 Podbój kosmosu przez człowieka
Podróże kosmiczne z udziałem człowieka zostały zapoczątkowane przez lot statku kosmicznego Wostok 1 z Jurijem Gagarinem na pokładzie. Statek ten w dniu 12 kwietnia 1961 roku okrążył Ziemię w czasie 108 minut. Poruszał się on po orbicie, której maksymalna odległości od Ziemi wynosiła 327 kilometrów, a minimalna 181 kilometrów.
Kilkanaście dni później również Amerykanie wysłali swojego rodaka w przestrzeń kosmiczną. Był to Alan Shepard. Odbył on lot statkiem kosmicznym Merkury 3 po torze balistycznym. Statek ten oddalił się od powierzchni naszej planety na odległość 187 kilometrów po czym powrócił na Ziemię i wylądował na Oceanie Atlantyckim w odległości 489 kilometrów od miejsca z którego wystartował. Pobyt Sheparda w przestrzeni kosmicznej trwał 15 minut.
Ówczesny Związek Radziecki kontynuował loty w ramach programu Wostok. W sumie tych lotów okołoziemskich odbyło się sześć. Uczestniczyło w nich sześciu kosmonautów, również jedna kobieta. Program trwał od 12 kwietnia 1961 roku do 19 czerwca 1963 roku.
Amerykanie w ramach programu Merkury odbyli dwa loty balistyczne i cztery loty okołoziemskie. W sumie w przestrzeni kosmicznej znalazło się sześciu kosmonautów. Czas trwania programu Merkury przypadał na okres od 5 maja 1961 roku do 17 maja 1963 roku.
Zadaniem obu wymienionych programów kosmicznych było przede wszystkim wypróbowanie sprzętu a także zbadanie możliwości ludzkiego organizmu, jego wytrzymałości na warunki panujące na statkach kosmicznych w trakcie przebywania w przestrzeni kosmicznej.
Kolejne wyprawy załogowe miały już określone programy badawcze. I tak Związek Radziecki w latach 1964 - 1965 przygotował dwa loty kosmiczne w ramach programu Woschod. W lotach tych uczestniczyło 5 kosmonautów.
Natomiast Stany Zjednoczone przeprowadziły program Gemini. Czas trwania tego programu obejmował okres od maja 1965 roku do listopada 1966 roku. W dziesięciu lotach wzięło udział 20 kosmonautów. Program Gemini traktowany był jako jeden z etapów przygotowania lotu człowieka na Księżyc.
Program, którego celem było doprowadzenie do lądowania człowieka na powierzchni Księżyca rozpoczął się w roku 1966. Na początku odbyły się dwa bezzałogowe loty statków Apollo 1 i Apollo 2 po torach balistycznych. Po tych udanych próbach rozpoczęto przygotowania do pierwszego lotu załogowego w ramach tego programu czyli startu statku kosmicznego Apollo 3. Miał on wystartować 27 stycznia 1967 roku. Niestety nieszczęśliwie w kabinie statku wybuchł pożar. W trakcie pożaru poniosło śmierć trzech kosmonautów. Byli to: Roger Chaffee, Virgil Grissom oraz Edward White. Na skutek tego wydarzenia doszło do opóźnień w realizacji kolejnych punktów programu Apollo. Pierwszy załogowy lot odbył się dopiero w październiku 1968 roku. Był to statek Apollo 7. Niecały miesiąc później wystartował kolejny statek, Apollo 8 , na pokładzie którego znalazło się trzech członków załogi. Wówczas statek odbył lot dookoła Księżyca i zbliżył się do jego powierzchni na odległość niespełna stu kilometrów. Kolejny statek kosmiczny z serii Apollo to Apollo 9. Statek ten znalazłszy się na orbicie okołoziemskiej wykonał pierwsze próby z lądownikiem księżycowym. W maju 1968 roku na orbicie okołoksiężycowej znalazł się kolejny statek, Apollo 10. Powtórzył on próby z użyciem lądownika, tym razem już na właściwej orbicie. W trakcie trwania lotu lądownik odłączył się od statku. Na jego pokładzie znalazło się dwóch członków załogi. Lądownik zbliżył się wówczas do powierzchni Księżyca na odległość zaledwie piętnastu kilometrów.
I nareszcie w dniu 16 lipca 1969 roku rozpoczął się słynny lot statku Apollo 11. Start statku odbył się w Centrum Lotów Kosmicznych im. Kennedy'ego na Florydzie. Statek połączony był z lądownikiem księżycowym, który nazwano Eagle. Łączna masa statku wynosiła prawie 44 tony.
Statek Apollo 11 został wyniesiony na właściwy tor lotu przy pomocy trójstopniowej rakiety Saturn 5. Po zbliżeniu się statku do powierzchni Księżyca na odpowiednia odległość nastąpiło zmniejszenie prędkości lotu i statek został sztucznym satelitą Księżyca. Wówczas od powierzchni statku odłączył się lądownik Eagle. Na powierzchni statku pozostał pilot Michael Collins, natomiast w lądowniku znaleźli się: Edwin E. Aldrin i Neil A. Armstrong. W momencie gdy lądownik opadał na powierzchnię Księżyca mijała właśnie czwarta doba od startu statku Apollo 11 z powierzchni Ziemi. Lądowanie odbyło się w miejscu zwanym Morzem Spokoju. I tak 21 lipca 1969 roku człowiek zrobił pierwszy krok na Księżycu. Jako pierwszy lądownik opuścił Neil Armstrong, po nim na powierzchnię Księżyca wyszedł Aldrin. Armstrong w momencie dotknięcia stopą powierzchni Księżyca wypowiedział słynne słowa, które później były na ustach wszystkich. Brzmiały one: "Ten mały krok człowieka jest wielkim krokiem ludzkości". To jedno zdanie oddało cały sens tego wydarzenia. Uzmysłowiło wszystkim, że eksploracja innych ciął niebieskich w Układzie Słonecznym jest już tylko kwestią czasu.
Armstrong i Aldrin przebywali na Księżycu 21.5 godziny. Po tym czasie udało się pomyślnie doprowadzić do uniesienia się lądownika i przyłączenia go na powrót do macierzystego statku Apollo 11, który cały czas krążył po orbicie okołoksiężycowej. Kabina statku Apollo 11 wylądowała na Pacyfiku w dniu 24 lipca 1969 roku. Miejsce lądowania było oddalone od miejsca startu o 1500 kilometrów. W wyniku tej pierwszej wyprawy człowieka na Księżyc na Ziemi znalazły się 22 kilogramy gruntu księżycowego. Oprócz tego astronauci przywieźli naświetloną przez wiatr słoneczny folię aluminiową. Dzięki temu możliwe stało się określenie składu chemicznego i izotopowego wiatru słonecznego.
Astronauci na powierzchni Księżyca umieścili lustro, którego zadaniem było odbijanie promieni światła laserowego, które wysyłane były z powierzchni naszej planety. Dzięki temu można było już dokładnie określać odległość między Ziemią a jej satelitą.
Jednak program Apollo nie zakończył się wraz z tym udanym lądowaniem ma Księżycu. Do końca 1972 roku miało miejsce jeszcze sześć lotów załogowych na Księżyc. Schemat tych lotów był za każdym razem podobny jak w przypadku lotu statku Apollo 11. Różniły się one tylko czasem przebywania człowieka na powierzchni Księżyca. Mianowicie za każdym razem ulegał on wydłużeniu. Za każdym razem również przed kosmonautami stawiano coraz to nowe zadania do wykonania na powierzchni Księżyca. W okresie od 14 do 24 listopada 1969 roku odbywał się lot statku Apollo 12. W dniu 11 kwietnia 1970 roku rozpoczął się lot statku Apollo 13, jednak lot ten nie zakończył się lądowaniem na Księżycu. Doszło bowiem do awarii zbiornika z tlenem i statek zmuszony był do powrotu na Ziemię. Na szczęście wszystko zakończyło się dobrze lądowaniem na Oceanie Spokojnym. W okresie od 31 stycznia do 9 lutego 1971 roku trwał lot kolejnego statku czyli Apollo 14. Kosmonauci po wylądowaniu na powierzchni Księżyca przebywali na niej 33.5 godziny. W trakcie pobytu rozmieścili oni rozmaite przyrządy pomiarowe, zebrali materiał w postaci gruntu księżycowego a także zwiedzili krater znajdujący się półtora kilometra od miejsca lądowania. Kolejny statek, Apollo 15 odbył lot na Księżyc w okresie od 26 lipca do 7 sierpnia 1971 roku. Kosmonauci biorący udział w tym locie przebywali na powierzchni Księżyca 67 godzin. Po raz pierwszy poruszali się specjalnie przywiezionym pojazdem Rover. Dzięki niemu udało im się pokonać w sumie 36 kilometrów. Pobyt na Księżycu załogi kolejnego statku , Apollo 16, trwał 71 godzin . Lot odbywał się w okresie od 16 do 27 kwietnia 1972 roku. I wreszcie ostatni lot w ramach misji Apollo to lot statku kosmicznego Apollo 17 odbywający się od 7 do 19 grudnia 1972 roku. Kosmonauci z tego statku przebywali na powierzchni Księżyca najdłużej, bo aż 75 godzin. Również poruszali się po powierzchni pojazdem Rover. Osiągnęli wówczas prędkość 18 km/h.
Program tego pobytu był najbogatszy jeżeli chodzi o różnorodne eksperymenty. Załoga miała miedzy innymi za zadanie wywołanie sztucznych fal sejsmicznych. Udało się tego dokonać dzięki detonacji przywiezionych ładunków wybuchowych. Dzięki temu możliwa była penetracja księżycowej powierzchni do głębokości około 900 metrów.
Załoga statku Apollo 16 przywiozła na powierzchnię Ziemi największą ilość gruntu księżycowego. Było to około 100 kilogramów materiału do badań. Natomiast cały program Apollo spowodował, że w rękach naukowców znalazło się w sumie 383 kilogramy próbek księżycowych.
W ramach programu Apollo planowano jeszcze realizację trzech kolejnych lotów. Jednak brak nakładów finansowych spowodował, że musiano z tych lotów zrezygnować. Powstałe obiekty zostały wykorzystane do budowy stacji orbitalnej Skylab.
W wyścigu do Księżyca Stany Zjednoczone zdecydowanie wyprzedziły ówczesny Związek Radziecki. Wtedy naukowcy radzieccy zaczęli koncentrować się na innych celach jakimi była budowa stacji orbitalnych. Zadaniem tych stacji miało być umożliwienie ludziom odbywanie długotrwałych lotów kosmicznych po orbitach okołoziemskich. Pierwszymi eksperymentalnymi stacjami orbitalnymi były obiekty o nazwie Salut. Kosmonauci byli tam transportowani za pomocą statków kosmicznych Sojuz. Statki te były pierwotnie budowane z myślą o lotach na Księżyc. Teraz jednak miały służyć do innego celu. I tak w latach 1967 - 1981 w sumie odbyło się 40 lotów statków Sojuz. Na ich pokładzie zostało przetransportowanych 75 kosmonautów. Nie obyło się także bez nieszczęśliwych wypadków. W czasie lądowania statku Sojuz 1 śmierć poniósł kosmonauta Władimir Komarow. Również w czasie lądowania tym razem statku Sojuz 11 zginęli : Georgij Dobrowolski oraz Wiktor Pacajew i Wladislaw Wołkow.
W sumie od roku 1971 na orbitach okołoziemskich znalazło się siedem stacji orbitalnych Salut. W okresie ich działania na pokładzie przebywało wielu kosmonautów. I tak np. okres działania stacji Salut 6 przypada na czas miedzy 29 września 1977 roku a 29 lipca 1982 roku. W tym czasie na pokładzie stacji znalazło się łącznie 27 kosmonautów. Na pokładzie tej stacji przebywał także w dniach od 26 czerwca do 5 lipca 1978 roku polski kosmonauta Mirosław Hermaszewski.
Również Amerykanie zbudowali swoją stację kosmiczną. Była to wspomniana wcześniej stacja Sylab. Lot tej stacji trwał od maja 1973 roku do lipca 1979 roku. Odległość od powierzchni Ziemi orbity po której poruszała się stacja wynosiła 430 kilometrów. Na pokładzie tej stacji trzykrotnie przebywały trzyosobowe załogi. Zadania realizowane na pokładzie tej stacji dotyczyły przede wszystkim obserwacji naszej planety. Analizowano między innymi poziom zanieczyszczeń atmosfery, śledzono cyklony i trzęsienia Ziemi.
Kolejne lata obejmowały programy o charakterze bardziej eksploracyjnym. Rozpoczęły się loty wahadłowców czyli promów kosmicznych. Start pierwszego wahadłowca miał miejsce w roku 1981.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
