 Uczestnicy procesu sądowego
1. Organy procesowe.
2. Strony procesowe.
3. Reprezentanci strony procesowej.
4. Przedstawiciel społeczny.
5. Osobowe źródła dowodowe.
6. Pomocnicy organów procesowych.
7. Strony postępowania sądowego.
1. Organy procesowe:
- organ procesowy – to każdy organ państwowy uprawniony do wydawania decyzji w toku procesu oraz wykonywania czynności procesowych, np. w postępowaniu przygotowawczym (I faza postępowania): prokuratura, Żandarmeria Wojskowa, Straż Miejska, Policja, ABW, CBŚ,
- skład orzekający sądu:
- - 1 osobowy, w sprawach karnych,
- - 3 sędziów, w sprawach złożonych,
- - 1 sędzia + 2 ławników, w sprawach o zbrodnie,
- - 2 sędziów + 3 ławników, w sprawach zagrożonych karą dożywotniego więzienia,
- wyłączenie sędziego: sędzia może być wyłączony z rozprawy,
- niezawisłość sędziowska:
- - sposób powołania: powoływani przez Prezydenta RP na wniosek KRS,
- - nieusuwalność: sędzia sprawuje swój urząd dożywotnio. Jest przenoszony w stan spoczynku ze względu na stan zdrowia lub osiągnięcie wieku emerytalnego. Może być usunięty lub zawieszony tylko na podstawie orzeczenia sądu,
- - niedopuszczalność przeniesienia: sędzia może być przeniesiony na inne stanowisko tylko za jego zgodą. Wyjątek – zmiany organizacyjne sądu lub orzeczenie sądu,
- - immunitet sędziowski: sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej lub pozbawiony wolności bez zgody sądu dyscyplinarnego. Wyjątek: zatrzymany lub aresztowany na gorącym uczynku,
- - status materialny: wynagrodzenie i warunki pracy odpowiadające godności sądu,
- - niepołączalność: sędzia nie może łączyć swojej funkcji z innymi funkcjami w życiu publicznym,
- - apolityczność: nie mogą należeć do partii politycznych.
- ławnicy:
- - zasiadają obok sędziego,
- - 30 lat, nie więcej niż 65,
- - wykształcenie co najmniej średnie,
- - nieskazitelna opinia,
- - na 4 – letnią kadencję powołują rady gmin.
2. Strony procesowe:
- stroną procesową jest podmiot występujący z żądaniem ukarania lub podmiot, przeciw któremu takie żądanie jest skierowane. Stronami procesowymi są:
- - oskarżyciel: to strona występująca do sądu z żądaniem ukarania oskarżonego,
- - oskarżyciel publiczny: to prokuratura, która wnosi akt oskarżenia w sprawach o przestępstwa z oskarżenia publicznego,
- - oskarżyciel posiłkowy: to pokrzywdzeni, którzy mogą działać obok oskarżyciela publicznego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego,
- - oskarżyciel prywatny: to pokrzywdzeni, którzy wnoszą akt oskarżenia w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.
- pokrzywdzony:
- - to osoba fizyczna lub osoba prawna, która poniosła szkodę w wyniku przestępstwa,
- - ma prawo do pomocy prawnej, materialnej, medycznej, psychologicznej i socjalnej.
- oskarżony:
- - to osoba przeciw której został wniesiony akt oskarżenia,
- - prawa oskarżonego: prawo do obrony, prawo do korzystania z tłumacza, prawo do porozumiewania się ze swoim obrońcą, brak obowiązku dowodzenia swojej niewinności.
3. Reprezentanci strony procesowej:
- to osoby, które działają w imieniu strony na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez stronę, wskutek zarządzenia sądu, lub na podstawie ustawy. Są nimi:
- - adwokat (obrońca): można wybrać obrońcę lub sąd na wniosek oskarżonego wyznacza obrońcę z urzędu. Przy oskarżonym nieletnim, niewidomym lub niepoczytalnym udział obrońcy jest konieczny,
- - pełnomocnik: działają w interesie mocodawców – tj. pokrzywdzonych, oskarżycieli i powodów cywilnych. Mogą być nimi adwokaci lub radcy prawni. Strony nie mogą mieć więcej niż 3 pełnomocników.
- - przedstawiciel ustawowy: reprezentują w procesie osoby małoletnie lub ubezwłasnowolnione (najczęściej to rodzice).
4. Przedstawiciel społeczny:
- to osoba reprezentująca organizację społeczną, np. przedstawiciel związków zawodowych reprezentujący w procesie pracownika członka związku,
- rzecznik interesu społecznego, np. RPO, RP Dziecka.
5. Osobowe źródła dowodowe:
- osobowym źródłem dowodowym jest osoba wezwana przez organ procesowy w celu dostarczenia środka dowodowego, np. zeznania, opinii. Są nimi:
- - oskarżony: składa wyjaśnienia,
- - świadek: składa zeznania,
- - biegły sądowy: wyraża opinie specjalistyczne,
- - kurator sądowy: występuje gdy oskarżonym jest jego podopieczny,
- - świadek incognito: w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa świadka, sąd ma prawo utajnić jego dane osobowe,
- - świadek koronny: może nim zostać jedynie podejrzany, którego zeznania mogą przyczynić się do pomyślnego zamknięcia sprawy. Wtedy świadek nie podlega karze za popełnione przestępstwo, a postępowanie przeciw niemu zostaje umorzone.
6. Pomocnicy organów procesowych:
- ich zadaniem jest ułatwienie pracy sądu. Są nimi:
- - specjaliści: prowadzą czynności techniczne, np. oględziny, ekspertyzy, pomiary, zdjęcia, utrwalają ślady,
- - protokolanci: zapisują przebieg rozprawy, to co podaje sąd,
- - stenografowie: zapisują przebieg rozprawy za pomocą specjalnych symboli.
7. Strony postępowania sądowego:
- w postępowaniu cywilnym:
- - procesowym: powód i pozwany,
- - nieprocesowym: uczestnicy postępowania, np. ubezwłasnowolnienie, uznanie za zmarłego, stwierdzenie nabycia spadku,
- - egzekucyjnym: wierzyciel i dłużnik.
- w postępowaniu karnym:
- - poszkodowany,
- - oskarżony.
- w postępowaniu administracyjnym:
- - wnioskodawca,
- - przeciwko.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
