 Bezpieczne wejście
W nowych domach alarm pojawia się coraz częściej. Instalację tworzą czujniki, urządzenia sterujące, centrala i sygnalizator, czyli syrena. Jeżeli instalację zaplanujemy na etapie budowy domu, to jej elementy można połączyć przewodami ukrytymi pod tynkiem. Jeśli chcemy założyć ją później, możemy wybrać droższe urządzenia bezprzewodowe.
ZABEZPIECZENIA MECHANICZNE
Podstawowym sposobem ochrony, obecnym w każdym do-mu, są bariery zamykające budynek: drzwi, okna, brama garażowa itp. Muszą być zabezpieczone przed otwarciem przez niepowołane osoby (najczęściej wyposażone w zamki) i odpowiednio wytrzymałe, by nie dały się wyważyć, zbić itd.
Czasem zapomina się o tym, że to samo dotyczy całej posesji - ogrodzenie z bramą wjazdową i furtką to pierwsza bariera, którą włamywacz musi pokonać, warto więc wyposażyć je w na tyle dobry zamek, by zniechęciły przynajmniej niedoświadczonego złodzieja. Wszystkie te elementy muszą być rozsądnie dobrane. Nie ma np. sensu zakładanie mocnego i kosztownego zamka do słabych drzwi, podobnie jak nie warto kupować wytrzymałych drzwi antywłamaniowych, jeśli obok jest duże niezabezpieczone w żaden sposób okno.
KLASY ODPORNOŚCI
Drzwi i okna. Producenci drzwi, okien czy rolet zewnętrznych bardzo chętnie określają swoje wyroby mianem „antywłamaniowych", jednak to określenie nic nie znaczy, o ile nie jest poparte aktualnym certyfikatem określającym klasę odporności na włamanie. Podstawowe cechy badania symulującego próbę sforsowania, podano w tabeli.
Wedle obowiązujących przepisów wyróżniono 6 klas odporności, jednak wciąż jeszcze używa się także starego systemu klasyfikacji drzwi, zgodnie z którym antywłamaniowymi nazywa się drzwi klasy C - muszą one przez co najmniej 20 minut wytrzymać próbę sforsowania lub wycięcia otworu o wymiarach 40 x 40 cm. Drzwi niższych klas (A lub B) zasługują co najwyżej na miano wzmocnionych.
Zamki. Klasami odporności C, B lub A oznacza się też zamki (nowy, siedmiopunktowy system klasyfikacji jest jeszcze rzadko używany). Oznaczają one, że zamek oprze się próbom otwarcia przez:
- ponad 6 minut - klasa C,
- 3-6 minut - klasa B,
- powyżej 1 minuty - klasa A.
CO WYBRAĆ?
Pamiętajmy, że drzwi wyposażone w zamek klasy C, nie stają się automatycznie drzwiami tej klasy. Podobnie nie należy zbytnio zawierzać samemu określeniu „antywłamaniowe", bo tak nazywane są zarówno drzwi klasy 6, jak i rolety zewnętrzne klasy 2 (rzadko uzyskują wyższą).
Dlatego wybierając drzwi antywłamaniowe powinniśmy żądać aktualnego certyfikatu obejmującego wszystkie ich elementy wraz z ościeżnicą, szyldami itp. Nie można też zapominać o fachowym montażu, często zresztą wymagają go warunki gwarancji.
Warto zdecydować się na dwa zamki, najlepiej różnych producentów, zamiast na jeden - włamywacz będzie musiał wykazać się znajomością rozwiązań stosowanych przez różne firmy. Nie warto natomiast montować więcej niż trzech zamków, bo korzystanie z nich będzie na tyle uciążliwe, że najprawdopodobniej nie będziemy wszystkich używać. Dodatkowy trzeci zamek traktowany jest niekiedy jako rezerwowy. Nie używa się go na co dzień, ale tylko wówczas gdy musimy np. zostawić klucz ekipie remontowej.
Podobnym rozwiązaniem jest wykorzystanie zamka z łatwymi w montażu wymiennymi wkładkami.
To czy zdecydujemy się natomiast na zamek wpuszczany czy wierzchni (zasuwę) nie ma - poza względami estetycznymi - specjalnego znaczenia. Atestowany zamek klasy C kupimy już za ok. 150 zł. Kilkaset złotych kosztują zaś zamki wyposażone w dodatkowe funkcje, pozwalające np. na współpracę z instalacją alarmową (alarm uruchamia się, gdy ktoś dokonuje manipulacji przy zamku). Wygodne, choć najdroższe, i niezbyt popularne są zamki z czujnikami biometrycznymi (najczęściej czytnikiem linii papilarnych). Nawet za najtańsze drzwi antywłamaniowe zapłacimy ponad 1000 zł, oraz kilkaset złotych za montaż. Warto jednak wiedzieć, że ubezpieczyciele często udzielają zniżek, jeśli wejście do domu chronią atestowane drzwi, co częściowo rekompensuje nakłady.
Okna również mogą mieć zwiększoną odporność na włamanie (wedle tej samej sześciopunktowej klasyfikacji). Najczęściej spotykane rozwiązania to wzmocnione profile i okucia, utrudniające wyważenie okna lub „wypchnięcie" szyby, oraz klamki zamykane na kluczyk. W niektórych oknach stosuje się też specjalne wzmocnione folią szyby. Bardzo rzadko jednak spotyka się okna o klasie odporności wyższej niż 2 lub 3. Wynika to z ich wysokiej ceny, bo takie okno jest zwykle dwukrotnie droższe od standardowego.
ZABEZPIECZENIA ELEKTRONICZNE
Zabezpieczenia elektroniczne to domofony i wideodomofony oraz systemy alarmowe. Te ostatnie mogą bardzo różnić się poziomem zaawansowania.
DOMOFONY
Domofony pozwalają prowadzić rozmowę z osobą stojącą przy bramie posesji, wideodomofony zaś także ją widzieć. Wideodomofony najbardziej przydają się, gdy brama wjazdowa pozostaje z domu niewidoczna, bo np. jest oddalona lub widok zasłaniają rośliny albo ogrodzenie posesji tworzy mur. W do-mach jednorodzinnych stosuje się przede wszystkim urządzenia analogowe. Cyfrowe znajdują zaś zastosowanie przede wszystkim w budynkach wielolokalowych, bo pozwalają na przesyłanie wielu sygnałów jednym przewodem (w domu jednorodzinnym nie jest to potrzebne). Przewody domofonu układa się podobnie jak przewody instalacji elektrycznej, czasem wykorzystując to, że są bardzo cienkie układa się także po wierzchu ścian mocując je klejem montażowym. Układając je w ziemi trzeba wykonać wykop głęboki na 60-70 cm, przewód ułożyć w dodatkowej osłonie (peszlu lub sztywnej rurce), oraz obsypać piaskiem. Około 10 cm ponad przewodem należy ułożyć także pas niebieskiej folii - w przyszłości ustrzeże nas to przed przypadkowym uszkodzeniem instalacji w czasie prac ziemnych. Typowy zestaw domofonowi kosztuje ok. 200 zł, wideodomofony kosztują zaś od ok. 400 zł. Montaż najlepiej wykonać wraz z układaniem instalacji elektrycznej lub alarmowej.
SYSTEMY ALARMOWE
System alarmowy składa się zawsze z kilku elementów. Czujki (czujniki) zbierają informacje z otoczenia. Najpopularniejsze są:
- czujki ruchu informujące o obecności intruza w pomieszczeniu, rozróżnia się czujki podczerwieni, mikrofalowe oraz dualne wykorzystujące oba sposoby detekcji. Niektóre czujki pozwalają na ustawienie progu czułości, tak by nie reagowały na małe zwierzęta domowe;
- czujki kontaktronowe, składające się zawsze z dwóch elementów, jeden montuje się np. do ramy okna a drugi do jego skrzydła, oddalenie ich od siebie (przy otwarciu okna) powoduje wysłanie sygnału alarmowego. Czujki kontaktronowe występują też w wersji przystosowanej do umieszczenia w sposób niewidoczny z zewnątrz - jeden element wkręca się np. w skrzydło drzwi, a drugi w ościeżnicę.
Oba rozwiązania mają swoich zwolenników i przeciwników: widoczna czujka ułatwia zadanie doświadczonemu, i tak zdecydowanemu na włamanie złodziejowi, z drugiej jednak stron może zniechęcić mniej zdeterminowanego włamywacza;
- czujki zbicia szkła najczęściej reagują na dźwięk tłuczonego szkła (zbicia szyby), ich montaż jest wówczas łatwy, a zabezpieczają kilka okien. Występują też czujki wykorzystujące okna ze specjalnymi szybami, w które wtopione są cienkie druciki, których przerwanie uruchamia sygnał alarmowy;
- bariery mikrofalowe i bariery podczerwieni - przecięcie przez intruza wysyłanej przez nie, skupionej wiązki promieniowania uruchamia alarm;
- czujki wibracyjne zakładane na ogrodzeniach reagują na wstrząsy powstające, gdy forsuje je nieproszony gość.
Centrala alarmowa zbiera sygnały płynące ze wszystkich czujek i w razie potrzeby przekazuje dalej sygnał alarmowy. To do centrali wprowadzane są nowe ustawienia całego systemu, warto wybrać centralę z większą liczbą wejść i wyjść (na zapas), byśmy mogli w przyszłości rozbudować system.
Manipulator systemowy pozwala na wymianę danych pomiędzy systemem a użytkownikiem. Najpopularniejsze są proste manipulatory w postaci klawiatury i wskaźników diodowych lub wyposażone w wyświetlacz przekazujący podstawowe komunikaty. Jednak niektóre centrale mogą także współpracować z komputerem (połączone przewodowo lub bezprzewodowo), a wyposażone w odpowiednie moduły umożliwiają także zdalny dostęp za pośrednictwem Internetu czy sieci komórkowej.
Sygnalizator może stanowić najprostsza syrena alarmowa, która dźwiękiem i błyskami światła informuje najbliższe otoczenie o włamaniu, najczęściej jednak uruchomienie alarmu oznacza też wysłanie sygnału do firmy ochroniarskiej (wykorzystuje się do tego sieć telefoniczną, Internet lub sygnał radio-wy). Warto abyśmy mieli możliwość wpisania, zamiast zwykłego, specjalnego kodu wyłączającego system, który wyłącza alarm w domu, ale równocześnie powoduje wysłanie sygnału do firmy ochroniarskiej. Tego kodu używa się, gdy ktoś zostanie przemocą zmuszony do rozbrojenia systemu.
STOPIEŃ OCHRONY
To oczywiste, że jeśli zdecydujemy się na czujki już w linii ogrodzenia, a w domu zastosujemy kilka sposobów detekcji intruzów, to system będzie miał większe możliwości niż prosty układ tylko z kilkoma czujkami ruchu w pomieszczeniach. Jednak duże znaczenie ma też fachowość i staranność wykonania instalacji. Prostsza, ale lepiej przemyślana i wykonana instalacja alarmowa może być skuteczniejsza od „przeładowanej" czujkami, ale źle wykonanej. Znaczenie ma też stopień zagrożenia włamaniem (wyższy, gdy np. dom stoi z dala od innych zabudowań albo w okolicy działa doświadczony włamywacz), no i oczywiście nasze możliwości finansowe.
Dla przykładu przewody łączące czujkę z centralą mogą być prowadzone od czujki do czujki, lub promieniowo - każdy przewód zakończony jest tylko jedną czujką. Pierwsze rozwiązanie jest mniej pracochłonne, a więc tańsze jednak bardziej zawodne, bo pojedyncze uszkodzenie odłącza kilka detektorów. Oczywiście instalacja alarmowa powinna mieć ponadto niezależne akumulatorowe zasilanie, na wypadek awarii instalacji elektrycznej. Liczba niezbędnych czujek zależy od miejsca montażu. Czujki ruchu mają zwykle szeroki kąt „widzenia", dlatego instalując je w narożnikach pomieszczenia wykonawca może jedną czujką zabezpieczyć całe po-mieszczenie, musi jednak uważać by nie zostawić np. stref, których nie obejmuje żadna czujka.
Nie warto natomiast oszczędzać na liczbie czujek kontaktronowych, bo są stosunkowo tanie.
Jednak najczęstszym „grzechem" wykonawców jest nie wykonanie dokumentacji technicznej instalacji - brak jej planu i opisu oraz instrukcji dla użytkownika. Bardzo utrudnia to jej ewentualną modyfikację, bo w istocie nikt nie wie co zawiera nasz system alarmowy. Mamy pełne prawo żądać dokumentacji technicznej i nie powinniśmy zadowalać się np. samą instrukcją techniczną producenta centrali, bo to tak jakbyśmy dostali instrukcję budowy i obsługi samego silnika, a nie całego samochodu.
Ceny instalacji alarmowych są bardzo zróżnicowane - prosty system z centralką i kilkoma (6-8) czujkami ruchu oraz taką samą liczbą czujek kontaktronowych kupimy już za 3000 zł. Zaawansowany system alarmowy z czujnikami również na zewnątrz domu, możliwością zdalnego dostępu itp., może zaś kosztować nawet kilkanaście tysięcy złotych. Najlepiej na ułożenie instalacji zdecydować się jeszcze w stanie surowym, gdy układane są pozostałe instalacje (przewody układane są przed otynkowaniem ścian). W wykończonym domu lepszym wyborem będą czujki bezprzewodowe, bo choć są droższe, to nie trzeba wykonywać bruzd czy przepustów przez stropy, a te roboty także kosztują, powstaje przy nich dużo brudu i może dojść do uszkodzenia innych instalacji czy posadzek.
INSTALACJE INTELIGENTNE
We współczesnych domach nie tylko instalacja alarmowa, ale i coraz więcej urządzeń sterowanych jest przez różnego rodzaju czujniki oraz programatory. Naturalnym dążeniem jest chęć połączenia tych elementów w sieć, pozwalającą na wymianę informacji. Powstaje wówczas instalacja nazywana inteligentną.
W takiej instalacji najważniejsze jest to, że informacja pochodząca z jednego czujnika może być wykorzystana przez wiele urządzeń. Jeśli jest to sygnał czujnika otwarcia okna, oczywiście odbierze go instalacja alarmowa, może też on wpłynąć na działanie instalacji grzewczej i wentylacyjnej. Nie ma przecież sensu ogrzewanie pomieszczenia, w którym otwarto wszystkie okna. Nie warto też, by wentylacja mechaniczna dostarczała tam świeże powietrze. W domu z instalacją inteligentną wzajemne powiązania poszczególnych czujników i urządzeń oraz sterujące ich współpracą programy można w każdej chwili zmienić. Można też dodać do systemu nowe elementy. W naszym przykładzie takim dodatkowym elementem może być np. czujnik obecności osób - i tak przecież potrzebny w instalacji alarmowej. Płynące z niego sygnały warto wykorzystać do obniżenia temperatury oraz zmniejszenia intensywności wentylacji w pomieszczeniach, w których nikt nie przebywa.
UŻYTECZNE MOŻLIWOŚCI
Dzięki współdziałaniu wielu elementów instalacji mogą być wykonywane nie tylko pojedyncze zadania, ale też sekwencje czynności. Inteligentna instalacja może odciążyć naszą zawodną pamięć. Gdy wychodzimy z domu i chcemy włączyć instalację alarmową, najpierw zostaną sprawdzone (i ewentualnie zamknięte) wszystkie okna.
Na czas naszej nieobecności zostanie także odcięty dopływ gazu do kuchenki oraz prądu do gniazd (z wyjątkiem tych obwodów, które zasilają lodówkę czy kocioł co., takie szczegóły też musi przewidywać dobry projekt). W podróży do pracy czy na urlop nie będziemy musieli się zastanawiać, czy wyłączyliśmy żelazko. Nawet, gdy wtyczka została w gnieździe, zostanie na pewno wyłączone. Wbrew pozorom zastosowanie opisanych rozwiązań nie jest bardzo trudne, ani też nazbyt kosztowne. Inteligentna instalacja pozwala też rozszerzyć możliwości instalacji alarmowej, na przykład może dodatkowo uruchomić kamery w razie wykrycia intruza. Oczywiście im więcej w domu zautomatyzowanych urządzeń i instalacji, tym większy ma sens integrowanie ich w system inteligentny.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
