 Akty prawne
1. Hierarchia aktów prawnych.
2. Publikacja norm prawnych.
3. Prawo i praworządność.
Akt prawny:
Akt prawny – to efekt tworzenia prawa przez właściwy organ państwowy lub organ do tego upoważniony. Akt prawny rozumiany jest też jako działanie organu państwa lub podmiotu prawnego, zgodne z obowiązującymi przepisami w celu wywołania skutków prawnych w konkretnym stosunku prawnym. Do najważniejszych zaliczamy:
Konstytucję, ustawy , rozporządzenia, ratyfikowane umowy międzynarodowe, akty prawa miejscowego.
Budowa aktu prawnego:
1) część nieartykułowana:
− określenie rodzaju aktu prawnego;
− data uchwalenia;
− nazwa i tytuł aktu;
− preambuła (w przypadku niektórych ustaw o szczególnej doniosłości, w tym ustaw zasadniczych).
2) część artykułowana:
− przepisy ogólne – zakres stosunków społecznych normowanych przez akt;
− przepisy szczegółowe – konkretne normy regulujące stosunki społeczne;
− przepisy przejściowe i dostosowujące – regulacja wpływu nowego prawa na obowiązujące już normy;
− przepisy końcowe – przepisy dotyczące terminu wejścia aktu w życie (vacatio legis) i wygaśnięcia mocy prawnej innych aktów;
− podpis osoby pełniącej funkcję organu, który zgodnie z konstytucją danego państwa jest kompetentny do promulgacji danego typu aktu normatywnego.
Hierarchia aktów prawnych:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej reguluje hierarchię polskich aktów prawnych. Pierwszeństwo mają normy konstytucyjne przed ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, ustawami, rozporządzeniami oraz aktami prawa miejscowego.
Każdy akt prawny niższego rzędu musi być zgodny z aktem wyższego rzędu.
• Konstytucja RP: ustawa zasadnicza, uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe, zawiera przepisy o ustroju państwa, władz naczelnych, prawach i obowiązkach obywateli (art. 8 pkt 1
KRP „Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej”);
•ustawa: uchwalana wyłącznie przez parlament, akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym, reguluje najważniejsze zagadnienia z zakresu funkcjonowania państwa, często nazywana kodeksami, np. kodek pracy, kodeks karny, kodeks cywilny, kodeks rodzinny i opiekuńczy, kodeks ruchu drogowego;
• ratyfikowana umowa międzynarodowa: najważniejszy instrument regulujący stosunki między państwami, ratyfikacja oznacza zatwierdzenie umowy przez upoważniony do tego organ – po wyrażeniu zgody w ustawie, np. traktat, konkordat, pakt, układ;
• rozporządzenie: inaczej akt wykonawczy, wydawany na podstawie ustawy i w celu jej wykonania, uściślają one treść ustawy, akty wykonawcze mogą wydawać: prezydent, RM, prezes RM, ministrowie, przewodniczący komitetów;
• prawo miejscowe: ogół przepisów o ograniczonym zasięgu terytorialnym, wydają zarządy gmin, np. uchwały rady miasta w sprawie ...
Dzienniki promulgacyjne:
Warunkiem wejścia aktu w życie jest jego publikacja. Akty ogłaszane są w dziennikach urzędowych:
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (konstytucja, ustawy, umowy międzynarodowe)
• Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" (uchwały sejmu, senatu, zarządzenia ministrów)
• Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (prawo europejskie)
• dzienniki resortowe (urzędowe ministrów)
• dzienniki urzędowe urzędów centralnych
• wojewódzkie dzienniki urzędowe
Vacatio legis
– próżnowanie ustawy, to okres między datą ogłoszenia aktu prawnego, a dniem jego wejścia w życie.
Praworządność:
Praworządność to działanie przez wszystkie organy państwowe wyłącznie na podstawie przepisów prawa i ściśle według prawa oraz przestrzeganie prawa przez inne podmioty. Praworządność dotyczy organów państwa, zwykłych obywateli i osób prawnych. To panowanie prawa w życiu publicznym.
Państwo praworządne:
To państwo, które ma stabilne normy prawne, regulujące stosunki między państwem a obywatelem.
Zgodnie z zasadą praworządności państwo prawa powinno:
• działać w granicach prawa,
• realizować zasadę równości wszystkich obywateli wobec prawa,
• gwarantować pewność prawa
• gwarantować prawo obrony obywatela przed sądem
• realizować zasadę
Lex retro non agit (prawo nie działa wstecz)
art. 2 KRP „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym”
Gwarancje państwa prawa to:
• ustrojowe
− podział władzy
− legalnie i swobodnie działająca opozycja
− niezbywalność wolności obywatelskich
− niezawisłość sędziowska
• legislacyjne
− hierarchia aktów prawnych
− nadrzędność konstytucji w systemie aktów prawnych
− rozgraniczanie kompetencji prawotwórczych
• proceduralne
− wieloinstancyjność trybu rozstrzygania spraw
− zasada odpowiedzialności indywidualnej
− domniemanie niewinności oskarżonego
− prawa oskarżonego w procesie karnym
− badanie zgodności decyzji administracyjnych z prawem
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
