Pokrycia dachowe i systemy rynnowe
O wyborze rodzaju pokrycia dachu decydują względy estetyczne, techniczne i cena. Dla rozwiązań konstrukcyjnych dachu bardzo istotny jest ciężar pokrycia; zmianie ulegają przekroje krokwi i łat oraz ich rozstaw. W budownictwie mieszkaniowym stosuje się zarówno pokrycia ciężkie, takie jak dachówki ceramiczne i cementowe, jak i pokrycia lekkie, do których można zaliczyć papy, gonty bitumiczne i blachy dachowe. W użytku są również płyty faliste bitumiczne i cementowe.
Istotny jest również kąt pochylenia połaci dachowej, gdyż większość materiałów pokryciowych można stosować przy określonym dla danego pokrycia minimalnym kącie pochylenia a niekiedy również maksymalnym. Na przekrycia, które mają zapewnić również odpowiednie doświetlenie pomieszczeń i pasaży stosuje się z powodzeniem płyty z tworzyw sztucznych (poliwęglanu litego lub komorowego, zbrojonego poliestru, akrylu) ze względu na lekkość przekrycia i odporność na warunki atmosferyczne. Wpływ rodzaju przekrycia na obciążenie konstrukcji więźby dachowej przedstawia poniższa tabela.
TYP POKRYCIA |
CIĘŻAR [kg/m2]
|
strzecha |
75 |
dachówki ceramiczne |
40-75 |
dachówki cementowe |
42-55 |
łupek |
25-30 |
płyty włóknisto-cementowe |
13-20 |
gonty bitumiczne |
8-15 |
blachy dachowe |
2-10 |
papa |
1-6,5 |
pokrycia bezspoinowe |
2-7 |
płyty faliste bitumiczne |
3 |
płyty z tworzyw sztucznych |
1-4 |
Dachówki ceramiczne
Dachówki ceramiczne wytwarza się z uszlachetnionej gliny. Mają różne kształty, a przekrój poprzeczny płaski lub wyprofilowany, o różnej głębokości tłoczenia.
Zależnie od technologii produkcji dachówki dzielimy na:
tłoczone – wytwarzane w formach,
ciągnione – cięte taśmowo z uformowanej uprzednio gliny.
Dachówki ceramiczne są niepalne i odporne na zmiany temperatury. Ich trwałość sięga 100 lat. Zniszczoną dachówkę łatwo jest wymienić bez konieczności wymiany całego pokrycia dachowego. Małe wymiary dachówek sprawiają, że można je łatwo układać na dachach o skomplikowanych kształtach, przy niewielkiej ilości odpadów. Najczęściej układane są dachówki zakładkowe – gdy brzeg jednej dachówki zachodzi na bok drugiej co umożliwia krycie jednowarstwowe. Jedynie dachówki karpiówki układane są na styk i wymagają ułożenia w dwóch warstwach.
Ze względu na kolorystykę dachówki dzielimy na:
niebarwione – w naturalnym kolorze wypalonej gliny,
barwione w masie (pigmentami) lub powierzchniowo,
glazurowane (szkliwione) – pokryte cienką szklistą powłoką, która jest wynikiem podwójnego wypalania,
angobowane – pokryte warstwą gliny lepszej jakości, która po wypaleniu tworzy powłokę matową lub półmatową.
Nasiąkliwość dachówek zmniejsza się przez naniesienie powłoki silikonowej.
Ze względu na kształt rozróżniamy wiele rodzajów dachówek, spośród których najczęściej są stosowane trzy wyroby klasyczne
karpiówki – dachówki płaskie produkowane metodą ciągnioną, najczęściej o kształcie prostokąta z krótszą krawędzią z jednej strony zaokrągloną (mogą mieć też zakończenie sześciokątne, łukowe, szpiczaste) o powierzchni gładkiej, chropowatej lub rowkowanej – ułatwiającej spływanie wody deszczowej); krycie dachówką karpiówką można wykonać w dwojaki sposób – w koronkę lub w łuskę. Krycie w koronkę polega na ułożeniu dwóch rzędów dachówek na jednej łacie, z tym że rzędy te są przesunięte względem siebie o połowę szerokości dachówki.
Wyższe zaczepienie drugiego rzędu na krawędzi dolnej dachówki, sprawia, że widoczne brzegi obu warstw przesunięte są w pionie o 1/4 ich długości. Krycie w łuskę wymaga dwukrotnego zagęszczenia łat gdyż kolejne rzędy opierają się na oddzielnych łatach, a dachówki w obu rzędach są przesunięte o połowę długości i szerokości. Ze względu na niewielkie wymiary karpiówek można kryć nimi dachy nawet o bardzo skomplikowanych kształtach, nie mniej jednak jest to jedno z cięższych pokryć ceramicznych,
holenderki (esówki) – dachówki o przekroju poprzecznym zbliżonym do litery S, produkowane metodą tłoczenia; esówka może być tłoczona jako pojedyncza lub podwójna; odprowadza wodę znacznie szybciej niż dachówki płaskie dzięki rynnowemu zakrzywieniu, a zakład zachodzących na siebie dachówek umożliwia ich szczelne połączenie; dachówki S mają też odwzorowanie w pokryciach cementowych,
mnich-mniszka – dachówki te układa się parami, które tworzą wklęsła mniszka (od spodu), oraz układany na mniszce wypukły mnich; mnich-mniszka mogą być zaopatrzone we wpusty i wypusty na krawędziach, które umożliwiają między innymi ułożenie dachówek na dachach o zmiennym kącie nachylenia połaci i znacznie ułatwiają montaż; dachówkę mnich-mniszka można układać na zaprawę, ale obecnie stosuje się już montaż bez użycia zaprawy tzw. „na sucho”.
Oprócz tradycyjnych kształtów dachówek produkowane są dachówki nawiązujące do regionalnych wyrobów z różnych części Europy.
Oferta poszerza się również o dachówki wielkoformatowe, których zużycie maleje o około 30% w stosunku do dachówek „zwykłych”. Większy też jest rozstaw łat.
Dachówka ceramiczna jest jednym z najcięższych pokryć dachowych; mettym konieczne stosowanie elementów nietypowych jak np. gąsiory, krawędziówki itp.
Pokrycia bezspoinowe wykonuje się z gotowych mas asfaltowo-kauczukowych, zbrojonych włókniną, welonem szklanym albo siatką z poliamidu, poliestru lub polipropylenu. Wierzchnią warstwę pokrycia posypuje się dostarczaną oddzielnie posypką mineralną. Zalety pokryć bezspoinowych to: możliwość otrzymania szczelnego pokrycia, lekkość (2-7 kg/m2). Wykonywane są na placu budowy jako warstwy niezbrojone (warstwy wierzchnie pokryć nowych lub naprawianych starych) lub zbrojone.
Folie dachowe wstępnego krycia
Folie wstępnego krycia (FWK), nazywane również wiatroizolacją, są stosowane pod pokryciem dachu dla ochrony termoizolacji przed wodą z zewnątrz i przed wywiewaniem ciepłego powietrza z warstwy termoizolacji. (Więcej informacji w rozdziale Hydroizolacja)
Rynny i rury spustowe
System odwodnienia dachu
W skład systemu odwodnienia dachu wchodzą rynny i rury spustowe. Odprowadzają one wodę opadową i topniejący śnieg poza obrys budynku. Rynny biegną wzdłuż okapu dachu, zbierając wodę z jego połaci. Z rynien woda spływa do pionowych rur spustowych, a stamtąd jest odprowadzana do studzienek lub do kanalizacji, ewentualnie na działkę – w odpowiedniej odległości od budynku. Im bardziej skomplikowany kształt dachu, tym trudniejsze jego odwodnienie. W przypadku dachu o zróżnicowanej wysokości woda z rynny odwadniającej wyżej położoną część nie powinna spływać na część położoną niżej, ponieważ rynny tej części mogą nie odprowadzić nadmiaru wody.
Rynny mają różne kształty przekroju poprzecznego: półokrągłe, półeliptyczne, trapezowe, kwadratowe i prostokątne, imitujące gzyms. Dno rynny może być gładkie lub ryflowane, pojedyncze lub podwójne. Kształt przekroju poprzecznego rynny ma wpływ na wydajność odprowadzania wody. Najpowszechniej stosowane i jednocześnie najbardziej wydajne są rynny o przekroju półokrągłym.
Rury spustowe mają przekrój okrągły, kwadratowy lub prostokątny. Rury okrągłe mogą być łączone z rurami kwadratowymi specjalnymi elementami łączącymi. Przekrój rury spustowej powinien wynosić nie mniej niż ľ przekroju rynny.
Zaprojektowanie systemu odprowadzania wody z dachu należy do architekta. Zgodnie z prawem budowlanym budynki do wysokości 4,5 m i powierzchni dachu do 100 m2 nie muszą być wyposażone w system odwodnienia, pod warunkiem, że mają odpowiednio ukształtowane okapy. W innych przypadkach musimy taki system przewidzieć.
Wymiary rynien i rur spustowych zależą od powierzchni i od kąta pochylenia połaci dachowej. Im większy przekrój rynny, tym większą ilość wody może ona odprowadzić. Sprzedawcy systemów rynnowych dysponują odpowiednimi tabelami (sporządzonymi dla uśrednionych warunków klimatycznych), za pomocą których można dobrać wymiary rynien i rur spustowych oraz potrzebną ilość elementów dla dachu o określonej powierzchni i kącie nachylenia, przy ustalonym usytuowaniu rur spustowych. Przykładowo dla połaci o powierzchni nie przekraczającej 60 m2 można dobrać rynnę o średnicy 125 mm, natomiast połać o powierzchni 100 m2 zostanie prawidłowo odwodniona za pomocą rynny o średnicy 150 mm (należy przy tym pamiętać, że jedna rura spustowa może przypadać maksymalnie na 10 metrów bieżących rynny).
Blachy dachowe
Blacha dachowa płaska, cynkowa lub stalowa ocynkowana, występuje w formie arkuszy; dawniej powszechnie stosowana, obecnie ustępuje miejsca nowoczesnym blachom powlekanym. Na pokrycia można też stosować blachy miedziane, które są trwalsze, ale dużo droższe. W miarę upływu czasu pokrywają się zielonym nalotem (patyną), który nadaje im szlachetny wygląd. Niekiedy na pokrycia używana jest również blacha cynkowo-tytanowa o wysokiej odporności korozyjnej.
Blachy dachowe powlekane są wykonane z aluminium albo stali ocynkowanej powlekanej obustronnie warstwą cynku lub warstwą aluminiowo-cynkową i pokrytej powłoką ochronną: poliestrową, akrylową, akrylowo-poliestrową, z plastisolu, z PVDF, z puralu. Alucynk (nazywany też przez niektórych producentów Aluzink) jest to stop aluminium (55%) i cynku (43,4%), z dodatkiem krzemu (1,6%). Dodatek aluminium zwiększa odporność blachy na korozję, a krzem oddziela dwa pozostałe metale tak, by nie wchodziły w reakcję chemiczną. W rezultacie blacha zabezpieczona taką warstwą jest bardziej odporna na czynniki zewnętrzne niż blacha ocynkowana. Inną formą zabezpieczenia blachy stalowej przed korozją są stopy cynkowo-aluminiowe, z przewagą cynku nad aluminium i z silikonem zamiast krzemu. Jednak najczęściej blachy płaskie wykorzystywane są jako materiał uzupełniający przy kryciu dachu głównie do obróbek blacharskich.
Blachy profilowane
W przekroju poprzecznym blacha może mieć profil: trapezowa, falista, krzywoliniowa. W zależności od wysokości profilu mówimy o blachach głęboko i nisko tłoczonych. Producenci oferują nawet kilkadziesiąt profili, różniących się kształtem przekroju, wysokością i głębokością tłoczenia. Dzięki przetłoczeniom uzyskuje się nie tylko atrakcyjny wygląd dachu, ale również wysoką sztywność po pozwala na układanie ich bez usztywniającego podkładu. Najczęściej blachy profilowane produkowane są z aluminiowych lub stalowych blach powlekanych.
Blachy dachówkowe (blachodachówki) są wytłaczane w kształcie tradycyjnych dachówek ceramicznych, czasami też gontów drewnianych lub łupka.
Blachy dachówkowe z posypką ceramiczną są pokryte granulatem ceramicznym (imitują dachówkę ceramiczną) lub posypką mineralną (np. kwarcową lub skalną). Jako lepiszcze, a dodatkowo jako składnik grzybobójczy, niekiedy z zabezpieczeniem przed promieniami UV służy żywica akrylowa lub poliester. Wydłuża to trwałość pokrycia, tłumi odgłosy opadów deszczu, ale zwiększa koszty pokrycia w porównaniu do „gołej” blachy stalowej.
Blachodachówki wytwarza się w postaci dużych arkuszy (np.: 1100x8000 mm), co ułatwia pokrycie dachu o prostym kształcie. Jednak praktycznie, ze względu na trudności przy transporcie i montażu długość arkuszy nie powinna przekraczać 3 m. Aby uniknąć dużych strat materiału wskutek cięcia arkuszy, w przypadku dachu o skomplikowanym kształcie stosuje się panele (długość ok. 1 m) składające się z jednego rzędu blachodachówek z wbudowaną łatą nośną, co przyspiesza układanie pokrycia i ogranicza ilość odpadów.
Blachy dachowe mocuje się do łat przybitych bezpośrednio do krokwi lub za pośrednictwem kontrłat tworzących pustkę wentylacyjną na dachach nad pomieszczeniami użytkowymi. Panele z wbudowaną łatą nośną można mocować bezpośrednio do krokwi. Do cięcia arkuszy należy używać nożyc ręcznych lub z napędem elektrycznym ze względu na ochronę powłoki antykorozyjnej, a wszelkie opiłki metalu bezwarunkowo usunąć z połaci. Niedopuszczalne jest używanie szlifierek kątowych, gdyż przy cięciu wysoka temperatura niszczy powłoki ochronne, a snop iskier wtapia się w pokrycie blachy.
Pokrycia z blachy zalicza się do pokryć lekkich i można je stosować do renowacji starych pokryć dachowych (również w obiektach zabytkowych). Trwałość pokryć z blachy określa się na 50-60 lat. Wyjątkiem są pokrycia miedziane, których trwałość przekracza 100 lat.
Dlaczego warto wybrać blachy dachowe?
Pokrycia z blach dachowych są bardzo lekkie. Można je układać na oszczędnie zaprojektowanych więźbach dachowych.
Arkusze blachy można stosować na dachach płaskich i o małych kątach nachylenia.
Pokrycia z blach dachowych nadają się doskonale do wykorzystania w trakcie budowy nowych domów oraz do renowacji istniejących dachów.
W ofercie prodi>Poszczególne segmenty pokrycia są bardzo łatwe w montażu i nie wymagają specjalistycznych narzędzi. Bardzo łatwa jest wymiana fragmentów uszkodzonych.
Gont bitumiczny jest odporny na odkształcenia pod wpływem zmian temperatury i ruchów podłoża.
Ze względu na dużą różnorodność kształtów i kolorów możliwe jest wykonanie oryginalnych i niepowtarzalnych pokryć dachowych.
Otrzymane powłoki są szczelne i trwałe – bez żadnych zabiegów konserwacyjnych pokrycie może służyć nawet 40 lat.
Mają jedne z najniższych kosztów wykończenia. W porównaniu z innymi rodzajami pokryć, stosując gonty bitumiczne można wykorzystać praktycznie wszystkie elementy.
Na co warto zwracać uwagę wybierając dachówkę bitumiczną?
Gonty bitumiczne wielowarstwowe, na osnowie z tkaniny szklanej są bardziej odporne na urazy mechaniczne a w szczególności na rozerwanie pokrycia.
Format – pasy dachówek bitumicznych mają przeważnie długość 1 m i szerokość do 35 cm. Do pokrycia 1 m2 potrzeba zatem 6-9 pasów.
Znacznym ułatwieniem w montażu pokrycia będzie wybór gontów z warstwą folii samoprzylepnej. Samoczynne przyklejenie pokrycia do podłoża jest możliwe tylko wtedy gdy temperatura przekracza 6°C. W innym przypadku paski dachówki należy podgrzewać palnikiem.
Zasady i instrukcję montażu opracowaną przez producenta danego modelu.
Gwarancja – warto sprawdzić na jaki okres oraz na co producent jej udziela. Często bowiem jako powód odmowy roszczeń klienta podawane jest np. osiadanie budynku lub wady innych produktów stosowanych do pokrycia dachu.
Certyfikaty – producenci gontów bitumicznych muszą posiadać aprobaty lub certyfikaty budowlane świadczące o tym, że wyrób jest zgodny z obowiązującymi normami. Szczególnie ważne – gonty powinny być odporne na ogień i wysoką temperaturę.
Folie wierzchniego krycia – są to zbrojone lub niezbrojone folie z PVC lub gumy EPDM stosowane do krycia dachów płaskich. Można je układać tak na nowych podłożach jak i przy renowacji pokryć z pap tradycyjnych. Mocowanie do podłoża odbywa się przy pomocy specjalnych listew lub klejenia, a złącza mogą być zgrzewane lub sklejane.
Płyty faliste bitumiczne
Osnowę płyt falistych stanowią sprasowane włókna organiczne, które są wrynien i rur spustowych zależą od powierzchni i od kąta pochylenia połaci dachowej. Im większy przekrój rynny, tym większą ilość wody może ona odprowadzić. Sprzedawcy systemów rynnowych dysponują odpowiednimi tabelami (sporządzonymi dla uśrednionych warunków klimatycznych), za pomocą których można dobrać wymiary rynien i rur spustowych oraz potrzebną ilość elementów dla dachu o określonej powierzchni i kącie nachylenia, przy ustalonym usytuowaniu rur spustowych. Przykładowo dla połaci o powierzchni nie przekraczającej 60 m2 można dobrać rynnę o średnicy 125 mm, natomiast połać o powierzchni 100 m2 zostanie prawidłowo odwodniona za pomocą rynny o średnicy 150 mm (należy przy tym pamiętać, że jedna rura spustowa może przypadać maksymalnie na 10 metrów bieżących rynny).
Rynny i rury spustowe z blachy stalowej wykonuje się z wytłaczanej blachy stalowej ocynkowanej, niewykończonej lub powlekanej obustronnie plastizolem albo lakierowanej, czasami z blachy stalowej powlekanej cyną. Ich trwałość wynosi od 30 do 50 lat.
Rynny i rury spustowe aluminiowe wykonuje się z blachy aluminiowej powlekanej farbami akrylowymi. Ich trwałość sięga 70 lat. Mogą być odlewane, wytłaczane lub wytłaczane ciągłe – produkowane bezpośrednio na placu budowy. Rynny wykonane w systemie ciągłym nie mają połączeń na długości ściany, dzięki czemu są bardzo szczelne.
Rynny i rury spustowe miedziane produkuje się z blachy miedzianej (mogą być dodatkowo powlekane cynkiem lub akrylem), która w wyniku działania czynników atmosferycznych pokrywa się zielonym nalotem (patyną), co nadaje jej efektowny wygląd. Są bardzo trwałe (nawet do 150 lat). Ze względu na wysoką cenę montuje się je przede wszystkim w obiektach zabytkowych lub reprezentacyjnych.
Rynny i rury spustowe z PVC produkuje się z wysokoudarowego polichlorku winylu, barwionego w masie. Ich zalety to: trwałość, łatwość montażu, odporność na działanie czynników atmosferycznych, niska cena. Nie wymagają konserwacji ani malowania, nie ulegają korozji, są odporne na działanie promieniowania UV.
Rynny i rury spustowe z blachy cynkowo-tytanowej, podobnie jak blacha miedziana, okrywają się patyną. Nalot ten stanowi warstwę ochronną i jest koloru ciemno-szarego. Blacha cynkowo-tytanowa w 99,5% składa się z czystego cynku, a pozostałe metale w stopie to miedź, aluminium i tytan. Trwałość systemów rynnowych wykonanych z takiego materiału sięga 100 lat (podobnie jak z miedzi).
W zależności od długości okapu montujr kwadratowy waży, zależnie od typu, od 40 do 75 kg. Dlatego pokrycie to wymaga odpowiednio solidnej więźby dachowej, będącej w stanie przenieść wymagane obciążenie. Masywne pokrycie ma też swoje zalety: tłumi odgłosy intensywnych opadów deszczu, jest mniej podatne na uszkodzenia podczas silnych podmuchów wiatru.
Dlaczego warto wybrać dachówki ceramiczne?
Dachówkami ceramicznymi można kryć dachy o najbardziej skomplikowanych kształtach i różnym nachyleniu, podczas montażu powstaje niewiele odpadów.
Łatwa jest naprawa uszkodzonych fragmentów pokrycia – polega na wymianie uszkodzonych, pojedynczych dachówek.
Dachówki ceramiczne są całkowicie niepalne, bardzo dobrze tłumią hałas i dobrze znoszą odkształcenia powodowane zmianami temperatury.
Montaż pokrycia nie wymaga odeskowania więźby dachowej.
Ze względu na obecność różnych odmian dachówek ceramicznych (np. karpiówka, esówka) oraz różnorodność kolorów i faktur możliwe jest wykonanie oryginalnych i niepowtarzalnych pokryć dachowych.
Pokrycia z dachówek ceramicznych są szczelne i bardzo trwałe.
Na co warto zwracać uwagę wybierając dachówki ceramiczne?
Należy dokładnie określić ilość potrzebnych elementów – zależy to w dużym stopniu od przyjętego sposobu układania.
Jeżeli w projekcie domu przewidziano lżejsze pokrycie dachowe, należy pamiętać o odpowiednim wzmocnieniu więźby.
Wybierając dachówkę warto zwrócić uwagę na jednolitość barwy i gładkość powierzchni.
Dobrze wykonane pokrycie z dachówek ceramicznych wymaga zastosowania elementów dodatkowych, np. gąsiorów, dachówek wentylacyjnych, okapowych. Należy zwrócić uwagę czy i jakie występują w ofercie producenta.
Gwarancja – warto sprawdzić na jaki okres i pod jakimi warunkami jest udzielana.
Certyfikaty – producenci dachówek ceramicznych muszą posiadać aprobaty lub certyfikaty budowlane świadczące o tym, że wyrób jest zgodny z obowiązującymi normami.
Dachówki cementowe
Dachówki cementowe (zwane też betonowymi) produkowane są z mieszaniny cementu, piasku, wody, plastyfikatorów i pigmentów. Masa betonowa jest walcowana, cięta i wytłaczana w formach aluminiowych. Najbardziej popularne kształty dachówek cementowych to: pojedyncza i podwójna esówka, podwójna rzymska, staroniemiecka, karpiówka oraz celtycka, frankfurter i tegalit (płaska). Na pierwszy rzut oka dachy pokryte dachówką ceramiczną i cementową są trudne do odróżnienia – dachówki cementowe są jednak nieco tańsze.
Dlaczego warto wybrać dachówki cementowe?
Dachówkami cementowymi można kryć dachy o skomplikowanych kształtach i różnym nachyleniu, podczas montażu powstaje niewiele odpadów.
Łatwa jest naprawa uszkodzonych fragmentów pokrycia – polega na wymianie uszkodzonych, pojedynczych elementów.
Dobrze zabezpieczają przed porastaniem mchem a także ograniczają możliwość wystąpienia wykwitów wapiennych.
Można je co pewien czas odnawiać malując farbą akrylową – uszczelnia się wtedy drobne pęknięcia powstałe podczas eksploatacji.
Dachówki cementowe są całkowicie niepalne, bardzo dobrze tłumią hałas i dobrze znoszą odkształcenia powodowane zmianami temperatury.
Montaż pokrycia nie wymaga odeskowania więźby dachowej.
Pokrycia z dachówek cementowych są bardzo trwałe i dobrze tłumią dźwięki.
Na co warto zwracać uwagę wybierając dachówki cementowe?
Ciekawa i obszerna oferta kolorystyczna, niektórzy z producentów proponują wykończenie matowe, półmatowe lub z połyskiem.
Dobrze wykonane pokrycie z dachówek cementowych wymaga zastosowania elementów dodatkowych np. gąsiorów, dachówek wentylacyjnych, okapowych. Należy zwrócić uwagę czy i jakie występują w ofercie producenta.
Gwarancja – warto sprawdzić na jaki okres i pod jakimi warunkami jest udzielana.
Certyfikaty – producenci dachówek cementowych muszą posiadać aprobaty lub certyfikaty budowlane świadczące o tym, że wyrób jest zgodny z obowiązującymi normami.
Blachy dachowe
Blacha dachowa płaska, cynkowa lub stalowa ocynkowana, występuje w formie arkuszy; dawniej powszechnie stosowana, obecnie ustępuje miejsca nowoczesnym blachom powlekanym. Na pokrycia można też stosować blachy miedziane, które są trwalsze, ale dużo droższe. W miarę upływu czasu pokrywają się zielonym nalotem (patyną), który nadaje im szlachetny wygląd. Niekiedy na pokrycia używana jest również blacha cynkowo-tytanowa o wysokiej odporności korozyjnej.
Blachy dachowe powlekane są wykonane z aluminium albo stali ocynkowanej powlekanej obustronnie warstwą cynku lub warstwą aluminiowo-cynkową i pokrytej powłoką ochronną: poliestrową, akrylową, akrylowo-poliestrową, z plastisolu, z PVDF, z puralu. Alucynk (nazywany też przez niektórych producentów Aluzink) jest to stop aluminium (55%) i cynku (43,4%), z dodatkiem krzemu (1,6%).
Dodatek aluminium zwiększa odporność blachy na korozję, a krzem oddziela dwa pozostałe metale tak, by nie wchodziły w reakcję chemiczną. W rezultacie blacha zabezpieczona taką warstwą jest bardziej odporna na czynniki zewnętrzne niż blacha ocynkowana. Inną formą zabezpieczenia blachy stalowej przed korozją są stopy cynkowo-aluminiowe, z przewagą cynku nad aluminium i z silikonem zamiast krzemu. Jednak najczęściej blachy płaskie wykorzystywane są jako materiał uzupełniający przy kryciu dachu głównie do obróbek blacharskich.
Blachy profilowane
W przekroju poprzecznym blacha może mieć profil: trapezowa, falista, krzywoliniowa. W zależności od wysokości profilu mówimy o blachach głęboko i nisko tłoczonych. Producenci oferują nawet kilkadziesiąt profili, różniących się kształtem przekroju, wysokością i głębokością tłoczenia. Dzięki przetłoczeniom uzyskuje się nie tylko atrakcyjny wygląd dachu, ale również wysoką sztywność po pozwala na układanie ich bez usztywniającego podkładu. Najczęścieucentów dostępne są blachodachówki o różnym wzorze i kolorach.
Otrzymane powłoki są szczelne i trwałe – bez żadnych zabiegów konserwacyjnych pokrycie może służyć nawet 50 lat.
Blacha jest materiałem niepalnym.
Na co warto zwracać uwagę wybierając blachy dachowe?
Rodzaj powłok zabezpieczających – od ich jakości zależy trwałość pokrycia.
Dostępność elementów wykończeniowych – ich zastosowanie ułatwia wykończenie poszycia.
Sposób montażu, jeśli stosowany jest np. podwójny zakład, jego powierzchnie należy uwzględnić przy obliczeniach dotyczących wymaganej ilości materiału.
Decydując się na określony rodzaj blach dachowych należy sprawdzić czy w ofercie producenta znajdują się również elementy wykończeniowe (gąsiory) i montażowe (wkręty).
Gwarancja na powłoki ochronne – warto sprawdzić na jakich warunkach udzielana jest przez producenta.
Certyfikaty – blachy dachowe powinny mieć odpowiednie aprobaty lub certyfikaty budowlane świadczące o tym, że wyrób jest zgodny z obowiązującymi normami.
Pokrycia z papy
Papa to wyrób, którego warstwę nośną stanowi osnowa nasycona materiałem bitumicznym. Osnowa zapewnia papie odpowiednią wytrzymałość (przede wszystkim na rozciąganie i przecięcie).
Papy tradycyjne mają osnowę wykonaną z tektury albo tkaniny z włókien organicznych lub mineralnych, nasyconych asfaltem. Zależnie od gramatury osnowy i powierzchniowej masy materiału bitumicznego oraz posypki wykorzystywane są jako papy podkładowe lub nawierzchniowe. Papy tradycyjne są stosunkowo tanie, ale nietrwałe. Wymagają częstej konserwacji, praktycznie co kilka lat.
Papy nowej generacji są kilkuwarstwowe. Dzięki swojej budowie są o wiele bardziej wytrzymałe i elastyczne od pap tradycyjnych. Mają osnowę z tkaniny poliestrowej, włókna szklanego, mieszaną poliestrowo-szklaną. Osnowa jest pokryta obustronnie powłoką bitumiczną niemodyfikowaną lub modyfikowaną: plastomerem APP, elastomerem SBS lub oksydowaną. Modyfikacja zwiększa odporność powłoki na zmiany temperatury i starzenie, podwyższa jej elastyczność (zapobiega to m.in. „spływaniu” papy z dachu nagrzanego słońcem, chroni przed utratą szczelności przy ruchach pokrycia związanych ze zmianami temperatury.
Papy nowej generacji są najczęściej termozgrzewalne (warstwa dolna papy jest wykonana ze specjalnej termozgrzewalnej folii).
Zależnie od miejsca ułożenia i pełnionej funkcji papy dzielimy na:
wierzchniego krycia – stosowane jako wierzchnie warstwy pokryć wielowarstwowych, pokryte posypką zabezpieczająca przed wysoką temperaturą i promieniowaniem ultrafioletowym: łupkową, bazaltową lub ceramiczną,
podkładowe – stosowane jako spodnie warstwy asfaltowych pokryć dachowych i wielowarstwowych izolacji wodnych, przeciwwilgociowych i parochronnych, pokryte posypką z piasku kwarcowego,
izolacyjne – używane wyłącznie pod warstwą dociskową np, płytą betonową i wykorzystywane są jako dodatkowa ochrona przed zawilgoceniem podłóg, jako przegroda paro-szczelna,
papy specjalne – wentylacyjne (perforowane), paroizolacyjne; papy wentylacyjne stosuje się, by umożliliwić odprowadzenie pary wodnej nagromadzonej pod pokryciem
SBS – elastomer, tworzywo o bardzo dużej odkształcalności, które po ustąpieniu obciążenia powraca do pierwotnego kształtu; zachowuje elastyczność również w temperaturze ujemnej, dzięki czemu pokrycie dachu może być układane w zimie.
APP – plastomer, tworzywo, które w wysokiej temperaturze przechodzi w stan plastyczny, a po obniżeniu temperatury nie wraca do pierwotnego kształtu.
W polskich warunkach klimatycznych zaleca się stosowanie pap z powłokami modyfikowanymi SBS-em. Jeżeli decydujemy się na papę z powłoką modyfikowaną APP, to nie może być ona układana w zimie.
Na pokrycie dachowe stosuje się jedną lub dwie warstwy papy. Przy kryciu pojedynczym występuje tylko papa nawierzchniowa, o grubości 5-6 mm. Przy kryciu podwójnym stosuje się papę podkładową o grubości 2-4 mm oraz nawierzchniową o grubości 3-5 mm. Wierzchnią warstwę papy zgrzewa się (na całej powierzchni lub pasmowo) z warstwą podkładową palnikiem gazowym, którym podgrzewa się spodnią powłokę termozgrzewalną w miarę rozwijania rolki papy. Papa przykleja się do podłoża pod własnym ciężarem.
Dlaczego warto wybrać papy?
Papy są pokryciami lekkimi i łatwymi do ułożenia.
Nadają się doskonale jako pokrycia tymczasowe i podkłady pod inne powłoki.
Można z nich tworzyć wielowarstwowe powłoki.
Mogą pełnić funkcje izolacji przeciwwilgociowej i podkładu wyrównującego.
Na co warto zwracać uwagę wybierając papy?
Rodzaj osnowy, zależą od niego parametry mechaniczne pokrycia.
Przeznaczenie danego rodzaju materiału.
Sposób mocowania na połaci dachowej.
Certyfikaty – producenci pap muszą posiadać aprobaty lub certyfikaty budowlane świadczące o tym, że wyrób jest zgodny z obowiązującymi normami.
Gonty (dachówki) bitumiczne
Gonty bitumiczne są to prostokątne pasy z modyfikowanej papy asfaltowej, których dolne krawędzie są powycinane w różne kształty (prostokątne, trójkątne, trapezowe, sześciokątne, faliste, rybiej łuski) w taki sposób, że ułożone na dachu przypominają dachówki. Warstwa wierzchnia jest pokryta posypką łupkową, bazaltową lub ceramiczną w różnych kolorach albo folią miedzianą. Papy przybija się papiakami, a powierzchnia styku gontów skleja się wskutek wulkanizacji kleju bitumicznego pod wpływem promieni słonecznych.
Poszycie pod gonty bitumiczne musi być sztywne i równe (deski, sklejka, płyty wiórowe, pilśniowe, gipsowe dachowe). Zaletą gontów bitumicznych jest łatwość montażu. Można je układać na dachach stromych (kąt nachylenia do 87°) o skomplikowanych kształtach. Przy małych kątach pochylenia dachu konieczne jest wstępne pokrycie podkładu papą podkładową.
Dzięki małym wymiarom pasów ilość odpadów jest minimalna. Ciężar 1m2 pokrycia z dachówek bitumicznych wynosi od 7 do 16 kg.
Dlaczego warto wybrać dachówki bitumiczne?
Gonty bitumiczne są bardzo lekkie. Dzięki temu konstrukcja więźby dachowej może być zaprojektowana oszczędniej, z elementów drewnianych o mniejszych przekrojach.
Można je układać na starych pokryciach, np. na papie.
Dachówką bitumiczną można kryć dachy o najbardziej skomplikowanych kształtach i różnym nachyleniu (12-90°). Nie jest przy alcowane (aby uzyskać kształt fali), a następnie obustronnie nasycane masą bitumiczną i pokrywane polimerową lub akrylowo-winylową powłoką ochronną. Płyty bitumiczne są materiałem elastycznym i odpornym na działanie grzybów oraz czynników atmosferycznych. Dobrze tłumią dźwięki, nie gniją i nie utleniają się. Są oferowane w następujących kolorach: niebieskim, zielonym, czerwonym, brązowym i czarnym. Montowane są podobnie jak blachodachówki do łat montażowych. Ze względu na mały ciężar (3-3,5 kg/m2) płyty bitumiczne można układać na „starej” więźbie dachowej bez wzmacniania jej.
Gonty drewniane
Gonty drewniane produkuje się z drewna iglastego (sosna, świerk, jodła). Są cięte lub łupane – zgodnie z naturalnym przebiegiem włókien drewna. Wymiary: długość 50-70 cm, szerokość 8-10 cm. Mają różne przekroje poprzeczne, często są wyposażone w pióra i wpusty. Stosowane rzadko w domach jednorodzinnych – przede wszystkim w budownictwie regionalnym.
Płyty dachowe warstwowe
Płyty dachowe warstwowe mają rdzeń ze styropianu, oklejonego obustronnie lub jednostronnie innym materiałem.
Płyty warstwowe z rdzeniem ze styropianu oklejonego obustronnie lub jednostronnie papą izolacyjną stosuje się do izolacji dachów o małym pochyleniu i stropodachów pełnych, w których pokrycie dachowe przykleja się bezpośrednio do izolacji termicznej. Można z nich wykonywać izolacje wielowarstwowe.
Płyty warstwowe z rdzeniem ze styropianu oklejonego jednostronnie lub obustronnie płytami wiórowo-cementowymi stosuje się do ocieplania pokryć dachowych z blachy (oklejone obustronnie) i stropodachów żelbetowych (oklejone jednostronnie).
To raczej materiał ociepleniowy a nie pokryciowy.
Płyty z tworzyw sztucznych
Są produkowane z różnych materiałów:
poliwęglanu,
żywicy syntetycznej z wypełniaczem mineralnym, zbrojonej włóknami szklanymi,
PVC,
poliestru zbrojonego włóknami szklanym
i akrylu.
Płyty z tworzyw sztucznych mają przekrój lity (płaski lub profilowany: falisty, trapezowy) albo komorowy. Są trwałe, odporne na działanie czynników atmosferycznych i chemicznych, trudno zapalne i bardzo lekkie. W budownictwie jednorodzinnym stosuje się je najczęściej na dachy ogrodów zimowych, tarasów, werand i wiat.
Ich zaletą jest odporność na czynniki atmosferyczne i uderzenia, lekkość przekrycia i przepuszczalność światła w granicach 90% (zależnie od koloru). Przekrycia te są również odporne na promienie UV przez naniesienie powłoki ochronnej (najczęściej akrylowej).
Wraz z płytami producenci oferują komplet akcesoriów montażowych (pod nazwą systemy montażowe): profile konstrukcyjne, uszczelki, taśmy samoprzylepne, wkręty i podkładki, środki uszczelniające.
Inne pokrycia
Łupek dachowy to skała osadowa lub metamorficzna o budowie warstwowej; wycina się z niej bloki, z których metodą rozwarstwiania otrzymuje się płytki dachowe gr. 5 mm o różnych kształtach (prostokątny, ośmiokątny, łukowy, łuskowy). Jest to materiał niepalny i odporny na czynniki atmosferyczne. Dostępne kolory to zielony, purpurowy i kilka odcieni grafitu. Łupek należy układać na pełnym deskowaniu i papie, a dach może przybierać różne (nawet skomplikowane kształty). Kąt nachylenia połaci może być praktycznie dowolny (nawet 90°), natomiast obciążenie konstrukcji dachu w granicach 25-41 kg/m2 pokrycia.
Strzecha – jest to pokrycie z trzciny, słomy lub imitujących je włókien sztucznych. Pokrycie słomą i trzciną charakteryzuje się dobrą izolacyjnością termiczną i wodoszczelnością, ale jest łatwopalne i bardzo ciężkie (do 75 kg/m2). Strzecha z włókien sztucznych jest dużo lżejsza (11 kg/m˛). Strzechę można ułożyć na dachu o dowolnym kształcie, ale więźba dachowa musi być dostatecznie wytrzymała.
Płyty włóknisto-cementowe produkuje się z mieszanki cementu i włókien (celulozowych lub z polipropylenu) z wodą, z dodatkiem wypełniaczy. Mają wierzchnią warstwę gładką lub imitującą łupek. Występują w postaci płyt falistych o dużych gabarytach lub małych płytek kwadratowych. Są odporne na działanie czynnik&u należy do architekta. Zgodnie z prawem budowlanym budynki do wysokości 4,5 m i powierzchni dachu do 100 m2 nie muszą być wyposażone w system odwodnienia, pod warunkiem, że mają odpowiednio ukształtowane okapy. W innych przypadkach musimy taki system przewidzieć.
Wymiary e się jedną rurę spustową (do 12 m) na końcu okapu (w narożniku), jedną rurę spustową w środku okapu (do 24 m) lub dwie rury spustowe w narożnikach. Jeżeli jedna rura spustowa znajduje się na środku okapu, to rynny muszą mieć spadek w kierunku od brzegów do środka okapu. Jeżeli montujemy dwie rury spustowe w narożnikach, rynny muszą mieć spadek od środka w kierunku narożników. Minimalny spadek rynny w kierunku rury spustowej powinien wynosić od 0,5 do 2%. W miejscach, w których rynny o różnych spadkach łączą się ze sobą, ich wyloty zasklepia się denkami, a następnie nakłada się na obie rynny element łączący; między rynnami pozostawia się odstęp, umożliwiający ruchy wynikające z rozszerzalności termicznej materiału.
Na co warto zwracać uwagę wybierając orynnowanie?
Odpowiedni dobór wielkości rynien i rur odpływowych oraz sposób ich mocowania i rozmieszczenia. Parametry te zależą od kształtu i powierzchni zabezpieczanego dachu.
Bogaty asortyment kształtek i akcesoriów dodatkowych ułatwi znacznie wykonanie bardziej skomplikowanych odwodnień.
Możliwość zamontowania dodatkowych siatek ochronnych i sitek. Ich obecność ogranicza możliwość zatkania systemu rynnowego liśćmi.
Sposób łączenia współpracujących elementów. Wszystkie systemy zatrzaskowe pozwalają bardzo łatwo i szybko zmontować kompletny system odwodnienia.
Zasady i instrukcję montażu opracowaną przez producenta danego modelu.
Gwarancja – udzielana jest najczęściej na 5,10 lub 15 lat. Pod uwagę należy wziąć zakres odpowiedzialności producenta.
Certyfikaty – systemy rynnowe powinny mieć odpowiednie aprobaty lub certyfikaty budowlane świadczące o tym, że wyrób jest zgodny z obowiązującymi normami.
Akcesoria dachowe
Większość producentów najbardziej popularnych pokryć dachowych (dachówek ceramicznych i cementowych, blach) oferuje bogaty asortyment elementów uzupełniających, dopasowanych kształtem i kolorem do elementów podstawowych: dachówki kalenicowe, gąsiory do wykończenia kalenic, świetliki, dachówki wywietrznikowe, okapowe lewe i prawe, wentylacyjne, koszowe, okapniki, wiatrownice, wyjścia antenowe, płotki przeciwśnieżne.
Dlaczego warto stosować akcesoria dachowe?
Pozwalają łatwo wykonać nawet najbardziej skomplikowane dachy.
Zapewniają wymaganą szczelność pokrycia.
Gwarantują odpowiednią wentylację dachu co wpływa na jego wysoką trwałość.
Stanowią oryginalną ozdobę połaci.
Na co warto zwracać uwagę wybierając akcesoria dachowe?
Należy dokładnie określić ilość i rodzaj potrzebnych elementów.
Akcesoria muszą pasować do wybranego systemu krycia.
Na jaki okres i pod jakimi warunkami jest udzielana gwarancja.
Certyfikaty – akcesoria dachowe, podobnie jak pokrycia, muszą mieć aprobaty lub certyfikaty budowlane świadczące o tym, że wyrób jest zgodny z obowiązującymi normami.
Dachy zielone
Zielony dach oczyszcza powietrze atmosferyczne, chroni pokrycie i konstrukcję dachu przed nagrzewaniem oraz zmianami temperatury (zmniejsza wahania temperatury do 30°C, podczas gdy na „normalnych” dachach sięgają one nawet 100°C), które mogą powodować ich niszczenie, tłumi hałas o około 40-50 dB. Pomieszczenia budynku usytuowane bezpośrednio pod dachem w mniejszym stopniu nagrzewają się latem. Zielony dach częściowo zbiera wodę z opadów atmosferycznych, co odciąża kanalizację deszczową. W domku jednorodzinnym można powiększyć powierzchnię ogrodu, projektując dodatkowy ogród na dachu np. budynku gospodarczego. Jest to szczególnie korzystne, gdy na dach budynku gospodarczego wychodzą okna mieszkania. Zielony dach można zaprojektować w budynku już istniejącym lub takim, który dopiero ma być zbudowany. Muszą być jednak spełnione odpowiednie warunki. Konstrukcja budynku (stropodach, ściany, słupy, fundamenty) musi być dostatecznie wytrzymała, aby przenieść zwiększone obciążenie, pochodzące od roślinności, podłoża gruntowego i koniecznych w tym przypadku dodatkowych warstw izolacyjnych.
Dach zielony może być użytkowy lub nieużytkowy. Dach użytkowy to taki, na którym mogą przebywać ludzie. Musi być otoczony balustradą, zabezpieczającą przed spadnięciem. Balustrada musi mieć wypełnienie płaszczyzn pionowych i dostateczną wysokość (liczoną do wierzchu poręczy): w budynkach jednorodzinnych 0,9 m, w budynkach wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej – 1,1 m.
Dach nieużytkowy jest to dach bez dostępu (poza dostępem wynikającym z konieczności konserwacji). Nie przewiduje się przebywania na nim ludzi.
Roślinność można projektować zarówno na dachu płaskim, jak i pochyłym (do 35°). Dach płaski może być użytkowy lub nieużytkowy.
Na dachu pochyłym nie przewiduje się przebywania ludzi.
Roślinność
Na dachach sadzi się trawę, kwiaty, mchy, krzewy i niskie drzewa. Rośliny nie mogą mieć zbyt rozrośniętych korzeni, które mogłyby uszkodzić pokrycie dachowe. Można też przewidzieć ścieżki wysypane żwirem lub wyłożone płytkami (np. betonowymi) lub ogródki skalne. Wielkość obciążenia zależy od przewidywanego typu roślinności. Ze względu na obciążenie, grubość i rodzaj warstw wyróżnia się dwie grupy zieleni: intensywną i ekstensywną.
Zieleń intensywna to zwyczajne rośliny (drzewa i krzewy), wymagające normalnego gruntu i stałej pielęgnacji. Obciążenie jest w tym przypadku bardzo duże i konstrukcja dachu musi być bardzo mocna. Od momentu posadzenia roślin do ich wyrośnięcia mija od roku do dwóch lat. Utrzymanie takiego ogrodu jest dość kosztowne.
Zieleń ekstensywną sadzi się na cienkiej warstwie substratu glebowego. Poza okresem wzrostu nie wymaga ona intensywnej pielęgnacji. Zamiast sadzić rośliny na dachu można wykorzystać gotowe maty z już zakorzenioną roślinnością. Na dachach pochyłych projektuje się tylko zieleń ekstensywną.
Rozmieszczenie roślinności ustala się zależnie od warunków: lokalizacji elementów nośnych stropodachu (np. drzewa sadzi się w bezpośrednim sąsiedztwie belek stropowych, aby odciążyć części stropu o mniejszej nośności), rozmieszczenia wyłazów dachowych lub świetlików. Trzeba też zadbać o swobodny dostęp do kominów i dylatacji (w ich sąsiedztwie można wykonać ścieżki żwirowe). Roślinność może pokrywać cały dach lub tylko jego część.
Warstwy
Niezmiernie ważne jest zaprojektowanie właściwej izolacji cieplnej, hydroizolacji oraz odprowadzenia wody z dachu. Zielone dachy, które powstały dawniej, mają często układ warstw trochę inny od stosowanego dzisiaj (są też dużo cięższe), ponieważ wybór materiałów był wtedy znacznie mniejszy niż obecnie.
Najczęściej stosuje się tak zwany stropodach o odwróconym układzie warstw, czyli taki, na którym izolację termiczną układa się na zasadniczej izolacji przeciwwodnej. Przedłuża to żywotność izolacji przeciwwodnej i zmniejsza ryzyko przeciekania dachu.
Typowy dach zielony składa się z następujących warstw (licząc od dołu, tzn. od powierzchni pokrycia dachowego)
podłoże (beton, gazobeton, blacha, drewno); jest to górna warstwa stropodachu z ewentualną warstwą wyrównującą lub nadającą spadek (np. z zaprawy cementowej),
izolacja wodochronna – z papy termozgrzewalnej modyfikowanej elastomerem (na podkładzie gruntującym) lub z folii PVC (na warstwie ochronnej),
izolacja termiczna zabezpieczająca pokrycie dachu i izolację wodochronną przed wahaniami temperatury, promieniowaniem słonecznym i uszkodzeniami mechanicznymi (czasami z wyprofilowanym spadkiem) – z płyt z polistyrenu ekstrudowanego zapewniających niską nasiąkliwość izolacji,
warstwa ochronna stanowiąca uszczelnienie dachu i chroniąca położone niżej warstwy przed niszczącym działaniem korzeni roślin – z dwóch warstw papy termozgrzewalnej modyfikowanej elastomerem (górna warstwa powinna mieć wkładkę aluminiową lub miedzianą), z fizeliny lub powłok z żywic epoksydowych,
warstwa drenażowa odprowadzająca nadmiar wody i utrzymująca właściwą wilgotność – z lekkich porowatych materiałów (żwiru rzecznego o grubym uziarnieniu, keramzytu, granulatu pumeksowego) ułożonych na warstwie ochronnej z geowłokniny; stosuje się też maty porowate ze styropianu lub tworzyw sztucznych, maty z włókien syntetycznych z nylonowymi pętlami jednostronnie laminowane włókniną (w niektórych systemach ekstensywnego zazieleniania dachu można zrezygnować z warstwy drenażowej, o ile nachylenie dachu jest większe od 20°),
warstwa filtrująca wodę spływającą do warstwy drenażowej, zapobiegająca zatykaniu się porów drenażu i wypłukiwaniu składników odżywczych z warstwy wegetacyjnej oraz umożliwiająca podciąganie wody do podłoża gruntowego z geowłokniny,
warstwa wegetacyjna stanowiąca właściwe podłoże pod uprawę roślin o składzie zależnym od typu roślinności; przy zieleni intensywnej stosuje się naturalne podłoże gruntowe (ciężar 10-centymetrowej warstwy podłoża wynosi około 200 kg/m2 – często wymagana jest grubość 40-60 cm), przy zieleni ekstensywnej stosuje się lekkie mieszanki, np. substratu torfowego ze składnikami sztucznymi (keramzyt, lawa wulkaniczna, perlit).
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
