Biblioteka GMI

Witamy w Wirtualnej Bibliotece GMI, którą otwieramy z myślą o wszystkich polskich uczelniach, instytutach naukowych, uczonych i studentach, czytających. Już teraz możemy zagwarantować powszechny bezpłatny dostęp do najważniejszych publikacji naukowych, pisarskich na świecie.

Wirtualna Biblioteka GMI to istotne wsparcie w pracach badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych we wszystkich dziedzinach wiedzy i specjalnościach naukowych w Polsce jak i na świecie, a także ważna pomoc dla doktorantów i studentów przygotowujących prace dyplomowe. To również wspaniałe miejsce dla lubiących czytać. Zakres tematyczny jest na tyle szeroki, że z pewnością każdy znajdzie tutaj coś ciekawego dla siebie.

Witamy w Wirtualnej Bibliotece GMI, którą otwieramy z myślą o wszystkich polskich uczelniach, instytutach naukowych, uczonych i studentach, czytających. Już teraz możemy zagwarantować powszechny bezpłatny dostęp do najważniejszych publikacji naukowych, pisarskich na świecie.

Wirtualna Biblioteka GMI to istotne wsparcie w pracach badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych we wszystkich dziedzinach wiedzy i specjalnościach naukowych w Polsce jak i na świecie, a także ważna pomoc dla doktorantów i studentów przygotowujących prace dyplomowe. To również wspaniałe miejsce dla lubiących czytać. Zakres tematyczny jest na tyle szeroki, że z pewnością każdy znajdzie tutaj coś ciekawego dla siebie.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

ROZDZIAŁ I.

Nad wielką koleją zachodnią.

Od wczesnego ranka przebyłem znaczną przestrzeń. Opanowało mię pewne znużenie, które zwiększały jeszcze silne promienie słońca, dochodzącego już do zenitu. Postanowiłem więc zatrzymać się, ażeby odpocząć i spożyć obiad. Prerya rozciągała się przedemną w dal nieskończoną, tworząc falę za falą. Od pięciu dni, kiedy to Ogellallajowie rozbili nasze szczupłe grono, nie zauważyłem ani godnego wzmianki zwierzęcia, ani śladu człowieka i zatęskniłem wkońcu za jakąś rozumną istotą, za której pośrednictwem mógłbym się przekonać, czy z powodu długotrwałego milczenia nie zapomniałem zupełnie mowy ludzkiej.
 Ponieważ w tej okolicy nie było potoku, ani innej wody, zarówno jak lasu, ani zarośli, przeto nie potrzebowałem długo wybierać, lecz mogłem stanąć, gdzie mi się podobało. To też w pierwszem zagłębieniu falistego gruntu, na które natrafiłem, zeskoczyłem na ziemię, spętałem mego mustanga, zdjąłem zeń derkę i wyszedłem na wzniesienie, aby się tam położyć. Konia musiałem zostawić na dole, ażeby go nie dostrzegł zbliżający się nieprzyjaciel, dla siebie zaś obrałem punkt wyższy, by móc objąć wzrokiem całą okolicę. Nie obawiałem się, żeby mię tam kto zobaczył, gdyż zaraz położyłem się na ziemi.
 Miałem dostateczne powody do ostrożności. [010]Wyruszyliśmy byli z nad brzegów Platte w liczbie dwunastu ludzi w tym zamiarze, żeby po wschodniej stronie Gór Skalistych zejść do Teksas. W tym samym czasie opuściły były różne plemiona Siouksów swoje wsi obozowe, aby wywrzeć zemstę za to, że kilku ich wojowników zabito w ostatnich czasach. Wprawdzie wiedzieliśmy o tem, lecz pomimo naszej przebiegłości wpadliśmy im w ręce i po krwawej walce, w której pięciu z nas utraciło życie, rozprószyliśmy się na wszystkie strony.
 Ponieważ po tropie, którego nie zdołaliśmy zatrzeć zupełnie, Indyanie musieli poznać, że udaliśmy się na południe, przeto nie ulegało wątpliwości, że będą nas ścigali. Trzeba było mieć się na baczności, jeśli się chciało uniknąć tego szczęścia, żeby, owinąwszy się derką wieczorem, zbudzić się rano bez skalpu w wiecznych ostępach.
 Położyłem się więc na ziemi, wydobyłem kawałek suszonego mięsa bawolego, natarłem jo w braku soli prochem strzelniczym i spróbowałem doprowadzić zębami do stanu, któryby pozwolił tę skórzaną substancyę bez niebezpieczeństwa dla zdrowia przenieść do żołądka. Następnie wyjąłem z kieszeni „własnoręcznie“ zrobione cygaro, zapaliłem je zapomocą punksu^[1] i zacząłem wydmuchiwać z dymu figury z taką przyjemnością, jak gdybym był plantatorem w Wirginii i palił skubane w rękawiczkach środkowe listki najlepszego goosefoot.
 Leżałem tak na kocu jeszcze niedługo, kiedy oglądnąwszy się przypadkiem poza siebie, ujrzałem na widnokręgu punkt, poruszający się wprost ku mnie pod kątem ostrym do mojego kierunku. Zsunąłem się wobec tego natychmiast ze wzniesienia tak daleko, że mnie całkiem zasłoniło i przypatrywałem się dalej zjawisku, w którem wnet rozpoznałem jeźdźca, zwyczajem Indyan siedzącego koniowi prawie na karku.
 Zobaczyłem go w odległości może półtorej mili angielskiej. Koń jego wlókł się tak powoli, że potrzebował [011]z pół godziny, aby przebyć milę. Spojrzawszy ponownie w dal, zobaczyłem z przerażeniem jeszcze cztery punkty, poruszające się w ślad za nim. Pierwszy jeździec był białym, czego niezbicie dowodziło jego ubranie. Czyżby tamci byli Indyanami, którzy go ścigali? Popatrzywszy przez dalekowidz, przekonałem się, że domysł mój był prawdziwy. Uzbrojenie i tatuowanie zbliżających się wskazywało na to, że to są Ogellallajowie, czyli członkowie najbardziej wojowniczego i najokrutniejszego plemienia Siouksów. Oni mieli konie znakomite, tymczasem koń białego wydawał się całkiem miernem bydlęciem. Biały zbliżył się wreszcie do mnie tak, że mu się mogłem szczegółowo przypatrzyć.
Skan zawiera grafikę nie w PD.  Był to człowiek chudy i nizkiego wzrostu, a na głowie miał stary kapelusz pilśniowy bez kresy. Okoliczność ta nie wpadłaby w oko na preryi, jako coś szczególnego, tu jednak odsłaniała brak, uderzający [012]niezwykle. Ten człowiek nie miał obojga uszu, a miejsce, na którem znajdowały się niegdyś, pokryte było śladami aktu przemocy. Widocznie poobcinano mu je bez litości. Z ramion zwisała mu ogromna dera, osłaniająca zupełnie górną część ciała tak, że wyzierały z pod niej tylko niezmiernie chude nogi w osobliwych butach, z których w Europie śmianoby się do rozpuku, należały bowiem do rodzaju obuwia, jakie wyrabiają i noszą zwykle gauchowie z południowej Afryki. Takie buty wyrabia się w ten sposób, że zdejmuje się skórę z nogi końskiej po odcięciu kopyta, wtyka się nogę ludzką w tę rurę, dopóki ciepła, i czeka się, aż ostygnie. Skóra przylgnie szczelnie do nogi i do stopy, tworząc temsamem doskonałe obuwie, które tę tylko ma właściwość, że się w niem chodzi na własnych podeszwach. U siodła wisiało coś podobnego do strzelby, co jednak przypominało raczej kostur, znaleziony przypadkowo w lesie. Klacz miała wysokie wielbłądzie nogi, głowę dużą, uszy przerażającej długości, ale była bez ogona, słowem wyglądała tak, jak gdyby ją poskładano z końskich, oślich i wielbłądzich części ciała. Szła z głową spuszczoną ku ziemi, uszy zaś, jakby zbyt ciężkie, zwieszały się tuż przy samej głowie jak u psa nowofundladzkiego.
 Nowicyusz albo i doświadczony człowiek w innych okolicznościach uśmiałby się na widok tego jeźdźca i konia, mnie jednak wydał się ten człowiek, pomimo swej osobliwej postaci, jednym z owych westmanów, których trzeba wprzód poznać, zanim się oceni ich wartość. On nie przeczuwał widocznie, że tak blizko za nim podąża czterech najstraszliwszych wrogów preryowego myśliwca, bo nie byłby jechał tak wolno i swobodnie, lecz byłby czasem oglądnął się przynajmniej na nich.
 W odległości stu kroków odemnie natrafił obcy na mój trop. Kto pierwszy go spostrzegł, czy jeździec, czy jego klacz, tego nie mógłbym powiedzieć, dość, że zwierzę się zatrzymało, spuściło głowę jeszcze niżej i zaczęło zezować ku śladom mego mustanga, przyczem ruszało żywo uszyma, to spuszczając je naprzód, to kładąc w tył, [013]co wyglądało tak, jak gdyby jakaś niewidzialna siła chciała mu je z głowy powykręcać. Zauważyłem, że obcy zamierza zeskoczyć z siodła, aby trop zbadać dokładnie, na co byłby niepotrzebnie stracił wiele cennego czasu. To też powstrzymałem go od tego okrzykiem:
 — Halo, hej, człowieku! Jedźcie dołem i przybliżcie się trochę ku mnie!
 Równocześnie zmieniłem swoją postawę, aby mię mógł zobaczyć. Klacz także głowę podniosła, wyprężyła uszy naprzód, jak gdyby się starała pochwycić w nie mój okrzyk jak piłkę i wywijała przytem pilnie kawałkiem ogona.
 — Hallo, master! — odpowiedział jeździec. — Na drugi raz zapanujcie nad swoim głosem i ryczcie cokolwiek ciszej! Na tej starej łące nigdy się nie wie, czy tu lub ówdzie nie tkwią jakie uszy, które nie powinny nic słyszeć. Chodź, Tony!
 Na skutek tej zachęty rozstawiła klacz niesłychanie długie nogi i stanęła potem sama obok mojego mustanga, a spojrzawszy nań wyniośle i z wielką niechęcią, zwróciła się do niego wprost niegrzecznie pewną częścią ciała, należała bowiem do tych, nie rzadko na preryi spotykanych, zwierząt, które żyją wyłącznie dla swego pana, a każdemu innemu opierają się tak, że na nic mu się nie przydają.
 — Sam wiem dobrze, jak głośno wolno mi mówić — odparłem. — Skąd przybywacie i dokąd zmierzacie?
 — To was dyabelnie mało obchodzi!
 — Tak wam się zdaje? Nie grzeszycie zbytnią uprzejmością. Takie świadectwo mogę wam już teraz wystawić z czystem sumieniem, chociaż zamieniliśmy zaledwie dwa słowa. Muszę wam się jednak przyznać, że jestem przyzwyczajony do tego, żeby na moje pytania odpowiadano!
 — Hm, tak; wydajecie mi się bardzo dostojnym gentlemanem — rzekł, patrząc na mnie lekceważąco. — Dla tego zaraz wam udzielę żądanego wyjaśnienia.
[014]Po tych słowach skinął ręką poza siebie, oraz przed siebie, a potem dodał:
 — Przybywam stamtąd, a tam zmierzam.
 Ten człowiek zaczął mi się podobać. Uważał mię pewnie za zabłąkanego członka z grona niedzielnych myśliwych. Prawdziwy westman nie troszczy się o swoją powierzchowność i okazuje szczerą niechęć do wszystkiego, co czyste. Kto latami włóczy się po dzikim Zachodzie, tego wygląd zewnętrzny nie nadaje się do salonu. Taki westman domyśla się w każdym porządnie odzianym człowieku greenhorna, po którym nie można się spodziewać niczego dobrego. Ja właśnie zaopatrzyłem się był niedawno w forcie Wilfers w nowe ubranie, a broń zawsze lubiałem trzymać w porządku, a te dwie okoliczności nie dopuszczały pełnego uznania dla mnie w oczach sawannowego myśliwca. Dlatego nie wziąłem za złe tej lakonicznej odpowiedzi obcego, lecz odrzekłem spokojnie, wskazując tak samo, jak on przed siebie:
 — To starajcie się dojść „tam“, ale uważajcie na czterech Indyan, którzy dążą za waszym tropem! Nie spostrzegliście ich chyba dotychczas?
 Obcy utkwił we mnie jasne, bystre, oczka z wyrazem zdumienia i wesołości równocześnie.
 — Nie spostrzegłem? Hihihi! Aż czterech Indyan jabym miał nie zauważyć! Wy naprzykład wydajecie mi się wcale szczególną figurą! Ci poczciwcy jadą za mną już od rana, ale ja się za nimi nie oglądam, gdyż sposoby tych panów są mi znane. Za dnia będą się trzymali w odpowiedniem oddaleniu, a spróbują podejść mnie dopiero, gdy się na noc ułożę. Ale bardzo się przeliczą naprzykład, gdyż urządzę im pierścień, po którym znajdę się na ich tyłach. Dotąd nie miałem jeszcze odpowiedniego terenu do tego. Będę mógł to zrobić dopiero tu między falami. Jeżeli chcecie się nauczyć, jak się do takiej rzeczy bierze stary westman, to zaczekajcie tu z dziesięć minut. Ale wy pewnie zaniechacie tego, gdyż człowiek waszego pokroju naprzykład dyabelnie nie ma ochoty wciągać do nosa indyańskiej perfumy. Come on, Tony!
[015] Nie troszcząc się już dalej o mnie, odjechał, a w pół minuty zniknął razem ze swoją słynną klaczą pomiędzy wyniosłościami terenu.
 Plan jego dobrze pojąłem, gdyż na jego miejscu byłbym podobnie postąpił. On postanowił zatoczyć łuk, dostać się w ten sposób poza swoich wrogów, aby zaś to uskutecznić, musiał się do nich zbliżyć, zanimby ze zmienionego kierunku przejrzeli jego taktykę. Zbytecznem jednak dla niego było cofać się poza Indyan, wystarczało zakreślić łuk tak krótki, iżby sami musieli przejechać obok niego. Dotąd śledzili go dokładnie, wiedzieli, jak daleko znajduje się przed nimi, nie mogli zatem przypuścić, żeby był znowu blizko.
 Ponieważ było czterech przeciwko jednemu, przeto przygotowałem się odrazu na to, że będę musiał użyć broni. Zbadałem ją zatem i czekałem na dalszy przebieg wypadków.
 Zbliżając się z każdą chwilą, dojechali byli Indyanie już prawie do miejsca, gdzie trop obcego stykał się z moim, kiedy nagle jadący na przedzie zatrzymał konia i odwrócił się do towarzyszy. Wydało im się przecież podejrzanem, że ścigany przez nich biały gdzieś zniknął. Odbyli więc krótką naradę, podczas której stali tuż obok siebie. Kulą z rusznicy mogłem ich już dosięgnąć, ale to było niepotrzebne, gdyż w tej chwili huknął jeden strzał, a zaraz po nim drugi. Dwaj Indyanie spadli z koni bez życia, a równocześnie rozległ się tryumfalny okrzyk:
 — O-hi-hi-hiii! — wydany gardłowym głosem, podobnie jak to czynią Indyanie przy wojennym okrzyku.
 Ale tym razem nie podniósł tego okrzyku Indyanin, lecz mały myśliwiec, który wychylił się z zagłębienia po dwu wystrzałach, udając, że chce uciekać. Klacz zamieniła się teraz w całkiem inne zwierzę. Wyrzucała kopytami, aż trawa w górę wylatywała, głowa jej z nastawionemi uszyma zrównała się w tym zapale z szyją, a każda żyła, każde ścięgno na jej ciele naprężyło się do ostatecznych granic. Jeździec i koń jakby się zrośli [016]z sobą. Biały wywinął strzelbą i nabił ją w cwale z pewnością, która świadczyła o tem, że nie poraz pierwszy znalazł się w takiem położeniu.
 Za nim rozległ się trzask dwu wystrzałów. Indyanie wypalili do niego, lecz nie trafili. Wobec tego wrzasnęli jak wściekli, porwali za tomahawki i popędzili za nim. Aż do tej chwili nie oglądnął się na nich ścigany, teraz jednak, uporawszy się z nabijaniem, skręcił nagle konia. Zdawało się, że koń myśli o postanowieniach swego pana, bo stanął i wyprężył się jak kozioł do rznięcia drzewa. Jeździec podniósł strzelbę i wymierzył prędko. W następnej chwili błysnęło raz po razu, przyczem klacz, ani drgnęła, a obaj Indyanie spadli z koni z przestrzelonemi głowami.
Skan zawiera grafikę nie w PD.  Ja trzymałem ciągle kolbę przy ramieniu, lecz cyngla nie nacisnąłem, gdyż mały myśliwiec nie potrzebował mojej pomocy. Teraz zsiadł z konia, aby zbadać poległych, a ja zbliżyłem się ku niemu.
 — No, sir, czy wiecie teraz naprzykład, jak się czerwonym łajdakom urządza pierścień? — zapytał.
 — Thank you, master! Przekonałem się, że mogę się od was czegoś nauczyć.
 Mój uśmiech musiał mu się jednak wydać trochę dwuznacznym, gdyż spojrzał na mnie bystro i rzekł:
[017] — Może wy bylibyście także wpadli na taki pomysł?
 — Pierścień nie był tu tak bardzo potrzebny. Tam, gdzie można się ukryć pomiędzy falami gruntu, wystarczy ukazać się nieprzyjacielowi w większej odległości, a potem wrócić poprostu własnym śladem. Pierścień jest odpowiedniejszy na równej, otwartej, preryi.
 — Patrzcie! Skądże wy o tem wiecie? Kto wy właściwie jesteście, hę?
 — Piszę książki.
 — Piszecie książki? — powtórzył i cofnął się o krok w zdumieniu, przybierając minę, napół podejrzliwą, a na pół litościwą. — Czyście chorzy, sir?
 Wskazał przytem na czoło. Ja zaś domyśliłem się zaraz o jakiej chorobie mówił.
 — Nie — odrzekłem.
 — Nie? To was chyba niedźwiedź zrozumie, ale nie ja. Ja strzelam do bawołu, bo muszę jeść, ale z jakiego powodu wy piszecie książki?
 — Ażeby je ludzie czytali.
 — Sir, nie weźcie mi tego za złe, ale ja twierdzę, że to największe głupstwo, jakie tylko można wymyślić! Kto chce czytać książki, niech je sobie sam pisze, to naprzykład pojmie każde dziecko. Ja także zwierzyny dla nikogo nie strzelam! Aha, więc jesteście book maker? W takim razie poco przyjeżdżacie na sawannę? Czy będziecie naprzykład tu pisali książki?
 — Czynię to zwykle dopiero po powrocie do domu. Opowiadam w tych książkach wszystko, co przeżyłem i na co patrzałem, a tysiące ludzi czytają to i wiedzą całkiem dobrze, co się dzieje na sawannie, a nie potrzebują mimoto sami udawać się na preryę.
 — Czy i o mnie tam wspomniecie?
 — To się rozumie!
 Nieznajomy odskoczył jeszcze o krok, a potem przystąpił tuż do mnie, położył prawą dłoń na rękojeści noża, a lewą na mem ramieniu i rzekł:
 — Sir, tam stoi wasz koń. Powieście się na nim i zabierzcie się stąd precz, jeśli nie chcecie, żeby wam kilka [018]cali ostrego, zimnego, żelaza zakradło się pomiędzy żebra. Toż przy was nie można słowa powiedzieć, ani ręką ruszyć, żeby się cały świat o tem nie dowiedział. Niech was porwie to, czy owo! Dyrdajcie sobie stąd czemprędzej!
 Mały człowieczek dosięgał mi ledwie do ramienia, a mimoto groził mi wcale poważnie. Bawiło mnie to oczywiście w duszy, choć tego po sobie nie okazywałem.
 — Zapewniam, że tylko dobrze o was napiszę! — rzekłem.
 — Idźcie! Tego żądam i tak być musi!
 — To dam wam słowo, że wcale nie będę o was pisał!
 — To nic nie znaczy! Kto pisuje książki dla drugich, ten zwaryował, a waryat nigdy nie dotrzymuje słowa. A więc precz, człowiecze, bo mi żółć gotowa wejść w palce i spowodować coś niemiłego dla was!
 — Co takiego?
 — Zaraz zobaczycie!
 Spojrzałem z uśmiechem w jego gniewem płonące oczy i powiedziałem spokojnie:
 — No, to pokażcie!
 — A więc patrzcie! Jak wam się podoba ta klinga?
 — Wcale, wcale! Zaraz wam tego dowiodę!
 W jednej chwili pochwyciłem go, a zagiąwszy mu ręce w tył, wsunąłem między nie a grzbiet moją lewą rękę i przycisnąłem je do siebie mocno, a wreszcie ująłem prawą w przegubach tak silnie, że wypuścił nóż z ręki. Ten niespodziany napad tak stropił małego człeka, że rzemieniem od worka z kulami związałem mu ręce na plecach zanim zdołał wykonać jakikolwiek ruch w celu oporu.
 — All devils! — zawołał. — A wam co znowu! Co chcecie ze mną zrobić naprzykład?
 — Hallo, master! Zapanujcie nad swoim głosem i ryczcie cokolwiek ciszej — odpowiedziałem mu podobnie jak on mnie poprzednio. — Na tej starej łące nigdy się nie wie, czy tu lub ówdzie nie tkwią jakie uszy, które nie powinny nic słyszeć!
[019] Wypuściłem go i szybkim ruchem pochwyciłem jego nóż i strzelbę, które był odłożył podczas badania poległych Indyan. On próbował sobie ręce uwolnić, z wysiłku krew nawet do twarzy mu nabiegła, lecz nie udało mu się rozerwać rzemienia.
 — Dajcie spokój, master! Będziecie skrępowani, dopóki ja zechcę! — poradziłem mu. — Chciałem wam tylko pokazać, że book maker zwykł tak przemawiać do ludzi, jak oni do niego. Dobyliście na mnie noża, chociaż ja nie obraziłem was, ani nie uszkodziłem, podpadacie więc według prawa sawanny takiej karze, jaka mnie się spodoba. Nikt mi tego nie zgani, jeśli teraz tak się urządzę, że to ostre, zimne, żelazo zakradnie się wam między żebra, zamiast mnie.
 — Pchnijcie! — odrzekł ponuro. — Najlepiej będzie, jeśli mię zdmuchniecie, gdyż pozwolić się jednemu człowiekowi oko w oko w biały dzień pokonać i związać bez naruszenia jemu włosa na głowie, to hańba, której nie przeżyje Sans-ear!
 — Sans-ear? Wy jesteście Sans-ear? — zawołałem.
 Słyszałem wiele, bardzo wiele, o tym słynnym westmanie, którego nikt jeszcze nie widział w towarzystwie kogoś drugiego, ponieważ on nie uznawał nikogo godnym tego, żeby się doń mógł przyłączyć. Przed wielu laty musiał u Nawajów zostawić uszy, dla tego przybrał sobie to szczególne nazwisko „Bezuchy“, złożone z wyrazów, wziętych z dwóch języków. Pod tem nazwiskiem znano go jak daleko sięgała sawanna, a nawet i dalej.
 Westman nie odpowiedział na moje pytanie. Dopiero gdy je powtórzyłem, odrzekł:
 — Moje nazwisko nic was nie obchodzi! Jeśli złe, to go nie warto podawać, a jeśli dobre, to należałoby je uchronić od obecnej hańby.
 Przystąpiłem doń i rozwiązałem mu ręce.
 — Macie tu swoją strzelbę i nóż. Jesteście wolni. Możecie odejść, gdzie wam się spodoba!
 — Nie róbcie głupich żartów! Czy mogę tu zostawić hańbę klęski, poniesionej z rąk greenhorna? Żeby [020]to choć był jaki setny chłop, jak czerwony Winnetou, długi Haller, Old Firehand albo Old Shatterhand, wtedy, tak wtedy...
 — Greenhorna? Czy naprawdę sądzicie, że nowicyusz potrafiłby wypłatać takiego figla wam, dzielnemu Sans-earowi?
 — A cóż wy jesteście? Wyglądacie tak, jak gdybyście wyszli prosto od krawca, a broń wasza wyczyszczona tak pięknie, jak na maskaradę.
 — Ale dobra! Zobaczycie! Uważajcie dobrze!
 Podniosłem z ziemi kamień wielkości dwudolarówki, wyrzuciłem wysoko w powietrze, złożyłem się szybko i trafiłem go w chwili, w której siła rzutu i siła przyciągania ziemi pozwoliły mu dosięgnąć największej wysokości. Zdawało się, że kamień zawisł w powietrzu, a kula pchnęła go jeszcze wyżej.
 Setki razy ćwiczyłem się dawniej w tem strzelaniu, zanim mi się udało. Nie była to zresztą nadzwyczajna sztuka. Ale mały westman spojrzał na mnie parą oczu, w których odbił się niemal wyraz strapienia.
 — Heavens! To był strzał! Czy się zawsze udaje?
 — Dziewiętnaście razy na dwadzieścia.
 — No, to poszukać takiego strzelca! Jak brzmi naprzykład wasze nazwisko?
 — Old Shatterhand.
 — Nie może być! Old Shatterhand musi być o wiele, o wiele starszy, bo inaczej nie nazywaliby go: Starą „grzmotliwą ręką“.
 — Zapominacie, że słowa Old używa się często nie tylko na oznaczenie wieku.
 — To słuszne! Ale, hm! Nie weźcie mi tego za złe, sir! Old Shatterhand leżał raz pod grizzlim, który go we śnie zaskoczył i zdarł mu skórę z pleców aż po żebra. Zraniony westman przylepił sobie potem szczęśliwie kawał rumpsteaku, ale blizna z pewnością będzie widoczna naprzykład!
 Na to ja rozpiąłem bluzę myśliwską i znajdującą się pod nią białą koszulę ze skóry jelenia.
[021] — Popatrzcie!
 — Do stu piorunów! A to was ładnie urządził! Pewnie było widać wszystkich sześćdziesiąt ośm żeberżeber.
 — Prawie. Stało się to nad rzeką Red-River. Leżałem z tą okropną raną przez dwa tygodnie nad rzeką obok niedźwiedzia, zdany tylko na siebie samego, dopóki nie znalazł mnie wódz Apaczów, Winnetou, którego imię wypowiedzieliście dopiero co.
 — W takim razie jesteście Old Shatterhand! Hm, posłuchajcie: „Czy sądzicie, że ja naprzykład jestem okropnym głupcem?“
 — Nie, tak nie sądzę. Popełniliście tylko błąd, biorąc mnie za greenhorna i nic więcej. Ze strony nowicyusza nie spodziewaliście się takiego ataku. Sans-eara można tylko niespodzianką zwyciężyć.
 — Oho! Wy nie potrzebowaliście chyba urządzać niespodzianki, bo nie wielu zapewne posiada taką siłę bawolą. Dać się przez was zaskoczyć nie jest bynajmniej hańbą. Moje imię i nazwisko brzmi właściwie Sam Hawerfield. Jeżeli chcecie mi zrobić przyjemność, to nazywajcie mnie Sam!
 — A wy mnie Charley, jak wszyscy moi przyjaciele. Oto moja ręka!
 — Zgoda, niech tak będzie, sir! Stary Sam nie ściska odrazu palców pierwszemu lepszemu, ale wam podaję rękę natychmiast. Proszę was tylko, nie zgniećcie mi ręki na pudding! Ja potrzebuję jej jeszcze nadal.
 — Bez obawy, Samie! Ta ręka niejedno mi jeszcze wyświadczy, tak samo jak moja gotowa zawsze wam służyć. Ale teraz wolno chyba będzie zapytać powtórnie: skąd i dokąd?
 — Przybywam teraz trochę z Kanady, gdzie dotrzymywałem towarzystwa ścinaczom drzewa, a chcę teraz naprzykład udać się do Teksas i do Meksyku, gdzie podobno tak dużo jest łotrów, że aż serce się śmieje na myśl o kulach i pchnięciach, jakie tam można otrzymać.
 — Moja droga także tam prowadzi. Jadę właśnie [022]do Teksas i do Kalifornii, a wszystko mi jedno, czy zboczę nieco przez Meksyk. Czy mogę się do was przyłączyć?
 — Dziwne pytanie! Owszem! Wy byliście już na Południu, takiego mi właśnie potrzeba. Ale powiedzcie mi bez żartu: czy rzeczywiście robicie książki?
 — Tak.
 — Hm! Skoro to robi Old Shatterhand, to niewątpliwie jest to coś innego, aniżeli sobie myślałem. Powiem wam jednak, że ja wolę niespodzianie wpaść w jamę niedźwiedzią, aniżeli wepchać pióro w atrament. Przez całe życie nie skleiłbym pierwszego słowa. A teraz powiedzcie mi, skąd się tu biorą Indyanie! To Ogellallajowie, przed którymi trzeba się mieć na baczności.
 Podzieliłem się z nim wiadomościami o ruchach tych czerwonych.
 — Hm! — mruknął Sam. — Wobec tego wskazanem jest nie zatrzymywać się tu długo. Natknąłem się wczoraj na trop, przed którym trzeba mieć respekt. Naliczyłem co najmniej sześćdziesiąt koni. Zejdziemy im chyba z drogi i skierujemy się wprost na południe, chociaż tam dopiero jutro w południe natrafimy na wodę. Jeśli rychło wyruszymy, dotrzemy jeszcze dzisiaj wieczorem do kolei, biegnącej ze Stanów do krajów zachodnich, a jeżeli przybędziemy o czasie właściwym, zobaczymy naprzykład pociąg, gdy będzie koło nas przejeżdżał.
 — Jestem gotów do drogi. Ale co zrobimy z trupami?
 — Co zrobimy? Nie wiele. Zostawimy je tutaj, tylko najpierw im uszy zabiorę.
 — Musimy je zakopać, gdyż mogą zdradzić naszą obecność.
 — Niech je znajdą, Charley. Ja chcę tego właśnie.
 Sam zaniósł zwłoki Indyan na grzbiet wzniesienia, poukładał je obok siebie, poobcinał im uszy i włożył w ręce.
 — Tak, Charley! Zobaczą trupy i dowiedzą się zaraz, że tu był Sans-ear. Nie uwierzylibyście, jakie to [023]nędzne uczucie, kiedy człowiek chce w zimie zmarznąć w uszy, a nie ma ich. Byłem raz na tyle niezręczny, że dałem się złapać czerwonym. Kilku z nich zabiłem, a jednemu obciąłem tylko ucho, nie trafiwszy go dobrze tomahawkiem. Dla szyderstwa obcięli mi za to uszy, nim jeszcze życie odebrali, co z wielką ochotą byliby zrobili. Uszu mię wprawdzie pozbawili, lecz życia nie, bo Sam Hawerfield zabrał się niespodzianie. Ale za moich dwoje uszu... no... policzcie!
 Podniósł strzelbę i pokazał na niej nacięcia. Każde z nich kosztowało życie Indyanina. Teraz wyciął cztery nowe kreski i mówił dalej:
 — To sami czerwoni. Tu na górze jest ośm karbów dla białych, którym moje kule życie odebrały. Za co, o tem wam kiedyś opowiem. Mam jeszcze dwu odszukać, ojca i syna, dwu największych łotrów na świecie bożym. Gdy ich odnajdę, skończy się dzieło mojego życia.
 Oczy jego zabłysły naraz wilgocią, a ogorzała twarz nabrała wyrazu rzewności, wzruszenia i miłości. Domyśliłem się, że serce starego myśliwca upomniało się było także niegdyś o swoje prawa. Może jego tak samo, jak wielu innych, rzucił ból, albo zemsta w objęcia dziczy, gdyż preryowy myśliwiec nic nie wie o tem wzniosłem przykazaniu: Kochajcie waszych nieprzyjaciół!
 Sam nabił na nowo strzelbę. Był to jeden z owych strasznych samopałów, jakie się nierzadko spotyka na preryi. Drzewce straciło już swoją formę pierwotną. Karb siedział na karbie, nacięcie na nacięciu, a każde zosobna przypominało śmierć jednego wroga. Lufa pokryta grubą rdzą wyglądała jak gdyby się wyciągnęła i nikt obcy nie potrafiłby strzelać z niej znośnie. W ręku właściciela natomiast strzelba taka nie chybia. Przywykły do niej przez całe życie, zna on jej wszystkie zalety i wady i gdy w nią wpuści kulę na proch, założy się o życie i o zbawienie duszy, że swego celu dosięgnie.
 — Tony! — zawołał „Bezuchy“.
 Klacz pasła się dotychczas w pobliżu. Na [024]zawołanie przybiegła i stanęła przy nim tak wygodnie, że wystarczyło mu rękę wyciągnąć, aby wskoczyć na siodło.
 — Samie, toż wy macie znakomitego konia! Na pierwszy rzut oka niktby dolara za niego nie ofiarował, po przypatrzeniu się jednak poznałby każdy, że nie dalibyście go za tysiąc.
 — Tysiąc? Psliaw! Powiedzcie: milion! Znam w Górach Skalistych miejsca, skąd mógłbym łopatami wybierać pieniądze i jeśli kiedyś spotkam człowieka, który zasłuży na to, żeby go Sam Hawerfield całem sercem umiłował, to pokażę mu te miejsca. Nie potrzebuję więc oddawać mojej Tony za pieniądze. Powiem wam tylko tyle, Charley: Ten, którego teraz nazywają Sans-ear, był niegdyś całkiem inny, pełen szczęścia i rozkoszy, jako dzień pełen światła i morze pełne wody. Był młodym farmerem i miał żonę, za którą byłby tysiąc razy życie oddał w ofierze i dziecko, które przedstawiało dlań wartość dziesięciu tysięcy żyć. Tę żonę przywiózł był do domu na swej najlepszej klaczy, zwanej Tony. Kiedy później klacz urodziła źrebię, zdrowe, żwawo i rozumne jak rzadko, czemu nie miało się ono także Tony nazywać? Czy nie mówię słusznie?
 — Oczywiście — odrzekłem, wzruszony głęboko dziecięcą naiwnością, która przebijała się teraz z tej chropowatej skorupy.
 — Well! Potem przyszło owych dziesięciu, o których wam przedtem wspomniałem. Była to zgraja Busheaderów, którzy wtenczas grasowali po okolicy. Spalili moją farmę, zabili mi żonę i dziecko, zastrzelili klacz, której użyć nie mogli, ponieważ nie chciała nosić na sobie obcego. Tylko źrebię uniknęło śmierci dlatego, że wybiegło w pole. Powróciwszy z polowania, zastałem zwięrzę,zwierzę, jako jedynego świadka mojego szczęścia. Cóż wam więcej powiem? Ośmiu z tych łajdaków padło z mojej ręki i od kul tej strzelby. Dwaj, którzy z życiem uszli, będą także moi, gdyż na czyj trop Sans-ear raz wejdzie, ten mu nie umknie, choćby zabiegł aż między Mongołów. W tym właśnie celu udaję się do Meksyku i Teksas. [025]Z młodego i żwawego farmera zrobił się siwy przebiegacz lasów i preryi, myślący tylko o krwi i zemście, źrebię zaś zmieniło się w istotę, podobniejszą do kozła, niż do dobrego konia. Lecz oboje są dzielni jeszcze dziś i wytrzymają razem niejedną przygodę, dopóki nie świśnie strzała lub kula, nie zaszumi tomahawk i nie skróci życia jednemu z nich. Drugie — czy człowiek, czy zwierzę — zginie samo ze zmartwienia i tęsknoty.
 Sans-ear przesunął dłonią po oczach, a potem wskoczył na siodło i dodał:
 — Tyle o dawnych dziejach, Charley! Jesteście pierwszym, któremu je opowiadam, chociaż was widzę poraz pierwszy, i będziecie prawdopodobnie ostatnim. Słyszeliście zapewne o mnie już często, a mnie także obiło się o uszy nieraz wasze nazwisko, ilekroć przyszło mi na myśl przysiąść się do jakich ludzi przy ognisku. Dlatego chciałem wam pokazać, że nie uważam was za obcego. A teraz zróbcie mi tę przyjemność i zapomnijcie o tem, że się wam pozwoliłem zaskoczyć! Będę się starał wam udowodnić, że stary Hawerfield potrafi zawsze zrobić to, co do niego należy.
 Tymczasem i ja rozpętałem swego mustanga i wsiadłam nań. Sans-ear powiedział był przedtem, że pojedziemy ku południowi, tymczasem ruszył prosto na zachód. Nie pytałem go o nic, gdyż on z pewnością kierował się dobrze obmyślanym zamiarem. Nie dotknąłem również tego, że zabrał z sobą włócznie czterech Indyan. On mi przypominał żywo starego Sama Hawkensa, z którym miał wspólne imię.
 Przebyliśmy już dość długą przestrzeń, nie przemówiwszy do siebie ani słowa, kiedy nagle mały westman zatrzymał swego konia, zsiadł i wetknął jedną włócznię w szczyt jednej z fal terenu zapewne w tym celu, aby Indyanom zostawić drogowskazy, któreby ich zaprowadziły do zabitych, oraz by im pokazać, że zemsta Sans-eara porwała znowu cztery ofiary. Następnie wyjął z torby ośm grubych szmat, z których cztery dał mnie.
 — Charley, zsiądźcie tutaj i owińcie tem kopyta [026]mustanga! Na tego rodzaju gruncie nie zostanie z nich dzięki temu ani śladu, a czerwonym będzie się zdawało, że odjechaliśmy przez powietrze. Teraz skierujecie się wprost na południe, dopóki nie dostaniecie się do kolei, gdzie na mnie zaczekacie. Ja zatknę jeszcze te trzy włócznie, a potem wrócę naprzykład do was. Spotkamy się napewno, a gdybyśmy się pomylili o jaki kawałek, to sygnałem będzie w dzień krzyk sępa, nocą zaś wycie kujota.
 W pięć minut potem nie widzieliśmy się już wzajemnie. Jechałem pogrążony w cichej zadumie we wskazanym mi kierunku. Okrycie kopyt przeszkadzało koniowi w biegu, dla tego po przebyciu może pięciu mil zsiadłem i zdjąłem mu szmaty, tem bardziej że chodziło tylko o ukrycie naszych śladów w pobliżu wbitych włóczni.
 Teraz mógł mustang biec prędzej. Prerya stawała się coraz to równiejsza, a na niej zaczęły się tu i ówdzie pojawiać małe krzaki orzechów i dzikiej czereśni. Słońce stało jeszcze nad zachodnim nieboskłonem, kiedy na południu ujrzałem prostą linię, ciągnącą się ze wschodu na zachód.
 Czyżby to był tor kolei, o której wspomniał Sans-ear? To pomyślawszy, zwróciłem się ku niej i wkrótce zobaczyłem przed sobą szyny na nasypie, który dosięgał wysokości człowieka.
 Opanowało mnie szczególne uczucie: niejasne, a mimoto zrozumiałe. Na obecnym postoju zetknąłem się znów po długim przeciągu czasu z cywilizacyą. Wystarczało zaczekać na pociąg, dać ręką znak, wsiąść do wagonu i pojechać na wschód lub na zachód.
 Przywiązawszy konia lassem do palika, zacząłem i w zaroślach szukać drzewa na ognisko. Na zboczu nasypu rósł krzak, pod którym schyliłem się, aby podnieść trochę gałęzi i spostrzegłem ku memu zdumieniu na ziemi młot. Leżał on tam niewątpliwie od niedawna, gdyż sam tłuczek błyszczał nadzwyczajnie, a na bokach i okuciu rączki nie było ani śladu rdzy, która musiałaby go pokryć, gdyby choć przez kilka dni wystawiony był na [027]działanie rosy nocnej. To wszystko dowodziło, że tego dnia lub najdawniej poprzedniego przebywali na tem miejscu ludzie.
 Zbadałem najpierw zwróconą, do mnie stronę nasypu, lecz nie znalazłem nic uderzającego. Następnie wydostałem się na nawierzchnię i szukałem znowu przez jakiś czas bezskutecznie. Wtem zauważyłem kępkę wonnej, odznaczającej się krótkiemi źdźbłami gramy, która wpadła mi w oko przez to, że tego rodzaju trawa rzadka jest w tych stronach. Na niej wyciśnięty był świeży jeszcze ślad nogi ludzkiej, pozostawiony co najwyżej przed dwiema godzinami. Źdźbła, pogięte krawędzią podeszwy, już się były podniosły, ale na wewnętrznej części odcisku widać było dokładnie szerokość pięty i palców. Ślad pochodził od mokassynu. Czyżby Indyanie byli w pobliżu? Na co wskazywałby w takim razie młot? Czy biali nie noszą także indyańskich mokassynów? Czy nie mógł to być dróżnik kolejowy, który używa tego wygodnego obuwia? Takie pytania nasunęły mi się zaraz do głowy. Mimoto zdawało mi się, że nie powinienem uspokajać się żadnym domysłem. Tu chodziło o pewność.
 Co prawda, badanie nasypu było rzeczą wysoce niebezpieczną. Po obu stronach mógł za każdym krzakiem znajdować się zaczajony nieprzyjaciel, a z nawierzchni widać mnie było daleko. W innych warunkach nie byłby mnie ten młot tak zaniepokoił, byłbym też bezzwłocznie zaczął badania. Teraz jednak, wiedząc, że Ogellallajowie grasują w tych stronach, musiałem zważać na najmniejszą drobnostkę. Przewiesiłem rusznicę przez plecy i wziąłem w rękę tylko rewolwer. Skradając się od krzaku do krzaku, przesunąłem się po dość wielkiej przestrzeni, lecz bez żadnego wyniku. Powróciłem drugą stroną, także napróżno. Badanie przeprowadziłem na zachód od miejsca, na którem pasł się mój koń. Potem ruszyłem na wschód, z początku także bez skutku. Wobec tego postanowiłem się przedostać przez nasyp i prędko na rękach i nogach przelazłem wpoprzek nawierzchni. Wtem wydało mi się, że czuję szczególny szmer taki, jaki [028]powstaje, gdy się usuwa piasek. Wpadło mi też w oko to, że piasek tworzył tutaj kolistą powierzchnię, wyglądającą tak, jak gdyby go ktoś naumyślnie rozsypał. Zacząłem skwapliwie grzebać palcami. Wnet z przerażeniem spostrzegłem, że ręka zabarwiła mi się krwawo, a piasek był także czerwony i wilgotny. Leżąc na ziemi całem ciałem, zbadałem wszystko dokładniej i przekonałem się, że zakryto tu piaskiem dużą i głęboką kałużę krwi.
 To mię naprowadziło na domysł, że tu popełniono morderstwo; krwi zwierzęcej bowiem nie staranoby się tak ukryć. Na górze śladów nie było, gdyż twardy grunt nie dopuszczał odcisków, kiedy jednak rzuciłem okiem na drugą stronę, porosłą trawą bawolą, zauważyłem kilka śladów nóg ludzkich, oraz dwa długie pasy, jak gdyby ciągnięto człowieka, którego nogi wlokły się po ziemi.
 W tem miejscu było nader niebezpiecznie przechodzić z jednej strony na drugą. Krew nie wsiąknęła była jeszcze zupełnie w ziemię, a ślady były tak świeże i dobrze utrzymane, że prawdopodobne morderstwo mogło się zdarzyć niedawno, a mordercy znajdować się jeszcze całkiem blizko. Dla tego zlazłem po tej stronie nasypu, poszedłem wstecz znaczną przestrzeń i dopiero tam poczołgałem się przez nasyp na drugą stronę ku wschodowi.
 Odbyło się to bardzo powoli, gdyż przy wszelkich ruchach i postawach ciała musiałem zastosować całą przebiegłość i zręczność, aby nie dać się spostrzec, gdyby niebezpieczeństwo było blizko. Szczęściem rosły tu krzaki bliżej siebie, a chociaż musiałem starannie ukrywać się za każdym i przenikać bystro wzrokiem następny, zanim się odważyłem przebiec przez dzielącą je przestrzeń, dostałem się przecież bez wypadku poniżej miejsca, gdzie przedtem zauważyłem krew na nasypie.
 Naprzeciwko grupki czereśni, pod którą leżałem zaczajony, rósł krzak, oddalony od niej o ośm metrów. Jakkolwiek czereśniowe zarośla przeszkadzały mi w [029]swobodnem patrzeniu i pomimo gęstości tamtego krzaku wydało mi się, że widzę pod nim coś jakby ciało ludzkie. Przedmiot ten mógł być przykryty, tworzył jednak ciemną masę, odbijającą od otoczenia, przez które dostawało się światło i miał długość ciała ludzkiego. Czy porzucono tam zamordowanego, czy też był to może jeden z morderców? Postanowiłem odpowiedzieć sobie na to pytanie.
 Na cóż narażałem się na niebezpieczeństwo? Wszak mogłem zaczekać na Sama, a potem najspokojniej pojechać z nim dalej! Ale preryowy myśliwiec musi wiedzieć, jakiego wroga ma przed i za sobą, a jakiego obok siebie. Bada on sumiennie najdrobniejszą okoliczność, o której wiedzieć musi, której znajomość podnosi jego bezpieczeństwo, która jednak nie przyszłaby na myśl najbystrzejszemu uczonemu i profesorowi. Myśliwiec preryowy wnioskuje z najbardziej nieznacznych rzeczy, które dla niewtajemniczonego nie stoją w żadnym związku. Kto inny wyśmiałby się nawet z tych wniosków, tymczasem one okazują się często słusznymi. Jednego dnia przebywa westman na swym mustangu czterdzieści i pięćdziesiąt mil angielskich, a w następnym posunie się naprzód zaledwie o pół mili, ponieważ musi dobrze zbadać, czy może dalej krok uczynić. Jeśli zaś sam z takiej ostrożności nie korzysta, to może się swem doświadczeniem przysłużyć drugim, może im dobrze poradzić, może ich ostrzec, dać potrzebne wyjaśnienia. Oprócz tego tkwi w każdym człowieku żądza nabrania pewności o każdem niebezpieczeństwie i przeciwdziałania ze wszystkich sił wszelkiemu złemu, pomijając już urok, jaki na każdą naturę wywiera śmiałe przedsięwzięcie.
 Wziąłem leżącą nieopodal gałąź, założyłem na nią kapelusz i wywołując naumyślnie szelest, wysunąłem ją z krzaku czereśni tak, że z przeciwnej strony musiało się wydawać, jakoby ktoś usiłował się stąd przecisnąć. Po tamtej stronie nic się nie ruszyło. Albo nie było tam nieprzyjaciela, albo miałem do czynienia z kimś [030]zbyt przebiegłym i doświadczonym na to, żeby się dał wziąć na taką fintę.
Skan zawiera grafikę nie w PD.  Postanowiłem odważyć się na wszystko. Wsunąłem się napowrót, rozpędziłem się, w dwu skokach przebiegłem wolną przestrzeń i z nożem, gotowym każdej chwili do pchnięcia, wpadłem w zarośle. Pod połamanemi gałęziami leżał człowiek, ale nieżywy. Podniosłem w górę gałęzie i ujrzałem twarz, zmienioną okropnie od drgawek przedśmiertnych, z zakrwawioną czaszką. Był to biały, którego oskalpowano. W plecach tkwiła mu strzała z haczkami o zwróconych w tył ostrzach. Nie ulegało wątpliwości, że zrobili to Indyanie, znajdujący się na ścieżce wojennej.
 Czy oddalili się, czy też zatrzymali się jeszcze w pobliżu? Musiałem się o tem koniecznie dowiedzieć. Ślady [031]ich widać było stąd wyraźnie, a prowadziły z nasypu kolejowego na preryę. Poszedłem tymi śladami od krzaku do krzaku przygotowany na to, że każdej chwili dostanę strzałę, lub sam kogoś pchnę nożem. Ślady świadczyły, że było dwu mężczyzn i dwu młodzieńców. Podczas gdy ja posuwałem się naprzód tylko na końcach palców u rąk i nóg, co wymaga wielkiej wprawy i siły niezwykłej, oni nie starali się ukryć swego tropu, jak gdyby czuli się tutaj zupełnie bezpiecznie.
 Wiatr wiał z południowego wschodu, a więc z tej strony, w którą zdążałem. To też nie przestraszyłem się zbytnio, usłyszawszy parskanie konia, gdyż nie mógł mnie zwietrzyć. Poczołgałem się dalej i znalazłem się wreszcie u celu, to jest zobaczyłem dość, aby się cofnąć. Przedemną stało w zaroślach z sześćdziesiąt koni, posiodłanych na sposób indyański z wyjątkiem dwu. Tylko same siodła z nich pozdejmowano, aby ich prawdopodobnie w obozie użyć jako siedzeń lub podściółek pod głowę. Zwierząt strzegło tylko dwu ludzi. Jeden z nich, młody jeszcze, miał na nogach buty z grubej skóry, które były prawdopodobnie własnością zamordowanego, znalazłem go bowiem prawie bez ubrania. Rzeczy jego rozdzielili mordercy pomiędzy siebie. Ten młodzik musiał zatem należeć do owych czterech ludzi, których trop przyprowadził mnie tutaj.
 Indyanin obcuje często z białymi, nie rozumiejącymi jego mowy. Z tego powodu wyrobił się między czerwonoskórymi a „blademi twarzami“ język mimiczny, a znaki jego i ich znaczenie musi rozumieć każdy, kto się wyprawia na dziki Zachód. Wobec żywości temperamentu i drażniących przyczyn dzieje się często, że ten czy ów posługuje się mową z towarzyszeniem mimiki, znaczącej to samo, co słowa. Obaj wartownicy mówili o jakimś bardzo obchodzącym ich przedmiocie, gdyż, sądząc, że nikt ich nie widzi, giestykulowali w sposób, który byłby na nich ściągnął naganę starych, poważnych wojowników. Pokazywali na zachód, dawali znaki na ogień i konia, a zatem na lokomotywę, zwaną przez Indyan [032]koniem ognistym, uderzali łukami w ziemię, jak gdyby rąbali lub bili młotem, mierzyli jak do strzelania, wykonywali ruchy, naśladujące pchnięcie i zamach tomahawkiem. To mi wystarczyło, cofnąłem się więc niezwłocznie, starając się zatrzeć ślady za sobą.
 Z tego też powodu upłynęło wiele czasu, zanim dostałem się do swego konia. Znalazł on tymczasem towarzysza, gdyż obok pasła się klacz Sama, który leżał sobie wygodnie w krzakach i żuł potężny kęs suszonego mięsa.
 — Ilu ich jest, Charley? — zapytał mnie.
 — Kogo?
 — Indyan.
 — A wy skąd o nich wiecie?
 — Stary Sans-ear wydaje się wam teraz greenhornem, jak wy jemu poprzednio. Mylicie się jednak grubo, hihihi!
 Był to śmiech, wydany półgłosem i świadczący o pewności siebie, jaki już raz u niego słyszałem. Tak śmiał się ten westman, ilekroć czuł swoją przewagę nad kimś drugim. Pod tym względem był także podobny do Sama Hawkensa, który zwykle wybuchał takim śmiechem.
 — O ile, Samie?
 — Czy trzeba wam to dopiero mówić? Co bylibyście zrobili, gdybyście przyszedłszy tutaj, znaleźli byli obok konia ten młot zamiast Sama Hawerfielda?
 — Byłbym zaczekał, dopókiby nie wrócił.
 — Naprawdę? Nie chętniebym w to naprzykład uwierzył. Nie było was, kiedy nadszedłem. Ponieważ mogło wam się stać coś złego, przeto puściłem się za wami.
 — Ja jednak mogłem zajmować się czemś, w czem byłaby mi przeszkodziła wasza obecność. Zresztą myślę, że Old Shatterhand nie przedsięweźmie niczego bez nieodzownej ostrożności. Jak daleko byliście za mną?
 — Najpierw tu, potem tam, z tej i stamtej strony, a wreszcie koło tego biedaka, którego zdmuchnęli czerwoni. Mogłem się poruszać szybko, gdyż wiedziałem, że jesteście przedemną. Ujrzawszy zabitego, pomyślałem, że [033]pewnie jesteście na zwiadach i wróciłem, gdzie naprzykład czekałem na was spokojnie. A zatem wielu jest Indyan?
 — Może sześćdziesięciu.
 — Popatrz! A więc to oddział, którego trop wczoraj widziałem. Czy są na ścieżce wojennej?
 — Tak.
 — Czy obóz założyli na krótko?
 — Pozdejmowali siodła.
 — Do pioruna! W takim razie postanowili pewnie coś tutaj zrobić. Czy nie zauważyliście niczego?
 — Chcą, jak mi się zdaje, wyrwać szyny, ażeby pociąg uległ katastrofie, skoro nadejdzie, a potem mają zamiar go ograbić.
 — Czyście zwaryowali? To byłoby straszne niebezpieczeństwo dla railroaderów razem z ich podróżnymi. Skądże wy o tem wiecie?
 — Podsłuchałem ich.
 — A rozumiecie narzecze Ogellallajów?
 — Tak, ale tym razem tego nie było potrzeba, gdyż warta przy koniach rozmawiała wyraźną mimiką.
 — To zawodzi czasami. Opiszcie mi tę mimikę!
 Uczyniłem to, a mały myśliwiec zerwał się z ziemi, lecz wnet pohamował się i usiadł napowrót.
 — Zrozumieliście dobrze. Musimy wobec tego pociągowi pójść na pomoc. Nie wolno nam jednak śpieszyć się zbytnio, gdyż nad tak poważnemi rzeczami należy się namyślić spokojnie i naradzić. A więc sześćdziesięciu? U mnie zmieści się co najwyżej jeszcze dziesięć karbów na rusznicy. Gdzie potem będę nacinał?
 Pomimo powagi położenia omal nie roześmiałem się głośno. Ten mały człowiek miał przed sobą sześćdziesięciu Indyan i zamiast się bać ich przewagi liczebnej, troszczył się o miejsce na karby.
 — Iluż zamierzacie trupem położyć? — spytałem.
 — Tego sam jeszcze nie wiem naprzykład, bo uciekną na widok dwudziestu lub trzydziestu białych.
 Sam brał więc w rachubę to samo, co ja sobie [034]myślałem, czyli tę okoliczność, że przyłączy się do nas personal kolejowy i podróżni.
 — Główna rzecz zauważyłem — żebyśmy odgadli, na który pociąg chcą napaść. Byłoby źle, gdybyśmy obrali fałszywy kierunek.
 — Z waszego sprawozdania wynika, że mają na myśli pociąg z Mountain, nadchodzący z zachodu, i to mnie dziwi. Pociąg wschodni wiezie zawsze więcej towarów i rzeczy, przedstawiające wartość dla Indyan. Nie pozostaje nam nic innego, jak rozdzielić się, jeden pójdzie na wschód, a drugi na zachód.
 — Musimy to zaiste zrobić, jeśli nam się nie uda nabrać pewności. Gdybyśmy tak mogli wiedzieć, skąd i kiedy przechodzą pociągi!
 — Kto to może wiedzieć! Jak długo żyję, nie siedziałem jeszcze w tem, co oni nazywają wagonem, gdzie ze strachu nie wie człowiek, gdzie nogi włożyć. Ja lubię preryę i moją Tony. Przy robocie nie spotkaliście jeszcze Indyan?
 — Nie. Widziałem wogóle tylko konie. Ze wszystkiego należy wnosić, że wiedzą, kiedy pociąg nadejdzie i zdaje się, że nie zabiorą się do roboty przed nocą. Brakuje jeszcze co najwyżej pół godziny do zmroku. Potem podejdziemy ich i zasiągniemy potrzebnych nam wiadomości.
 — Well! Niech tak będzie!
 — Ale w takim razie trzeba, żeby jeden z nas zajął stanowisko tu na torze. Czerwonym może przyjść na myśl zabrać się do rzeczy z drugiej strony. Ja sądzę jednak, że oni z naszej strony wyrwą szyny, ponieważ muszą miejsce ataku urządzić między pociągiem a sobą.
 — To niekoniecznie, Charley! Przypatrzcie się mojej Tony! Nie przywiązuję jej nigdy, ani nie pętam, ale to sławnie mądre bydlę ma nos, któremu mogę zaufać. Czy widzieliście kiedy konia, któryby nie parskał, skoro zwietrzy nieprzyjaciela?
 — Nie.
[035] — No, to patrzcie na jedyny wyjątek w tym względzie, na moją Tony. Parskanie ostrzega wprawdzie pana, lecz równocześnie zdradza dwie rzeczy: gdzie jest pan i koń, oraz to, że pana ostrzeżono. Toteż oduczyłem tego moją Tony, a mądre zwierzę mnie pojęło. Puszczam ją zawsze wolno na paszę, a ona skoro tylko zwietrzy nieprzyjaciela, przychodzi do mnie i trąca mnie nozdrzami.
 — A jeśli, jak dzisiaj, nic nie zauważy?
 — Pshaw! Wiatr wieje prosto od Indyan. Pozwolę, żebyście mnie zastrzelili na miejscu, jeśli Tony każdego czerwonoskórca nie oznajmi na tysiąc kroków. Zresztą te draby mają oczy jak orły i mogą was zauważyć zdaleka, nawet gdy się położycie na torze. Zostańcie więc tutaj całkiem spokojnie, Charley!
 — Dobrze. Zaufam raz waszej Tony tak samo, jak wy. Znam ją dopiero od niedawna, ale przekonałem się już prawie, że ona nie zawodzi.
 Dobyłem znowu cygaro własnego wyrobu i zapaliłem. Sam rozwarł oczy, jak mógł najszerzej, a potem usta, nozdrza zaś rozszerzyły mu się i wciągały pożądliwie woń ziela, a na twarzy jego odmalował się zachwyt. Westman nie często kosztuje dobrego tytoniu, a paleniu oddaje się zazwyczaj namiętnie.
 — O wonderfull...! Charley...! Czy to być może, macie cygaro?
 — To się rozumie! Jeszcze jest z tuzin. Chcecie zapalić?
 — Dawajcie! Jesteście zuch, dla którego należy mieć całą dynię^[2] szacunku!
 Zapalił podane mu cygaro, połknął indyańskim zwyczajem dym z kilku pociągnięć i wydmuchnął go potem z żołądka. Twarz miał przytem tak rozanieloną, jakby się dostał do siódmego nieba Mahometa.
 — Hang sorrow, a to przyjemność! Czy mam zgadnąć, jaka to sorta, Charley?
 — No, zgadnijcie! Jesteście znawcą?
[036] — Właśnie!
 — No?
 — Goosefoot z Wirginii lub Marylandu!
 — Nie.
 — Co! Wobec tego pomyliłem się pierwszy raz. To goosefoot, bo znam ten smak i ten zapach!
 — Nie.
 — W takim razie to brazylijski legittimo.
 — Również nie.
 — Curassao z Bahii?
 — Znowu nie.
 — No, a cóż?
 — Przypatrzcie się cygaru!
 Wyjąłem nowe cygaro, rozwinąłem je i podałem mu środek i liść do owijania.
 — Czy zwaryowaliście, Charley, że takie cygaro rujnujecie! Każdy nastawiacz łapek ofiaruje wam za to, zwłaszcza gdy długo nie palił, pięć do ośmiu skórek bobrowych!
 — Za dwa lub trzy dni dostanę nowe.
 — Za trzy dni? Nowe? Skądże?
 — Z mojej fabryki.
 — Co? Wy macie fabrykę cygar?
 — Tak.
 — Gdzie?
 — Tam — rzekłem, wskazując na mego mustanga.
 — Charley, proszę was, róbcie ze mną żarty tylko wtedy, kiedy są coś warte naprzykład!
 — To nie żart, lecz prawda.
 — Gdybyście nie byli Old Shatterhandem, pomyślałbym naprawdę, że u was w głowie czegoś za dużo, albo za mało!
 — Przypatrzcie się najpierw tytoniowi!
 Sam Hawerfleld zabrał się troskliwie do badania.
 — Nie znam go, ale dobry, bardzo dobry.
 — Teraz pokażę wam moją fabrykę.
 Poszedłem do mustanga, rozluźniłem siodło i wydobyłem z pod niego małą poduszkę, którą rozwinąłem.
[037] — Sięgnijcie tam!
 Wezwany wyciągnął garść liści.
 — Charley! Nie róbcie ze mnie błazna. To są przecież liście czereśni i lentysków!
 Słusznie! Dodajcie do tego trochę dzikich konopi, a liść zewnętrzny jest tylko rodzajem wołowego języka, który wy tu nazywacie verhally. Ta poduszka jest rzeczywiście moją fabryką tytoniu. Ilekroć znajdę gatunek tych liści, zbieram je wedle potrzeby, wkładam do poduszki i wsuwam ją pod siodło. Tak powstaje ciepło, liście zaczynają się rozkładać i oto cała moja sztuka!
 — Trudno uwierzyć!
 — A jednak to prawda! Takie cygaro jest wprawdzie tylko nędznym surogatem i nawet palacz z podniebieniem, jak skóra bawola, pociągnie raz co najwyżej i wyrzuci je potem, lecz pobiegajcie sobie parę lat po preryi i zapalcie potem coś takiego, a wyda wam się, że to goosefoot. Widzicie to przecież na własnej osobie!
 — Charley, rośniecie w mojem wyobrażeniu!
 — Tylko nie zdradźcie tego, skoro znajdziecie się między ludźmi, nie znającymi Zachodu! Uważaliby was za Tunguza, Kirgiza, lub Ostiaka z natartemi dziegciem i smołą narządami smaku i powonienia!
 — Tunguz, czy Ostiak, to mi wszystko jedno, jeśli tylko cygaro smakuje. Zresztą nie wiem nawet, gdzie można znaleźć ludzi tego rodzaju.
 Odsłonięcie mej tajemnicy nie popsuło mu bynajmniej smaku, przeciwnie wypalił cygaro do końca, a wyrzucił tylko mały niedopałek, którego nie mógł już w ustach utrzymać.
 Tymczasem słońce pochyliło się i zmrok już zaczął zapadać, a niebawem zrobiło się tak ciemno, że mogliśmy przystąpić do wykonania naszego zamiaru.
 — Czy teraz? — zapytał Sam.
 — Tak.
 — W jaki sposób?
[038] — Dojdziemy razem do koni czerwonoskórych, zakradniemy się pod obóz, a za nim znów się spotkamy.
 — Dobrze; a gdyby nas co zmusiło do ucieczki, gdybyśmy się nawzajem stracili z oczu, to zejdziemy się nad wodą prosto stąd na południe. Las, opadający z gór, wysuwa tam najdalszą swą odnogę na preryę. Dwie mile od końca odnogi, na południowym skraju boru jest coś w rodzaju preryowej zatoki, gdzie się łatwo odszukamy.
 — Dobrze! A więc naprzód!
 Nie zdawało mi się prawdopodobuem, żeby nas miano rozpędzić, należało się jednak przygotować na wszelki wypadek.
 Wyruszyliśmy w drogę.
 Było już tak ciemno, że mogliśmy w wyprostowanej postawie przejść przez tor. Potem zwróciliśmy się na lewo i poszliśmy wzdłuż nasypu, trzymając w ręku noże na wypadek wrogiego spotkania. Oko przyzwyczaja się na preryi bardzo prędko do ciemności; na odległość kilku kroków bylibyśmy poznali każego Indyanina.Obok zwłok zabitego białego dostaliśmy się na miejsce, gdzie przedtem stały konie. Były tam jeszcze dotychczas.
 — Wy w prawo, a ja w lewo — szepnął Sam i odszedł cicho odemnie.
 Zawróciłem łukiem dokoła koni i dostałem się na miejsce, wolne od zarośli, gdzie leżały ciemne postaci Indyan. Nie rozniecili ognia i zachowywali się tak cicho, że można było słyszeć szelest chrząszcza w trawie. Nieco opodal ujrzałem trzy postaci, siedzące i zajęte rozmową. Ku nim zacząłem się skradać, jak mogłem, najostrożniej.
 Kiedy znalazłem się zaledwie o sześć kroków za nimi, poznałem w jednym z nich ku mojemu zdumieniu białego. Co go łączyło z Indyanami? Jeńcem ich nie był. To było jasne odrazu. Może był to jeden z owych preryowych człapaków, którzy przystają bądź to do czerwonych, bądź do białych w miarę, jak się to nadaje do ich rozbójniczych zamiarów. Mógł to także być jeden z owych białych myśliwców, którzy dostawszy się do [039]niewoli, ocalają życie swoje tylko w ten sposób, że biorą sobie za żonę indyańską dziewczynę i należą potem do szczepu. Ale wtedy miałoby jego ubranie, które dobrze widziałem mimo ciemności, bardziej indyański krój i części składowe.
 Dwaj inni byli wodzami, na co wskazywały pióra, przymocowane do wysoko podniesionego pukla włosów. Do tego przedsięwzięcia zeszli się zatem widocznie wojownicy dwu plemion, lub dwu wsi.
Skan zawiera grafikę nie w PD.  Wszyscy trzej siedzieli na skraju wolnego placu, tuż pod krzakiem, poza którym zbliżyłem się do nich tak, że mogłem podsłuchać kilka słów z ich rozmowy. Przysunąłem się do nich i położyłem się tak blizko, że mogłem ich prawie ręką dosięgnąć.
 W ich rozmowie nastąpiła była widocznie przerwa. [040]Milczeli przez kilka minut, poczem jeden z wodzów zapytał myśliwca żargonem, złożonym ze słów obcych i indyańskich, jakim się posługuje Indyanin w stosunkach z białymi.
 — Czy mój biały brat wie, że właśnie tym najbliższym koniem ognistym nadejdzie mnóstwo złota.
 — Wiem o tem — odrzekł zapytany.
 — A kto mu to powiedział?
 — Jeden z ludzi, mieszkających w stajni konia ognistego.
 — Czy złoto przywiozą z kraju Wajkurów^[3]?
 — Tak.
 — I oddadzą ojcu bladych twarzy^[4], który z niego chce zrobić dolary?
 — Tak jest.
 — Ojciec bladych twarzy nie dostanie nawet tyle z tego złota, żeby sobie mógł zrobić pół dolara! Czy dużo ludzi pojedzie na koniu ognistym?
 — Tego nie wiem, ale żeby ich było jak najwięcej, mimoto mój czerwony brat pobije ich wszystkich przy pomocy swoich wojowników.
 — Wojownicy Ogellallajów przyniosą do domu dużo skalpów, a ich żony i córki zatańczą z radości. Czy jeźdźcy konia ognistego będą mieli z sobą dużo rzeczy, któreby się przydały czerwonym wojownikom? Ubrania broń, callico?
 — Wszystko to i wiele innych rzeczy. Ale czy czerwoni wojownicy dadzą białemu bratu to, co mu przyrzekli?
 — Mój biały brat otrzyma wszystko złoto i srebro, które koń ognisty przywiezie. My się tego zrzekamy, bo w naszych górach jest więcej nuggetów, niż potrzebujemy. Ka-wo-mien, wódz Ogellallajów — przytem wskazał ręką na siebie — poznał swego czasu rozumną i mężną bladą twarz, która powiedziała, że złoto jest [041]Skan zawiera grafikę nie w PD. [043]tylko deadly dust^[5], stworzonym przez złego ducha ziemi na to, żeby ludzi robić złodziejami i mordercami.
 — Ta blada twarz była strasznie głupia. Jak jej było na imię?
 — To nie był wcale głupiec, lecz bardzo mądry i waleczny wojownik. Synowie Ogellallajów byli nad wodami Broad-forku, aby stamtąd przynieść sobie skalpy kilku traperów, którzy na ich terytoryum połowili mnóstwo bobrów. Między nastawiaczami łapek znajdował się pewien biały, którego wszyscy uważali za głupca, ponieważ przybył tylko na to, aby zbierać chrząszcze i rośliny, oraz przypatrzyć się sawannie. Ale w jego głowie mieszkała mądrość, a w jego ramieniu siła. Strzelba jego nigdy nie chybiała, a nóż jego nie obawiał się wielkiego niedźwiedzia Gór Skalistych. Ów mądry biały chciał swoim braciom dać rozum przeciwko czerwonym mężom, lecz oni wyśmiali się z niego. Dla tego zginęli wszyscy, a skalpy ich zdobią do dzisiaj wigwamy Ogellallajów. On nie opuścił swych białych braci w ich nieszczęściu i położył trupem wielu czerwonych mężów, którzy jednak jako znacznie liczniejsi powalili go, chociaż stał jako dąb leśny, druzgocący wszystko, gdy pada pod siekierą woodmana. Pojmano go i zaprowadzono do wsi Ogellallajów. Tu nie zabito go, ponieważ był odważnym wojownikiem i niejedna dziewczyna z czerwonego narodu pragnęła jako skwaw pójść do jego wigwamu. Największy wódz Ogellallajów, Ma-ti-ru, gotów był oddać mu swą córkę i jej wigwam, lecz on pogardził kwiatem preryi, porwał konia wodza, wykradł broń swoją napowrót, zabił kilku wojowników i umknął.
 — Kiedy to się stało?
 — Słońce zwyciężyło od tego czasu cztery zimy.
 — A jak się nazywał ten biały?
 — Pięść jego była jako łapa niedźwiedzia. Samą ręką roztrzaskał wiele czaszek czerwonych mężów, a wiele [044]także i białych, dla tego nazywali go biali myśliwcy: Old Shatterhand.
 Była to rzeczywiście jedna z moich przygód dawniejszych, o której opowiedział teraz Ka-wo-mien. Poznałem jego dopiero teraz, zarówno jak siedzącego obok niego Ma-ti-ru. Obydwaj wzięli mnie byli wówczas do niewoli. Opowiadający mówił prawdę, musiałem mu tylko w duchu zarzucić to, że co do mojej osoby wyrażał się zbyt ozdobnie.
 — Old Shatterhand? Ja go znam! — odrzekł biały. — Znajdował się swojego czasu w hide-spot^[6] Old Firehanda, kiedy z kilku dzielnymi towarzyszami napadłem był na nich, aby im zabrać skórki wydrze i bobrowe. Umknąłem wówczas tylko z dwoma ludźmi, dla tego bardzo życzyłbym sobie spotkać się jeszcze z tym łotrem. Zwróciłbym mu kapitał z obfitym procentem!
 Tego również poznałem. Był to dowódca owych busheaderów, którzy uderzyli byli na nas nad południowem Saskaczawan, gdzie jednak tak zostali przyjęci, że tylko trzech ich z życiem uszło. Ten był jednym z owych rozbójników preryowych, których należy się więcej obawiać niż Indyan najdzikszych, ponieważ łączą w sobie wady obu ras w zdwojonej mierze. Ma-ti-ru, który milczał dotychczas, podniósł rękę i powiedział:
 — Biada mu, jeśli jeszcze raz wpadnie w ręce czerwonych mężów! Przywiążą go do pala, a Ma-ti-ru odejmie mu każdy mięsień od kości. On zabił wojowników Ogellallajów, porwał najlepszego konia wodzowi i odepchnął od siebie serce najpiękniejszej z córek sawanny!
 Gdyby ci trzej ludzie byli wiedzieli, że ten, przeciwko któremu miotali takie groźby, leżał za nimi zaledwie o kilka piędzi!
 — Czerwoni mężowie nie zobaczą go już nigdy, ponieważ wyjechał daleko za morze do kraju, gdzie [045]słońce pali jak ogień, gdzie piasek jest większy od sawanny, gdzie ryczy lew, a mężowie mogą mieć po kilka żon.
 Siedząc nieraz u ognisk obozowych, wspominałem przy sposobności, że zamierzam zwiedzić Saharę. To nastąpiło, a teraz podczas wyprawy przez preryę dowiedziałem się ku mojemu zdumieniu, że wieści o tem dostały się już do Indyan. Tutaj z nożem w ręku udało mi się prędzej zostać znanym szeroko człowiekiem, a niżeli w kraju przy pomocy pióra.
 — On powróci — rzekł Ma-ti-ru. — Kto przesiąknął tchem preryi, ten pragnie go, dopóki Wielki Duch życia mu nie poskąpi!
 Pod tym względem czerwony wódz miał słuszność. Jak góral tęskni na dolinach za górami aż do rozchorowania się, a żeglarz nie może rozstać się z morzem, tak samo dzieje się z każdym, kogo prerya raz weźmie w objęcia. Nic dziwnego więc, że na nią wróciłem.
 Wtem wskazał Ka-wo-mien na niebo.
 — Niech mój biały brat spojrzy na gwiazdy! Czas już udać się na drogę konia ognistego. Czy żelazne ręce, odebrane białemu słudze konia przez moich wojowników, są dość silne do przerwania jego drogi?
 To pytanie wyjaśniło mi, kim był zamordowany. Niewątpliwie był to urzędnik kolejowy, który dla zbadania toru szedł po przestrzeni z narzędziami, nazwanemi przez wodza „żelaznemi rękami“.
 — Są silniejsze od rąk dwudziestu czerwonych mężów — odrzekł biały.
 — A czy mój biały brat umie się z niemi obchodzić?
 — Tak. Niechaj czerwoni bracia pójdą za mną! Za godzinę nadejdzie pociąg. Ale niechaj bracia moi zważą raz jeszcze, że wszystko złoto i srebro do mnie należy.
 — Ma-ti-ru nigdy nie kłamie! — zapewnił dumnie wódz, powstając z miejsca. — Złoto jest twoje, a wszystko inne wraz ze skalpami bladych twarzy stanie się własnością walecznych wojowników Ogellallajów.
 — A wy mi dacie muły, które poniosą moje złoto, i ludzi, pod których osłoną udam się nad Canadian.
[046] — Dostaniesz muły, a wojownicy Ogellallajów będą ci towarzyszyli aż do granic kraju Actlan^[7]. Jeśli zaś koń ognisty przywiezie dużo rzeczy, które spodobają się Ka-wo-mienowi i Ma-ti-ru, to zaprowadzą cię jeszcze dalej, aż do miasta Actlan, gdzie, jak mówiłeś, syn twój czeka na ciebie.
 Rzekłszy to, wydał okrzyk, na który zerwali się Indyanie natychmiast. Wobec tego ja zacząłem się cofać. Niedaleko od miejsca, na którem leżałem, usłyszałem lekki szmer, jak gdyby trawę musknął lekki wiatr.
 — Samie!
 Tchnąłem raczej, aniżeli wymówiłem to słowo, mimoto podniosła się w odległości kilku kroków do połowy mała postać mego towarzysza. Trwało to jednak tylko mgnienie oka, poczem równie cicho zabrzmiało:
 — Charley!
 Poczołgałem się do niego.
 — Coście widzieli? — zapytałem go.
 — Nie wiele. Indyan, podobnie jak i wy.
 — A słyszeliście?
 — Nic, ani słowa, a wy?
 — Bardzo wiele. Ale chodźcie! Oni wyruszą w każdym razie na zachód, musimy więc śpieszyć, ażebyśmy wczas dostali się do naszych koni.
 Ja pomknąłem naprzód, a on za mną. Dotarłszy do kolei, przeszliśmy przez nasyp na drugą stronę, gdzie zatrzymaliśmy się na chwilę.
 — Samie, pójdźcie do koni i jedźcie z pół mili wzdłuż kolei, a potem zaczekajcie na mnie. Chciałbym dopóty nie opuścić Indyan, dopóki nie zorjentuję się dokładnie.
 — Czy nie mógłbym ja wziąć tego na siebie? Wyście tyle wyszpiegowali, że wstydzić się muszę tego, iż nic nie zrobiłem.
 — To być nie może, Samie! Mój mustang was posłucha, a wasza Tony nie dałaby się może ruszyć z miejsca.
[047] W tom macie naprzykład wielką słuszność, Charley. Postąpię zatem wedle waszej wskazówki.
 Po tych słowach poszedł wyprostowany swoją drogą, nie troszcząc się oczywiście w ciemności o swoje ślady. Ledwie mi on zniknął z oczu, ujrzałem, leżąc po tej stronie nasypu, Indyan, przemykających szybko jeden po drugim.
 Udałem się za nimi w ten sposób, że posuwałem się ciągle równolegle z nimi. Niedaleko miejsca, gdzie młot znalazłem, zatrzymali się i zaczęli piąć się na wał. Wtedy ja cofnąłem się w zarośla i wkrótce doszedł do moich uszu odgłos uderzeń młota. Widocznie więc busheader zabrał się do dzieła i zaczął odebranemi drożników i narzędziami odrywać szyny od podstawy.
 Dla mnie nadszedł był już czas. Opuściłem teren domniemanej bitwy i pośpieszyłem naprzód. W pięć minut potem doścignąłem Sama.
 — Pracują nad szynami? — spytał mnie.
 — Tak.
 — Słyszałem to. Jeśli się tu do szyny przyłoży ucho, słyszy się naprzykład uderzenia młota.
 — Teraz naprzód, Samie! Za trzy kwadranse nadejdzie pociąg, musimy się dostać do niego, zanim Indyanie zdołają światła zobaczyć.
 — Słuchajcie, Charley, ja nie pójdę z wami!
 — Dlaczego?
 — Jeśli obaj opuścimy to miejsce, to za dużo cennego czasu stracimy na nowe zwiady, jeśli zaś ja wrócę do Indyan, żeby ich śledzić, to powiadomię was o wszystkiem dokładnie, gdy do mnie przyjedziecie.
 — To prawda! A wasza Tony?
 — Zaczeka na mnie tutaj.
 — Dobrze! Wiem, że niczego nie popsujecie.
 — Możecie mi pod tym względem zaufać. A więc zabierajcie się, Charley! Znajdziecie mnie potem tutaj.
 Dosiadłem konia i pojechałem tak szybko, jak na to ciemność pozwalała, naprzeciwko pociągu. Należało dotrzeć doń tak daleko, żeby Indyanie nie zauważyli, [048]iż się zatrzymał. Noc rozjaśniała się coraz bardziej. Powschodziły gwiazdy i rzucały tyle łagodnego światła na preryę, że na kilka długości konia można było wszystko dokładnie rozróżnić. Z tego powodu wzmagała się z każdym krokiem szybkość mej jazdy, nieprzerwanej żadną przeszkodą na przestrzeni może trzech mil angielskich.
 W tej odległości od Indyan zatrzymałem się, zsiadłem z konia, przywiązałem go i spętałem mu przednie nogi, gdyż hałas, spowodowany przez zbliżający się pociąg, mógł go spłoszyć i skłonić do ucieczki.
 Następnie nazbierałem, ile tylko mogłem, zeschłej trawy, położyłem na nią trochę chróstu i sporządziłem potem także pochodnię, przywiązawszy wiązkę trawy do kija, wyłamanego z zarośli. Tak przygotowany do wstrzymania pociągu, pościeliłem derkę na torze, usiadłem na niej i przykładałem co chwila ucho do szyn, lub podnosiłem się, aby wypatrywać w stroną, z której miał pociąg nadejść.
 Już może po dziesięciu minutach czekania usłyszałem lekki turkot, który wzmagał się z każdą sekundą, potem dostrzegłem w dali mały, jasny, punkt, wychylający się z pomiędzy gwiazd na widnokręgu. Nie mogła to jednak być gwiazda, gdyż punkt powiększał się uderzająco i zbliżał szybko.
 To nadchodził pociąg.
 Wkrótce rozdzieliło się światło na dwa punkty. Teraz należało wziąć się do dzieła. Zapaliłem prędko kupę chróstu, który buchnął od razu w górę tak wysokim płomieniem, że musiano ogień zobaczyć w pociągu. Turkot wzmagał się ciągle. Wkrótce zobaczyłem klin świetlny, wywołany przez obydwie latarnie. Za minutę mógł pociąg przelecieć obok mnie.
 Wobec tego zapaliłem pochodnię i wywijając nią nad głową, z całych sił biegłem naprzeciwko pociągu. Maszynista poznał, że chcę pociąg zatrzymać, bo trzy przeraźliwe świsty zabrzmiały wkrótce tuż jeden po drugim. W ślad za tem przywarły się do kół hamulce, a rozdzierający uszy zgrzyt, turkot, syk i wycia napełniły [049]powietrze, poczem pociąg stanął tam, gdzie płonęło ognisko. Maszynista wychylił się ku mnie i zapytał:
 — Hallo, człowiecze! Co to ma znaczyć? Czy chcecie wsiąść do pociągu?
 — Nie, sir. Ośmieliłbym się właśnie prosić was o coś przeciwnego. Wysiadajcie!
 — Ani myślę!
 — A jednak musicie to uczynić, gdyż na przodzie są Indyanie, którzy szyny wyrwali.
 — Co? Indyanie? s’death! Czy mówicie prawdę, człowieku?
 — Nie mam powodu kłamać.
 — Co się stało? — spytał mnie teraz także konduktor.
 — Podobno czerwonoskórcy są przed nami — odpowiedział mu maszynista.
 — Naprawdę? Czy widzieliście ich?
 — Widziałem i podsłuchałem. To Ogellallajowie.
 — To najgorsi ze wszystkich! Ilu ich było?
 — Około sześćdziesięciu.
 — A do kata! W tym roku już trzeci raz napadają te draby na pociąg, ale my ich pięknie odeślemy do domu. Już dawno pragnę sposobności do dania im trochę po palcach. Jak daleko stąd się znajdują?
 — Prawie o trzy mile.
 — W takim razie nakryjcie światła, maszynisto! Te hultaje mają bystre oczy. Słuchajcie, master, jestem wam niewymownie wdzięczny za to, żeście nas ostrzegli. Jesteście preryowcem, jak świadczy wasze ubranie?
 — Czemś podobnem. Mam z sobą jeszcze jednego, który uważa na Indyan, zanim my nie nadejdziemy.
 — To rozumnie z waszej strony. Miejsca, ludzie! Nie grozi żadne nieszczęście, przeciwnie zapowiada się nawet przyjemność.
 Z najbliższego wozu usłyszano naszą rozmowę i natychmiast pootwierano wszystkie drzwi. Podróżni powyskakiwali i cisnęli się, zasypując nas okrzykami i [050]zapytaniami. Dopiero po napomnieniu konduktora nastał jaki taki spokój.
 — Czy wieziecie złoto i srebro? — zapytałem konduktora.
 — Kto to powiedział?
 — Indyanie. Dowodzi nimi biały busheader, któremu oni obiecali wszystek kruszec jako udział w zdobyczy, a resztę wraz ze skalpami mają wziąć czerwoni.
 — Ach! Skąd ten łajdak mógł się dowiedzieć, jaki mamy ładunek?
 — Zdaje się, że od jakiegoś urzędnika, chociaż nie wiem, w jaki sposób.
 — Już my to z niego wydobędziemy, byleśmy go tylko dostali żywcem w nasze ręce, czego sobie bardzo życzę. Ale podajcie, master, swoje szanowne nazwisko ażebyśmy wiedzieli, jak do was mówić.
 — Mój towarzysz nazywa się Sans-ear, a ja...
 — Sans-ear? Do stu piorunów, to tęgi zuch, który w tej sprawie potrafi zdziałać tyle, co tuzin innych! A wy?
 — Mnie na preryi nazywają Old Shatterhand.
 — Old Shatterhand, którego przed trzema miesiącami w Montanie ścigało stu Siouksów, który całą przestrzeń Yellow-Stone od Śnieżnej Góry aż do fortu Union przebiegł na łyżwach śniegowych w przeciągu trzech dni?
 — Tak.
 — Sir, słyszałem o was niejedno i cieszę się, że was dzisiaj spotykam! Ale to szczególne! Czy nie ocaliliście już swego czasu pociągu, który chciał zniszczyć Paranoh, biały wódz Siouksów?
 — Ocaliłem rzeczywiście. Był ze mną wtedy Winnetou, wódz Apaczów i najsłynniejszy Indyanin, jak daleko sięga prerya! Czas jednak, sir, coś postanowić. Indyanie wiedzą dokładnie, kiedy pociąg ma nadejść i mogliby się czegoś domyślić, gdybyśmy się dłużej ociągali.
 — Macie słuszność! Przedewszystkiem więc trzeba nam wiedzieć, jakie zajmują stanowiska. Kto chce uderzyć na nieprzyjaciela, musi znać zarządzenia, jakie on poczynił.
[051] — Mówicie, jak wielki dowódca, sir. Niestety nie mogę wam dać odpowiednich wyjaśnień. Chcąc was ostrzec, nie mogłem czekać, dopóki Indyanie się nie ustawią. O tem wszystkiem dowiemy się od mego towarzysza. Prosząc was o to, żebyście coś postanowili, chciałem się tylko dowiedzieć, czy jesteście skłonni podjąć z nimi walkę, czy też nie.
 — Naturalnie, naturalnie, że ich zaatakuję — odrzekł skwapliwie. — Mam przecież obowiązek popsuć tym ludziom raz na zawsze apetyt na nasze towary. Wy i wasz towarzysz to za mało na sześćdziesięciu Indyan, nie powinniście wcale puszczać się na...
 — Pshaw, sir! — wpadłem mu w słowo. — Co nam wolno, a czego nie wolno, to wiemy lepiej od innych. Sans-ear zdmuchnął dzisiaj rano w biały dzień czterech czerwonych w przeciągu dwu minut, a ja powiadam, że bez waszej pomocy wyślemy kilka tuzinów Ogellallajów do wiecznych ostępów. Mniej tu chodzi o liczbę, a więcej o inne rzeczy, które trzeba mieć w pięści i w głowie. Jeśli wystrzelę z mego sztućca w ciemności dwadzieścia pięć razy bez nabijania, to Indyanie nie będą wiedzieli, czy stoi przeciwko nim dwu, czy dwudziestu. Słuchajcie, ludzie, czy są którzy z was uzbrojeni?
 Pytanie to było właściwie zbyteczne. Wiedziałem, że każdy z tych ludzi nosił z sobą coś na kształt strzelby, lecz konduktor zrobił taką minę, jak gdyby chciał objąć kierownictwo, a do tego ja dopuścić nie mogłem. Aby poprowadzić nocny atak na Indyan, do tego trzeba było czegoś więcej, aniżeli to, co mógł zdziałać urzędnik kolejowy, choćby nawet był dzielny i odważny. Na moje pytanie odpowiedziano powszechnem: tak, a konduktor dodał:
 — Mam między podróżnymi szesnastu robotników kolejowych, którzy umieją doskonale obchodzić się ze swemi strzelbami i nożami, oraz dwudziestu wojskowych, jadących do fortu Palwieh i uzbrojonych w strzelby, rewolwery i noże. Oprócz tego jest tu jeszcze kilku gentlemanów, którym będzie przyjemnie poskrobać trochę [052]głębiej pod skórą poczciwych Indyan. Hej, kto z nami, ludzie?
 Wszyscy bez wyjątku zgłosili się z gotowością do ataku, a chociaż niejednemu może brakowało odwagi, to mimoto godził się na wszystko, ażeby nie uchodzić za tchórza. Tacy ludzie jednak byliby oczywiście nie na wiele się przydali, dlatego wolałem ich zostawić. Toteż rzekłem:
 — Słuchajcie, panowie! Jesteście dzielnymi mężami; ale sami widzicie, że wszyscy pójść nie mogą. Jest tu kilka ladies, których nie wypada zostawić bez opieki. Jeśli nawet zwyciężymy, o czem nie wątpię, to mogłoby się zdarzyć, że zbiegowie rozgromionych Indyan, przechodząc tędy, rzuciliby się na pociąg. Dla tego musimy zostawić kilku odważnych ludzi na straży. Ktoby się chciał podjąć tego zadania, niechaj się zgłosi!
 Znalazło się ośmiu, którzy gotowi byli bronić pociągu z narażeniem własnego życia. Byli to mężowie trzech pan, oraz pięciu podróżnych, którzy robili na mnie wrażenie, jak gdyby lepiej rozumieli się na cenach towarów żelaznych, wina, cygar i konopnego nasienia, aniżeli na władaniu nożem. Pierwszym trudno było brać za złe ich kroku, wszak mieli przedewszystkiem obowiązki względem swoich żon.
 — Pociąg nie może się obejść bez służby! Kto tu zostanie? — zapytałem konduktora.
 — Maszynista z palaczem — brzmiała odpowiedź. — On może też objąć dowództwo nad tymi dzielnymi gentlemanami. Ja pójdę oczywiście z wami i będę dowodził całym oddziałem.
 — Dobrze, sir! Byliście już pewnie nieraz na wyprawie przeciw Indyanom?
 — Tu nie potrzeba żadnego przygotowania! Ci Yambarikowie^[8] umieją tylko podstępem napadać na swych przeciwników. W otwartym i regularnym boju szukają zawsze ocalenia w ucieczce. Będziemy mieli łatwą robotę.
[053] — Wątpię, sir! To Ogellallajowie, najchciwsi krwi ze wszystkich Siouksów, a dowodzą nimi słynni wodzowie Ka-wo-mien i Ma-ti-ru.
 — Nie chcecie chyba przez to napędzić mnie strachu przed nimi? Jest nas tu przeszło czterdziestu mężczyzn, a sprawa bardzo prosta. Kazałem światła zasłonić, ażeby czerwoni nie zmiarkowali, że mnie ostrzeżono. Teraz jednak zdejmiemy maski, a wy wsiądziecie na maszynę i każecie maszyniście dojechać tuż do zburzonego miejsca. Tam zatrzymamy się, zeskoczymy i wpadniemy na tych opryszków, że ani jeden z nich nie ujdzie. Potem naprawimy tor i będziemy się starali nadrobić tę godzinę zwłoki.
 — Muszę przyznać, że okazujecie zdolności na wcale dzielnego pułkownika konnicy, który największą przyjemność widzi w stratowaniu nieprzyjaciela w rozpędzie. Ale do tego potrzeba innych warunków, aniżeli są obecne. Jeśli swój zamiar rzeczywiście uskutecznicie, to zapędzicie swoich czterdziestu ludzi na pewną śmierć, a ja ani myślę brać udziału w wykonaniu takiego planu.
 — Co? Wy nie chcecie nam pomóc? Czy z tchórzostwa, czy też ze złości na to, że nie odegracie roli dowódcy?
 — Tchórzostwo? Pshaw! Jeśli naprawdę słyszeliście kiedy o mnie, to z waszej strony jest to wielką nierozwagą, że wymawiacie takie słowo. Old Shatterhand mógłby dostać ochoty udowodnienia wam pięścią na czaszcze, że przynosi zaszczyt swojemu nazwisku. Co zaś do złości, to jest mi obojętne, do kogo będą należały skalpy i pociąg, do was, czy do Indyan. Ale do swojej skóry na głowie mam ja wyłączne prawo, postaram się też o zachowanie jej jeszcze przez pewien czas. Good evening, moi panowie!
 Odwróciłem się, lecz konduktor ujął mnie za ramię.
 — Stopp, master! To nie wypada! Ja objąłem tutaj naczelne dowództwo i wymagam posłuszeństwa. Nie zostawię pociągu w takiem oddaleniu od pola walki, gdyż odpowiadam za każdą stratę. Przeprowadzę więc swój plan [054]następujący: Wy poprowadzicie pociąg na miejsce, a my nie opuścimy wozów, dopóki się tam nie dostaniemy. Dobry wódz musi uwzględnić każdą okoliczność, a więc i tę, że może przegrać bitwę. W takim wypadku będą dla nas wozy bezpiecznem schronieniem, skąd będziemy mogli się bronić, dopóki nie otrzymamy posiłków z zachodniego lub wschodniego pociągu. Nieprawdaż, moi panowie?
 Wszyscy przyznali mu słuszność. Między nimi nie było ani jednego westmana, a plan konduktora miał pozory praktyczności, które zrobiły na podróżnych wrażenie. Zadowolony z tego wyniku, rzekł do mnie konduktor:
 — A zatem wsiadać, sir!
 — Bardzo pięknie! Wy rozkazujecie, ja słucham!
 Jednym szybkim skokiem znalazłem się na mustangu, którego rozpętałem podczas rozmowy.
 — O nie, my dear. Ja myślę o maszynie!
 — A ja o koniu, sir. Nasze zdania tu się właśnie rozchodzą.
 — Nakazuję wam zsiąść!
 Pchnąłem konia ku niemu, pochyliłem się nad nim. i odpowiedziałem:
 — Człowieku, zdaje się, że nie zetknęliście się jeszcze nigdy z prawdziwym westmanem, bo w przeciwnym razie przemawialibyście do mnie innym tonem. Bądźcie tacy dobrzy i stańcie sami na lokomotywie!
 Pochwyciłem go prawą ręką za piersi i pociągnąłem w górę. Jednem silnem ściśnięciem kolan pod pędziłem mustanga tuż pod maszynę, a w następnej chwili wpadł kolejowy strategik pod osłonę na lokomotywie, ja zaś pocwałowałem dalej.
 Zrobiło się od gwiazd tak jasno, ze zarośla nie przeszkadzały mi wcale w szybkiej jeździe. W nie więcej jak pół godziny dostałem się do Sama.
 — No? — zapytał, gdy zsiadłem z konia. — Myślałem, że sprowadzicie tu ludzi!
 Opowiedziałem mu, dlaczego się to nie stało.
 — Postąpiliście słusznie, Charley, bardzo słusznie! [055]Taki railroader^[9] patrzy na takich jak my przez ramię, ponieważ się naprzykład trzy razy dziennie nie fryzują. Oni oczywiście plan wykonają, ale się zdziwią, hi hi hi!
 Podczas tej, półgłosem prowadzonej, rozmowy zrobił ręką ruch skalpowania i rzekł:
 — Ale nie słyszałem jeszcze od was, o czem dowiedzieliście się u Indyan.
 — Ka-wo-mien i Ma-ti-ru są dowódcami
 — Ach, w takim razie będzie walka, którą uraduje się stare serce moje.
 — Znajduje się przy nich biały, który im zdradził, że pociąg wiezie złoto i srebro.
 — On chce złoto i srebro posiąść, a im zostawić skalpy?
 — Istotnie.
 — Myślałem tak sobie. To pewnie busheader?
 — Ja go znam. Napadł był niegdyś na hide-spot Old Firehanda, musiał jednak zostawić wszystko w spokoju.
 — Jak się nazywa?
 — Nie wiem. Zresztą nie byłoby w tem nic zajmującego, gdyż ludzie tego rodzaju przybierają sobie codziennie inne nazwisko. Czy byliście na zwiadach?
 — Tak. Czerwoni rozdzielili się i ustawili po obu stronach kolei, mniej więcej w środku pomiędzy miejscem zniszczonem a swymi końmi, przy których zastałem znowu dwu łudzi na straży. Ale co my zrobimy, Charley? Czy pójdziemy naprzykład z pomocą kolejarzom, czy też oddalimy się precz?
 — Jest to naszym obowiązkiem, Samie. Musimy im pomóc. A może wy jesteście innego zdania?
 — Wcale nie. Co do obowiązku macie zupełną słuszność, a oprócz tego pamiętajcie o moich uszach, za które mi jeszcze nie zapłacono. Stawiam w zakład moją Tony za żabę zieloną, że jutro rano kilku nieżywych będzie obok kolei leżało bez uszu. Ale co teraz robić, Charley?
[056] — My rozdzielimy się także i ustawimy po obu stronach nasypu pomiędzy Indyanami a ich końmi.
 — Weil! Ale posłuchajcie! Przyszła mi dobra myśl. Co sądzicie o porządnem stampedo^[10]?
 — Hm! Byłoby dobre, gdybyśmy mieli przewagę i gdyby nam chodziło o zupełne wytępienie Indyan, ale teraz nie radziłbym tego. Kolejarze przegrają sprawę, a my dwaj nie potrafimy uczynić nic innego, jak zatrzymać Indyan aż do najbliższego pociągu, albo napędzić im nagle strachu, żeby umknęli. W obu wypadkach będzie dobrze, jeśli będą się mogli oddalić. Jeśli jednak zabierzemy im konie, zatrzymamy ich tem samem w pobliżu. Czy nie słyszeliście nigdy o tem, że w pewnych okolicznościach trzeba nieprzyjacielowi budować złote mosty?
 — Poznałem dotychczas tylko drewniane, murowane i żelazne mosty. Jestem z całym szacunkiem dla waszego poglądu, Charley, ale jeśli sobie naprzykład wyobrażę, jakie miny porobią czerwoni, gdy zechcą dosiąść koni, a nie znajdą ich wcale, to czuję swędzenie we wszystkich palcach. A co główna rzecz, czy nie moglibyśmy ich przez to właśnie do szpiku przerazić, że wpędzimy na nich konie?
 — To słuszne! Ale lepiej będzie zaczekać, aż się ta cała sprawa jakoś wyjaśni.
 — Nie sprzeciwiam się, lecz jedno musicie mi przyznać w każdym razie!
 — Co?
 — Że wartoby usunąć z drogi obydwu dozorców.Nie?
 — W zasadzie jestem stanowczym nieprzyjacielem rozlewu krwi, lecz w tym wypadku przyznaję wam słuszność; to smutna konieczność. Gdy padną stróże, konie znajdą się w naszej mocy. Zaprowadźmy więc najpierw nasze zwierzęta w bezpieczne miejsce, a potem do dzieła!
 Oddaliliśmy się nieco, poczem ja uwiązałem mego konia tak krótko, że mógł się poruszać tylko na przestrzeni kilku kroków, a Sam uczynił to samo ze swoją [057]Tony. Chociaż pewny był jej na wypadek stampeda, to jednak mogła uciekająca trzoda popędzić w kierunku naszych koni i porwać je za sobą.
 Od koni puściliśmy się łukiem na tyły Indyan. Świateł lokomotywy wciąż jeszcze nie było widać, co dowodziło, że albo plan konduktora znalazł przeciwników, albo że poprostu bano się przedsięwziąć wyprawy bez mojego przewodnictwa.
 Dostawszy się do koni Indyan, rozpoznaliśmy z łatwością postać obu strażników, którzy nie stali ani nie siedzieli spokojnie, lecz pojedyńczo patrolowali dookoła. Jeden z nich zbliżał się powoli do krzaka, za którym myśmy się ustawili. W chwili, kiedy koło niego przechodził, błysnęło ostrze noża i pogrążyło mu się w sercu, że nie wydał głosu z siebie. Gdy nadszedł drugi, spotkał go ten sam los. Kto nie zna preryi, nie potrafi sobie wyobrazić, z jaką zawziętością zwalczają się obie rasy, których członkowie krok za krokiem brodzą we krwi przeciwników.
 Odwracając się, aby nie patrzeć na upadek drugiej ofiary, rzuciłem okiem na konia, stojącego najbliżej i zauważyłem na nim wygodne siodło hiszpańskie z wysokiemi strzemionami, takie, jakich używają w Ameryce środkowej i południowej. Koń ten zresztą osiodłany był nie na sposób indyański. Czyżby należał do białego, pomyślałem sobie i przystąpiłem bliżej. Po obu stronach siodła wisiały torby, w których znalazłem trochę papierów i dwie sakiewki.
 Zawartości sakiewek nie mogłem teraz zbadać. Wszystko to więc schowałem do kieszeni.
 — Co poczniemy teraz? — zapytał Sam.
 — Ja pójdę w prawo, a wy w lewo. Ale stójcie i popatrzcie przed siebie!
 — To pociąg, naprawdę pociąg nadjeżdża naprzykład! Zatrzymajmy się jeszcze, Charley, aby zobaczyć, jak kij popłynie^[11]!
[058] A więc zdanie konduktora przecież zwyciężyło. Ostre światła lokomotywy zbliżały się, lecz powoli, bardzo powoli, gdyż chodziło o to, żeby poznać, gdzie są szyny wyrwane. Niebawem doleciał nas głośniejszy turkot kół, aż wreszcie stanął pociąg tuż nad przerwą szyn.
 Jaka wściekłość musiała porwać dzikich na widok, że główny warunek ich zwycięstwa spełznął na niczem. Ci odgadli zapewne, że ostrzeżono jadących przed niebezpieczeństwem. Kolejarze byliby teraz najrozsądniej postąpili, gdyby się byli spokojnie zachowali w wozach. Byłem niemal pewny, że to uczynią, lecz rozczarowałem się; niestety wozy otwarły się, a biali powyskakiwali, żeby ruszyć natychmiast do ataku. Ale skutki tego fałszywego kroku miały się zaraz okazać. Pchając się naprzód, dostali się biali w krąg najsilniejszego światła lokomotywy, tworząc w ten sposób dla Indyan cel tak dokładny, że ci lepszego życzyć sobie nie mogli. Huknęła jedna salwa, potem druga, a następnie rozdarło powietrze wycie tak okropne i wstrząsające, jakie sobie trudno wyobrazić.
 Z wystrzelonemi rusznicami w ręku popędzili dzicy naprzód, lecz zastali tylko zabitych i rannych, gdyż reszta odwróciła się natychmiast, aby się schronić w wozach. Kilku Indyan pochyliło się, aby poległym skalpy poobcinać, lecz wnet musieli tego zaniechać, gdyż z pierwszych wozów zaczęto do nich strzelać.
 W tem położeniu najrozsądniejszą rzeczą było ruszyć wstecz zapomocą tak zwanej kontrpary, ale to nie nastąpiło. Być może, iż maszynista i palacz siedzieli w wozach razem z innymi.
 — Teraz zacznie się naprzykład regularne oblężenie — rzekł Sam.
 — Wątpię! Czerwoni wiedzą, że mają czas tylko do najbliższego pociągu i spróbują pójść do szturmu, chociaż nigdy tego chętnie nie czynią.
 — A my? Tu bardzo trudno postanowić coś właściwego.
 — Postanowienie tylko wtedy coś warte, jeśli się [059]je szybko wykona. Najlepszym środkiem zaczepnym jest ogień. Śpieszmy do koni! Obaj objedziemy je w wielkiem półkolu, zsiadając co pięćdziesiąt do sześćdziesięciu kroków, aby preryę podpalić. Pierwej jednak wywołamy stampedo, aby nieprzyjaciołom przeszkodzić w szybkim ataku i odjąć im możność ucieczki. W obecnych warunkach nie da się zaiste nic lepszego zrobić.
 — Do stu piorunów! Ten plan przysporzy im dużo kłopotu! Ale obawiam się, że spalimy przy tem wagony!
 — Broń Boże! Nie wiem wprawdzie, czy zawierają palne materyały, jak olej i smołę, ale ich drzewo jest dość twarde, aby oprzeć się ogniowi trawy. Oprócz tego należy wziąć na uwagę to, że Indyanom pozostanie tylko jeden środek ocalenia przed usmażeniem się w ogniu. Muszą zapalić tak zwany przeciwogień i uczynią to w bezpośredniej blizkości pociągu. Ja naprzykład starałbym się na ich miejscu dostać na szyny pod wagonami.
 — A czy pomyśleliście nad tem, jakiego czasu będzie nam potrzeba do rozniecenia ognia za pomocą naszych powolnych punksów? Pochodni nie możemy zrobić, bo zdradziłyby nas!
 — Dobry preryowiec musi być przygotowanym na wszelkie wypadki. Ja zachowałem sobie na podobne okoliczności dostateczną ilość zapałek. Macie!
 — Brawo, Charley! A więc teraz stampedo, a potem do naszych koni!
 — Stać, Samie! Teraz widzę, że byłem głupi nie do przebaczenia! Wszak nie potrzebujemy wcale naszych koni, gdyż mamy innych podostatkiem. Ja biorę tego gniadego!
 — A ja tego kasztana! Dalejże przeciąć lassa!
 Uczyniliśmy to, pomykając szybko od jednego konia do drugiego. Potem zapaliliśmy znajdujące się za końmi zarośla i wskoczyliśmy na siodła. Płomień wysunął się z początku tylko na kilka cali w górę, dzięki czemu Indyanie nie mogli go dostrzec, my zaś mogliśmy przystąpić do dzieła, bez obawy, żeby nas zauważyli.
[060] — Gdzie się potem spotkamy? zapytał Sam.
 — Tam przy torze, tylko nie przed ogniem, lecz pomiędzy płomieniami. Zrozumieliście?
 — Bardzo dobrze. A więc go on, stary kasztanie!
Skan zawiera grafikę nie w PD.  Konie były już rozdrażnione podczas rozcinania pęt, a gdy teraz zwęszyły ogień, najeżyły grzywy. Kilka stanęło dęba, gotowe każdej chwili rzucić się do ucieczki. Odjechałem na prawo w głąb preryi, zatoczyłem cwałem półkole o promieniu jednej mili angielskiej, zeskoczyłem pięć razy, aby trawę zapalić i znalazłem się znowu w blizkości nasypu, kiedy przyszło mi na myśl, że dopuściliśmy się wielkiej nieostrożności. Oto, idąc za popędem chwili, zapomnieliśmy o naszych własnych zwierzętach.
 Zawróciłem konia natychmiast i popędziłem w prostej linii ku miejscu, na którem zostawiliśmy je poprzednio. Ogniste koło oświetlało teraz każdy przedmiot. Zdała dolatywał od preryi tętent uciekających koni, a w pobliżu zabrzmiało wycie wściekłości i strachu, jakie może się wydobyć tylko z indyańskich gardzieli. Pod kołami [061]wagonów zamigotało kilka małych płomyków. Nie pomyliłem się zatem, przypuściwszy, że Indyanie poszukają ocalenia w przeciwogniu. Na lewo stał mój mustang, obok długonogiej Tony, a z prawej strony nadbiegał Sam tak szybko, że koń jego niemal brzuchem dotykał ziemi. On także uprzytomnił sobie w ostatniej chwili grzech zaniedbania.
 Ale Indyanie dostrzegli równocześnie nasze konie i w kilkunastu ruszyli prosto ku nim. Dwaj najszybsi z nich znajdowali się od nas już tylko o kilka kroków. Przyciągnąłem silniej rzemień od strzelby, podniosłem się na siodle i pochwyciłem za tomahawk. W tygrysich skokach rzucił się koń mój naprzód i stanął na miejscu równocześnie z obu czerwonoskórcami. Jeden rzut oka wystarczył, aby ich poznać. Byli to dwaj wodzowie.
 — Nazad, Ma-ti-ru! To moje konie!
 Wezwany odwrócił w tę stronę głowę i poznał mnie.
 — Old Shatterhand! Giń, płazie bladych twarzy!
 Z tym okrzykiem na ustach wyrwał z za pasa nóż i jednym skokiem znalazł się obok mego konia, by go pchnąć, lecz mój tomahawk tak go ugodził, że runął zaraz na ziemię. Drugi wskoczył już był na grzbiet mego konia, nie zauważył jednak, że koń był skrępowany.
 — Ka-wo-mien, ty, rozmawiałeś przedtem o mnie z białym zdrajcą, teraz ja z tobą pomówię!
 Wódz zrozumiał, że grozi mu zguba na koniu, którym nie można było kierować i zsunął się z niego, ażeby zniknąć w zaroślach. Wtedy ja zawinąłem tomahawkiem nad głową, jak do rzutu, a ciężka broń tak uderzyła Indyanina w ozdobioną piórami czaszkę, że upadł. Trzy strzały powaliły jeszcze tyluż czerwonych, poczem ogień tak się przybliżył, że już nie było czasu na dalszą walkę. Przeciąłem pęta mojego mustanga i wskoczyłem nań. Podczas tego gniady zerwał się i uciekł także.
 — Hallo, Charley, teraz w tę przerwę! — zawołał Sam.
 Dobiegł on był właśnie w tej chwili na miejsce, zeskoczył z kasztana w pędzie, wsiadł na klacz, [062]pochylił się z siodła, aby jej przeciąć rzemienie i popędził obok mnie ku wolnemu miejscu, gdzie płomienie nie zdołały się jeszcze połączyć.
 Przedostaliśmy się szczęśliwie, a skręciwszy na lewo poza płomienie, zatrzymaliśmy się natychmiast. Tu zapaliłem ogień poraz trzeci. Ziemia była czarna od pożaru i ochłodziła się już nieco. Przed nami i za nami widać było czarny pas wypalonej trawy. Po obu jego stronach szalało morze płomieni i rozchodził się żar, który tak dalece pochłaniał tlen z powietrza, że prawie niepodobna było oddychać.
 Ten stan poprawiał się jednak z każdą minutą. Im dalej posuwał się ogień, tem bardziej oziębiało się powietrze, a w pół godziny gorzał już tylko horyzont purpurowemi barwami. Dokoła nas rozciągała się prerya tak czarna, że widziało się zaledwie o kilka kroków, gdyż gwiazdy przysłonił dym.
 — Bless me, a to był skwar piekielny! — rzekł Sam. — Dziwiłbym się, gdyby pociąg żadnej szkody nie odniósł.
 — Ja sądzę, że nie jest uszkodzony. Wagony urządzone są już na ten wypadek, ponieważ zdarza się często, że pociąg musi przebywać pożar lasu albo sawanny.
 — Co teraz czynić, Charley? Indyanie zauważyli nas i będą się mieli na baczności.
 — Widzą nas i teraz jeszcze, ponieważ znajdujemy się pomiędzy nimi a jasnym horyzontem. Trzeba w nich wzbudzić mniemanie, że odchodzimy. Może pomyślą, że należymy do oddziału myśliwców, po których pośpieszyliśmy, aby ich sprowadzić na pomoc. Ruszymy cwałem na północ, skierujemy się potem na wschód i zawrócimy półkolem.
 — Takie jest naprzykład także moje zdanie. Sądzę również, że sprawa skończy się dla kilku czerwonych utratą uszu. Wasz tomahawk naprzykład także przedtem dzielnie pracował.
 — Lecz ugodzeni mimoto nie zginęli — odrzekłem sucho.
[063] — Nie zginęli? O ile naprzykład?
 — Zostali tylko ogłuszeni tomahawkiem.
 — Tylko ogłuszeni? Czy jesteście przy zmysłach? Jak można tylko ogłuszać Indyanina, który tak dobrze dostanie się pod rękę! Będziecie znowu mieli z nimi do czynienia!
 A jednak są powody, z których przynajmniej jeden pojmiecie.
 — Nie, ani jednego, Charley. Domyślam się, że to byli wodzowie, a tych właśnie nie należy oszczędzać.
 — Byłem niegdyś ich jeńcem, którego mogli zabić. Lecz oni tego nie uczynili. Musiałem ich dobroć niewdzięcznością odpłacić, kiedy od nich umknąłem, dlatego nadałem tomahawkowi tylko połowę rozpędu.
 — Nie weźcie mi tego za złe, Charley, lecz to było z waszej strony okropną głupotą! Tak, gdyby te draby umiały być wdzięczne! Tymczasem oni powiedzą co najwyżej, że Old Shatterhandowi brak siły w ręku na rozbicie czaszki czerwonego. Sądzę jednak, że ogień błąd wasz naprawił.
 Podczas tej rozmowy, którą prowadziliśmy, krzycząc jeden do drugiego, pędziliśmy obok siebie przez preryę. Stara klacz tak dzielnie wyrzucała długiemi nogami, że dotrzymywała kroku memu mustangowi. Po upływie kilku minut dotarliśmy znów do toru, a to do miejsca, położonego może o milę od pociągu. Tu spętaliśmy i przywiązaliśmy konie i zaczęliśmy się skradać wzdłuż nasypu do miejsca napadu.
 Atmosfera przepełniona była wonią spalenizny, a miałki popiół pokrywał całą równinę. Lekki wiatr unosił go w górę i pobudzał organy oddechowe do kaszlu, który nas łatwo mógł zdradzić. Światła lokomotywy były całkiem wyraźne, ale ani po jednej, ani po drugiej stronie nasypu nie było widać dzikich. Przyczołgawszy się bliżej, spojrzałem bystrzej i przekonałem się, że rzeczywiście stało się to, co przypuszczałem. Oto Indyanie schowali się przed ogniem na torze, a to pod kołami [064]wagonów. Leżeli tam ciasno jeden obok drugiego i nie śmieli się ruszyć ze strachu przed kulami białych.
 Wtem wpadłem na pewien pomysł. Wykonać go było trudno, ale należało się spodziewać, że sprowadzi skutek stanowczy.
 — Samie, wróćcie do koni, żeby nam ich nie zabrali Indyanie!
 — Pshaw! Oni szczęśliwi,że mają bezpieczną kwaterę!
 — Ja ich z niej wypędzę.
 — Czy za pomocą strzelby?
 — Nie.
 Objaśniłem mu mój plan, a on skinął głową uradowany.
 — Well, Charley, to dobra myśl. Idźcież prędzej na górę, żeby was nie pochwycili podczas skoku. Ja naprzykład będę we właściwej chwili z końmi pod ręką i hi hi hi, potem wjedziemy między nich, jak bawół między kujoty.
 Mały westman poczołgał się z powrotem, ja zaś posunąłem się na ziemi dalej z nożem w prawej ręce, aby w razie zaskoczenia być zaraz gotowym do obrony. Dostałem się szczęśliwie do miejsca, gdzie na torze stała lokomotywa. Wielkie koła rozpędowe i moja nizka postawa nie pozwalały mi zobaczyć, co się działo na górze. Posunąłem się jeszcze wyżej po zboczu i w dwu szybkich skokach znalazłem się na „koniu ognistym“.
 Głośny okrzyk zabrzmiał podemną. Ja zaś wziąłem za korbę i w następnej chwili zaczął pociąg cofać się wstecz. Złożony z wielu głosów krzyk, wywołany częścią bólem, a częścią zdumieniem, rozległ się pod kołami. Ujechawszy ze trzydzieści kroków, zatrzymałem pociąg, a potem ruszyłem znów naprzód.
 — Psie! — wrzasnął ktoś tuż koło mnie i jakaś postać z nożem w ręku usiłowała wspiąć się na górę.
 Był to biały, którego natychmiast jednem silnem uderzeniem nogą zrzuciłem na dół.
 — Tu, Charley! — usłyszałem naraz.
 Po lewej stronie siedział Sans-ear na swojej Tony, [065]trzymając jedną ręką mustanga za cugle, a drugą broniąc się przeciwko nacierającym nań dwom dzikim. Przedemną biegli nieuszkodzeni przez koła Indyanie do swoich koni w złudnej nadziei, że zwierzęta pomimo ognia nie opuściły swego stanowiska.
Skan zawiera grafikę nie w PD.  Na wołanie Sama zatrzymałem pociąg natychmiast i podbiegłem ku tej grupie. Lecz obaj Indyanie spostrzegli mnie natychmiast i umknęli. Wobec tego wsiadłem na koń i niebawem znaleźliśmy się w największej gęstwie uciekających. Krok nasz nie był tak niebezpieczny, jakby się może zdawało. Indyan opanował istotnie paniczny przestrach, a gdy w dodatku przekonali się, że im konie przepadły, rozbiegli się przed nami, jak gromada płochliwej zwierzyny, w którą wdarła się sfora myśliwca.
[066] Wtem usłyszałem głośny okrzyk Sama:
 — All devils, to Fred Morgan! Hallo, szatanie! Giń!
 Zwróciłem głowę w tę stronę i ujrzałem przy świetle płonącego jeszcze na widnokręgu ognia, że zamierzył się do potężnego cięcia, które jednak nie dosięgło celu, gdyż przeciwnik pochylił się w tej chwili i zniknął w gromadzie uciekających.
 Sam podpędził klacz swoją do niezwykłego skoku, dzięki któremu znalazł się w samym ich środku. Nie mogłem jednak śledzić dalszego ciągu tego intermezza, gdyż wynurzyło się przedemną kilku czerwonoskórych, którzy zaprzątnęli mię sobą całkowicie, zanim odstąpili odemnie.
 Nie ścigałem ich, gdyż już dość krwi popłynęło i nie ulegało wątpliwości, że po tej nauczce nie przyjdzie im już na myśl powracać. Chcąc zawiadomić Sama, żeby zaniechał pościgu, który oprócz niebezpieczeństwa żadnej korzyści przynieść mu nie mógł, zacząłem tak głośno, jak tylko potrafiłem, naśladować kujota i pojechałem napowrót do pociągu.
 Personal wysiadł, a gdy maszynista, wypuściwszy parę, szukał zabitych i rannych, konduktor stał obok i przeklinał. Na mój widok rzucił się na mnie z wściekłością:
 — Jakiem prawem pozwoliliście sobie naruszyć lokomotywę i wypędzić nam czerwonoskórych, których trzymaliśmy już tak pewnie, że bylibyśmy ich wytępili do ostatniego?
 — Zwolna, zwolna, człowieku! Cieszcie się, że odeszli. Bardzo łatwo mogli oni was przytrzymać, zamiast wy ich. Nawarzyliście i tak dosyć piwa!
 — Kto podpalił preryę?
 — Ja.
 — Czyście zwaryowali? A przedtem porwaliście się na mnie! Czy wiecie, że mogę was zaaresztować i wydać w ręce court de justice?
 — O tem nie wiem, lecz zgadzam się na to, żebyście Old Shatterhanda ściągnęli z konia, zamknęli do [067]wagonu i wydali sądowi. Ciekawym tylko, jak się weźmiecie do tego.
 Konduktor zakłopotał się widocznie.
 — Ależ takiego zamiaru właściwie nie miałem, sir! Wprawdzie zrobiliście głupstwo, ale przebaczę wam.
 — Dziękuję, sir. Bardzo to przyjemnie robi się człowiekowi w sercu, gdy możni tego świata okazują skłonność do łaski i miłosierdzia. Cóż teraz uczynicie?
 — Każę chyba naprawić szyny i rozpocząć dalszy ciąg jazdy. Czy grozi nam może ponowny napad Indyan?
 — Tego się nie obawiajcie, sir! Wasz atak został tak znakomicie obmyślony i przeprowadzony, że im odejdzie ochota do powrotu.
 — Sądzę, że chyba nie drwicie sobie ze mnie, sir! Gdyby tak było, to musiałbym to sobie bardzo surowo wyprosić. Nie jestem przecież winien temu, że tylu ich było i że w ten sposób przygotowali się na nasz atak.
 — Ja was uprzedziłem. Ogellallajowie umieją doskonale obchodzić się z bronią. Z waszych szesnastu robotników i dwudziestu członków milicyi padło nie mniej jak dziewięciu. Ja za to nie odpowiadam. Jeżeli zaś zważycie, że ja i mój przyjaciel, we dwóch tylko, zmusiliśmy do ucieczki całą zgraję, to wyobrazicie sobie, co byłoby się stało, gdybyście mnie byli posłuchali.
 Konduktor miał widocznie ochotę sprzeciwiać się jeszcze, lecz przystąpili drudzy i przyznali mi słuszność. Wobec tego rzekł on półgębkiem:
 — Czy zostaniecie tu, dopóki nie odjedziemy?
 — To się rozumie! Prawdziwy westman niczego na pół nie robi. Weźcie się do roboty, zapalcie kilka ognisk — zarośli tutaj podostatkiem — i postawcie kilku ludzi na straży na wypadek, gdyby czerwonoskórcy mieli powrócić.
 — Wybyście się tego nie podjęli, sir?
 — Czego?
 — Pilnowania?
 — Ani myślę. Dość już dla was uczyniłem, a czeka [068]mnie jeszcze niejeden trud, zanim się tam dostaniecie, gdzie wam będzie wygodnie. Wasza strategia sama wam to już powie, jak należy wartę urządzić.
 — Ależ my nie mamy takich bystrych i wprawnych oczu, jak wy!
 Wytężcie je, sir, wytężcie cokolwiek, a będziecie widzieli tak samo bystro, jak ja. Cicho, ludzie! Posłuchajcie tu na lewo! Czy co słyszycie?
 — Tak. To koń nadbiega. Pewnie dziki!
 — Pshaw! Czy sądzicie istotnie, że Indyanin nadjeżdżałby tak głośno, żeby was napaść? To mój towarzysz, którego radzę przyjąć uprzejmie. To Sans-ear, który nie zna żartów!
 Rzeczywiście nadjechał Sam i zsiadł ze swojej Tony z taką miną, jak gdyby chciał cały świat zdławić.
 — Czy słyszeliście znak mój? — spytałem go.
 Skinął tylko głową i zwrócił się do konduktora:
 — Czy to wy obmyślacie takie plany wyprawy?
 — Tak — odrzekł zapytany z taką naiwnością, że ledwie powstrzymałem się od śmiechu.
 — Well, sir, w takim razie moje uszanowanie, gdyż moja stara klacz więcej ma flaków w głowie, aniżeli wy widzieliście kiedykolwiek. Ale z was mogą jeszcze być ludzie. Uważajcie tylko, żeby was nie obrano prezydentem! Zostań, Tony, ja zaraz wrócę!
 Poczciwy kolejarz stał osłupiały, nie wiedząc, jak się wobec tego zachować. Gdyby był nawet znalazł jaką odpowiedź na to, nie byłby miał do kogo z tem się zwrócić, gdyż Sans-ear zniknął w ciemnościach nocnych. Pytałem siebie w duchu, co mogło zacnego Sama wprawić w tak nadzwyczajnie zły humor i nie mogłem nic innego znaleźć jak to, że przyczyną tego był Fred Morgan, czyli ów biały rabuś, którego strąciłem z lokomotywy. Domyśliłem się, dokąd Sam teraz się udał i byłbym także to uczynił, lecz dotąd nie miałem na to czasu. W kilka minut potem powrócił mały westman. Usiadłszy na nasypie, zacząłem przypatrywać się przygotowaniom, jakie przy świetle ognisk czyniono do naprawy toru. [069]Sam zajął miejsce koło mnie, ale mina jego nie była łagodniejsza, przeciwnie nawet ile możności jeszcze surowsza.
 — No? — zapytałem go.
 — Co, no? — ofuknął mnie.
 — Czy nie żyją?
 — Nie żyją? To śmieszne! Jak mogą nie żyć dwaj indyańscy wodzowie, skoro poskrobaliście ich po głowie jak muchę, którą pod skrzydłem swędzi. Czy wiecie, co przedtem powiedziałem konduktorowi?
 — Co?
 — Że Tony ma więcej flaków w głowie, niż on.
 — Cóż z tego wynika?
 — Domyślcie się sami! Tony naprzykład zabiłaby Ka-wo-miena i Ma-ti-ru całkiem, a nie do połowy. Ich już niema.
 — To i owszem!
 — Owszem? Toż to straszna rzecz, żeby takich dwu puszczać wolno, skoro się już miało w ręku ich skalpy.
 — Przedstawiłem wam moje powody, Samie! Przestańcie już piorunować! Powiedzcie lepiej, co wam tak humor popsuło!
 — Well! To mogło rozzłościć najobojętniejszego człowieka, a cóż dopiero mnie! Czy wiecie, kogo spotkałem?
 — Freda Morgana.
 — Egad! Kto wam to powiedział?
 — Wykrzyknęliście głośno jego nazwisko, gdyście go poznali.
 — Tak? Nic o tem nie wiem. Zgadnijcie, kto to?
 — Chyba nie morderca waszej żony i dziecka!
 — Naturalnie! Któżby inny?
 Zerwałem się na równe nogi.
 — O, to dziwny zbieg okoliczności! — rzekłem. — Czy zdołaliście go pochwycić?
 — Uciekł mi ten łotr, ten drab, za góry i rzeki! Powyrywałbym sobie uszy ze złości, gdybym je tylko miał!
[070] — Widziałem przecież, jak pędziliście za nim na koniu w sam środek Indyan.
 — To się na nic nie zdało. Straciłem go już potem z oczu. Może tak przypadł do ziemi, że przejechałem obok niego, ale on będzie moim. Muszę go znaleźć. Koni niema, możemy się więc trzymać śladów stóp.
 — To będzie trudne zadanie! Można wprawdzie łatwo odróżnić ślady białego od śladów czorwonoskórca, ale kto wam powie, czy nie będzie na tyle mądry, żeby chodzić tak jak Indyanie stopami do środka? A zresztą czy wszędzie znajdzie się teren, na którym będzie można trop poznać?
 — Macie słuszność, Charley. Cóż więc robić?
 Sięgnąłem ręką do kieszeni i wydobyłem sakiewki i papiery, znalezione przy koniu białego.
 — Może tu znajdzie się na to jaka wskazówka.
 Otworzyłem sakiewkę. Niedaleko nas płonęło ognisko, a blask jego padł na zawartość, którą dokładnie zdołałem rozpoznać. Wydałem okrzyk zdumienia.
 — Kamienie, prawdziwo kamienie, dyamenty! Samie, wpadła nam w ręce ogromna fortuna!
 Skąd miał je ten busheader i jak dostały się z nim razem na dziką sawannę? W uczciwy sposób pewnie do tego nie przyszedł, było więc bezwarunkowo moim obowiązkiem odszukać prawowitego właściciela.
 — Dyamenty? s’death, naprawdę? Pokażcieno! Jeszcze nigdy w życiu nie trzymałem w palcach takiego naprzykład drogiego kawałka ziemi.
 Podałem Samowi sakiewkę, mówiąc:
 — To brazylijskie. Przypatrzcie się!
 — Hm! Co za dziwne stworzenia z tych ludzi! Przecież to tylko kamień, nawet nie rzetelny, dobry kruszec. Prawda, Charley?
 — To węgiel, Samie, tylko węgiel!
 — Węgiel, czy koks, wszystko mi jedno. Ja nie oddałbym za ten cały kram mojej starej pukawki! Co zrobicie z tem śmieciem?
 — Oddam prawowitemu właścicielowi.
[071] — A kto nim jest?
 — Na razie nie wiem, ale niewątpliwie się dowiem, gdyż tak ogromna strata nie przebrzmi bez echa i rozpiszą się o tem po wszystkich gazetach.
 Hihihi, w takim razie musimy od jutra zaabonować. Prawda, Charley?
 — Może nie będzie potrzeba. Może w tych papierach coś znajdziemy.
 — To popatrzcie się zaraz!
 Uczyniłem to i znalazłem dwie bardzo dobre mapy Stanów Zjednoczonych, oraz list tej treści:

 Kochany ojcze!
 Bardzo mi Ciebie potrzeba; przybywaj tak prędko, jak tylko możesz, bez względu na to, czy ci się sztuczka z kamieniami udała, czy nie. Wzbogacimy się w każdyim razie. W połowie sierpnia spotkasz mnie w Sierra Rianka, tam, gdzie Rio Pecos wypływa z pomiędzy Skettel-Pik a Head Pik. Resztę omówimy ustnie.

 Data obok Galveston była oddarta, wobec czego nie mogłem oznaczyć, kiedy list napisano. Przeczytałem go Samowi.
 — Behold! — zawołał, gdy skończyłem. — To się zgadza, gdyż syn jego naprzykład nazywa się właśnie Patrik. Tych dwu właśnie brakuje mi do dziesięciu, których muszę jeszcze pochwycić. Ale powiedzcie mi, jak się nazywają te dwie góry?
 — Skettel Pik i Head Pik.
 — Czy znacie je?
 — Cokolwiek. Jeździłem z Santa Fé do gór Organos, a że w Sierra Rianka miały się znajdować niedźwiedzie, zboczyłem w tamte strony.
 — Czy byliście także nad Rio Pecos?
 — Oczywiście.
 — W takim razie jesteście człowiekiem, jakiego mi właśnie potrzeba. Mieliśmy się udać do Teksas i do [072]Meksyku, a tymczasem możemy pójść trochę na prawo. Zresztą zamierzałem udać się tam tylko dla tego, że spodziewałem się zastać tam tych ludzi, ponieważ jednak oznajmiają mi tak ładnie, gdzie ich szukać, byłbym głupcem, gdybym nie pokazał im Sans-eara i jego Tony. Czy pójdziecie ze mną, jeżeli jutro nie znajdziemy śladu Freda Morgana?
 — Oczywiście! Ja go także potrzebuję, gdyż od niego dowiem się najpewniej, do kogo należą kamienie.
 — Schowajcie zatem te rzeczy i zobaczmy, co robią railroaderzy!
 Konduktor poustawiał straże stosownie do mej rady. Personal kolejowy razem z robotnikami wziął się do naprawy toru, a podróżni częścią stali, przypatrując się ich robocie, częścią zaś zajmowali się poległymi i rannymi, lub spoglądali z podziwem na nas dwóch, nie śmiejąc przeszkodzić nam w rozmowie. Dopiero gdyśmy powstali, przystąpiło do nas kilku, aby nam wyrazić swoją wdzięczność za pomoc przeciw Indyanom udzieloną. Ci ludzie widocznie mieli więcej rozumu od konduktora. Nadto pytali nas, w jaki sposób mogliby nam okazać swoje uznanie w formie podarunku. Wtedy ja poprosiłem, żeby nam sprzedali ołowiu, prochu, tytoniu, chleba i zapałek, jeśliby posiadali któryś z tych artykułów. Wszyscy sięgnęli natychmiast do swoich zapasów i niebawem zaopatrzono nas aż nadto w to wszystko, czegośmy potrzebowali. Zapłaty za to wprost przyjąć nic chcieli, wobec tego nie mogłem się im z tem narzucać dłużej.
 Tak upłynął krótki czas, potrzebny do naprawy toru. Potem pochowano narzędzia, a konduktor zbliżył się do nas i zapytał:
 — Czy wsiądziecie, panowie? Zabiorę was chętnie, dokąd wam się spodoba.
 — Dziękuję, sir! Zostaniemy tutaj — odrzekłem ja.
 — Skoro taka wasza wola, to nie będę nalegał. Będę musiał oczywiście moją przełożoną władzę pisemnie uwiadomić o dzisiejszym wypadku i nie omieszkam [073]wspomnieć o was z uznaniem. Wynagrodzenie was potem nie minie.
 — Dziękuję. Na nie nam się to nie przyda, gdyż nie zostajemy w tym kraju!
 — Do kogo należą zdobyte tutaj trofea?
 — Wedle prawa sawanny własność zwyciężonego dostaje się zawsze do rąk zwycięzcy.
 — My zwyciężyliśmy, możemy więc Indyanom zabrać wszystko, co mają przy sobie. Dalej ludzie! Każdy z nas musi sobie zachować pamiątkę z dzisiejszej walki.
 Na to przystąpił Sam i powiedział:
 — Pokażcie nam, sir, Indyanina, którego zwyciężyliście, lub zdołaliście zabić!
 Konduktor spojrzał nań z pewnem zakłopotaniem.
 — Jak to rozumiecie?
 — Jeśli położyliście którego trupem, to wolno wam zabrać sobie jego własność, ale inaczej nie.
 — Samie, zostawcie im tę przyjemność! — zwróciłem się do towarzysza. — Nam tego nie potrzeba!
 — Skoro tak sądzicie, to dobrze — odpowiedział mnie westman, a do konduktora rzekł: — Ale skalpów nam nie naruszycie!
 — I weźmiecie do pociągu zwłoki zamordowanego dróżnika, który tam leży. To wasz obowiązek! — dodałem ja.
 To życzenie musiano mi spełnić. Kolejarze odszukali zabitych Indyan, ograbili ich z broni i innych przedmiotów, poczem włożywszy poległych białych do wagonów, ruszyli po krótkiem pożegnaniu w dalszą drogę. Przez krótki czas dolatywał nas jeszcze turkot oddalającego się pociągu, aż wkońcu zostaliśmy znowu sami na rozległej, cichej, sawannie.
 — Co teraz, Charley? — zapytał Sam.
 — Spać.
 — Myślicie, że Indyanie nie zjawią się jeszcze raz po odjeździe tych walecznych ludzi?
 — Wątpię.
 — Mnie jednak dziwiłoby to naprzykład bardzo, [074]gdyby Fred Morgan nie wrócił, aby przynajmniej spróbować odszukać konia, a z nim kamieni!
 — To możliwe, lecz nieprawdopodobne. Kto znajdzie konia, który uciekł przed ogniem? Nadto wie on, że oprócz kolejarzy są tutaj jeszczo inni ludzie, którym się nie może pokazać, jeśli nie zechce narazić się na największe niebezpieczeństwo.
 — On poznał mnie taksamo jak ja jego, dziwiłbym się przeto, gdyby nie miał ochoty wpakować mi kuli lub ostrego żelaza!
 — Musimy na to zaczekać. Na dziś jednak jesteśmy bezpieczni. Mimoto radziłbym oddalić się od kolei na tyle, żebyśmy nabrali pewności, że nam nikt nie przeszkodzi.
 — Well! A więc naprzód!
 Wsiadłszy na konie, odjechaliśmy z milę angielską na północ. Zatrzymawszy się tam, spętaliśmy zwierzęta i zawinęliśmy się w koce.
 Byłem rzeczywiście znużony i usnąłem niebawem. We śnie wydało mi się, że słyszę turkot pociągu, który biegł ze wschodu na zachód. Niewątpliwie była to rzeczywistość, lecz nie ocknąłem się całkiem i zasnąłem nanowo.
 Gdy się zbudziłem, było jeszcze bardzo wcześnie. Mimoto siedział Sam już koło mnie, paląc z zadowoleniem jedno z otrzymanych wczoraj odemnie cygar.
 — Good morning, Charley! Widzę istotnie pewną różnicę między tem zielem, a waszymi patentowanymi smokers, których manufakturę trzymacie pod siodłem. Zapalcie sobie także jedno, a potem przystąpimy do dzieła. Śniadania musimy się wyrzec, dopóki nie natrafimy na wodę.
 — Żebyśmy ją tylko wkrótce znaleźli; to dla koni konieczne, gdyż nie mają się gdzie popaść.
 Zapaliłem sobie cygaro i rozpętałem konia.
 — Jak pojedziemy? — zapytał Sam.
 — Ślimakiem aż tam, gdzie stał pociąg. W ten sposób żaden ślad nam nie ujdzie.
[075]Skan zawiera grafikę nie w PD. [077] — Ale nie obok siebie.
 — Oczywiście. W odpowiedniem oddaleniu. A więc naprzód!
 Na miałkim popiele spalonej trawy zaznaczyły się były niewątpliwie bardzo wyraźnie ślady zbiegłych Ogellallajów, lecz wiatr tak je przez noc pozwiewał, że nie było widać ani odrobiny. Wskutek tego przybyliśmy na swoje miejsce bez żadnego wyniku.
 — Czy widzieliście co, Charley? — zapytał Sam.
 — Nie.
 — Ja taksamo. Niech kaczka kopnie taki wiatr, który nadchodzi wtenczas, kiedy go najmniej potrzeba! Gdybyście listu nie mieli, nie wiedzielibyśmy istotnie, co począć.
 — A więc dalej nad Rio Pecos!
 — Well, wpierw jednak muszę powiedzieć czerwonym, komu mają być wdzięczni za wczorajszą przyjemność.
 Ja zsiadłem z konia i rozciągnąłem się na nasypie, on zaś zabrał się do dzieła, w którem ja nie mogłem uczestniczyć. Niebawem leżeli zabici Indyanie obok siebie z poobcinanemi uszami.
 — A teraz chodźcie! — rzekł Sam. — Droga do najbliższej wody daleka, a ciekaw jestem, kto ją lepiej wytrzyma, wasz mustang, czy moja stara Tony.
 — Wasze zwierzę niesie mniejszy ciężar.
 — Well, Charley, wprawdzie trochę mniej ludzkiego mięsa, lecz więcej oleju w głowie. Że mi ten Morgan uciekł, temu nie jestem winien, ale, że wy nie zdmuchnęliście dokładnie obu wodzów, to naprzykład przebaczę wam dopiero wtedy, gdy mi pomożecie schwytać Morgana!

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Witamy w Wirtualnej Bibliotece GMI, którą otwieramy z myślą o wszystkich polskich uczelniach, instytutach naukowych, uczonych i studentach, czytających. Już teraz możemy zagwarantować powszechny bezpłatny dostęp do najważniejszych publikacji naukowych, pisarskich na świecie.

Witamy w Wirtualnej Bibliotece GMI, którą otwieramy z myślą o wszystkich polskich uczelniach, instytutach naukowych, uczonych i studentach, czytających. Już teraz możemy zagwarantować powszechny bezpłatny dostęp do najważniejszych publikacji naukowych, pisarskich na świecie.

Witamy w Wirtualnej Bibliotece GMI, którą otwieramy z myślą o wszystkich polskich uczelniach, instytutach naukowych, uczonych i studentach, czytających. Już teraz możemy zagwarantować powszechny bezpłatny dostęp do najważniejszych publikacji naukowych, pisarskich na świecie.