 Instalacje w ogrodzie
Ogród przy współczesnym domu pełni wiele funkcji. Jest miejscem, w którym chętnie spędza się czas wolny. Może stanowić przedłużenie salonu zamkniętego szklaną ścianą. Aby był w pełni funkcjonalny, powinien zostać odpowiednio wyposażony. Nie tylko w architekturę ogrodową, ale także w różne instalacje. Głównie w elektryczną. Instalacja zwiększa funkcjonalność ogrodu i może przydawać mu uroku. Jednak, przede wszystkim musi być bezpieczna.
Gira słupek zasilający ustawiony w dowolnym miejscu ogrodu służy nie tylko do zasilania elektrycznego sprzętu, ale umożliwia doprowadzanie sygnału telewizyjnego czy komputerowego
Bezpieczeństwo
Instalacja elektryczna znajdująca się na zewnątrz budynku musi być wykonana odpowiednimi kablami zakończonymi szczelnym osprzętem. Instalacja wyprowadzona na zewnątrz budynku musi być wykonana kablami ziemnymi. Są one przystosowane do bezpośredniego układania w ziemi. Zgodnie z normą PN-93/-90401 / PN-HD 603 produkowane są kable ziemne na napięcie 0,6/1,0 kV o symbolu YKY (miedziane) i YAKY (aluminiowe). Są to przewody jednodrutowe o izolacji i osłonie poliwinitowej. Przewody te mogą się nagrzewać do maks. 70 °C (temperatura na powierzchni przewodu). Po ułożeniu na stałe w ziemi temperatura powinna zawierać się między -40 °C a +70 °C. Kable ziemne należy układać na głębokości 0,7 m, najlepiej poniżej granicy zamarzania. W tracie układania w ziemi, kabel musi mieć temperaturę wyższą od -5°C, a promień ew. zagięć nie może być mniejszy od 10 średnic. Trasy układania kabla powinny być prostoliniowe, np. równoległe do ścian budynku lub ogrodzenia. Kabel układa się łagodnym wężykiem na podsypce, co zapobiega powstawaniu naprężeń wywołanych ruchem gruntu i zmianami temperatury. Ok. 0,25 m nad przewodem należy ułożyć taśmę ochronną.
W zależności od przewidywanego zastosowania należy układać kable trójżyłowe (do odbiorników jednofazowych) i pięciożyłowe (do odbiorników trójfazowych. Przekroje przewodów oraz zabezpieczenia nadprądowe należy dobierać do przewidywanych obciążeń. Oprócz tego instalacja wyprowadzona do ogrodu powinna być chroniona osobnym wyłącznikiem różnicowoprądowym, a także ochronnikiem przepięciowym (gdyż jest bardziej narażona na ew. przepięcia wywołane zjawiskami atmosferycznymi).
Spelsberg słupki oświetleniowe umiejętnie wkomponowane w ogród spełniają funkcje praktyczne i estetyczne
Zamontowany osprzęt elektryczny powinien być bryzgoszczelny o stopniu ochrony, co najmniej IP 44. Wyższy stopień ochrony powinny mieć lampy najazdowe (IP 65) oraz lampy do oczek wodnych (IP 68). Urządzenia pracujące w zanurzeniu lub często narażone na zamoczenie powinny być zasilane obniżonym napięciem. Dla bezpieczeństwa wszystkie obwody elektryczne znajdujące się na zewnątrz domu powinny być wyposażone w wyłączniki znajdujące się wewnątrz domu. W szczególności dotyczy to instalacji gniazd wtyczkowych, które mogę stwarzać duże zagrożenie dla bawiących się dzieci. Niewłaściwe jest stałe utrzymywanie gniazd pod napięciem, gdyż naraża to bawiące się dzieci na niebezpieczeństwo, a potencjalnym złodziejom ułatwia włamanie. Gniazda nie powinny być używane, gdy są mokre oraz gdy ziemia wokół nich jest mokra. Wprawdzie wyłącznik nadprądowy powinien błyskawicznie odciąć zasilanie, jednak dla osób szczególnie wrażliwych lub posiadających rozrusznik serca, nawet krótkotrwałe porażenie może skończyć się tragicznie. Osoby wkładające wtyczki do gniazd wzgl. łączące przedłużacz muszą mieć suche ręce i powinny być w obuwiu o izolowanej podeszwie (np. gumowej).
Elastyczne przewody (podobnie jak sam sprzęt), w które zaopatrzony jest elektryczny sprzęt ruchomy nie mogą mieć żadnych uszkodzeń izolacji. Każde uszkodzenie, nawet niedochodzące do żył przewodzących prąd całkowicie dyskwalifikuje taki przewód. Niedopuszczalne jest izolowanie taśmą. Przewód należy bezzwłocznie wymienić na nowy.
Funkcjonalność
Instalacja na zewnątrz domu wykorzystywana jest głównie do oświetlania terenu oraz samego budynku. Ponadto służy do zasilania automatyki bram, domofonów, systemów alarmowych i monitoringu, a także do pomp wodnych, elektrycznych grilów, kosiarek, czy innych odbiorników energii elektrycznej. Nie można zapomnieć o podlewaniu ogrodu i sygnalizacji poziomu szamba. W zależności od inwencji właścicieli domu można instalację elektryczną wykorzystywać do wielu innych celów.
Oświetlenie
Gira czujka ruchu natychmiast załączy oświetlenie, gdy wykryje ruch. Ale tylko po zmierzchu.
Oświetlenie spełnia kilka funkcji: bezpieczeństwo, komfort, dekoracja. W zależności od tego należy wykonywać oddzielne obwody elektryczne. Do każdej z tych funkcji dobiera się inne rodzaje lamp. Podstawowym kryterium doboru jest estetyka i stopień realizacji potrzeb.
Oświetlenie architektoniczne powinno być wykonywane dyskretnie umieszczonymi lampami podkreślającymi walory architektury budynku lub elementów wyposażenie ogrodu.
Lampy oświetlające drogi komunikacyjne powinny oświetlać podjazdy, chodniki i alejki, ale nie powinny razić. Tę funkcję najlepiej spełniają niskie słupki oświetleniowe. Ich światło może być, za pomocą specjalnych żaluzji, skierowane ku dołowi. Słupki mogą być mocowane do specjalnych profili wkopywanych w ziemię, lepiej jednak, aby były mocowane do niewielkich fundamentów betonowych, co zapewnia im większą stabilność. W zależności od potrzeb słupki mogą mieć wysokość od ok. 30 cm do ok. 2 metrów. Innym rozwiązaniem jest instalacja lamp najazdowych pokazujących w ciemności zarys utwardzonej nawierzchni. Niektóre z nich są wbudowane w kostki betonowe, o takich samych wymiarach jak kostka, z której układa się nawierzchnię. Ostatnio pojawiły się takie lampy solarne, niewymagające zasilania, gdyż posiadają wbudowane baterie słoneczne i akumulatory.
Gira wideobramofon wolnostojący jest funkcjonalną ozdobą domu. Pozwala na obserwacją wejścia, rozmowę z gościem i informuje o adresie.
Coraz częściej używa się lamp podświetlających zieleń, ciekawe krzewy lub korony drzew. Do tego celu wykorzystuje się reflektory. Ustawione w odpowiednim kierunku wydobywają z mroku rosnące ozdoby ogrodu. Podobnie oświetla się małą architekturę ogrodową. Oprócz zieleni warto światłem wyeksponować kaskady wodne oraz oczka wodne. Kaskady oświetlane są z zewnątrz za pomocą reflektorków. Bardzo ciekawe efekty dają lamy zamontowane pod wodą lub w niektórych stopniach kaskady. Wtedy światło przebija się przez wodę. Lampy takie muszą być wodoszczelne i zasilane bezpiecznym napięciem. Używane do nich transformatory powinny spełniać wymogi transformatorów bezpieczeństwa i muszą znajdować się w budynku lub, jeśli to niemożliwe, w hermetycznych skrzynkach umieszczonych w miejscach nienarażonych na częste zawilgocenie.
Częsty elementem wyposażenia ogrodu są altanki i pergole. Zainstalowany w altanach osprzęt musi być bryzgoszczelny (minimum IP 44). Łączniki, oprawy i gniazda nie powinny być narażone na bezpośrednie opady atmosferyczne. Samą instalację najlepiej jest prowadzić w rurkach lub kanałach kablowych. Przynajmniej do wysokości wyciągniętej w górę ręki. Dzięki temu nie jest ona narażona na potencjalne uszkodzenia. W murowanych altanach wzgl. grilach dobrze jest wykonywać podtynkową instalację (także bryzgoszczelną).
Zasilanie
Gira TX_44 podtynkowe gniazdo wtyczkowe przeznaczone do montażu na zewnątrz domu
Oprócz oświetlenia instalacja elektryczna służy do zasilania elektrycznego sprzętu ogrodowego. Na zewnętrznych ścianach domów, w altanach czy stałych grilach (z dala od miejsc nagrzewających się) montuje się gniazda wtyczkowe. W zależności od zastosowania jedno- lub trójfazowe. Gniazda siłowe służą do przyłączania, spawarek, sprężarek itp. sprzętu. Z tego względu najlepiej, gdy są zamontowane wewnątrz garaży, składzików lub wiat. Muszą być trwale przymocowane do podłoża. Znacznie częściej używa się jednofazowych gniazd wtyczkowych. Wykorzystuje się je do zasilania podkaszarek, kosiarek, wertykulatorów (urządzenia do areacji trawników i usuwania mchów i obumarłych części roślin), odkurzaczy do liści, dmuchaw, glebogryzarek, myjek ciśnieniowych, nożyc do żywopłotów czy pił łańcuchowych. Urządzenia te potrzebne są w różnych częściach ogrodów, dlatego niemal w każdym miejscu powinien być do nich dostęp. Rozwiązaniem są słupki zasilające lub słupki zasilająco – oświetleniowe. Słupki z zamontowanymi gniazdami mogą być posadawiane niemal w każdym miejscu (ale nie bezpośrednio przy urządzeniach podlewających ogród, gdyż nie powinny być narażone na zbyt częsty i długotrwały kontakt z wodą).
Sterowanie
Spelsberg puszka wodoszczelna (udaroodporny, niełamliwa) z dławikami IP 68 umożliwia bezpieczne rozgałęzienie instalacji znajdującej się w szczególnie trudnych warunkach
Oświetlenie i zasilanie może być załączane manualnie za pomocą łączników znajdujących się wewnątrz domu. Można w ten sposób za- i wyłączać zasilanie całego ogrodu lub selektywnie poszczególne grupy lamp, gniazd i innych urządzeń. W razie potrzeby w różnych miejscach ogrodu można instalować bryzgoszczelne łączniki. Oprócz uruchamiania ręcznego często używa się samoczynnych łączników: łączników zmierzchowych, ruchu i czasowych. Wyłączniki zmierzchowe samoczynnie załączają oświetlenie po zapadnięciu zmroku (próg wartości natężenia oświetlenia może być dowolnie ustawiany). Czujki ruchu załączają lampy, gdy po zmierzchu (próg nastawiany) znajdzie się ktoś w kontrolowanym polu. Obydwa te czujniki mogą być wbudowane w lampy. Wyłączniki czasowe (często posiadające program gwiezdny zapobiegający załączeniu przed zachodem lub po wschodzie słońca) załączają oświetlenie o zaplanowanych porach dnia. Opisane czujki mogą być ze sobą powiązane logicznie za pomocą przekaźników lub inteligentnej instancji, np. KNX/EIB. Przykładem takiego działania może być załączenie oświetlenia architektonicznego, gdy zapada zmierzch i wyłączenie o godzinie 24. A następnie załączenie o godz. 6 rano (jeśli jest ciemno) i samoczynne wyłączenie, gdy się rozjaśni. Oświetlenie może także załączać się samoczynnie po naciśnięciu przez kogoś przycisku w bramofonie albo, gdy otwiera się brama lub furtka.
Sterowanie dotyczy także automatyki ogrodowej. Zainstalowana na szczycie budynku stacja pogodowa (system KNX/EIB), we współpracy z homeserwerem, zarządza podlewaniem ogrodu w zależności od pory dnia, temperatury, siły wiatru, natężenia oświetlenia i stopnia zawilgocenia gruntu. Ta sama stacja pogodowa może sterować podgrzewaniem podjazdów w zimie i załączaniem lampy z numerem domu. Jeszcze więcej komfortu dają instalacje magistralne. Zwłaszcza radiowa. Przyciski radiowe można montować na stałe lub chwilowo, tam gdzie będą potrzebne. Zasilane bateryjnie przyciski mogą znaleźć się wszędzie. Można je nosić w kieszeni (zamiast pilota) lub przykleić za pomocą specjalnej taśmy do słupków, altan, pni drzew lub mebli ogrodowych. Działające z odległości nawet 100 m przyciski radiowe oraz piloty umożliwiają dowolne sterowanie oświetleniem. Znacznie więcej można osiągnąć korzystając z systemu KNX/EIB. Wtedy za pośrednictwem dowolnych urządzeń wyposażonych w przeglądarki internetowe: netbooków, telefonów, iPodów, iPadów itp., można sterować wszystkimi obwodami znajdującymi się w ogrodzie. Na ekranach można oglądać obrazy z kamer domofonowych, rozmawiać z gośćmi stojącymi przy furtce i ew. wpuszczać ich na teren, bez konieczności podchodzenia do bramy. Możliwe jest też korzystanie z wizualizacji.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
