Domeyko Ignacy
(1802-1889)
rys. 11. Ignacy Domeyko
Urodził się 3 lipca 1802 roku w Niedźwiadce w okolicach Nowogródka. Pochodził z zamożnej rodziny ziemiańskiej. Studiował na Uniwersytecie Wileńskim na wydziale fizyczno-matematycznym. W 1822 uzyskał magisterium z matematyki.
Przyjaźnił się z Adamem Mickiewiczem, należał bowiem do towarzystwa Filomatów. Po procesie filomatów był wraz z nim więziony, następnie przebywał u stryja na wsi, w okolicach Lidy. Pisywał do "Czasopisma Wileńskiego".
W 1830 roku wyjechał do Królestwa Polskiego, brał udział w powstaniu listopadowym jako adiutant w pułku Chłapowskiego. Został internowany w Prusach Wschodnich, później wyjechał do Drezna, następnie do Paryża. Tam pogłębił swe wykształcenie w Sorbonie, studiował matematykę, geometrię wykreślną, chemię analityczną, fizykę, astronomię, botanikę, a przede wszystkim mineralogię, geologię i górnictwo. W roku 1837 uzyskał tytuł inżyniera-górnika.
Rok później udał się do Chile, gdzie w owym czasie nie było wielu wykształconych ludzi. Znalazł tam znakomitą okazję do wykorzystania swojej wszechstronnej wiedzy, z zapałem rzucił się więc w wir pracy. Wykładał chemię, mineralogię i fizykę na uniwersytetach w Coquimbo i Santiago (został nawet rektorem tego uniwersytetu).
Organizował również laboratoria i badania przyrody, gromadził okazy podczas wycieczek krajoznawczych i wspinaczkowych w Andach, dokonał licznych odkryć, jednym z nich jest minerał, nazwany później jego imieniem "domeykit". Domeyko badał także liczne w Chile meteoryty, tworzył stacje meteorologiczne.
W 1846 roku opracował geologiczną mapę przeglądową Chile. Jego geologiczne badania zostały praktycznie wykorzystane przez górnictwo w okolicach Copiapo, gdzie znajdują się złoża srebra, a zwłaszcza w prowincji Valdivia, gdzie odkrycie przez niego pokładów węgla, zapoczątkowało poważną eksploatację tych złóż.
Domeyko napisał około 130 prac z rozmaitych dziedzin w językach: hiszpańskim, francuskim, polskim i niemieckim. Ważniejsze z nich posyłał do Paryża. Wyniki jego badań zjednały mu uznanie, został członkiem i korespondentem Muzeum Historii Naturalnej i członkiem honorowym wielu towarzystw naukowych, a wśród nich akademii Umiejętności w Krakowie. Wydał też sporo podręczników.
Doprowadził do zreformowania miar i wag oraz systemu monetarnego w Chile. Zdobył sobie w przybranej ojczyźnie powszechny szacunek, sympatię, otrzymał obywatelstwo, a po zrezygnowaniu ze stanowiska rektora, wysoką, dożywotnią pensję.
Domeyko nigdy nie stracił silnych więzi z Polską. Kiedy wyruszył do Europy, w 1884 roku odwiedził Kraków, Warszawę i Litwę, był także w Paryżu, Rzymie i Jerozolimie.
W 1888 roku powrócił do Chile. Kiedy zmarł, 23 stycznia 1889 roku, w całym kraju zapanowała powszechna żałoba.
Badania formacji jurajskiej i odkrycie wielu nieznanych minerałów przyniosły Ignacemu Domeyce światową sławę. Jego imieniem zostały nazwane: minerały (domeykit), małż (Nautilus domeykanus), pasmo górskie w Andach (Cordiellera Domeyko) oraz wiele pojedynczych szczytów i miast Domeyko, leżące u stóp Gór Domeyki.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
