Tikál, Tical – ruiny miasta Majów położone na terenie Gwatemali w departamencie Petén, w gminie San Andrés, na północny wschód od jeziora Petén Itzá.
W 1979 stanowisko archeologiczne w Tikál wraz z otaczającym je parkiem narodowym zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Położenie
Tikál leży w północnej Gwatemali, w departamencie Petén, w gminie San Andrés, 30 km na północ od jeziora Petén Itzá[1]. Ok. 20 km na północ od Tikál leżało mniejsze miasto Uaxactún[1].
Nazwa
Według amerykańskiego archeologa Williama R. Coe (1920–2009) „Tikál” to tradycyjna nazwa ruin miasta bez konkretnego znaczenia[2]. Według niemieckiego odkrywcy Teoberto Malera (1842–1917) „Tikál” znaczy „miejsce, gdzie słychać głosy duchów”[2]. W języku maya „ti” znaczy „miejsce” a „k'al” znaczy „duchy”[3].
Według jednych badaczy oryginalny glif oznaczający nazwę miasta przedstawia zawiązany tobołek – ciężar Bogów, symbol czasu i jest interpretowany jako symbol 20-letniego okresu Kʼatun – w Tikál wzniesiono wiele kompleksów bliźniaczych piramid w odstępach 20 lat, w tym by uczcić koniec Kʼatun[4]. To w zestawieniu z „ti” i „k'al” zrodziło tłumaczenie „miejsce odliczania Kʼatun”[4].
Według innego badacza Davida Stuarta, glif ukazuje upięte włosy – „mutul” (pol. „kwiat”)[4].
Historia
Ślady pierwszego osadnictwa w Tikál pochodzą z ok. 600 roku p.n.e.[5] a pierwszych budowli z ok. 300 roku p.n.e.[2]
Miasto zostało założone w początkowym okresie klasycznym, w III wieku i wykształciło się jako największy ośrodek Majów w okresie 300–900 n.e.[5]