 Postępowanie sądowe
1 Temat 6: POSTĘPOWANIE SĄDOWY.
1. Pojęcie postępowania sądowego.
2. Rodzaje postępowań sądowych.
3. Organy procesowe.
4. Uczestnicy postępowania sądowego.
Pojęcie postępowania sądowego:
- postępowanie sądowe (proces sądowy) – zbiorcza nazwa dla postępowań odbywających się przed niezawisłymi i niezależnymi organami – sądami, mające na celu rozpatrzenie i rozstrzygnięcie sprawy lub wykrycie przestępstwa i jego sprawcy.
- wyróżnić można następujące rodzaje postępowań sądowych:
− postępowanie cywilne
− postępowanie karne
− postępowanie administracyjne
Rodzaje postępowań sądowych:
- postępowanie cywilne – (proces cywilny) to zespół norm prawnych regulujących sposób postępowania w sprawach z zakresu prawa cywilnego, czyli między osobami fizycznymi i prawnymi, dla przykładu: w sprawach odnoszących się do rzeczy, własności, majątku, spadku, rodzinnych, alimentacyjnych, sprawach z zakresu prawa pracy i zobowiązań. Postępowanie cywilne prowadzone jest w oparciu o przepisy Kodeksu Postępowania Cywilnego (KPC).
- postępowanie karne – (proces karny) to zespół norm regulujących czynności procesowe, których celem jest ustalenie, czy zaistniał czyn zabroniony (przestępstwo), a następnie wykrycie jego sprawcy i pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. Postępowanie karne prowadzone jest w oparciu o przepisy Kodeksu Postępowania Karnego (KPK).
- postępowanie administracyjne – to postępowanie toczące się przed sądami adminis tracyjnymi w sprawach z zakresu kontroli administracji publicznej, czyli sądy orzekają w sprawach skarg na: decyzje administracyjne, postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej, bezczynność organów, akty j.s.t. i inne. Postępowanie administracyjne prowadzone jest w oparciu o przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego (KPA).
Organy procesowe:
- organ procesowy – to każdy organ państwowy uprawniony do wydawania decyzji w toku procesu oraz wykonywania czynności procesowych, np. w postępowaniu przygotowawczym (I faza postępowania): prokuratura, Żandarmeria Wojskowa, Straż Miejska, Policja, ABW, CBŚ,
- skład orzekający sądu:
− - 1 osobowy, w sprawach karnych,
− - 3 sędziów, w sprawach złożonych,
− - 1 sędzia + 2 ławników, w sprawach o zbrodnie,
− - 2 sędziów + 3 ławników, w sprawach zagrożonych karą dożywotniego więzienia,
- wyłączenie sędziego: sędzia może być wyłączony z rozprawy,
- niezawisłość sędziowska:
− - sposób powołania: powoływani przez Prezydenta RP na wniosek KRS,
− - nieusuwalność: sędzia sprawuje swój urząd dożywotnio. Jest przenoszony w stan spoczynku ze względu na stan zdrowia lub osiągnięcie wieku emerytalnego. Może być usunięty lub zawieszony tylko na podstawie orzeczenia sądu,
− - niedopuszczalność przeniesienia: sędzia może być przeniesiony na inne stanowisko tylko za jego zgodą. Wyjątek – zmiany organizacyjne sądu lub orzeczenie sądu,
− - immunitet sędziowski: sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej lub pozbawiony wolności bez zgody sądu dyscyplinarnego. Wyjątek: zatrzymany lub aresztowany na gorącym uczynku,
− - status materialny: wynagrodzenie i warunki pracy od powiadające godności sądu,
− - niepołączalność: sędzia nie może łączyć swojej funkcji z innymi funkcjami w życiu publicznym,
− - apolityczność: nie mogą należeć do partii politycznych.
- ławnicy:
− - zasiadają obok sędziego,
− - 30 lat, nie więcej niż 65,
− - wykształcenie co najmniej średnie,
− - nieskazitelna opinia,
− - na 4 – letnią kadencję powołują rady gmin.
Uczestnicy postępowania sądowego:
- stroną procesową – jest podmiot występujący z żądaniem ukarania lub podmiot, przeciw któremu takie żądanie jest skierowane. Stronami procesowymi są:
− - oskarżyciel: to strona występująca do sądu z żądaniem ukarania oskarżonego,
− - oskarżyciel publiczny: to prokuratura, która wnosi akt oskarżenia w sprawach o przestępstwa z oskarżenia publicznego,
− - oskarżyciel posiłkowy: to pokrzywdzeni, którzy mogą działać obok oskarżyciela publicznego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego,
− - oskarżyciel prywatny: to pokrzywdzeni, którzy wnoszą akt oskarżenia w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.
- pokrzywdzony:
− - to osoba fizyczna lub osoba prawna, która poniosła szkodę w wyniku przestępstwa,
− - ma prawo do pomocy prawnej, materialnej, medycznej, psychologicznej i socjalnej.
- oskarżony:
− - to osoba przeciw której został wniesiony akt oskarżenia,
− - prawa oskarżonego: prawo do obrony, prawo do korzystania z tłumacza, prawo do porozumiewania się ze swoim obrońcą, brak obowiązkudowodzenia swojej niewinności.
- powód: osoba występująca z powództwem w poszukiwaniu ochrony prawnej.
- pozwany: strona bierna procesu cywilnego, przeciwko którejskierowane zostało powództwo.
Reprezentanci strony procesowej:
- to osoby, które działają w imieniu strony na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez stronę, wskutek zarządzenia sądu, lub na podstawie ustawy. Są nimi:
− - adwokat (obrońca): można wybrać obrońcę lub sąd na wniosek oskarżonego wyznacza obrońcę z urzędu. Przy oskarżonym nieletnim, niewidomym lub niepoczytalnym udział obrońcy jest konieczny,
− - pełnomocnik: działają w interesie mocodawców – tj. pokrzywdzonych, oskarżycieli i powodów cywilnych. Mogą być nimi adwokaci lub radcy prawni. Strony nie mogą mieć więcej niż 3 pełnomocników.
− - przedstawiciel ustawowy: reprezentują w procesie osoby małoletnie lub ubezwłasnowolnione (najczęściej to rodzice).
Osobowe źródła dowodowe:
- osobowym źródłem dowodowym jest osoba wezwana przez organ procesowy w celu dostarczenia środka dowodowego, np. zeznania, opinii. Są nimi:
− - oskarżony: składa wyjaśnienia,
− - świadek: składa zeznania,
− - biegły sądowy: wyraża opinie specjalistyczne,
− - kurator sądowy: występuje gdy oskarżonym jest jego podopieczny,
− - świadek incognito: w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa świadka, sąd ma prawo utajnić jego dane osobowe,
− - świadek koronny: może nim zostać jedynie podejrzany, którego zeznania mogą przyczynić się do pomyślnego zamknięcia sprawy. Wtedy świadek nie podlega karze za popełnione przestępstwo, a postępowanie przeciw niemu zostaje umorzone.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
