Międzynarodowy Trybunał Karny
Międzynarodowy Trybunał Karny (ang. International Criminal Court - ICC) - pierwszy stały międzynarodowy trybunał sądzący najpoważniejsze zbrodnie, ustanowiony na mocy statutu podpisanego przez 120 państw w Rzymie 17 lipca 1998 roku; 11 kwietnia 2002 roku osiągnięta została liczba 60 ratyfikacji wymaganych do uprawomocnienia się traktatu rzymskiego, który wszedł w życie 1 lipca 2002 roku. 28 października 2005 roku Meksyk jako 100. państwo ratyfikował statut ICC, a w czerwcu 2008 roku liczba państw będących członkami ICC wynosiła już 108. 6 maja 2002 roku USA ogłosiły unieważnienie swojego podpisu pod statutem ICC; 28 sierpnia 2002 roku Izrael oświadczył, że mimo wcześniejszego podpisu nie ma zamiaru stać się stroną traktatu rzymskiego. Ponadto członkami ICC nie są m.in. Chiny, Indie, Iran, Pakistan, Rosja.
Zgodnie z artykułem 5 statutu jurysdykcja ICC obejmuje 4 rodzaje zbrodni: ludobójstwo, zbrodnie przeciw ludzkości, zbrodnie wojenne i agresję. Jurysdykcja ICC ma ograniczony charakter: stanowi jedynie uzupełnienie jurysdykcji krajowej, a więc sprawa może być zbadana tylko wtedy, gdy nie może tego zrobić sąd krajowy. Na mocy artykułu 12 i 13 ICC może sprawować jurysdykcję jeśli: a) oskarżony jest obywatelem państwa członkowskiego ICC; b) zbrodnia została popełniona na terytorium państwa członkowskiego; c) Rada Bezpieczeństwa ONZ przekazała sprawę prokuratorowi ICC. Na mocy artykułu 11 zakres jurysdykcji jest również ograniczony do zbrodni popełnionych po wejściu w życie statutu 1 lipca 2002 roku, a dla państw które później stały się członkami ICC - od momentu wejścia w życie statutu dla danego państwa. Prokurator ICC może wszcząć postępowanie w danej sprawie po autoryzacji przez Izbę Przedprocesową. Zgodnie z artykułem 77 ICC może nałożyć karę więzienia nieprzekraczającą 30 lat, a w przypadkach o wyjątkowym ciężarze gatunkowym - karę dożywocia. ICC może też zasądzić grzywnę lub przepadek mienia zdobytego w drodze badanej zbrodni. ICC nie posiada żadnych środków służących aresztowaniu i doprowadzaniu przed trybunał osób podejrzanych o zbrodnie i jest w tej mierze całkowicie zależny od współpracy ze społecznością międzynarodową.
W przeciwieństwie do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości ICC jest instytucją niezależną od ONZ, ale RB ONZ zgodnie z artykułem 16 statutu posiada możliwość zawieszenia postępowania w danej sprawie na okres 12 miesięcy. Na mocy artykułu 34 organami ICC są Prezydencja, Wydziały Sądownicze (Przedprocesowy, Procesowy i Apelacyjny), Biuro Prokuratora i Rejestr. Artykuł 112 ustanawia ponadto Zgromadzenie Państw Członkowskich, sprawujące nadzór nad działalnością powyższych organów, m.in. określające budżet i wybierające sędziów ICC.
Jak dotąd ICC wszczął postępowanie w 4 sprawach: sytuacji w DR Kongo (czerwiec 2004), sytuacji w północnej Ugandzie (lipiec 2004), sytuacji w prowincji Darfur w Sudan (czerwiec 2005), sytuacji w Republice Środkowoafrykańskiej (maj 2007). 17 marca 2006 roku kongijski watażka Thomas Lubanga jako pierwsza osoba został aresztowany na mocy nakazu wydanego przez ICC; 26 stycznia 2009 roku rozpoczął się pierwszy proces ICC, w którym oskarżonym jest Lubanga. Najbardziej kontrowersyjnym krokiem prokuratora ICC było oskarżenie 14 lipca 2008 roku prezydenta Sudanu Omara Hassana Bashira o ludobójstwo, zbrodnie przeciw ludzkości i zbrodnie wojenne w związku z konfliktem w Darfurze.
Strona internetowa: http://www.icc-cpi.int/
Tekst Statutu Rzymskiego ICC:
http://www.un.org/children/conflict/keydocuments/english/romestatuteofthe7.html |
