traktat nicejski
traktat nicejski - traktat uzgodniony na szczycie Rady Europejskiej w Nicei (Francja) 11 grudnia 2000 roku, podpisany 26 lutego 2001 roku w Nicei, wszedł w życie dopiero 1 lutego 2003 roku, gdyż 7 czerwca 2001 został odrzucony w referendum w Irlandii (19 października 2002 roku odbyło się drugie, udane głosowanie). Celem traktatu było przygotowanie Unii Europejskiej do zbliżającego się rozszerzenia na wschód poprzez zreformowanie podstawowych instytucji.
Traktat przewidywał, że po rozszerzeniu UE, od 1 stycznia 2005 roku (później datę tę przesunięto na 1 listopada 2004 roku) Komisja Europejska będzie składać się z jednego komisarza z każdego państwa członkowskiego, ale pierwsza Komisja powołana po przyjęciu do UE 27. państwa (stało się to 1 stycznia 2007 roku wraz z akcesją Bułgarii i Rumunii) powinna mieć mniejszą liczbę komisarzy niż ilość państw członkowskich, wybieranych w systemie rotacyjnym zapewniającym równe traktowanie wszystkich państw; odpowiednie szczegóły miała ustalić Rada Ministrów. Traktat stanowił też, że po rozszerzeniu UE Parlament Europejski będzie liczył 732 delegatów - 99 z Niemiec, po 72 z Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch, po 50 - z Hiszpanii i Polski.
W szczególnie spornej kwestii ważenia głosów w Radzie Ministrów zgodzono się na zwiększenie łącznej liczby głosów do 345 i wyznaczenie progu kwalifikowanej większości na 258 głosach; ponadto każde państwo może zażądać weryfikacji, że kwalifikowana większość stanowi co najmniej 62% populacji UE, co w praktyce oznacza, że Niemcy i którekolwiek 2 z 3 pozostałych najludniejszych państw UE zawsze będą w stanie zablokować decyzję Rady. Te 4 największe państwa (Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy) uzyskały 29 głosów w Radzie, Hiszpania i Polska - po 27, a najmniej Malta - 3. Rozszerzono zakres stosowania większości kwalifikowanej, np. na mianowanie prezydenta Komisji Europejskiej, ale wciąż jednomyślność pozostała wymogiem przy rozpatrywaniu kwestii szczególnie istotnych dla poszczególnych państw, np. funduszy strukturalnych (Hiszpania) czy systemu podatkowego (Wielka Brytania).
W porównaniu z traktatem amsterdamskim wyraźnie ułatwiono możliwość nawiązania ściślejszej współpracy grupy państw w określonych obszarach - minimalna liczba państw wynosi 8, a autoryzacja takiej współpracy przez Radę Ministrów nie może zostać zablokowana przez jedno państwo; ponadto bliższa współpraca może teraz dotyczyć drugiego filaru UE (polityka zagraniczna i bezpieczeństwo) o ile nie ma konsekwencji dla obronności.
Równolegle ze szczytem Rady Europejskiej w Nicei w grudniu 2000 roku Parlament Europejski, Komisja Europejska i Rada Ministrów ogłosiły Kartę Praw Podstawowych, która jednak nie została włączona do traktatu nicejskiego z powodu sprzeciwu Wielkiej Brytanii. |
