kanalizacji wniosek o wydanie warunków odprowadzenia ścieków; dołączamy mapę i dokument potwierdzający prawo do działki.
KROK 3 Po otrzymaniu warunków podłączenia do sieci zlecamy projektantowi wykonanie projektu przyłącza.
KROK4 Zgłaszamy budowę przyłącza w starostwie; musimy dostarczyć projekt przyłącza (lub opis techniczny), projekt zagospodarowania działki uzgodniony z rzeczoznawcą ds. bezpieczeństwa ppoż., uzgodnienie ZUD (Zespół Uzgodnień Dokumentacji Projektowej), a jeśli przyłącze ma przebiegać przez sąsiednie działki - notarialne zgody ich właścicieli.
KROK 5 Jeśli podczas prac będziemy zajmować pas drogowy, to musimy uzyskać zgodę na jego zajęcie i zlecić wykonanie projektu organizacji ruchu (potrzebna opinia policji i zarządu dróg).
KROK 6 Zlecamy wykonanie przyłącza uprawnionemu wykonawcy.
KROK 7 Zawiadamiamy zakład wodno-kanalizacyjny o rozpoczęciu robót.
KROK 8 Wykonane, ale niezasypane przyłącze zgłaszamy do zakładu wodociągów i kanalizacji i składamy wniosek o połączenie go z siecią; po odebraniu przyłącza geodeta zinwentaryzuje przewody.
KROK 9 Podpisujemy umowę z zakładem wodociągów i kanalizacji.
PRZYKANALIK
Domowa instalacja odpływowa połączona jest z siecią zewnętrzną przewodem przyłączeniowym, zwanym przy-kanalikiem. Oprócz rury kanalizacyjnej jest w nim również główna studzienka połączeniowa, w której kanalik łączy się z siecią kanalizacyjną. Ponieważ przewód ten biegnie pod ziemią, możliwość oczyszczenia zapewnia studzienka rewizyjna. Przykanalik to odcinek między studzienką rewizyjną a przyłączem. Drugą studzienkę umieszcza się w miejscu podłączenia przykanalika do kanału zbiorczego.
Zgodnie z przepisami, przykanalik powinien mieć średnicę nie mniejszą niż 150 mm i być prowadzony ze spadkiem 2%. Przewód przyłącza musi być umieszczony poniżej strefy przemarzania gruntu - zwykle na głębokości od 80 do 140 cm.
Wewnętrzna sieć kanalizacyjna, znajdująca się w budynku i na terenie posesji - aż do studzienki głównej, jest własnością właściciela posesji. Przykanalik jest z reguły własnością odbiorcy ścieków i powinien być przez niego naprawiany oraz oczyszczany.
MIEJSCE NA SZAMBO
Zbiornik na ścieki powinno się usytuować w odpowiedniej odległości od innych obiektów na działce:
- od najbliższej studni - minimum 15 m;
- tak, by pokrywy i wyloty wentylacji szamba o pojemności do 10 m3 znalazły się co najmniej 5 m od okien i drzwi budynku mieszkalnego oraz 2 m od granicy działki, drogi czy chodnika. Odległości te można zmniejszyć, ale tylko na terenie zabudowy jednorodzinnej - za zgodą urzędu gminy (wydaną w porozumieniu z wojewódzkim inspektoratem sanitarnym);
- tak, by możliwy był dojazd wozu asenizacyjnego.
DZIAŁANIE BIOPREPARATÓW
Biopreparaty przyspieszają rozkład ścieków w osadniku gnilnym, zapobiegają też wydobywaniu się z niego nieprzyjemnych zapachów. W wyniku ich działania zmniejsza się też ilość osadów stałych, a zatem można liczyć na mniejszą częstotliwość usuwania ścieków ze zbiornika.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
