 Umaszczenie koni
Konie są cenione nie tylko ze względu na wartość użytkową, mogą być również cenione ze względu na piękno poruszania się, charakteru, budowy czy umaszczenia. „Dobry koń nie ma maści” jest to powiedzenie, które mówi nam, że umaszczenie konia nie decyduje o Jego walorach użytkowych. Jednak wydając często bardzo duże kwoty na zakup konia mimo wszystko zwracamy uwagę na tą Jego cechę. Piękna maść często wzbudza zachwyt, często jest niepowtarzalna, połączona z innymi cechami nadaje mu wyjątkowość.
Umaszczenie koni to cecha uwarunkowana genetycznie, obejmuje ona barwę sierści, grzywy i ogona. Wyróżnia się trzy podstawowe grupy umaszczenia:
- podstawowe: tzn. gen maści siwej (locus Grey), oraz geny z loci Aguti oraz Extension, nadające umaszczenie kare, gniade i kasztanowate;
- rozjaśnione: locus Cream nadające umaszczenia kare przydymione, izabelowate, jelenie, kremowe (cremello), perłowe (perlino) i kremowe przydymione. Do tej grupy należą również geny z locus Dun (bułane), Champagne (szampańskie) i Silver (srebrne), oraz niedawno odkryte nowe geny rozjaśniające, które nazwano Pearl czyli perłowe (recesywne) oraz Mushroom (pieczarkowe);
- wzory białej sierści: loci i geny warunkujące występowanie białych znaczeń, które dają albo mieszankę białych i barwnych włosów (locus Roan), tj.: umaszczenie dereszowate, lub w różny sposób rozmieszczone i różnej wielkości białe i barwne plamy dające maść białą (locus White), srokatą (loci Tobiano i Overo) oraz tarantowatą z loci Leopard spotting complex''.
Umaszczenie nie jest najczęściej cechą rasową. Wyjątkami są rasy o stałym umaszczeniu, przykładem są: haflinger (umaszczenie kasztanowate z konopiastą grzywą i ogonem), appaloosa (umaszczenie tarantowate), konik polski (umaszczenie myszate), palomino (umaszczenie izabelowate), koń fiordzki (umaszczenie bułane) oraz koń fryzyjski (umaszczenie kare, jedyną możliwą odmianą jest mała gwiazdka na czole), albino (umaszczenie białe).
Umaszczenia jednolite
- maść kasztanowata (cisawa): żółtaworuda lub rudobrązowa sierść, grzywa i ogon w podobnym odcieniu lub jaśniejsze, kończyny bez czarnego podpalania. Spotyać można odmiany na kończynach i głowie.
- maść ciemnokasztanowata: występuje u koni ras amerykańskich, koń ma ciemnobrązową sierść wraz z grzywą i ogonem, które mogą być nieco ciemniejszego odcienia
- maść gniada: sierść brązowa od jasnej do brunatnej i prawie czarnej, grzywa, ogon i dolne odcinki kończyn – czarne.
- maść skarogniada: sierść ciemna, prawie czarna. Mieszanka włosów czarnych i brązowych. Może występować jaśniejsze "podpalanie". Grzywa, ogon i dolne partie kończyn czarne
- maść izabelowata: barwa sierści żółtawa z jasnymi kończynami. Grzywa i ogon jaśniejsze, możliwe białe odmiany.
- maść bułana: żółtawa lub popielatobura sierść z czarnymi kończynami. W ogonie i grzywie włosy czarne zmieszane z maścistymi.
- maść kara: całkowicie czarna.
- maść siwa: występuje tylko wtedy, gdy jedno z rodziców było tej maści. Po urodzeniu koń ma którąś z maści podstawowych i z wiekiem siwieje. Do czasu pełnego osiwienia, sierść składa się z włosów białych i maścistych. To czy koń będzie siwy, da się sprawdzić u źrebaka – ma wtedy białe włoski na powiekach. Występuje też odmiana siwa jabłkowita: koń jest szarawy, a na a całym jego ciele występują jasne plamki.
- maść biała (zwana również "albino"): konie urodzone jako białe mają jasnobrązowe lub jasnoniebieskie oczy, różową niepigmentowaną skórę i jasne kopyta. Natomiast czerwone oczy, jak u prawdziwych albinosów, nie występują.
- maść palomino: nazwa pochodzi od amerykańskiej rasy/typu koni palomino, w Polsce określana jako izabelowata. Barwa sierści, ogona i grzywy jest równego koloru, mleczno-waniliowego, kremowego. Mogą występować odmiany, choć jest to dość rzadkie.
- maść myszata: sierść jednolicie szara, a grzywę i ogon czarne (maść występuje stosunkowo rzadko).
Umaszczenia złożone
- maść srokata (zwana także pstrokatą, łaciatą, krasą): obok plam maści jednolitej na skórze pigmentowanej, występują białe plamy położone na skórze niepigmentowanej. Plamy te są najczęściej duże o nieregularnym kształcie, obejmujące również grzywę, ogon oraz kopyta. Występują od urodzenia. W zależności od maści jednolitej, tworzy się określenia maści karosrokatej, gniadosrokatej, bułanosrokatej
-
-
-
-
- Typy umaszczenia srokatego:
-
-
- tobiano: biały koń z kolorowymi plamami na ciele, zaczynającymi się od głowy przez klatkę piersiową, łopatki po zad, często obejmują również kłodę. Nogi białe. Jest to najczęstsza odmiana.
- overo jest przeciwieństwem tobiano. Białe plamki maja nieregularny kształt i postrzępione brzegi. Zaczynają się na bokach i brzuchu konia rozchodząc się przez kark, kłodę i zad.
- tovero: połączenie dwóch pozostałych typów, lecz żeby je stwierdzić rodzice takiego konia muszą mieć dokumenty.
- maść tarantowata: na całkowicie lub częściowo białej sierści występują nieregularnie rozmieszczone niewielkie, ciemne plamy.
Umaszczenia mieszane
- maść dereszowata (pleśniawa): włosy białe i maściste wymieszane są w proporcji 1:1. Głowa, szyja i kończyny mają przewagę włosów maścistych (gniadych, karych lub kasztanowatych), natomiast tułów białych. W odróżnieniu od maści siwej, dereszowate umaszczenie występuje od urodzenia. W zależności od maści zasadniczej, wyróżnia się następujące odmiany: gniadodereszowata, kasztanowatodereszowata, karodereszowata, bułanodereszowata, izabelowatodereszowata. Ciekawostką jest to, że ilość włosów białych zależna jest od pory roku.
- maść siwa w hreczce: na siwym koniu występują brązowe lub czarne małe plamki.
Odmiany
 |
 |
|
| Odmiany na kończynach |
Odmiany na głowie |
|
U koni występują też białe plamy w umaszczeniu podstawowym. Wyróżnia się:
- skarpetkę – odmiana na nodze konia w formie białego pasa obejmującego pęcinę;
- koronkę – odmiana na nodze konia w formie wąskiego białego paska obejmującego nasadę kopyta;
- pończoszkę – odmianę na nodze konia w formie wąskiego białego pasa obejmującego staw skokowy;
- gwiazdkę – odmiana na pysku konia w formie pojedynczej białej plamy występującej mniej więcej na wysokości oczu;
- chrapkę – odmiana na pysku konia w formie pojedynczej białej plamy pomiędzy chrapami (nozdrzami) konia;
- łysinę – odmiana na głowie konia w formie podłużnego białego pasa ciągnącego się wzdłuż całego pyska; może być wąska lub szeroka; szeroka zwykle jest szerokości odległości między oczami konia;
- strzałkę – odmiana na pysku konia w formie podłużnego białego pasa o rozszerzonym górnym końcu, zwężającego się ku dołowi; zwykle zaczyna się nieco powyżej oczu konia;
- latarnię – odmiana na pysku konia podobna do szerokiej łysiny, jednak zachodząca częściowo na oczy i pysk konia, lekko rozszerzona u góry.
®© GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
