 Migracje zwierząt - słownik
anadromiczny gatunek - ryba, która żyje głównie w morzu i wpływa do wód słodkich, aby się rozmnożyć. Zobacz też katadromiczny gatunek.
borealny - pochodzący z lub związany z obszarami leśnymi strefy umiarkowanej na Dalekiej Północy, zdominowanymi przez drzewa szpilkowe takie jak jodła, świerk i sosna.
dyspersja - w ekologii, ruch zwierzęcia z zajmowanego przez nie obszaru w zwykle w nieokreślonym kierunku lub na odległość.
dział wędrówkowy - wyimaginowana linia na mapie, oddzielająca od siebie dwie lub więcej populacji, które migrują w różnych kierunkach; migranty występujące po jednej stronie linii wędrują w jednym kierunku (np. na południowy zachód), a te występujące po przeciwnej stronie przemieszczają się w innym kierunku (np. na południowy wschód).
emigracja - dyspersja lub migracja organizmów z danego obszaru.
erupcja - emigracja na wielką skalę z danego regionu; zwana również inwazją.
filopatria - skłonność zwierzęcia do pozostawania lub powracania w konkretne miejsce w celu rozrodu lub zdobycia pożywienia.
fiszbin - elastyczne, rogowe płytki zwisające z górnej szczęki u fiszbinowców, używane podczas żerowania do odcedzania planktonu z wody morskiej.
fonotaksja - poruszanie się w kierunku dźwięku.
gatunek koczujący - gatunek zwierzęcia, który przemieszcza się po rozległym obszarze bez ustalonych preferencji co do kierunku lub terminów migracji.
hiperfagia - intensywne żerowanie poprzedzające wędrówkę, mające na celu odłożenie zapasów tłuszczu służącego jako paliwo.
katadromiczny gatunek - ryba, które żyje głównie w wodach słodkich i wypływa na morze, aby się rozmnażać. Zobacz też anadromiczny gatunek.
kompas gwiezdny - kompas bazujący na pozycji gwiazd na niebie, którego przydatność zależy od zdolności zwierzęcia do spostrzegania rotacji układów gwiezdnych względem punktu odniesienia.
kompas magnetyczny - kompas bazujący na polu magnetycznym Ziemi.
kompas słoneczny - kompas bazujący na pozycji Słońca na niebie.
linia wiodąca - element topografii terenu, taki jak linia wybrzeża, brzeg jeziora lub pasmo górskie, wzdłuż którego wędrują migranty.
miejsce postoju - miejsce, w którym zatrzymuje się duża liczba migrantów podczas swojej wędrówki, zwykle po to, aby odpocząć i żerować.
migracja - wędrówka w konkretnym celu, z jednego obszaru na inny, często utrwalonym szlakiem, w konkretnym kierunku i często o określonej porze roku lub czasie; migracja może mieć miejsce raz lub wielokrotnie w ciągu życia organizmu.
migrant - organizm, który podejmuje wędrówkę.
migrant częściowy - gatunek, u którego nie wszystkie osobniki podejmują regularne wędrówki; tylko te z pewnego obszaru, w pewnym wieku lub jednej z płci są wędrowne.
nawigacja - poruszanie się wzdłuż kursu w celu dotarcia do konkretnego celu; wymaga znajomości dystansu pomiędzy miejscem obecnym a docelowym.
niepokój wędrówkowy - stan pobudzenia pojawiający się u ptaków wędrownych w okresie poprzedzającym migrację; występuje zwłaszcza u ptaków wróblowych.
obrączkowanie - technika badawcza polegająca na zakładaniu obrączek (metalowych, plastikowych lub obu typów), noszących unikatowy numer lub kod, na nogi ptaków; dzięki odczytaniu obrączki, ponownemu schwytaniu lub znalezieniu martwego ptaka można śledzić jego przemieszczenia.
orientacja - poruszanie się w konkretnym kierunku z wykorzystaniem różnorodnych wskazówek z otoczenia, w celu utrzymania pożądanego kierunku. Zobacz również nawigacja.
ortodroma - najkrótsza droga pomiędzy dwoma punktami na powierzchni kuli ziemskiej; wymaga ona dokonywania ciągłych zmian kierunku poruszania się podczas podróży.
osiadły - niemigrujący; dotyczy osobnika lub populacji, która przez cały rok pozostaje na tym samym obszarze.
PAT (Pop-up archival tag) - rejestrator danych umieszczany na ciele zwierzęcia wodnego, przechowujący informacje, które mogą następnie zostać odczytane; urządzenie to jest używane głównie do badania ruchów morskich ryb i żółwi.
prąd strumieniowy - szybki prąd powietrza występujący na dużych wysokościach.
pelagiczny - żyjący na otwartym morzu lub oceanie; dotyczy zwykle szeroko rozpowszechnionych organizmów morskich, które występują z dala od lądu.
plankton - termin zbiorczy opisujący małe lub mikroskopijnej wielkości organizmy, w tym rośliny, glony, bakterie, pierwotniaki, skorupiaki oraz larwy większych zwierząt, które w niezliczonych ilościach unoszą się w wodach słodkich i morskich lub dryfują na ich powierzchni.
ptak szponiasty - ptak prowadzący drapieżny tryb życia, aktywny w ciągu dnia, taki jak sokół, myszołów, orzeł lub rybołów.
ptak wróblowy - ptak z gatunku należącego do rzędu wróblowych, który obejmuje ponad połowę wszystkich gatunków ptaków; niekiedy, lecz błędnie, termin ten utożsamiany jest z ptakami śpiewającymi.
PTT (Platform transmitter terminal) - urządzenie lokalizowane za pomocą satelitów, umieszczane jest na ciele zwierzęcia w celu określenia jego pozycji; wysyła sygnał, który odbierany jest przez system satelitów ARGOS krążących po orbicie okołoziemskiej.
rurkonose - rząd ptaków morskich, obejmujący m.in. albatrosy, burzyki i petrele; nazwa ta pochodzi od rurkowatych nozdrzy tych ptaków, występujących na górnej części dzioba.
rytm okołodobowy - regularny cykl zmian fizjologicznych oraz funkcji życiowych, które przy braku czynników zewnętrznych powtarzają się mniej więcej co 24 godziny. Zobacz również zegar biologiczny; rytm roczny.
rytm roczny - roczny cykl zmian fizjologicznych i funkcji życiowych; może on, lub nie, ulegać wpływowi czynników zewnętrznych, takich jak długość dnia. Zobacz również zegar biologiczny; rytm okołodobowy.
szeroki front - termin opisujący wędrówkę, podczas której migranty rozproszone na dużej przestrzeni podróżują bez zbaczania z preferowanych przez nie kierunków i omijania barier występujących w krajobrazie.
szlak przelotu - niewidzialny szlak wędrówkowy lub korytarz powietrzny, wykorzystywany corocznie przez ptaki, owady lub nietoperze.
telemetria radiowa - technika badawcza służąca lokalizowaniu i śledzeniu wędrownych zwierząt, zaopatrzonych w nadajnik radiowy.
telemetria satelitarna - technika badawcza służąca lokalizowaniu wędrownych zwierząt, zaopatrzonych w nadajnik satelitarny. Zobacz PPT.
ucieczka - masowy ruch z obszaru, który nagle stał się wyjątkowo nieodpowiedni do życia, na przykład z powodu sztormu lub silnych opadów śniegu.
waleń - członek rzędu ssaków zamieszkujących głównie morza, obejmującego wieloryby, delfiny i morświny.
wąski front - dotyczy wędrówek, podczas których migranty z rozległego obszaru tworzą koncentracje, przemieszczając się wzdłuż wybrzeży lub półwyspów bądź wąskimi dolinami itp. Zobacz również szeroki front
wędrówka - wędrówka pomiędzy wyższą i niższą szerokością geograficzną.
wędrówka na pierzowiska - przemieszczanie się na konkretny obszar w celu odbycia pierzenia, obserwowane u niektórych ptaków; podobne zjawisko ma miejsce u przechodzących okresowo linienie gadów i liniejących sezonowo ssaków.
wędrówka pionowa - sezonowy ruch zwierzęcia pomiędzy obszarami położonymi na dużej i małej wysokości; ruch ten zwany jest niekiedy migracją pionową.
włóczęga - osobnik, który dotarł na obszar znajdujący się poza jego typowym areałem występowania i szlakiem migracji z powodu błędu w nawigacji lub niesprzyjających warunków, które pojawiły się podczas wędrówki.
zegar biologiczny - wewnętrzny zegar, który występuje u niemal wszystkich organizmów, od tak małych jak pleśń porastająca chleb aż po człowieka; jego funkcją jest wyzwalanie procesów fizjologicznych i zachowań.
zmysł magnetyczny - zdolność niektórych zwierząt do odczuwania sił pola magnetycznego, wykorzystywana do orientacji w przestrzeni.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
