 Ochrona praw i wolności
1. Gwarancje prawne.
2. Gwarancje praw człowieka.
3. Rzecznik Praw Obywatelskich.
4. Rzecznik Praw Dziecka.
1. Podstawa prawna:
- Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.
- - wolności i prawa osobiste: prawo do życia, zakaz stosowania tortur, nietykalność osobistą, prawo do sprawiedliwego sądu, prawo do prywatności, prawo do swobodnego poruszania się i zamieszkania na terytorium kraju, wolność sumienia i religii,
- - wolności i prawa polityczne: wolność zgromadzeń i zrzeszania się, prawo dostępu do służby publicznej, prawo do udziału w referendach i wyborach, prawo do informacji o działalności organów władzy publicznej, prawo do składania petycji, wniosków i skarg w interesie publicznym,
- - wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne: prawo własności, prawo do zabezpieczeń społecznych, prawo do ochrony zdrowia, prawo do nauki, ochrona praw rodziny i dziecka, wolność twórczości artystycznej i badań naukowych, ochrona środowiska naturalnego.
- inne ustawy: ordynacja wyborcza, KC, KK, KPA
- instytucje: sądy powszechne, sady administracyjne, TK, RPO, RPD,
- w skali międzynarodowej: ONZ, Komitet Praw Człowieka, Rada Europy, Europejski trybunał Praw Człowieka, UE, OBWE, Czerwony Krzyż, Amnesty International.
2. Gwarancje praw człowieka:
- są to instytucje: sądy powszechne, sady administracyjne, TK, RPO, RPD:
- - sady powszechne:
- sady rejonowe, okręgowe apelacyjne, SN,
- rozpatrują sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,
- najczęściej rozpatrują sprawy z oskarżenia publicznego,
- także przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego: uszkodzenie ciała, zniewaga, naruszenie nietykalności cielesnej,
- przysługuje odwołanie (apelacja).
- - sądy administracyjne:
- chronią obywateli przed samowolą urzędników administracji rządowej i samorządowej,
- rozpatrują odwołania od decyzji administracyjnych (wywłaszczenie, odmowa zezwolenia na budowę, rejestracja działalności gospodarczej, skreślenie z listy uczniów),
- wojewódzkie sądy administracyjne i NSA.
- - Trybunał Konstytucyjny:
- zgodność ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
- zgodność ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi,
- zgodność przepisów prawa wydanych przez centralne organy władzy państwowej z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
- zgodność z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych, skargi konstytucyjne wniesione przez obywateli.
- - Rzecznik Praw Obywatelskich:
- ombudsman, obecnie Irena Lipowicz (od 2010 r.)
- w Polsce od 1987 r. ustawa o RPO,
- powołuje się na 5-letnią kadencję przez sejm za zgodą senatu,
- przyjmowanie skarg i interwencja w przypadku naruszenia wolności i praw obywatelskich,
- przyjmuje skargi i rozpatruje skargi, wnosi kasacje od prawomocnych wyroków sądów, występuje z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, inicjuje kontrolę zgodności aktów prawnych z Konstytucją, prowadzi działalność edukacyjną, współpracuje z organizacjami pozarządowymi i innymi ombudsmanami.
- - Rzecznik Praw Dziecka:
- ustawa o RPD z 2000 r.
- obecnie Marek Michalak,
- powołuje sejm za zgodą senatu na 5-letnią kadencję, z możliwością ponownego wyboru (tylko raz),
- stoi na straży praw dziecka określonych w KRP, Konwencji o prawach dziecka,
- RPD działa na rzecz poszanowania: prawa do życia i ochrony zdrowia, prawa do wychowania w rodzinie, prawa do godziwych warunków socjalnych, prawa do nauki.
- - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji:
- stoi na straży wolności słowa, prawa obywateli do informacji oraz interesu publicznego w mediach elektronicznych: radio i telewizja,
- zadania: projektowanie kierunków polityki w dziedzinie radiofonii i telewizji, określanie warunków prowadzenia działalności przez nadawców, udzielanie koncesji na nadawanie programów, kontrola działalności nadawców, ustalenie wysokości opłat abonamentowych.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
