Łukasiewicz Ignacy
(1822-1882)
rys. 2. Ignacy Łukasiewicz
Urodził się 23 marca 1822 roku w Zadusznikach koło Tarnowa. Powszechnie znany jako wynalazca lampy naftowej, nie jest to jednak jedyne jego osiągnięcie, był on niewątpliwe najwybitniejszy z polskich pionierów techniki. Był przede wszystkim twórcą polskiego górnictwa i przemysłu naftowego, a także pionierem w tej dziedzinie na skalę światową.
Żył i działał w dość osobliwych warunkach, dlatego koleje jego losów są niecodzienne. Atmosfera rodzinna wpłynęła niewątpliwie na kształtowanie się jego światopoglądu i na drogę, którą wybrał. Właściwie były to dwie drogi, jedna to udział w konspiracyjnym ruchu politycznym przeciwko zaborcy austriackim i w rewolucji krakowskiej w 1846 roku. Udział w rewolucji przepłacił uwięzieniem przez władze austriackie i długoletnim nadzorem policyjnym. Później wspomagał, także finansowo, powstanie styczniowe. Po jego upadku opiekował się uchodźcami politycznymi, szukającymi schronienia w Galicji, zapewniał im utrzymanie i dawał pracę w swych zakładach.
Natomiast druga droga związana jest z przemysłem naftowym. Od początku miał niełatwe życie, ojciec nie wzbogacił się na dzierżawie, dlatego Łukasiewicz jako czternastoletni chłopiec musiał przerwać naukę w gimnazjum i pójść na praktykę do apteki w Łańcucie. Po czterech latach przenosi się do apteki w Rzeszowie, potem jego losy związują z rewolucją krakowską. Po odzyskaniu wolności dwa lata pracuje w aptece lwowskiej u Mikolascha i kończy roczny kurs aptekarski, po którym udaje się do Wiednia, gdzie w uniwersytecie uzyskuje dyplom prowizora farmacji i powraca do apteki we Lwowie.
Podczas pracy w aptece zainteresował się ropą naftową (zwaną w owych czasach olejem skalnym), która obficie występowała na Podkarpaciu. Wraz ze swym kolegą z apteki, Janem Zehem, badał jej własności i stwierdził, że można ją wykorzystać do celów oświetleniowych. W 1853 roku opracował lampę przystosowaną do tego paliwa, którą pod jego kierunkiem skonstruował blacharz Adam Bratowski. Po raz pierwszy zastosowano lampy Łukasiewicz 31 lipca 1853 roku do oświetlenia lwowskiego szpitala powszechnego na Łyczakowie. Dzięki temu oświetleniu chirurg Zaorski mógł wówczas dokonać nocą pilniej operacji Władysława Choleckiego.
W końcu 1853 roku przeniósł się do Gorlic. Założył koło Krosna, w spółce z Tytusem Trzecieskim, pierwszą na świecie kopalnie ropy naftowej. Początkowo, wzorem okolicznych mieszkańców, kopano podłużne płytkie rowy, w których na powierzchni wody gruntowej gromadziło się po kilkadziesiąt litrów ropy dziennie. Potem zaczęto kopać studnie, a następnie głębokie na kilkanaście metrów, ocembrowane drewnianymi belkami szyby o przekroju kwadratowym.
W 1856 roku przeniósł się do Jasła, gdzie zbudował destylarnię w Ulaszowicach, a wkrótce potem drugą w Klęczanach. Stąd dojeżdżał do Krosna, gdzie na głębokości 18 metrów natrafiono na bardzo obfite pokłady ropy. W 1858 roku wydajność kopalni wzrosła do 2400-4000 litrów dziennie.
Łukasiewicz przetwarzał ropę naftową nie tylko na naftę, produkował z niej także smary i oleje do maszyn, asfalt oraz gudrinę (rodzaj parafiny), były to także osiągnięcia pionierskie na skalę światową. Po pożarze destylarni ulaszowickiej, przerobił dawny browar w majątku Trzecieskiego w Polance na rafinerię. Wkrótce później uruchomił jeszcze większą destylarnię ropy w Chorówce, gdzie zamieszkał. Do spółki przystąpił Klobassa. Zaczęto zakładać nowe szyby, kopalnie i rafinerie.
Łukasiewicz starał się zapewnić polskiemu przemysłowi naftowemu solidne podstawy rozwoju. W 1877 roku zorganizował we Lwowie kongres naftowy, a w 1880 założył Krajowe Towarzystwo Naftowe z siedzibą w Gorlicach. Opracowało on projekt regulacji stosunków prawnych górnictwa naftowego i ulg podatkowych, który został przedstawiony przez Łukasiewicza i został przyjęty przez rząd galicyjski.
Zmarł nagle, w pełni sił twórczych, w Chorówce 7 stycznia 1882 roku.
Ignacy Łukasiewicz był jednym z nielicznych polskich pionierów, którzy zyskali sobie trwałe miejsce w powszechniej historii techniki. Był nowatorem na skale światową. Najtrwalszą pamiątką jego działalności jest muzeum skansenowskie w Bobrówce koło Krosna, na terenie założonej przez niego pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
