 O motylach
Do tej pory na Ziemi opisano około 150 000 gatunków motyli, z czego w Polsce występuje ponad 3 000. Na terenie Wigierskiego Parku Narodowego do dziś stwierdzono występowanie ponad 220 gatunków.
Najogólniej możemy podzielić motyle na dwie grupy: tzw. motyle większe (Macrolepidoptera) i motyle mniejsze (Microlepidoptera). Z kolei motyle większe dzielimy na dzienne i nocne, ze względu na ich tryb życia. Obecność danego gatunku motyla w konkretnym środowisku uzależniona jest głównie od występowania w nim roślin żywicielskich, na których żerują gąsienice motyla.
Dorosły motyl posiada dwie pary skrzydeł pokrytych łuskami tworzącymi barwny deseń. Wyjątkiem są samiczki niektórych gatunków, których skrzydła są zredukowane, co uniemożliwia tym owadom aktywny lot. Aparat gębowy motyli tworzy charakterystyczna trąbka, zwinięta w stanie spoczynku, rozwijana zaś w trakcie pobierania płynnego pokarmu – nektaru kwiatów, soku z drzew i owoców.
Motyle przechodzą rozwój złożony. Jaja motyli przyjmują różne kształty i kolory. Samica składa je najczęściej bezpośrednio na roślinie żywicielskiej, czasem w jej pobliżu. Po pewnym czasie (od kilku dni do kilku miesięcy) z jaj wylęgają się larwy. Okres intensywnego żerowania połączony jest z kilkukrotnym linieniem larw – kutikula owada jest nierozciągalna i rosnący owad musi zrzucić stary oskórek, zastępowany nowym, większym. Gąsienice motyli są zwykle ubarwione równie bogato, co ich postacie dorosłe. Okres życia larwalnego zakończony jest stadium poczwarki. Opuszczający osłonkę poczwarkową motyl ma początkowo pomarszczone i zwiotczałe skrzydła. Dopiero po pewnym czasie, pod wpływem pompowanej do nich hemolimfy nabierają one właściwych rozmiarów i kształtów.
Motylami łatwymi w obserwacji ze względu na ich stosunkowo małą ruchliwość są kraśniki (Zygaenidae). Odznaczają się pięknymi, często kontrastowymi barwami skrzydeł. Gąsienice kraśników bronią się przed zjedzeniem wydzielając w miejscu podrażnienia gęstą, cuchnącą ciecz.
Ciekawą grupą motyli są koszówkowate (Psychidae), których samice posiadają silnie zredukowane skrzydła i żyją w zbudowanych przez siebie jeszcze w postaci larwalnej domkach. Domki koszówek przypominają domki niektórych chruścików.
Jednym z największych naszych motyli jest trociniarka czerwica (Cossus cossus) – jej gąsienica dorasta do 10 cm długości, a rozpiętość skrzydeł dorosłego motyla wynosi 9,5 cm. Z kolei jednymi z najmniejszych są motyle z rodziny zwójkowatych (Tortricidae), których larwy w charakterystyczny sposób zwijają liście.
Jednym z najpopularniejszych naszych motyli dziennych jest paź królowej (Papilio machaon), który do niedawna podlegał ochronie. Dziś populacja tego gatunku powiększyła się do rozmiarów pozwalających na wyjęcie go spod ochrony. Kontrastowo ubarwione, zielono-czarne z czerwonymi plamkami gąsienice pazia królowej żerują na roślinach baldaszkowatych i często można je spotkać w ogrodzie, np. na marchwi czy koperku.
Ciekawą biologią odznaczają się modraszkowate (Lycaenidae). Ich gąsienice produkują słodką wydzielinę, chętnie zjadaną przez mrówki. Dlatego owady te są często odwiedzane przez mrówki, a niektóre gatunki są nawet hodowane w mrowiskach w zamian za produkcję słodkiej wydzieliny.
Jedne z najpospolitszych naszych motyli należą do rodziny rusałkowatych (Nymphalidae), która obejmuje duże, barwne motyle dzienne. Najczęściej możemy spotkać rusałkę pawik (Inachis io), której czarne gąsienice żerują na pokrzywie i chmielu oraz rusałkę pokrzywnik (Aglais urticae), obecną w środowisku od wczesnej wiosny, aż do późnej jesieni. Przy drogach leśnych i na polanach dość często też można spotkać mieniaka strużnika ( Apatura ilia). Chętnie siada na zranionych pniach drzew, z których spija sok, a także na brzegach kałuż i zwierzęcych odchodach.
Bardzo charakterystyczną grupę motyli stanowią zawisakowate (Sphingidae). Mają one gruby i ciężki odwłok, gęsto owłosione ciało oraz wyjątkowo długą ssawkę. Niektóre gatunki (fruczaki) zachowaniem swoim przypominają kolibry – zawisają nad kwiatami i w locie spijają z nich nektar.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
