 Grenlandia
Największa wyspa świata, turystyczny raj dla podróżników uwielbiających adrenalinę, tysiąc lat historii i osadniczy marketing sprzed stuleci. O co chodzi? Oczywiście o Grenlandię – niezwykły zakątek globu, którego – między innymi – dzieje, położenie, klimat, florę i faunę przedstawia właśnie ten artykuł.
Grenlandia oficjalnie
Charakterystyczne dla Grenlandii są kolorowe domki ich mieszkańców
Charakterystyczne dla Grenlandii są kolorowe domki ich mieszkańców
Grenlandia, to autonomiczne, zależne od Danii terytorium. Ta największa na świecie wyspa ma obszar 2175,6 tysiąca km² i w przeszło 84% pokryta jest przez lądolód.
Stolicą Grenlandii jest skupiające przeszło 25% ludności miasto Nuuk, a aktualny status prawny określa parlamentarne ustanowienie z 1978 roku, w ramach którego duński rząd przyznał temu obszarowi autonomię. Mimo tego i mimo – chociażby – faktu, że Grenlandia w 1985 roku wystąpiła z Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i (w odróżnieniu od Danii) nie jest członkiem Unii Europejskiej – z samą Danią ma wiele wspólnego. Łączy je – chociażby – rozpoczęta w X wieku przez banitę Eryka Rudego historia.
Grenlandia geograficznie
Grenlandia leży w północnej części Oceanu Atlantyckiego i – geograficznie – jest częścią Ameryki Północnej, od której dzieli ją:
Cieśnina Davisa,
Smitha,
Robesona,
Lancaster
i Morze Baffina
od wschodu Cieśnina Duńska.
Najwyższy szczyt to mierząca 3700 metrów n.p.m. Góra Gunnbjørna, wybrzeże ma charakter fiordowy, a grubość lodu dochodzi nawet do 3500 metrów. Nic dziwnego, przecież większa część Grenlandii leży w północnym kole podbiegunowym, a panująca tam aura jest (z wykluczeniem niektórych wybrzeży) polarna.
W związku z tym, klimat Grenlandii jest mało przyjazny. Ponadto, charakteryzuje się on częstymi zmianami pogody, zmianami temperatur i sporymi opadami. Najkorzystniej jest oczywiście na wybrzeżach, gdzie średnia temperatura (odpowiednio w styczniu i lipcu) wynosi −7°C i +10 °C. W pozostałych obszarach wyspy, temperatura zimą spada średnio do −36 °C, a latem oscyluje wokół +3 °C. Najniższa, zanotowana na Grenlandii temperatura to −74 °C (podobne temperatury notuje się między innymi w stanie Alaska). Biorąc pod uwagę tak trudne warunki klimatyczne – łatwo wywnioskować, że niskie temperatury i częste opady mają ogromny wpływ na grenlandzki ekosystem.
Fauna i flora Grenlandii
Deszcze, długie i ciemne zimy, krótkie i jasne lata, wieczna zmarzlina… W takich warunkach udaje się przetrwać około 500 gatunkom rośli wyższych (karłowatych drzew, wierzb, brzóz i drzew iglastych) i 3000 gatunków mchów i porostów. Występowanie roślinności zależne jest oczywiście od warunków klimatycznych. Im dalej na północ, im mocniej daje o sobie znać Arktyka – tym uboższa tundra, tym więcej terenów pokrytych jedynie przez mchy i porosty.
Równie niezwykła, co chęć przetrwania roślin – jest żywotność miejscowych zwierząt, które od zarania dziejów były podstawą ludzkiej egzystencji na Grenlandii. Na wybrzeżach żyje – dla przykładu – blisko 40 milionów par traczyków lądowych. Wyspę zamieszkują też liczne:
renifery,
woły piżmowe,
lemingi,
wilki
i lisy polarne.
W przyległych do Grenlandii morzach spotkać można:
morsy,
foki,
wieloryby,
dorsze,
łososie,
pstrągi,
halibuty,
krewetki i kraby.
Ludzie
Połów krewetek głębinowych to zresztą podstawa gospodarki Grenlandii, a więc i podstawa egzystencji liczącej prawie 58 tysięcy populacji wyspy, z czego 60% ludności zamieszkuje względnie przyjazną, południowo-zachodnią część kraju, a pozostałych 40% rozsianych jest po nielicznych wioskach i miasteczkach usytuowanych w głębi Grenlandii.
Etniczną większość populacji stanowią Grenlandczycy – potomkowie rdzennych Eskimosów i Europejczyków (głównie duńskiego pochodzenia). Mieszkańcy wyspy posługują się trzema dialektami języka grenlandzkiego i – dodatkowo – biegle operują językiem duńskim. Bo Grenlandia – tak, jak zostało to powiedziane na początku – mimo że jest prawną autonomią, z północną Europą ma wiele wspólnego. Choćby historię nakreśloną rogami Wikingów.
Polityka historią pisana
Na mocy duńskiej, ustanowionej w 1953 roku konstytucji – Grenlandia jest integralną częścią Królestwa Danii, posiadającą (od 1979 roku) bardzo szeroką autonomię. Pomostem łączącym Grenlandię ze Starym Kontynentem nie jest jedynie Dania, ale… Wikingowie.
To oni odpowiedzialni są za odkrycie Grenlandii. To oni – za sprawą legendarnego banity, Eryka Rudego – zakładali w X wieku n.e. pierwsze kolonie na wyspie. Podobno skusił ich łagodny klimat Grenlandii i to, że miejscowe gleby pozwalały na owocną uprawę jęczmienia i hodowlę zwierząt. Osady przetrwały kilka wieków, a Grenlandia „reklamowana” była jako „Zielony przylądek” (ang. green land) – ląd przyjazny i zupełnie odmienny od pokrytej szczelnym lodem Islandii.
Niestety, wraz ze stopniowym ochłodzeniem klimatu w północnych regionach – osady założone przez rudobrodych „rogaczy” pustoszały i wymierały. Do dzisiaj pozostało po nich historyczne echo, sporo etnicznych, stale kultywowanych wierzeń i nawyków godnych prawdziwego Wikinga (picie zakrapianej mocno kawy), którym współcześni Grenlandczycy oddają się nader ochoczo. Może chodzi o rozgrzanie krwi? Jakby nie patrzeć, Grenlandia to już Arktyka, a raczej – zielone wrota do pokrytego grubym lodem świata wiecznej zmarzliny.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
