 Koralowce
Koralowce (Anthozoa) są odmianą parzydełkowców, występują w liczbie około 6.000 gatunków.
Jedyna forma pod jaką występują to polip (antopolip). Środowiskiem ich bytowania są ciepłe morza, tworząc kolonie lub żyjąc pojedynczo. Antopolipy, które samotnie żyją, maja średnicę rzędu od kilku milimetrów do 1.5 metra, kolonijne występujące z reguły nie mają więcej niż 2cm a także nie objawia się u nich polimorfizm postaci; możliwe jest rozciąganie kolonii tworząc tzw. koralowe rafy, rozciągające się na wiele kilometrów. Koralowce mają zewnętrzny albo wewnętrzny szkielet wapienny, choć wytwarza go jedynie część z nich.
Kolonie
Kolonie wytwarzane są w wyniku płciowego oraz bezpłciowego rozmnażania. Należy zaznaczyć iż bezpłciowe rozmnażanie, tzn. pączkowanie albo podłużny podział, znacznie szybciej przebiega w porównaniu z płciowym, co umożliwia szybkie tempo narastanie kolonii i krzewienie się. Pochłanianie a także przemiany węglanu wapnia wywołują nieustanne rekonstruowanie budowy kolonii. Za zwyczaj po pewnym okresie czasu wytwarzane jest przez polip nowe denko mające przegrody powyżej starego, co daje wrażenie jakby wyżej przesiadał się. Kolonie mogą przybierać główne cztery formy:
trawiasta - kiedy kolonia ma krzaczkowaty kształt
płytkowa - kiedy polipy przynależne do górnego brzegu od siebie są niezależne
zwarta - kiedy przez polipy jest tworzona zwarta masa
meandrowa - kiedy powierzchnię pokrywają małe kielichy.
Ośmiopromienne
Koral Szlachetny (czyli Corallium rubrum) - to koralowiec, który wytwarza szkielet o barwie czerwonej. Jego środowiskiem bytowania jest głębokość 30-150m w Morzu Śródziemnym, tworzą kolonie krzaczaste mające wysokość kilkudziesięciu centymetrów. Kolor ciała kolonii to intensywna czerwień, kontrastująca wspaniale z białymi polipami, które rozsiane są na powierzchni. Organizmy te posiadają sole wapnia a także dużą ilość organicznej substancji, nadającej im wysoką wytrzymałość i trwałość. Od starożytnych czasów Koral szlachetny, poławiany jest a także poszukiwany w celu wyrobu ozdób. Jako ochrona przeciwko padaczce służył w Rzymie starożytnym: zawieszano go w kołysce dla niemowląt jako amulet. W średniowieczu wykorzystywany był jako element dekoracji liturgicznych naczyń, w czasie renesansu oraz baroku także jako zdobienie broni, w wieku XIX rozpowszechniony był w ludowym stroju w formie sznurka paciorków. W części płytkiej raf znajdujących się na Indo-Pacyfiku są pospolite tzw. miękkie korale. Zaliczane są do rzędu korkowców, który należą do podgromady jaką stanowią ośmiopromienne korale. Te żyjące w koloniach organizmy są w dotyku galaretowate lub gumowate. Na koral miękki polipu składa się trzon oraz rozgałęzienia, w których polipy tkwią, lub też wygiętej czaszy, która usiana jest polipami na powierzchni górnej. Na stoku od 30 m głębokości rafy można łatwo odnaleźć wachlarze różnokolorowe, które nieraz osiągają wysokość 2 m. Nazywane są gorgoniami. Część z nich posiada postać krzewów mających nieliczne rozgałęzienia. Pośród form wachlarzowych są tego rodzaju, których rozwidlenia ulegają połączeniu; tak uformowana kolonia przypomina koronka o delikatnej strukturze. W kolonii zwykle jest jeden rodzaj jedynie polipów. Sześciopromienne Ukwiały (czyli Actiniaria) - Są rozpowszechnione w niemal wszystkich morzach tego świata, tak w rejonach płytkich koralowych raf jak i obszarach pływów czy oceanicznych głębiach. Charakteryzują się dużymi regeneracyjnymi zdolnościami a także adaptacją do środowiska, pomimo tego iż są to organizmy typowo morskie, niektóre z gatunków mogą znieść wody mające niższe zasolenie, przez niedługi czas nawet wytrzymują przebywanie w słodkiej wodzie. Duża ich część potrafi stosunkowo długo przetrwać bez obecności wody (np. w czasie odpływu), w beztlenowych warunkach nawet. Postacią ukwiałów jest pojedynczy polip, prowadzą osiadły tryb życia. Przytwierdzają się do podłoża przez dolną część ciała nazywanej podeszwą, na której mogą się przesuwać. Ukwiały zalicza się do bezszkieletowych koralowców. Wyróżniają je ubarwione jaskrawo czółki, które zaopatrzone są w parzydełkowe komórki, służące do obrony jak i do zdobywania pożywienia. Organizmy te są drapieżne bardzo; ich pożywieniem mogą być nawet ryby czy kraby. Pośród koralowców tej grupy spotyka się symbiotyczne organizmy.
Rak pustelnik oraz ukwiał stanowią przykład symbiozy.
Odwłok raka nie jest wyposażony w gruby pancerz. Mając na uwadze tę właśnie część ciała bardzo delikatną wyszukuje on pustą muszlę pozostałą po ślimak, chowając swój odwłok w niej. Ciągnie muszlę za sobą poruszając się, a w przypadku niebezpieczeństwa cały chowa się do jej wnętrza. Na powierzchni muszli osadza się ukwiał (rak przenosi go sam ze skał albo z muszli pozostawionej na nową), co daje możliwość ochrony przed własnymi wrogami. Ukwiał znowu jest przenoszony z danego miejsca na inne, co daje mu większe szanse zdobycia pożywienia. Większa część gatunków to organizmy rozdzielnopłciowe (wytwarzane są gamety, które produkowane są poprzez komórki endodermy. Jedynie nieliczne gatunki rozmnażają się przez proces bezpłciowy, przez poprzeczne podziały albo pączkowanie. U ukwiała o nazwie Sagartia troglodytes kopulacja poprzedza zapłodnienie: samiec i samica przyciskają stopy i tworzą obszar, do którego gamety są uwalniane. Korale rafotwórcze (tzw. madreporowe) - żyją w Morzu Czerwonym, w Oceanie Indyjskim, na wybrzeżu antylskich wysp itp. Różni je zdecydowanie od ukwiałów fakt, iż one wytwarzają wapienny, ektodermalny szkielet a także tworzą najczęściej kolonie. Wygląd tych koloni tych korali może być określony jako krzaczasty, ich kształt może być podobny do liści, bochenków chleba lub grzybów a wielkość wynosi od kilkunastu centymetrów do dwóch metrów. Pojedyncze polipy z kolei nie przekraczają wysokości kilku milimetrów. Pożywieniem dla nich jest drobny plankton a także martwe organiczne zawiesiny. Zdarza się niekiedy, iż łowią narybek. Pojawia się tu następny przykład symbiozy: "zamieszkające" ciało korala bruzdnice mogą zaopatrzyć go w część znaczną pożywienia. Madreporowe korale rozmnażają się bezpłciowo i płciowo. W bezpłciowym rozmnażaniu w grę wchodzi pączkowanie. Wyróżnia się dwa typy pączkowania: intratentakularne oraz ekstratentakularne. Ekstratentakularne pączkowanie ma miejsce poza obszarem wieńców czułków. W miejscu gdzie powstać ma nowy polip, powstaje mały wzgórek o pustym środku, komunikujący się z gastralną jamą macierzystego polipa. Tworzą się kolejno przegrody, żołądek wpukla się i otwór gębowy zarysowuje się, a wokoło niego tworzą się czułki. Naokoło podstawy macierzystego polipa tworzą się nowe cztery polipy, po to by każdy mógł zapoczątkować cztery kolejne itd. Intratentakularne pączkowanie ma miejsce we wnętrzu wieńca czułków. Oralna tarcza owalnie wydłuża się, w taki sposób iż powstają dwa gębowe otwory, jednak pozostała część ciała nie podlega podziałowi. W taki sposób tworzone są wijące się, długie ciągi polipów będące nieznacznie oddzielone od siebie. Płciowy proces zawsze w zasadzie powiązany jest z bezpłciowym, ponieważ z jaja zapłodnionego powstaje jedynie nowy jeden osobnik, przez co jest możliwe narastanie kolonii w szybkim tempie.
Madreporowe kolonie:
trawiasta forma - wygląd kolonii jest krzaczkowaty, polipy ją tworzące całkowicie dzielą się albo częściowo odbijają w zróżnicowanych kierunkach. Pączkowanie polipy odbywa się intratentakularnie (odgałęzienia poszczególne nie są całkowicie oddzielone) oraz ekstratentakularnie (odgałęzienia stanowią niezależne struktury).
płytkowa forma - wygląd szkieletu kolonii przypomina zaokrąglone płytki, a górny ich brzeg zawiera polipy w postaci ciągów. Taka kolonia powstaje wówczas gdy polipy należące do górnego brzegu od siebie są niezależne, przy czym pozostałe całkowicie nie są oddzielone.
zwarta forma - ta forma przybierana jest przez kolonie dla których polipy poszczególne ze sobą stykają się żebrami tworząc masę zwartą.
Meandrowata forma - charakterystyczna jest dla madreporowych zwartych kolonii o mniej albo bardziej kulistym kształcie. Ich powierzchnia pokryta jest kielichami, które są rozmieszczone w grupach tworząc ciągi o dolinkowatym kształcie.
Szkielety madreporowych koloni (rodzajów Pocilloporas, Madrepora, Asreas, Meandrinas) składają się w 96% z węglanu wapnia, 2 - 8% to organiczne substancje, 0.5-2% to wapń, magnez, krzemionka, tlenek żelaza i glinu.
Ważniejsze madreporowe korale:
Aporia - polipy przynależne do tejże grupy korali posiadają charakterystyczną, nieperforowaną, gładką tekę (osłonka wapienna, która wytwarzana jest przez ektodermalny naskórek), która otacza wgłębienia nazywane kielichem. Podobnie przegrody wapienne a także przestrzeń wypełniająca pomiędzy sąsiadującymi dwoma kielichami - cenenchyma, nie są wyposażone w otworki.
Turbinolia - każdy osobnik tej grupy charakteryzuje się formą stożkowatą. Zasługuje na uwagę koral o nazwie Caryophyllia cyathus. Charakteryzuje go cylindryczny, lekko pochylony, mający wydłużony kształt szkielet o ubarwieniu jaskrawym. Ponad brzeg kielicha wystaje wieniec czułków, z których każdy posiada własne parzydełko.
Oczkowce (oculina) - mogą tworzyć kolonie krzewiaste, o wysokości 0.5 metra. Posiadają one szkielet o zwartej strukturze. Kielichy otaczają grube ścianki, podczas gdy przestrzenie występujące między nimi wypełnia obficie cenenchyma wapienna.
Rafy Koralowe
Rafa koralowa jest obok deszczowych lasów w gatunki najobfitszym ekosystem ziemskiej kuli. Rafy koralowe w ciągu setek lat były przekleństwem przede wszystkim żeglarzy, będąc powodem katastrof statków, przez niespodziewane pojawienie się pod kadłubami. Oznaczone obecnie na mapach, nie odstraszają, ale przyciągają niezwykłością krajobrazu podwodnego oraz bogactwem życia. Rafa jest podwodną skałą albo skalnym grzbietem, który czasami sięga nawet do powierzchni wody, szkieletów zbudowana jest ze szkieletów morskich organizmów. Rafy znane najbardziej obecne są wzdłuż wybrzeży lądów a łącznie zajmują więcej niż 20 mln kwadratowych km. Wielka Rafa Barierowa występująca wzdłuż wybrzeży Australii jest największą z koralowych raf, i stanowi dobrze widoczny punkt z kosmosu nawet. Trzecia część znanych wszystkich gatunków koralowców - madreporowe koralowce ma swój udział w tworzeniu raf. Nie są jednak jedynymi budowniczymi raf. Szkielety tych organizmów stanowią jedynie rusztowanie, które z upływem czasu wypełniane jest okruchami wapiennymi muszli ślimaków i małż, igłami i skorupkami jeżowców szkieletami także szkieletami wapiennymi i skorupami należącymi do innych morskich zwierząt. Całość jest cementowane wydzielinami wapiennymi pewnych glonów należących do grupy krasnorostów, mogących stanowić nawet do 80% całej masy rafy. Koralowe rafy obecne są w wodach, dających możliwość rozwoju madreporowym koralowcom. Są nimi zwierzęta, dla których musza być spełnione określone wymagania dotyczące: - temperatury wody - temperatura ta nie może być niższa niż 18°C,
- wysokiego odpowiednio zasolenia (minimum 27%)
- odpowiedniego natężenia światła (organizmy te są drapieżnikami)
Od miejsca gdzie powstają rafy uzależniona jest forma jaką przyjmują. Wyróżnia się główne trzy rodzaje koralowych raf:
- rafy zaporowe albo barierowe
- przybrzeżne,
- wyspy albo atole - laguny.
Przybrzeżne rafy ciągną się wzdłuż brzegów należących do wysp będąc tylko nieznacznie oddalone od nich. Barierowe rafy są ułożone do brzegu równolegle, lecz w odległości dużej (średnio 150 km), są oddzielone głębokim stosunkowo kanałem (w przybliżeniu 50m). Atol z kolei to koralowy pierścień, który jest wynurzony ponad wodę na nieznaczną wysokość, we wnętrzu którego występuje jezioro wody morskiej nazywane laguną. Podobnie jak pozostała część koralowych raf, atole, oparte są na fundamencie głębiej lub płyciej osadzonym. W Wielkiej Rafie Barierowej stworzony jest przez granitowe podwodne górskie łańcuchy. Mogą nimi być jednak także olbrzymie masy korali skamieniałych pochodzących z kredy lub trzeciorzędu, bądź wulkaniczne skały. Na tego rodzaju fundamencie jest osadzony poziomy albo niewiele pochylony ku morzu pierścień koralowy o szerokości kilkuset metrów (to tzw. Platforma). Powierzchnie jego są tworzone przez korale martwe. W nierównej jej powierzchni występują małe, liczne otworki, będące miejscem zatrzymania morskiej wody w trakcie odpływu i tworzenia się studzienek. Wzdłuż brzegu zewnętrznego występuje wiele miejsc przypominających groty, służące za schronienie dla wielu gatunków skorupiaków i mięczaków. Części rafy, które zostały odłamane przez brzegowe morze są wyrzucane na powierzchnię morza, po to aby z czasem tam stworzyć szara zbitą wapienna masę. Część podwodna platformy obniża się gwałtownie sięgając głębokości 35 - 55 metrów. Dno laguny opuszcza się stopniowo na kilka metrów, podczas gdy wewnątrz jej kolonie koralowców rozwijają się. W celu umożliwienia dojścia wody do laguny, konieczne jest by pierścień był przerwany w paru miejscach. Z upływem czasu, na skutek przenoszenia nasion roślin przez wiatr, atol zmienia się w wyspę kwitnąca.
Teorie o powstawaniu koralowych raf
Wnioski Darwina i uczonego amerykańskiego Jamesa Dwighta Dana mówiły, iż madreporowe rafy stanowią dzieło koralowców współcześnie żyjących, a każda z nowych warstw pochodzi od dolnej warstwy, która znajduje się pod nią bezpośrednio. Stwierdzili także, iż każda z warstw żywych koralowców jest usytuowana na części martwych, choć przynależnych tej samej epoce. Stwierdzenie to jednak nie jest stwierdzeniem prawdziwym, tak jak wniosek, iż sąsiadowanie trzech rodzajów raf nie jest możliwe. Teoria ta została obalona przez uczonego Lecuyer, który spotkał na Filipinach dwa typy raf, które z jednej ze stron otaczały trzeci rodzaj. Biolog szwajcarski Agassiz, którego prace przypadły na lata 1896-1900, na bazie własnych badawczych podróży, stwierdził, iż korale współczesne tworzą cienka warstwę, a także znacznie nie wpływają na strukturę ogólną raf. Twierdził, że dla raf fundamentem są osadowe i wulkaniczne skały, które wystawały dawniej ponad wody, jednak wskutek atmosferycznych warunków, te góry przemieściły się pod powierzchnię wody, i na miejsce wierzchołków pojawiły się korale.
Zagrożenie
Zmiany w naturalnych warunkach koralowców, czego przykładem są ataki huraganów szczególnie nasilone, spowodować mogą szkody nieodwracalne w miejscu występowania koralowych raf. Ten ekosystem będący bardzo delikatnym, jest narażony także na mnóstwo innych niebezpieczeństw, do których należą zdarzające się niekiedy zwiększenie gwałtowne populacji rozgwiazd, które żerują na koralowcach. Drapieżniki te na początku 80. lat doprowadziły do dewastacji Wielkiej Rafy Koralowej na wybrzeżu Australii. Na uwadze pozostaje przede wszystkim KORONA CIERNIOWA, której rozpiętość jest ogromna i osiąga 45 cm, pożerająca korale, zostawiając jedynie nagi szkielet, rozpadający się wkrótce. Koralowce po katastrofie tego rodzaju bardzo powoli regenerują się. Rafy koralowe obecnie są w obliczu zagrożenia nowego typu - działalności ludzi. Zmiany erozyjne gleb na lądzie oraz dewastacja namorzynowych lasów na wybrzeżu doprowadzają do coraz większego zamulenia przybrzeżnych wód, po czym obumierania polipów. Zanieczyszczenie wody przemysłowymi i komunalnymi ściekami, wycieki naftowej ropy, zwiększenie głębokości dna na morskich szlakach - to zagrożenia najpoważniejsze dla koralowych raf. W skutkach katastrofalna jest także metoda barbarzyńska połowu ryb na koralowych morzach - zwane głuszeniem detonowanie wybuchowych materiałów pod wodą. Inne źródło zagrożenia to także turystyczna atrakcyjność koralowych raf. Rozwój ośrodków turystycznych nadmorskich doprowadza do zwiększającego się zanieczyszczenie a także zamulenia przybrzeżnych wód. Groźnym jest także wandalizm dotyczący części turystów, odrywających "na pamiątkę" części koralowca. Na niektórych obszarach wykorzystuje się koralowce przy budowie domów, także wypala je się często, by uzyskać wapno czyste. Możliwe jest zmniejszenie tych zagrożeń poprzez wprowadzenie ściślejszego nadzoru. W tym jednak celu powinno się otoczyć koralowe rafy prawną ochroną. Dotychczas, tylko połowa krajów, na wybrzeżach których występują koralowe rafy, uznała te miejsca jako rezerwaty przyrody. Niebezpiecznym zjawiskiem jest także tzw. wybielanie, które jest najprawdopodobniej związane z ociepleniem globalnym klimatu. Polega to zjawisko na tym, iż gdy temperatura wody jest wyższa od pewnego poziomu, porastające koralowca glony są "eksmitowane" przez polipy. Glony te zapewniały im nie tylko własciwą ilość tlenu oraz cukrów, ale także zdobiły wspaniałymi kolorami. GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
