 Komin
Komin to element budynku służący do odprowadzenia gazów, powstających w procesie spalania, i zużytego powietrza. Zależnie od wymagań, może być pojedynczy, metalowy (do odprowadzania np. tylko spalin z kotła) bądź w formie masywnej, wielokanałowej konstrukcji (zgrupowanie przewodów o różnym przeznaczeniu).
DYM, SPALINY, POWIETRZE
Komin może stanowić zarówno obudowę kanałów dymowych oraz spalinowych, jak i przewodów wentylacyjnych. Może również osłaniać rurę odpowietrzającą instalację kanalizacyjną, a nawet doprowadzać powietrze do palenisk typu zamkniętego.
Kanały dymowe służą do podłączenia do nich kotłów i kominków na paliwa stałe. Ich przekrój nie może być mniejszy niż 14 x 14 cm (a jeśli ma przekrój okrągły, średnica musi wynosić co najmniej 15 cm). Każde z urządzeń grzewczych należy podłączać do oddzielnego kanału.
Kanały spalinowe służą do odprowadzania produktów spalania z gazowych lub olejowych urządzeń grzewczych. Minimalny przekrój takich kanałów określa instrukcja urządzenia grzewcze-go. Na wewnętrznej powierzchni kanałów spalinowych może wykraplać się woda ze spalin i dlatego powinna być ona odporna na agresywne oddziaływanie kondensatu (płynu o właściwościach żrących), który powstaje po zmieszaniu się substancji zawartych w spalinach z wodą wykraplającą się w kominie.
Kanały wentylacyjne odprowadzają zanieczyszczone powietrze z domu. Ich przekrój nie powinien być mniejszy niż 160 cm2, a najmniejszy wymiar kanału to 10 cm. Kanał wentylacyjny, jeśli ma działać prawidłowo, powinien odprowadzać powietrze tylko z jednego pomieszczenia.
Typ komina oraz przekroje jego kanałów muszą być naniesione w projekcie budowlanym. Jeśli komin ma służyć do od-prowadzania produktów spalania, to jego budowa powinna być przystosowana do rodzaju urządzenia grzewczego, które będzie do niego podłączone:
- kocioł gazowy lub olejowy - przepisy wymagają, aby komin odprowadzający spaliny, z których wykrapla się para wodna, był wyposażony we wkład odporny na korozyjne oddziaływanie kondensatu. Niska temperatura spalin (poniżej 100°C) z kotłów gazowych oraz olejowych, sprzyja bowiem skraplaniu się pary wodnej i dlatego komin musi być wykonany ze stali lub ceramiki kwasoodpornej;
- kocioł na paliwa stałe - przewód odprowadzający dym, nie musi być chroniony przed kondensacją pary wodnej, ale mimo to warto wyposażyć go we wkład z rur ceramicznych lub stalowych. Ułatwi to czyszczenie kanału dymowego, a także zapobiegnie pojawianiu się brunatnych wykwitów na zewnętrznej stronie komina, gdy substancje smoliste przenikną przez jego ścianki;
- kominek - najlepiej podłączyć go do osobnego komina, w którym oprócz kanału dymowego znajduje się również kanał wentylacyjny.
Przekrój obu z nich powinien być dostosowany do powierzchni paleniska (kominki z otwartą komorą spalania) lub mocy grzewczej wkładu (kominki z wkładem).
MATERIAŁY
Do budowy komina można użyć tradycyjnie - cegły, albo też wykorzystać elementy prefabrykowane. Najwygodniej jest ustawić go z gotowych elementów. Planując inwestycję trzeba pamiętać, że ścianki kominów prefabrykowanych są dosyć cienkie i nie zapewniają dobrej izolacji akustycznej. Jeśli taki komin wstawimy np. w ścianę działową, to z całą pewnością będzie on przenosił hałasy z sąsiedniego pomieszczenia.
KOMINY MUROWANE
Jeśli przewody komina tradycyjnego mają pełnić rolę kanałów dymowych, to należy je wybudować z pełnych cegieł ceramicznych. Kominy, w których zamontowany będzie wkład kominowy na spaliny, albo zawierające wyłącznie kanały wentylacyjne, można wymurować również z innych materiałów (cegieł silikatowych lub pustaków wentylacyjnych).
Znaczny ciężar kominów murowanych wymaga oparcia ich na solidnym fundamencie. Mogą być one budowane jako wolnostojące (niezwiązane z konstrukcją domu) lub połączone ze ścianą nośną. W tym drugim przypadku staną się oparciem dla stropu i dlatego muszą gwarantować wymaganą nośność. Elementy stropu nie mogą zmniejszać przekroju kanałów przebiegających w kominie. Jednak tej metody wznoszenia kominów już się praktycznie nie stosuje.
Ze względu na wymiary cegieł oraz ich możliwy układ w poszczególnych warstwach, kanały w kominach ceglanych mają najczęściej wymiary 14 x 14,14 x 27 lub 27 x 27 cm. Przy jednorzędowym układzie szerokość komina wyniesie wówczas co najmniej 38 cm, przy dwurzędowym - 64 cm. Komin należy murować na pełne spoiny z użyciem zaprawy cementowo-wapiennej. Ważne, aby zapewnić możliwie gładką powierzchnię ścianek od wewnątrz. Kanały dymowe powinny być prowadzone od samego dołu komina, niezależnie od wysokości, na jakiej będą umieszczone wloty.
W kanałach dymowych, poniżej miejsca podłączenia paleniska, niezbędne jest pozostawienie otworu na zamontowanie tzw. wyczystki, która umożliwia kontrolę i usuwanie sadzy po czyszczeniu komina.
Kanały spalinowe od grzewczych urządzeń gazowych bądź olejowych muszą być wyposażone we wkłady kominowe odporne na agresywne oddziaływanie spalin. Najczęściej instaluje się łatwe w montażu wkłady ze stali kwasoodpornej, które umieszcza się w kanale kominowym podczas budowania komina. Średnica wkładu kominowego wynosi 12-13 cm. Takie wymiary w pełni wystarczają do podłączenia typowych kotłów gazowych bądź olejowych montowanych w domach jednorodzinnych. Wkładów pod żadnym pozorem nie należy betonować w otworze! Przeciwnie, trzeba pozostawić luz, który umożliwi rozszerzanie się wkładu. W dolnej części stalowego kanału spalinowego również umieszcza się wyczystkę zakończoną pokrywą z rurką odprowadzającą kondensat.
Wkłady kominowe ze stali stosowane są również do modernizacji już istniejących kominów murowanych. Zabiegu takiego dokonuje się najczęściej w przypadku zamiany kotła węglowego na gazowy lub olejowy. Znacznie niższa temperatura spalin pochodzących z tych urządzeń sprawia, że może wykraplać się z nich woda. W połączeniu z innymi pro-duktami spalania tworzy ona agresywny kondensat, zagrażający wnętrzu komina. Aby go uchronić należy wprowadzić do kanału spalinowego sztywne lub elastyczne rury ze stali kwasoodpornej.
KOMINY Z PREFABRYKATÓW
Kominy prefabrykowane powinny być montowane wyłącznie jako przyścienne, oddylatowane od ścian konstrukcyjnych lub jako wolnostojące. Z elementów prefabrykowanych można budować zarówno pojedyncze kanały spalinowe lub dymowe, jak i zespolone kominy z kanałami wentylacyjnymi.
Kanały spalinowe budowane z elementów prefabrykowanych składają się z dwóch lub trzech warstw - wewnętrznego wkładu z kamionki kwasoodpornej lub ceramiki szamotowej, zewnętrznej obudowy z betonu lekkiego oraz ewentualnie warstwy ocieplenia z wełny mineralnej otulającej wkład wewnętrzny.
W wielu systemach prefabrykaty kominowe przeznaczone są do typowych zastosowań w domach jednorodzinnych. Bez problemu można więc dobrać zestaw elementów komina zespolonego, przystosowanego do współpracy z kotłem gazowym lub kominkiem. Elementy takiego komina mają kanał spalinowy lub dymowy o średnicy 14-18 cm oraz kanał wentylacyjny (niezbędny w pomieszczeniu, w którym zainstalowany jest kocioł lub kominek). Podczas montażu komina prefabrykowanego, najpierw łączy się zaprawą lub kitem kwasoodpornym segmenty wkładu wewnętrznego, a następnie nakłada się ocieplenie i łączy elementy obudowy zewnętrznej. Przy wznoszeniu kominów prefabrykowanych stosuje się również prefabrykowane trójniki do łączenia kanału z kotłem, segmenty wyczystki ze szczelnie zamykanymi drzwiczkami oraz zbieracze kondensatu z odprowadzeniem na zewnątrz kanału.
Prefabrykaty wentylacyjne są natomiast jednootworowymi kształtkami z ceramiki lub silikatu albo wielokanałowymi elementami z betonu lekkiego. Łączy się je na zaprawę cementowo-wapienną lub klejową. Ze względu na swój niewielki ciężar, mogą opierać się bezpośrednio na stropie. Eliminuje to „ciągnięcie" kanałów od poziomu fundamentów.
KOMINY STALOWE
Na kominy jednokanałowe można używać dwuściennych elementów stalowych, z umieszczonym między ściankami ociepleniem. Wewnętrzna rura ze stali może odprowadzać spaliny z kotłów na gaz, olej, jak również z kominków oraz kotłów na paliwa stałe. Rura zewnętrzna może być wykonana zarówno ze stali kwasoodpornej, jak i z blachy aluminiowej lub stalowej lakierowanej. Kominy stalowe można montować wewnątrz lub na zewnątrz domu.
Oprócz prostych elementów kominowych, w systemach dostępne są również kolanka, trójniki, wyczystki oraz segmenty wylotowe z daszkami osłonowymi.
Ważną zaletą kominów stalowych jest niewielki ciężar. Nie wymagają one specjalnego fundamentowania i można je mocować uchwytami do ściany. Takie rozwiązanie jest szczególnie przydatne w czasie prac modernizacyjnych, kiedy konieczne jest dobudowanie nowego komina. Komin stalowy umieszczony na zewnątrz może być ponadto ciekawym detalem archi-tektonicznym, podkreślającym nowoczesny charakter domu.
Montaż komina stalowego jest prosty i polega na zamocowaniu do ściany konsoli wsporczej, a następnie połączeniu segmentów na wcisk lub obejmą zaciskową (po jednej na każde połączenie). Mniej więcej co 2-3 m osadza się w ścianie uchwyty zapobiegające odchyleniom komina od pionu.
Stalowe elementy kominowe wykorzystywane są zarówno w przypadku kotłów z otwartą jak i zamkniętą komorą spalania. W drugim z wymienionych przypadków ich konstrukcja jest nieco bardziej skomplikowana. Pełnią one bowiem podwójną funkcję - odprowadzają spaliny oraz doprowadzają powietrze niezbędne do procesu spalania.
W dwuściennych rurach ze stali kwasoodpornej, przewód wewnętrzny odprowadza spaliny, a przestrzeń między ściankami służy do zasysania powietrza zewnętrznego. Przewodu spalinowego nie trzeba wyprowadzać ponad dach. Rurę powietrzno-spalinową można wyprowadzić na zewnątrz wprost przez ścianę zewnętrzną domu. Muszą być jednak spełnione następujące warunki:
- moc kotła z zamkniętą komorą spalania nie może przekraczać 21 kW,
- rura musi zostać wyprowadzona w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od okien;
- wysokość wyprowadzenia nie powinna być mniejsza niż 2,5 m od poziomu terenu;
- budynek musi być wolnostojący.
Trzeba jednocześnie pamiętać, że długość rur powietrzno-spalinowych jest ograniczona (zarówno tych przechodzących przez ścianę, jak i tych, które wyprowadza się ponad dach). Pod żadnym pozorem nie można przekraczać wartości podanej przez producenta kotła! Dłuższe przewody mogą bowiem powodować cofanie się spalin.
PONAD DACHEM
Część komina wznosząca się nad dachem może być wy-kończona w różny sposób.
Kominy murowane wykańczane są najczęściej cegłą klin-kierową i przykryte tzw. czapą - daszkiem z betonu lub blachy. Popularne niegdyś tynkowanie kominów nie jest rozwiązaniem trwałym, gdyż częste zmiany temperatury i zamarzanie powierzchni komina sprawiają, że po kilku latach tynk pęka i odpada.
Kominy prefabrykowane najczęściej wykańczane są okładzinami ceramicznymi, blachą lub gontami bitumicznymi. Można je również obmurować cegłą ozdobną, ale tylko wówczas jeśli na elementach kominowych poniżej połaci dachowej umocowana zostanie prefabrykowana płyta wsporcza. Takie płyty produkowane są tylko do określonych konfiguracji kanałów, a więc do bardziej rozbudowanych kominów trzeba wspomnianą płytę wybetonować bezpośrednio na budowie.
Kominy stalowe można pozostawić bez wykończenia lub też zamontować specjalne obudowy dostosowane do ich przekroju i kąta pochylenia połaci dachowej. Wykończenie takiej obudowy może imitować cegłę klinkierową, tynk lub lakierowaną blachę.
JAKI KOMINEK WYBRAĆ?
Zależnie od upodobań oraz wydajności cieplnej, jakiej potrzebujemy, możemy zdecydować się na kominek z otwartym paleniskiem, z wkładem kominkowym lub tzw. kasetą.
KOMINKI OTWARTE
Sprawność cieplna tych „domowych ognisk" nie przekracza 20%. Nie można z nich zatem uczynić wydajnego źródła ciepła w domu. Zdecydowanie bardziej nadają się do funkcji dekoracyjnej i tworzenia przytulnego klimatu.
Zbudowanie dobrze działającego kominka otwartego wymaga dużego doświadczenia. Palenisko, okap oraz kanał dymowy muszą być wykonane z zachowaniem określonych proporcji, które zapewniają właściwe warunki spalania. Kanał dymowy kominka otwartego powinien mieć przekrój nie mniejszy niż 14 x 27 cm. Jeżeli powierzchnia paleniska jest duża (powyżej 0,25 m2 otworu paleniskowego), a komin ma wysokość niższą niż 5 m, wówczas powierzchnia przekroju kanału dymowego nie może być mniejsza niż 10% powierzchni otworu paleniskowego (szerokość x wysokość). Ścianki komory paleniskowej (boczne i tylna) powinny być lekko pochylone (pod kątem ok. 15°). Zapewnia to lepsze wypromieniowywanie ciepła. Pochylenie tylnej ścianki umożliwia również utworzenie tzw. gardzieli na górze paleniska. Poprawia ona znacznie ciąg kominowy i zapobiega cofaniu się dymu. Wewnątrz okapu kształtuje się zbieżny i skośnie ustawiony kanał dymowy łączący palenisko z przewodem odprowadzającym spaliny. Konieczność okresowego czyszczenia komina sprawia, że poniżej paleniska musi być umieszczona wyczystka zamykana szczelnymi drzwiczkami. W domach podpiwniczonych warto zamontować ją w piwnicy, aby podczas prac konserwacyjnych nie zanieczyszczać sadzą pomieszczeń mieszkalnych.
WKŁADY I KASETY
Wkład kominkowy to nic innego jak osłonięte szybą palenisko, które wstawia się w obudowę. Zewnętrzne ścianki wkładu omywane są przez cyrkulujące powietrze, dzięki czemu oddaje on ciepło nie tylko przez promieniowanie, ale również przez konwekcję. Rozwiązanie takie w porównaniu z kominkiem otwartym ma o wiele wyższą sprawność (ponad 70%). Ważną zaletą jest również możliwość sterowania procesem spalania. Osiąga się to dzięki regulacji dopływu powietrza. Obudowa kominka musi być wykonana z materiałów niepalnych, odpornych na wysoką temperaturę, aby nie zniszczyło ich ogrzane powietrze przepływające pomiędzy ściankami wkładu, a obudową. Wyloty tego powietrza powinny być umieszczone w górnej części okapu. Można je również rozprowadzić do innych pomieszczeń. Służą do tego rury dołączone do rozdzielacza ciepłego powietrza. A jeśli instalacja ogrzewania kominkowego jest rozbudowana, to wyposaża się ją w wentylator. Zwiększa on przepływ ciepłego powietrza i umożliwia przenoszenie ciepła na większe odległości. W czasie montażu wkładu kominkowego trzeba zapewnić szczelność połączenia przewodu dymowego wraz czopuchem (czopuch -to część stanowiąca połączenie otworów wylotowych spalin z kanałami kominowymi) oraz kanału w kominie. Chodzi o to, aby dym nie mógł przedostawać się do powietrza grzewczego. Oprócz wkładów kominkowych z cyrkulacją powietrza wokół komory spalania, dużą popularnością cieszą się również wkłady z płaszczem wodnym. Bez żadnej przesady można im nadać miano ozdobnych kotłów na drewno, które współpracują z wodną instalacją grzewczą oraz grzejnikami. Wkład kominkowy z płaszczem wodnym może pracować w otwartym układzie centralnego ogrzewania. W przeciwnym razie (w razie przegrzania) mógłby nastąpić niebezpieczny wzrost ciśnienia. Rozwiązanie takie nie jest zalecane do zasilania mniej odpornych na korozję grzejników płytowych (korozji sprzyja kontakt wody grzewczej z powietrzem). Kominek może pracować w zamkniętej instalacji grzewczej, ale koniecznie pod warunkiem wyposażenia go w wężownicę schładzającą zasilaną zimną wodą wodociągową. Wyjściem z sytuacji jest też zasilanie obiegu grzewczego przez dodatkowy wymiennik ciepła. Dzięki temu ta część instalacji, w której znajdują się grzejniki będzie mogła pracować w układzie zamkniętym. Ponadto będzie można podłączyć inne źródła ciepła, np. kocioł elektryczny podtrzymujący temperaturę podczas nieobecności mieszkańców.
Wkład kominkowy z płaszczem wodnym może służyć także do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Należy go wówczas podłączyć do odpowiednio dobranej wężownicy. Poza sezonem grzewczym trzeba jednak zapewnić inny sposób podgrzewania wody, np. przez umieszczenie w zasobniku grzałki elektrycznej.
Kasety. Kominek domowy można również wyposażyć w kasetę. Funkcjonuje ona nieco inaczej niż typowy wkład kominkowy. Oprócz żeliwnego korpusu paleniska kaseta składa się z blaszanej osłony zewnętrznej. Pełni ona funkcję zbliżoną do obudowy wkładu kominkowego. Między korpusem, a osłoną cyrkuluje ogrzewane powietrze, którego wlot i wylot znajduje się na frontowej ścianie kasety. Takie rozwiązanie pozwala zrezygnować z budowy okapu. Ważną zaletą jest również możliwość wstawienia kasety do już wybudowanego kominka z paleniskiem otwartym. W porównaniu z wkładem kominkowym kaseta ma nieco mniejszą sprawność i nadaje się do ogrzewania tylko jednego pomieszczenia.
NA SWOIM MIEJSCU
Ze względu na szybsze schładzanie się kanałów należy unikać umieszczania kominów przy ścianach zewnętrznych. Zmniejsza to ciąg i m powodować zbyt szybkie wychładzanie spalin, a to przyczynia się do szybkiego zanieczyszczania się komina. Jeśli z jakichś względów rozwiązanie będzie konieczne, to powierzchnię zewnętrzną ker trzeba ocieplić lub zastosować izolowane wkłady kominowe.
REGULATOR CIĄGU
Stabilizacja ciągu kominowego może odbywać się także dzięki specjalnemu urządzeniu zwanemu regulatorem ciągu. Ma ono ruch klapkę z obciążnikiem, która wychyla się i wpuszcza powietrze wpływem podciśnienia w przewodzie kominowym. Za pomocą obciążnika można ustalić wartość podciśnienia, przy której klapa za' się wychylać, dopuszczając powietrze do przewodu kominowego.
ODPOWIEDNI CIĄG = BEZPIECZNY KOMINEK
Aby drewno w kominku spalało się w sposób pełny, odpowiednio szybki i bezpieczny, niezbędny jest właściwy ciąg kominowy. Właściwy, a więc taki, który nie będzie powodował zbyt szybkiego spalania drewna, czego rezultatem mogłoby być nieefektywne zużycie paliwa oraz gwałtowne i czasem niekontrolowane nagrzewanie się wkładu kominkowego. Równie niekorzystny jest niedostateczny ciąg w kominie. Taka sytuacja może prowadzić do cofania się dymu z przewodów odprowadzających spaliny (tzw. ciąg wsteczny). Utrudnia też lub nawet uniemożliwia rozpalanie kominka.
Zmniejszanie ciągu kominowego. Ograniczanie ciągu jest znacznie mniejszym problemem niż jego skuteczne wspomaganie. Zmniejszenie dostępu powietrza do paleniska, przysłonięcie przesłony na wlocie, ograniczenie pola przepływu elementu czopucha odprowadzającego spaliny, szyber kominkowy - to najprostsze sposoby na zredukowanie siły ciągu w kominie.
Zwiększenie ciągu kominowego. Aby zwiększyć ciąg kominowy, stosuje się między innymi tzw. nasady kominowe, które umożliwiają wykorzystanie wiatru do wytwarzania podciśnienia w przewodzie kominowym. Niekiedy jednak nasady nie wystarczą - wówczas należy przedłużyć komin przez wydłużenie wkładu kominowego oraz wysunięcie końcówki (nasady, daszka) kilkadziesiąt centymetrów ponad zakończenie komina lub wyżej - ponad przeszkodę, która ogranicza ciąg kominowy lub powoduje powstawanie ciągu wstecznego. Powstałe przedłużenia kominów należy izolować termicznie, aby wychłodzone temperaturą zewnętrzną nie powodowały odwrotnego skutku, tj. osłabienia ciągu.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
