 Ład miedzynarodowy, konflikty i systemy bezpieczeństwa
1. Polityczne linie podziału świata.
2. Konflikty międzynarodowe.
3. Międzynarodowy terroryzm i przestępczość zorganizowana.
4. Systemy bezpieczeństwa międzynarodowego.
• Ład międzynarodowy to porządek świata wyznaczony przez stan stosunków pomiędzy państwami, którego podstawowym elementem jest równowaga sił wojskowych,
• dzisiejszy świat charakteryzuje się odejściem od rozwiązań militarnych, kiedy to rację miał ten, kto dysponował silniejszą armią, a podstawą rozwiązywania problemów międzynarodowych stały się rozmowy, poszukiwanie kompromisów i przestrzeganie reguł prawa międzynarodowego w obrębie istniejących wspólnot.
1. Polityczne linie podziału świata:
- rok po 1945 r. na świecie dominującą pozycję zyskały dwa nowe mocarstwa: USA i ZSRR, które utworzyły swoje strefy wpływów. Państwa te swoje działanie opierały na odmiennych wartościach, systemach politycznych i gospodarczych, a nade wszystko dążyły do dominacji w zakresie militarnym. Chęć udowodnienia wyższości jednego systemu nad drugim określono mianem „zimnej wojny” lub „żelaznej kurtyny”, czego przejawem był wyścig zbrojeń. Powstały wtedy organizacje polityczno - gospodarczo - militarne. Związek Radziecki i jego państwa satelitarne utworzyły Układ Warszawski (UW) oraz Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), natomiast państwa kapitalistyczne powołały Pakt Północnoatlantycki (NATO) i doprowadziły do integracji gospodarczej pod obecną nazwą – Unia Europejska (UE),
- taki stan stosunków społeczno – politycznych trwał do końca lat 80. XX w. kiedy to powstała Solidarność, w Polsce odbyły się pierwsze wybory i powołano niekomunistycznego premiera rządu (Tadeusz Mazowiecki), runął mur berliński, rozpad się ZSRR, a blok państw socjalistycznych przestał istnieć. Zakończył się okres zimnej wojny, jednak ujawniły się nowe podziały: na bogatą północ i biedne południe. Zarysowała się wyraźnie różnica między światem państw bogatych, a biedą południa i zacofaniem krajów postkomunistycznych. To nowe linie podziału.
2. Konflikty międzynarodowe:
Przyczyny konfliktów z lat 90. XX w. to procesy dezintegracyjne: rozpad bloku wschodniego, kryzys gospodarczy i społeczny państw postkomunistycznych, odrodzenie konfliktów etnicznych, rozpad ZSRR, Jugosławii, Czechosłowacji. Pojawiły się zagrożenia terroryzmem i przestępczością zorganizowaną.
Przyczyny współczesnych konfliktów:
- spory terytorialne,
- wewnętrzne układy społeczno-polityczne (wojny domowe),
- ingerencja innych państw (Korea, Wietnam, Irak, Afganistan),
- nadmierne zbrojenia (Korea Płn., Libia, Iran),
- konflikty o surowce (aneksja Kuwejtu przez Irak),
- procesy formowania się narodów i prawo do samostanowienia (byłe republiki ZSRR, państwa afrykańskie wolne od kolonializmu),
- konflikty religijne.
3. Międzynarodowy terroryzm i przestępczość zorganizowana:
- terroryzm – oznacza używanie siły i przemocy, organizowanie i stosowanie zbrojnych zamachów na ludzi powiązanych z władzą, przeciwników politycznych, religijnych, osoby innej narodowości w celu zdobycia władzy, wyrażenia protestu, uzyskania okupu, wymuszenia określonych zachowań i zastraszenia opinii publicznej,
- krótka historia terroru:
- początek terroru muzułmańskiego – XI w. na terenie Persji działało muzułmańskie bractwo asasynów, kierowane przez Hasana ibn Sabbaha (Starzec z Gór). Asasyni jako pierwsi stosowali terror, przeprowadzali zamachy i mordy polityczne, potrafili dokonywać zmiany władzy i tworzyć korzystny układ sił politycznych,
- początki terroru indywidualnego – XIX w. skrajni anarchokomuniści (Piotr Kropotkin) uważali, że najskuteczniejszą metodą w walce z uciskiem klasowym i kapitalistycznym państwem jest stosowanie terroru indywidualnego, tzn. zamachy na przedstawicieli państwowych, przeciwników politycznych,
- terror przeciwko państwom zaborczym – XX w. rozwój ruchów nacjonalistycznych i narodowościowych. Cel, to utworzenie własnego państwa (zamach w Sarajewie 28.06.1914 – zamach na księcia Franciszka Ferdynanda, następcę tronu Austro-Węgier),
- terror jako metoda wprowadzania i utrwalania systemów totalitarnych – wprowadzenie rządów totalitarnych we Włoszech, Niemczech i Rosji (czystki ideologiczne).
- rodzaje:
- terroryzm islamski (arabski) – powstanie państwa Izrael w 1948 r. i jego polityka wobec sąsiadów Egiptu, Syrii, Jordanii, Libanu oraz zaborczy stosunek do narodu palestyńskiego odmawiający mu prawa do własnego państwa sprawiły powstanie przekonania, że Izrael jest wrogiem religijnym i historycznym. Należy więc go zniszczyć,
- fundamentalizm islamski – głoszący świętą wojnę z niewiernymi. Do grupy tej zaliczamy: egipski Dżihad, palestyński Hamas, libańsko-irański Hezbollah oraz saudyjsko-afgańską Al-Kaidę,
- terroryzm etniczny – jego przyczyną są tendencje separatystyczne, konflikty na tle etnicznym, dążenia niepodległościowe. Przykłady: IRA – dąży do wyzwolenia Irlandii Płn. spod zależności GB, ETA – żąda samostanowienia dla Kraju Basków i oderwania go od Hiszpanii, Tamilskie Tygrysy – żądające oderwania prowincji Tamil od Sri Lanki (Cejlonu),
- terroryzm lewacki – terroryzm ekstremistycznych grup lewicowych. Wyrósł na tle krytyki konsumpcyjnego stylu życia, amerykańskiej interwencji w Indochinach oraz z popularności myśli komunistycznego stylu życia. Cel – walka z państwem, porządkiem prawnym i systemem gospodarczym. Przykłady: Czerwone Brygady, niemiecka Frakcja Czerwonej Armii, japońska Czerwona Armia, peruwiański Świetlisty Szlak.
- przestępczość zorganizowana – to zjawisko kryminalne występujące w skali międzynarodowej, obejmuje ono zbiór poszczególnych przestępstw – działalność organizacji mafijnych, złożoną postać (formę) aspołecznych zachowań. Sprawcy działają z chęci zysku lub żądzy władzy, działalność grupy trwa przez dłuższy czas, jest to zorganizowana struktura, w której występuje podział zadań między członkami, sposobem zarabiania pieniędzy jest multiprzestępczość, grupa jest hermetyczna, zdyscyplinowana i poddana kontroli, używa przemocy lub innych środków zastraszania, dąży do wywarcia wpływu na politykę, organy ścigania, sądy lub media, nieraz prowadzi działalność w skali międzynarodowej, „pierze brudne pieniądze". Przykłady:
- początki przestępczości zorganizowanej należy wiązać z powstaniem włoskiej mafii pod koniec XIX w. Najbardziej znane z nich to: sycylijska cosa nostra (nasza rzecz, nasza sprawa) i neapolitańska camorra (hiszpańska kurtka noszona przez bandytów lub gra hazardowa),
- organizacje przestępcze o strukturach mafijnych zajmują się: produkcją i handlem narkotykami, przemytem broni, handlem żywym towarem (porwania dla okupu, sprzedaż młodych dziewcząt do domów publicznych), przestępstwa bankowe i internetowe, szantaż wobec polityków i świata finansjery.
4. Systemy bezpieczeństwa międzynarodowego
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
