 Endemity i relikty Polskie
Tak jak kangury czy dziobaki stanowią przykłady gatunków występujących tylko w Australii, tak i nasz kraj zamieszkuje kilka endemitów. Mianem organizmu endemicznego nazywamy takson (jednostkę taksonomiczną) - rodzinę, rodzaj, gatunek lub odmianę organizmu, których zasięg występowania ogranicza się do wąskiego regionu – krainy geograficznej, wyspy czy kontynentu.
Wyodrębnienie się organizmów endemicznych jest konsekwencją długotrwałej izolacji pewnych populacji na danym terenie. W rezultacie endemiczny gatunek charakteryzuje się niską przeżywalnością w innych warunkach i tym samym odnosi sukces jedynie w „swoim” regionie.
Oto niektóre z polskich endemitów:
Sieja łebska
Sieja łebska to jedna z odmian sieji pospolitej. Jest ona gatunkiem endemicznym żyjącym tylko i wyłącznie w jeziorze Łebsko, trzecim co do wielkości akwenie naszego kraju. Została odkryta w latach 90-tych.
Sieja miedwiańska
Spokrewniona z sieją łebską – sieja miedwiańska to endemiczny mieszkaniec innego polskiego jeziora – Miedwie, zlokalizowanego w południowo-zachodnim regionie Pobrzeża Szczecińskiego. Sieja miedwiańska to również przykład gatunku autochtonicznego – rodzimego dla danego ekosystemu i siedliska.
Darniówka tatrzańska
Ten niewielki gryzoń z rodziny chomikowatych występuje endemicznie w Karpatach – większość populacji zamieszkuje ekosystemy pasma Tatr. Ten roślinożerny, aktywny głównie nocą ssak łożyskowy spotykany bywa także po stronie słowackiej, kilka populacji odnaleziono również w Rumunii oraz na Ukrainie. W Polsce darniówka tatrzańska podlega ścisłej ochronie.
Traszka karpacka
Traszka karpacka to gatunek,
którego przedstawiciele zamieszkują polskie ekosystemy górskie – spotyka
się ją w Tatrach w Dolinie Gąsienicowej i w rejonie Smreczyńskiego
Stawu. Choć nazywana jest endemitem naszego kraju, traszkę karpacką
spotyka się również, choć rzadziej, w sąsiednich krajach – na Słowacji
oraz w Czechach.
Relikty wśród zwierząt
Na obszarze Polski, poza
endemitami, występują także gatunki reliktowe. Mianem organizmu
reliktowego określa się „pozostałości” z minionych okresów
geologicznych. Dawniej relikty występowały znacznie liczniej i to na
szerszym areale – dziś ich populacje są małe i ograniczone do
niewielkiej powierzchni.
Jednym ze znanych reliktów z trzeciorzędu jest jaszczurka zielona – największa jaszczurka z kończynami żyjąca w Europie. Jej zasięg
występowania obejmuje Europę Południową oraz część Środkowej – w tym
Polskę.
Wąż eskulapa
“Pamiątką” po trzeciorzędzie jest
także wąż eskulapa – największy przedstawiciel węży występujący w
Polsce. Ten niejadowity gad spotykany jest Bieszczadach, głównie w
okresie od kwietnia do października, kiedy to jest aktywny. W miesiącach
zimowych gatunek ten hibernuje. Wąż eskulapa jest symbolem medycyny
oraz farmacji – pojawia się w tzw. lasce Asklepiosa, boga lekarzy
występującego się w mitologii greckiej i rzymskiej.
Świstak tatrzański
Innym gatunkiem reliktowym,
pozostałością po okresie plejstocenu, jest świstak żyjący w polskich
Tatrach. Świstak tatrzański występuje w Polsce w populacji liczącej
jedynie nieco ponad 1000 osobników. Gatunek ten jest spokrewniony z
innym endemitem – świstakiem alpejskim.
Suseł moręgowany
Suseł to relikt z czasów
holocenu. W Polsce najliczniej występuje suseł perełkowaty, który swoją
nazwę zawdzięczna plamkom na grzbietowej części swojego szaro-brązowego
futra. Gatunkiem, który uznany został za „prawie zanikły” na terenie
naszego kraju, jest suseł moręgowany, o charakterystycznych gęsto
ułożonych poprzecznych prążkach.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
