Perły
Perły są ponadczasowe, towarzyszą nam od samych początków ludzkości. Już ok. 3000 lat przed Chr. starożytni Persowie wykonywali biżuterię z tych klejnotów. Świadczy o tym naszyjnik z pereł liczący ok. 4500 lat, znaleziony podczas prac wykopaliskowych w pałacu Achemenidów w Suzie. Wszystkie szanujące się rodziny królewskie posiadały szaty, biżuterię, a nawet insygnia królewskie zdobione perłami. Szwedzki przyrodnik i lekarz Karol Lin-neusz ok. połowy XVIII w. wykazał, że perły powstają jako obronna wydzielina płaszczowa wokół intruza (np. ziarenka piasku), który wdarł się do wnętrza muszli perłopława. Od tego odkrycia był już tylko jeden krok do zaproponowania metody hodowli pereł. W XIX w. za sprawą dwóch japońskich rodzin: Mikimoto i Nishikawa, pojawiły się na rynku pierwsze perły hodowane. Początkowo traktowano je jako imitacje, podobnie jak wyprodukowane w Wenecji sztuczne naśladownictwa pereł wykonywane ze szkła, plastiku lub porcelany powleczone emalią imitującą masę perłową. Jednak już w 1926 r. zostają uznane przez Międzynarodowy Kongres Jubilerów za perły kultywowane (hodowane) . Dziś perły te cenione są na równi z perłami naturalnymi.
CZYM JEST PERŁA HODOWANA. RODZAJE PEREŁ
Jest to materiał organiczny (ara-gonit i konchiolina), analogiczny do naturalnego wytwór płaszcza pewnych gatunków małży perłorodnych, sprowokowany ingerencją człowieka poprzez wprowadzenie ciała obcego (najczęściej fragmentu tkanki nabłonkowej małża słodkowodnego Unio) do płaszcza małża. Zwyczajowo perły hodowane dzieli się, ze względu na środowisko, w jakim powstają, na słonowodne (morskie) i słodkowodne. Najbardziej znane perły słonowodne to perły Akoya, które charakteryzują się wyjątkowo okrągłym kształtem. Niestety, ten kształt nadany jest poprzez duże jądro wsadowe wykonane z porcelany umieszczone w per-łopławie oraz cienką (zazwyczaj ok 0,5 mm) warstewką masy perłowej, co negatywnie wpływa na trwałość perły, gdyż potrafi ona pękać. Drugim docenianym w jubilerstwie rodzajem pereł morskich są perły Keshi (jap. keshi - ziarna maku). Są to perły bezjądrowe, które powstają samoczynnie podczas hodowania pereł Akoya. Początkowo były one niedoceniane, ze względu na stereotyp, że perła powinna być kulista i biała; jednakże dzięki swoim fantazyjnym kształtom, przypominającym płatki róż oraz charakterystycznym odcieniom barwy żółtawej, zielonkawej, srebrzystobiałej i szarej zyskały sławę i są już coraz bardziej dostępne na europejskich rynkach.
Natomiast perły słodkowodne, powstające w małżach Hyriopsis schle-geli zwyczajowo nazywane są perłami Biwa. Swą nazwę zawdzięczają miejscu ich hodowli, japońskiemu jezioru Biwa w pobliżu miasta Kioto. Hodowlę tych pereł prowadzi się na wodach otwartych i w licznych zatokach. Kosze z małżami układane są jeden na drugim od dna jeziora do powierzchni lustra wody i mocowane do bambusowych pali. Zawartość planktonu w wodzie, którym żywią się małże jest monitorowana, a jego równomierne rozmieszczenie regulowane jest wymuszonym obiegiem wody. Młode małże, używane do hodowli pereł, są poławiane w macierzystym jeziorze. Drugim znaczącym miejscem hodowli pereł słodkowodnych są Chiny. Perły hodowane są w rzece Jangcy i jej licznych dopływach. Całość produkcji i dystrybucji była w początkowej fazie kontrolowana przez Japończyków. Dziś wielkość produkcji pereł chińskich ocenia się na ok. 75% ogólnej produkcji pereł słodkowodnych.
ROZPOZNAWANIE PEREŁ NATURALNYCH I HODOWANYCH OD ICH IMITACJI
Metody rozpoznawania pereł mogą być bezinwazyjne i inwazyjne. Te pierwsze charakteryzują się brakiem ingerencji w perłę, bez jej uszkodzenia. Perłę można rozpoznać „gołym okiem", znając jej właściwości fizyczne i chemiczne.
PERŁA POWINNA BYĆ ZIMNA I CIĘŻKA
Perła zaliczana jest do mineralo-idów, czyli naturalnie występujących substancji, bez określonego układu krystalograficznego (podobnie jak bursztyn i opal). Zbudowana jest z węglanu wapnia (CaC03 pod postacią arago-nitu) oraz konchioliny (substancji or-ganicznej). Twardość perły wynosi od 2,5-4,5 w skali Mohsa, a gęstość waha się od 2,65-2,85 g/cm3. Tak więc, gdy bierzemy do ręki naszyjnik wykonany z pereł, powinien on być zimny i stosunkowo ciężki, jak naturalny kamień. Imitacje wykonywane są m.in. ze szkła bądź plastiku powleczonego masą perłową i nie spełniają wyżej wymienionych wymogów.
KAŻDA PERŁA JEST INNA
Perły są wytwarzane przez małże. Ich barwa jest zróżnicowana ze względu na wiele czynników wpływających na perłę podczas wzrostu. Do najważniejszych należą: temperatura wody, pH środowiska wodnego, skład chemiczny wody (głównie zawartość pierwiastków śladowych, takich jak: Sr, Mg, Mn, Cl), ciśnienie wody związane z głębokością, na której żyją małże oraz zawartość planktonu w wodzie. Ich kształt zależy od formy i wielkości perłopława oraz położenia perły w muszli. W warunkach idealnych perła ma kształt kulisty. Poza kulistym wyróżnia się kształty: półokrągły, guzik, łezkę, owal, barok oraz perłę rowkowaną tzw. bączek.
Finalnie oglądając perły, można za-obserwować ich niedoskonałości, nawet w wysokiej jakości kolii nie każda perła będzie idealnie okrągła, mogą na jej powierzchni występować naturalne przebarwienia i rowki. Idealne perły może wyprodukować fabryka, a nie stworzyć natura!
Metody inwazyjne naruszają strukturę perły, tworząc na jej powierzchni mniejsze lub większe uszkodzenia lub zarysowania. Powinny być wykonywane przez specjalistów, którzy potrafią na podstawie obserwacji i wieloletniego doświadczenia wysnuć odpowiednie wnioski.
METODA „NA ZĄB"
Sprzedawcom pereł zdarzają się sytuacje, że przychodzi klient, który gdzieś słyszał o tym, że perłę naturalną „bierze się na ząb", aby sprawdzić jej autentyczność. Następnie ów klient „testuje" naszyjnik, który nierzadko bywa kosztowny, rysując go swoimi zębami, nie wyciągając z tego żadnych relatywnych wniosków. Po pierwsze jest to sposób niehigieniczny. Perły nakładane są na kobiece szyje, wcześniej mając kontakt z rękami klientów, finalnie, doprowadzając bakterie do jamy ustnej testującego klienta. Po drugie jest to sposób nieelegancki, gdyż sprzedawca pereł zapewnia swoją marką, firmą a często także certyfikatem jakości o naturalnym pochodzeniu pereł. W ostateczności jednak gdy zapewnienia sprzedawcy i certyfikaty jakości nie dają spokoju testującemu klientowi, powinien on umyć naszyjnik z pereł pod bieżącą wodą, nie stosując przy tym żadnych środków czystości, wytrzeć do sucha delikatną ściereczką, aby usunąć ewentualny nalot (tzw. kamień) z wody; wziąć jedną z pereł z końca naszyjnika, aby nie pozostawiać śladów na środku, i delikatnie zarysować ją zębami. Szkliwo zęba składa się wagowo z 95% substancji mineralnych w postaci kryształów dwuhydroksyapatytu, czego efektem jest niezwykła jak na organizm człowieka twardość wynosząca 4,5-5 w skali Mohsa. Jak wiadomo z informacji przedstawionych w artykule twardość perły wynosi od 2,5—4,5 w skali Mohsa. Zatem gdy testujemy perłę o ząb, perła zostanie zarysowana, z tego względu, że ma mniejszą twardość niż ludzki ząb, a efektem tego działania będzie powstała na powierzchni perły bruzda oraz biały pył (aragonit i konchiolina), czyli substancje z których perła jest zbudowana. Wtedy mamy pewność, że mamy do czynienia z perłą, gdyż ząb ślizgałby się na imitacji zrobionej ze szkła bądź perły powleczonej emalią.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |