 OGÓLNA UPRAWA ROŚLIN SADOWNICZYCH – Rozdział 10
DOJRZEWANIE I ZBIÓR OWOCÓW.
A. STADIA ROZWOJOWE OWOCÓW.
Zawiązki pozostałe na drzewie ulegają różnym przemianom zarówno fizycznym , jak i chemicznym , które prowadzą do wykształcenia się owoców typowych dla danego gatunku i odmiany , przy czym można rozróżnić :
1) stadium wzrostu i rozwoju owocu , stadium dojrzewania , stadium przejrzewania .
STADIUM WZROSTU I ROZWOJU OWOCÓW.
Stadium wzrostu i rozwoju owoców , które rozpoczyna się od powstania zawiązka , można podzielić na 3 okresy . W pierwszym odbywa się szybki podział komórek oraz silne rozrastanie się zawiązków . Trwa on 2 – 3 tygodnie . W następnym okresie podział komórek słabnie i młode owoce powiększają się nieznacznie , natomiast wykształcają się nasiona . W trzecim okresie odbywa się znów szybki wzrost owoców (rys.43 ) wskutek powiększania się komórek części jadalnej . Opisane 3 okresy wzrostu i rozwoju występują wyraźnie u pestkowych . U ziarnkowych owoce rosną mniej więcej równomiernie .
jablonDuże znaczenie praktyczne ma wzrost owoców w dwóch ostatnich tygodniach przed osiągnięciem dojrzałości zbiorczej . W tym okresie bowiem szczególnie silnie rozrastają się owoce pestkowych , a jabłka zwiększają dzienne swoją masę o mniej więcej 1 % . Dlatego owoce zebrane przedwcześnie są mniejsze i niższy jest plon z drzewa .
W pierwszym okresie wzrostu i rozwoju owoce są jędrne , zawierają dużo skrobi , substancji garbnikowych i kwasów , są więc cierpkie i kwaśne . W miarę rozrastania się zawiązków w komórkach tworzą się duże wodniczki i zwiększa zawartość wody w owocach . W okresie tym należy otoczyć owoce staranną opieką . Choroby i szkodniki , niewłaściwie wykonane opryskiwania oraz uszkodzenia mechaniczne powodują niedorozwój i zniekształcenia owoców , zmniejszając ich wartość handlową .
STADIUM DOJRZEWANIA OWOCÓW.
Stadium to rozpoczyna się w momencie zakończenia wzrostu i charakteryzuje dużymi zmianami chemicznymi oraz fizycznymi . Przede wszystkim zmniejsza się zawartość skrobi , które może nawet zupełnie zniknąć ( rys. 44 ), powstają cukry , których w dojrzałych owocach bywa 8-12 % . Zmniejsza się także zawartość kwasów i substancji garbnikowych .
Zmiany chemiczne w dojrzałych owocach zależą w dużym stopniu od środowiska , w jakim znajdują się drzewa . Na przykład gruszki tej samej odmiany pochodzące ze stanowisk chłodnych zawierają mniej cukrów niż gruszki ze stanowisk ciepłych .
W dojrzewających owocach pojawiają się związki chemiczne nadające im zapach . Głównie są to aldehydy i estry kwasów organicznych . Ponadto powstają witaminy oraz barwniki .
Oprócz zmian chemicznych w dojrzewających owocach zachodzą także zmiany fizyczne i fizykochemiczne , którym ulega przede wszystkim miąż. Nabiera on budowy charakterystycznej dla danej odmiany – kruchej masłowatej bądź innej , przy czym traci swą jędrność . Zmianę jędrności miąższu powoduje przejście nierozpuszczalnych protopektyn , znajdujących się w blaszkach środkowych sklejających sąsiednie komórki , w rozpuszczalne pektyny. W czasie dojrzewania , a często i wcześniej , skórka owoców nabiera zabarwienia typowego dla danej odmiany .
Rozróżnia się barwę zasadniczą skórki i barwę rumieńca . Zieloną barwę zasdniczą nadaje niedojrzałym jabłkom i gruszkom chlorofil zawarty w chloroplastach komórek znajdujących się bezpośrednio pod skórką . W miarę dojrzewania owocu chlorofil ulega rozkładowi , wskutek tego stają się widoczne inne barwniki , jak ksantofil i karoten nadające owocowi barwę żółtą . W praktyce zmianę barwy zasdniczej skórki owoców wykorzystuje się do wyznaczania terminu ich zbioru .
Barwa rumieńca gruszek i jabłek bywa czerwona , różowa , ceglasta lub malinowa i pochodzi od antocyjanu zawartego w wodniczkach komórek pod skórką . Niekiedy dyfunduje on do miąższu , nadając mu zabarwienie ( np. u Malinowej Oberladzkiej ) . Na ogół rumieniec pojawia się na krótko przed osiągnięciem przez owoce dojrzało ści zbiorczej , ale nie można na jego podstawie wyznaczać terminu zbioru , gdyż zależy od wielu czynników zewnętrznych , i może powstać tylko na świetle .
owoce wiśni , czereśni i krzewów jagodowych mają zabarwienie spowodowane także obecnością antocyjanów . Znajdują się one jednak również w komórkach miąższu i mogą wytwarzać się w ciemności .
W miarę dojrzewania owoców ziarnkowych nasiona z białych stają się brązowe lub brunatne . Moment ten często wykorzystuje się w celu ustalenia terminu zbioru . Jednakże ciemna barwa nasion nie zawsze jest dobrym wskaźnikiem . W owocach bowiem niektórych odmian letnich nasiona pozostają białe przez dłuższy czas mimo osiągnięcia przez owoce dojrzałości zbiorczej . U odmian zimowych zaś nasiona często brązowieją , zanim owoce osiągną dojrzałość zbiorczą .
Pobieranie wody i składników mineralnych przez owoce trwa do momentu powstania warstwy korkowej pomiędzy szypułką owocu a pedem . Po jej utworzeniu się owoc zostaje niejako wyłączony z życia rośliny , chociaż nadal pozostaje żywy i przebiega w nim procesy fizjologiczne . Owoc daje się wówczas łatwo oddzielić od pędu , co stanowi najważniejszy wskaźnik przy ustalaniu terminu zbioru . Nie zebrane owoce same opadają z drzewa .
STADIUM PRZEJRZEWANIA OWOCÓW.
Po osiągnięciu tzw. dojrzałości konsumcyjnej , to jest uzyskanie największej wartości smakowej i dietetycznej , owoce mogą być przechowywane od paru dni do kilku miesięcy . Zależy to od właściwości odmiany ( letnia , jesienna lub zimowa ) oraz od warunków zewnętrznych . Z czasem jednak , gdy osiągną dojrzałość fizjologiczną , tzn. gdy nasiona są całkowicie dojrzałe i zdolne do kiełkowania , owoce wchodzą w ostatnie stadium – przejrzewania , czyli starzenia się . Wtedy następuje ostateczne ich zamarcie i rozkład tkanek.
Proces przejrzewania odznacza się dużymi zmianami chemicznymi i fizycznymi . Miąższ owoców ziarnkowych staje się mączysty lub kaszkowaty wskutek rozkładu i zaniku substancji pektynowych , co powoduje rozpad tkanki na poszczególne komórki . Następnie komórki obumierają , czyniąc miąższ śluzowatym . Komórki w owocach pestkowych kurczą się , owoce miękną i stają się kleiste . Zmniejsza się zawartość cukrów , kwasów i garbników , natomiast wytwarzają się alkohol etylowy i kwas octowy . Przejrzewające owoce są atakowane przez drobnoustroje , które przyjspieszają procesy zamierania i rozkładu .
B. CZYNNOŚCI ŻYCIOWE WPŁYWAJĄCE NA PRZECHOWYWANIE SIĘ OWOCÓW .
Decydujący wpływ na przechowywanie się owoców mają dwa procesy : oddychanie i transpiracja .
ODDYCHANIE OWOCÓW.
Oddychanie jest procesem utleniania związków organicznych tlenem pobieranym z powietrza z wydzieleniem dwutlenku węgla ( CO2 ) i wody . Uwalnia się przy tym pewna ilość energii potrzebnej do różnych procesów życiowych .
Intensywność oddychania owoców jest różna w różnych okresach ich życia . Początkowo , gdy następują szybkie podziały komórek , jest ono bardzo intensywne , później słabnie , osiągając minimum tuż przed dojrzałością zbiorczą . Na przykład 1 kg jabłek odmiany McIntosh w studium rozwoju i wzrostu ( w czerwcu ) wydziela w ciągu 1 godziny około 400mg CO2 , natomiast we wrześniu już tylko 15 mg . Po osiągnięciu minimum intensywność oddychania znów wzrasta i po pewnym czasie osiąga maksimum . Okres maksymalnej intensywności oddychania nazywamy klimakteryką . W okresie klimakteryki ilość wydzielanego CO2 może wzrosnąć do 300% w stosunku do stanu przedklimakterycznego . Następnie intensywność słabnie i wreszcie przez pewien czas utrzymuje się na mniej więcej jednakowym poziomie . Pod koniec życia owoców proces ten jeszcze raz nieco się nasila , co jest głównie spowodowane porażeniem przez drobnoustroje ( rys.45 ).
Im intensywniej owoce oddychają , tym intensywniej przebiegają w nich również inne procesy życiowe , tym wcześniej dojrzewają , a więc krócej się przechowują . Producentom zależy , oczywiście , na jak najdłuższym przechowaniu owoców zimowych , co starają się uzyskać stwarzając warunki hamujące oddychanie . Na ogół zbiera się owoce na kilka dni przed klimakteryką lub zaraz po jej rozpoczęciu się , co zależy od gatunku i odmiany .
Intensywność oddychania owoców , a tym samym szybkość dojrzewania i starzenia się zależą przede wszystkim od wrodzonych właściwości gatunków i odmian . owoce odmian letnich oddychają intensywniej i szczyt klimakteryczny jest u nich wyraźniejszy niż u odmian jesiennych i zimowych . Są jednak wyjątki . owoce złożone w przechowalni lub w chłodni oddychają najintensywniej późną jesienią , najsłabiej w zimie , a na wiosnę nieco silniej .
Z czynników zewnętrznych na intensywność oddychania owoców wpływają temperatura i skład atmosfery pomieszczenia , w którym się znajdują .
W miarę wzrostu temperatury zwiększa się itensywność oddychania owoców . W ciepłych pomieszczeniach przechowują się zatem krótko i szybko przejrzewają . Wzrost temperatury o 10ºC tuż przed klimakteryką przyśpiesza oddychanie 3-5 -krotnie , a więc o tyle skraca okres ich przechowywania .W temperaturze 0°C można przetrzymać jabłka 2 razy dłużej niż w temperaturze 4ºC , a 8 razy dłużej niż w 20ºC . Na ogół najlepiej przechowują się owoce w temperaturze od 0 do 4ºC .
Dość długo utrzymywało się przekonanie , że owoce zbierane podczas gorących dni należy stopniowo oziębiać przed umieszczeniem ich w przechowalni o niskiej temperaturze . Obecnie zaleca się je schładzać jak najszybciej po zbiorze .
Jeśli chodzi o wpływ atmosfery na oddychanie owoców , to największą rolę odgrywa zawartość w niej dwutlenku węgla , tlenu i etylenu.
W powietrzu znajduje się 21% tlenu , 78% azotu oraz około 1 % dwutlenku węgla , pary wodnej i innych gazów . Zawartość CO2 wynosi około 0,03% . W miarę zmniejszania się zawartości tlenu w powietrzu oddychanie owoców słabnie . W temperaturze chłodni hamującej oddychanie można zawartość tlenu obniżyć do 2% bez ujemnych następstw dla owoców . Dalsze obniżenie zawartości tlenu może spowodować beztlenowe oddychanie ( beztlenowy enzymatyczny rozpad cukrów ) , które wpływa ujemnie na jakość owoców . Zwiększenie zawartości tlenu w powietrzu przyśpiesza oddychanie owoców , a tym samym skraca ich życie .
Działanie dwutlenku węgla jest odwrotne . Wzrost jego zawartości w powietrzu hamuje oddychanie owoców . Według badań można je zwiększyć do 5% bez szkody dla owoców ; wyższa zawartość można wywołać choroby fizjologiczne . Działanie CO2 zależy od temperatury i zawartości tlenu w powietrzu . Na przykład jabłka odmiany McIntosh w temperaturze 4ºC znoszą dobrze zawartość CO2 wynoszącą 10% , natomiast w temperaturze 0ºC już stężenie 2% może wywołać ujemne następstwa .
W atmosferze przechowalni lub chłodni wypełnionej owocami może znajdować się wiele wydzielanych przez nie lotnych substancji , a wśród nich etylen . Gaz ten ( C2H4 ) wzmaga oddychanie , a zatem przyśpiesza dojrzewanie owoców . owoce zaczynają wydzielać etylen na krótko przed dojrzewaniem ; u gruszek proces ten przebiega najintensywniej wówczas , gdy osiągneły dojrzałość konsumcyjną , u jabłek – tuż po klimakteryce. Następnie wydzielanie etylenu słabnie , trwa jednak do końca życia owocu ( rys. 46 ) . Zawartość etylenu w atmosferze zwiększa się , gdy w pomieszczeniu znajdują się owoce gnijące , które wydzielają więcej tego gazu niż owoce zdrowe . Etylen przyśpiesza oddychanie , a więc i dojrzewanie , tylko tych owoców , które jeszcze nie przeszły klimakteryki .
Na ogół odmiany wczesne wytwarzają etylenu więcej niż późne . Zaleźnie od odmiany 1 kg jabłek w temperaturze 20ºC wydziela go od 0,07 do 13,4 cm³. W temperaturze zbliżonej do pokojowej etylen przyśpiesza dojrzewanie owoców , przy 4ºC działa słabiej , a przy 0ºC nie wpływa już na ten proces .
TRANSPIRACJA OWOCÓW.
Owoce transpirują , czyli wydzielają wodę w postaci pary . Ubytek wody z owoców może dochodzić do 10% i więcej ich ciężaru , a więc przy przechowywaniu 100 t owoców ubytek ich ciężaru może wynieść po pewnym czasie około 10 t .
Mnożąc tę wartość przez cenę kilograma można łatwo obliczyć wielkość strat . Ponadto silnie transpirujące owoce szybko tracą jędrność i skórka ich marszczy się , co pogarsza wygląd i zmniejsza wartość handlową . Po utracie 5% ciężaru jabłka wykazują pierwsze objawy więdnięcia . Transpiracja owoców jest więc zjawiskiem niekorzystnym i należy ją ograniczyć do minimum .
Intensywność transpiracji owoców zależy od właściwości poszczególnych gatunków oraz odmian , a także od stadium rozwoju owocu . Najsilniej transpirują owoce w pierwszym stadium rozwoju i wzrostu ; później proces ten słabnie i osiąga minimum u owoców dojrzałych konsumpcyjnie . Osłabienie transpiracji owoców dojrzewających następuje w wyniku grubienia nabłonka , zamykania się przetchlinek i pokrywania się woskowym nalotem . W miarę starzenia się owoców zwiększa się ich transpiracja , co jest , prawdopodobnie , skutkiem starzenia się plazmy , która staje się bardziej przepuszczalna dla wody.
Bardzo duży wpływ na transpirację wywiera skórka owoców , która chroni je przed nadmierną utratą wody . Stwierdzono , że jabłko obrane traci 50-70 razy więcej wody . owoce o skórce gładkiej , pokrytej woskowym nalotem transpirują słabiej niż ze skórką „ordzawioną” i bez nalotu . Przykładem pierwszych są owoce Antonówki , Renety Landsberskiej czy Boikena , drugich – Pięknej z Boskoop lub Renety Kulona . Te ostatnie wymagają większej wilgotności powietrza w pomieszczeniu niż pierwsze . owoce przeznaczone do przechowywania należy chronić przed utratą woskowego nalotu . Na szybkość transpiracji owoców wpływa również wielkość komórek ich miąższu oraz przestworów międzykomórkowych . W miarę zwiększania się ich potęguje się również transpiracja.
Z czynników zewnętrznych największy wpływ na transpirację owoców wywierają : temperatura i wilgotność powietrza oraz ruch powietrza . Przy jednakowej wilgotności względnej powietrza transpiracja jest wprost proporcjonalna do temperatury . Chcąc więc zmniejszyć utratę wody przez owoce , należy obniżyć temperaturę pomieszczenia . Chcąc więc zmniejszyć utratę wody przez owoce , należy obniżyć temperaturę pomieszczenia . Najodpowiedniejsza jest temperatura od 0 do 4ºC .
Między transpiracją a wilgotnością powietrza istnieje odwrotna zależność – ze wzrostem wilgotności słabnie transpiracja owoców . Wilgotność względna powietrza w przechowalni powinna wynosić 85-92% . Przy niższej owoce więdną , przy wyższej rozwijają się drobnoustroje powodujące ich gnicie .
Badania wykazały , że prąd powietrza w chłodni wywołany elektrycznym wentylatorem i skierowany na owoce wierzchnich warstw , może zwiększyć szybkość ich transpiracji o 15% , a skierowany na owoce wierzchnich warstw , może zwiększyć szybkość ich transpiracji o 15% , a skierowany na owoce znajdujące się wewnątrz skrzynek – nawet o 50% . Ruch powietrza zzapobiega gromadzeniu się pary wodnej nad powierzchnią owoców i zwiększeniu się tam wilgotności powietrza , wskutek czego transpiracja odbywa się jednakowym natężeniem .
W pewnych wypadkach owoce rosnące jeszcze na drzewie są zdolne do pobierania wody z otoczenia . Zjawisko to występuje u młodych jabłek . owoce czereśnie pokryte rosą lub kroplami deszczu pobierają także wodę przez skórkę , co powoduje masowe ich pękanie .
C . ZBIÓR OWOCÓW
Ważną czynnością w produkcji owoców jest zbiór , który często decyduje o ich wartości handlowej oraz przechowywaniu . Zbiór owoców należy przeprowadzić we właściwym terminie , odpowiednio zorganizować , aby jak najbardziej obniżyć jego koszt , oraz zastosować właściwą technikę w zależności od gatunku roślin sadowniczych .
1 . Określenie terminu zbioru.
Przy wyznaczniu terminu zbioru należy pamiętać , że rozróżnia się dojrzałość zbiorczą i konsumpcyjną owoców . Dojrzałość zbiorcza jest to taki stan , w którym wszystkie procesy życiowe w owocu osiągnęły optimum zapewniające uzyskanie pełnej wartości smakowej i odżywczej w czasie dalszego dojrzewania . Dojrzałość konsumpcyjna zaś jest to stan owoców , w którym są najodpowiedniejsze do spożycia . U odmian zimowych jabłoni i grusz dojrzałość zbiorczą dzieli od konsumpcyjnej kilka miesięcy , u odmian letnich zaś – kilka lub kilkanaście dni . owoce innych roślin sadowniczych na ogół bezpośrednio po zbiorze nadają się do konsumpcji .
owoce gatunków ziarnkowych zdjęte przed osiągnięciem dojrzałości zbiorczej są niewyrośnięte , słabo zabarwione , mają gorszy smak i gorzej przechowują się . owoce zdjęte za późno są podatniejsze na odgniatanie ( z wyjątkiem odmian zimowych ) , a letnie jabłka i gruszki szybko tracą soczystość . Na ogół jednak owoce jesienne i zimowe zebrane z pewnym opóźnieniem są smaczniejsze .
Mamy wiele metod określania terminu zbioru owoców . Niektórzy ustalają go na podstawie jędrności miąższu , posługując się odpowiednią aparaturą , inni zalecają metodę kolorymetryczną , polegającą na porównywaniu zabarwienia skórki owocu z wzorcami barwy typowej dla danej odmiany w okresie dojrzałości zbiorczej . U nas opieramy się nadal na takich wskaźnikach , jak zmiana zabarwienia skórki owoców , u ziarnkowych także zmiana zabarwienia nasion , łatwość odchodzenia szypułki od krótkopędu oraz smak owocu ( ustąpienie cierpkości i goryczy ) .
Jabłka i gruszki odmian letnich osiągają dojrzałość zbiorczą i konsumpcyjną prawie w tym samym czasie . Dobrym wskaźnikiem ich dojrzewania jest masowe opadanie owoców „robaczywych” . Do zbierania jabłek i gruszek odmian jesiennych przystępuje się wówczas , gdy zwiększa się ilość spadów . owoce odmian zimowych zbiera się wówczas , gdy są wyrośnięte i mają barwę skórki właściwą danej odmianie . Owoce pestkowe zbiera się na 2- 4 dni przed osiągnięciem dojrzałości konsumpcyjnej , co poznaje się po smaku i zabarwieniu owoców.
Porzeczki i agrest dojrzewają wolno , a przyrost ich masy przed zbiorem jest powolny . Należy je zbierać na kilka dni przed osiągnięciem dojrzałości konsumpcyjnej , gdyż łatwo opadają , szczególnie porzeczki czarne . Termin zbioru ustala się na podstawie barwy oraz smaku jagód.
Dojrzałość zbiorczą truskawek poznaje się po tym , że ˡ/3 owocu ma barwę właściwą danej odmianie , maliny zaś muszą być zbierane , gdy są jeszcze nieco twarde , aby mogły znieść transport.
2 . Sprzęt do zbioru i transportu owoców.
DRABINY . Mogą być różnej konstrukcji. Najprostszym typem drabiny jest tzw. kozioł , czyli stołek trójnożny wysokości około 2,5 m , o rozstawie żerdzi u nasady 1X1 m . Jego odmianą jest kozioł z pomostem , nadający się przede wszystkim do zbioru owoców z koron drzew niższych i z dolnych części koron drzew wyższych . Drabiny innych typów , dochodzące do wysokości 4 m i więcej , służą do zbioru owoców z drzew wysokich . Są to drabiny typu amerykańskiego , tyrolskiego lub inne.
Zamiast drabin używa się już specjalnych platform , czyli taczko-drabin ; na ich szerokich stopniach można ustawiać skrzynki . Za granicą używane są już platformy kilkupoziomowe . Platformy mają również zastosowanie przy cięciu koron.
Ze względu na wielką pracochłonność zbioru owoców dążą się do jak największego jego zmechanizowania . W różnych krajach pracuje się nad konstrukcją maszyn i narzędzi do zbioru owoców wszystkich gatunków roślin sadowniczych , a niekóre z nich mają już zastosowanie w praktyce.
POJEMNIKI DO ZBIORU OWOCÓW
Do zbioru owoców używa się różnych pojemników ; blaszanych naczyń i skrzynek . Do zbioru jabłek i gruszek używa się naczyń z ocynkowanej blachy , które zamiast dna mają płócienny rękaw. W czasie zbioru robotnik zawiesza naczynie na piersiach , przy czym szelki krzyżują się na plecach , a rękaw podwija i zaczepia jego uchwyty na górnym brzegu naczynia . Wówczas płótno tworzy jego dno . Po wypełnieniu naczynia owocami robotnik odpina rękaw i przesypuje owoce powoli casino do podstawionej skrzynki . Naczynie to zapewnia robotnikom większą swobodę ruchów , pozwalając pracować obydwiema rękami i czyni zbędnym ręczne przekładanie owoców do skrzynek.
Niektórzy sadownicy używają do zbioru owoców ziarnkowych blaszanych wiader.
owoce pestkowe zbiera się najczęściej do łubianek o pojemności 3- 5 kg , większe owoce , jak brzoskwinie , morele , śliwki , lub renklody – do wiader , naczyń z blachy cynkowej o pojemności 5-6 kg lub małych koszy wiklinowych wyścielanych płótnem , które są jednak mniej odpowiednie.
SKRZYNKI . Zarówno do zbioru , jak i tymszasowego oraz dłuższego przechowywania , a także do transportu owoców , służą skrzynki różnego rodzaju . Zależnie od rozmiarów rozróżnia się 3 standardowe ich typy – jedynki , dwójki i trójki . Ich wymiary zewnętrzne wynoszą:
jedynka 1/1 – 40X40X32 cm ,
dwójka 1/2 – 50X40X16 cm ,
trójka 1/3 – 50X40X 8 cm .
Ostatnia liczba oznacza wysokość skrzynki.
Jedynka lita mieści 22-25 kg owoców. Służy do przechowywania i pakowania jabłek i gruszek . Deseczki , z których jest zabudowana , sciśle przylegają do siebie . Szpary w części przedniej i tylnej , szerokości 2 cm , znajdują się w górnej części skrzynki i stanowią uchwyty . Boki skrzynki mają po 2 szpary , szerokości 1,5 cm , przy czym jedna znajduje się między dnem a pierwszą deseczką , druga – między najwyższą deseczką a wiekiem skrzynki . Szpary umożliwiają dostęp powietrza do owoców.
Dwójka jest o połowę niższa od jedynki i mieści 12-14 kg owoców. Jej część przednia i tylna składają się z 2 deseczek , między którymi znajduje się 2 – centymetrowa szpara , boki są także zbudowane z 2 deseczek , przy czym szpary , szerokości 1 cm , są rozmieszczone jak u jedynki . Dwójki służą do pakowania najbardziej wartościowych jabłek i gruszek oraz owoców pestkowych.
Trójka ma najmniejszą wysokości i zbudowana jest z pojedyńczych deseczek . Jej pojemność wynosi 7 – 9 kg owoców . Używana jest do pakowania najdelikatniejszych owoców pestkowych.
Oprócz opisanych skrzynek litych używane są jeszcze skrzynki ażurowe , czyli żeberkowe. Mają one wymiary podobne do skrzynek litych , a różnią się odstępami pomiędzy wszystkimi deseczkami . Skrzynki ażurowe służyły głównie do przechowywania owoców, a ich budowa miała zapewnić lepszy dostęp powietrza . Skrzynki lite natomiast przeznaczono do transportu owoców . Obecnie skrzynki ażurowe są eliminowane z przechowalnictwa , badania bowiem wykazały , że skrzynki lite nadają się lepiej do przechowywania owoców . Trzymane w nich owoce znacznie mniej tracą na ciężarze dzięki słabszej transpiracji . Ponadto stwierdzono , że owoce w skrzynkach ażurowych ulegają uszkodzeniu przez ostre kanty deseczek i potem gniją . W skrzynkach ażurowych wysyłane są jeszcze jabłka i gruszki luzem na zlecenie odbiorców krajowych , a czasem zagranicznych . Zakłady przemysłu drzewnego wyrabiają elementy składowe , a skrzynki zbija się w gospodarstwie sadowniczym . Jeden robotnik przy użyciu prawidła może w ciągu godziny zbić 4-5 skrzynek.
Technika i organizacja zbioru owoców.
Zbiór owoców można sprawnie przeprowadzać jedynie pod warunkiem zaopatrzenia się w dostateczną ilość sprzętu . Zapotrzebowanie na niego oblicza się na podstawie przewidywanych plonów w danym roku , co nie przedstawia większej trudności dla sadownika . Takie obliczenie należy przeprowadzić wcześnie , aby przed rozpoczęciem zbioru uzupełnić braki . Po sezonie zbioru sprzęt powinien być oczyszczony , naprawiony i ewentualnie zakonserwowany . Skrzynki łatwo wysychają , ale i łatwo wchłaniają wodę . Jabłka zebrane do suchych skrzynek silniej transpirują , aby więc uniknąć później strat w owocach , trzeba przechowywać puste skrzynki w pomieszczeniu wilgotnym , np. w przechowalni lub w chłodni.
Oprócz niezbędnego sprzętu należy jeszcze przygotować odpowiednie pomieszczenia , jak szopy , magazyny czy przechowalnie lub chłodnie.
Liczba zatrudnienia pracowników , zależy od plonu , a także od składu odmianowego sadu . Wysokość plonu z 1 ha sadu jabłoniowego zależy od liczby drzew , ich wieku , sposobu prowadzenia , pielęgnowania i wielu innych czynników . Równie ważna jest właściwa organizacja pracy . Przy zbiorze owoców nie należy zatrudniać dzieci , praca ta bowiem jest niejako ukoronowaniem wszystkich zabiegów produkcyjnych i od jej wykonania zależy w dużym stopniu ostateczny efekt gospodarczy . Zbierającym trzeba zapewnić jak największą swobodę ruchów . Zbierający powinni mieć krótko obcięte paznokcie i starać się zdejmować owoce , aby nie uszkadzać ani ich skórki , ani krótkopędów.
Ponieważ najwięcej uszkodzeń powstaje przy przekładaniu ręcznym owoców z wiader lub koszyków do skrzynek , zaleca się używanie naczyń z dnem – rękawem.
Pracowników łączy się w brygady , którymi kierują brygadziści . Liczebność brygady może być dowolna . Brygadzista instruuje pracowników , stara się o terminowe dostarczenie sprzetu , sprawdza jego stan i w razie potrzeby dokonuje na miejscu drobniejszych napraw , codziennie kontroluje jakość i ilość zebranych owoców , sporządzając odpowiedni raport . Robotnicy powinni mieć swe stałe numery i wypisywać je kredą na napełnianych skrzynkach .
Skrzynki powinny być wcześniej dostarczone do sadu , najlepiej w nadmiarze i ustawione w punktach łatwo dostępnych .
a. Zbiór owoców ziarnkowych
Jabłka i gruszki należy zbierać bardzo ostrażnie , gdyż odgniecenia i zadrapania skórki powodują wykluczenie ich z wyboru Ekstra , a nawet I . Przed rozpoczęciem zbioru należy usunąć wszystkie spady spod drzew , najlepiej umieszczając je w odmiennych skrzynkach, np. żebrowanych .
Owoce z dolnych gałęzi zbiera się najpierw , od razu do skrzynek litych . Następnie zdejmuje się kolejno owoce z coraz wyżej położonych gałęzi , a na końcu zbiera owoce ze środka korony .
Jabłka i gruszki zrywa się z szypułkami . Owoc chwyta się całą dłonią , naciska palcem wskazującym szypułkę w miejscu połączenia z pędem i nieco skręca ją przez lekkie podniesienie owocu do góry.
Jak wykazały obserwacje w Sinołęce , wprawny robotnik zbierał dziennie około 300 kg jabłek , przy czym ilość owoców strąconych wynosiła 25% , robotnik nie przyuczony zbierał około 250 kg , przy czym spady wynosiły 40% .
Jeżeli jabłka lub gruszki natychmiast po zbiorze przeznaczamy na sprzedaż albo dostarczamy do przechowalni składowych , należy przeprowadzić kalibrowanie i sortowanie według obowiązujących norm .
Owoce zbierane do wiader kalibruje się i – w razie potrzeby – sortuje podczas przekładania do skrzynek w sadzie . Wówczas na 10 osób zbierających powinno przypadać dwóch kalibrujących . Przy używaniu naczyń z dnem -rękawem kalibrowanie i sortowanie przeprowadza się po przewiezieniu owoców do pomieszczeń . Na ogół jabłka pakuje się do skrzynek tego samego typu , w jakich się je przechowuje , tzn. do skrzynek litych.
Najprostszym sposobem układania jabłek w skrzynce jest system rzędowy. Polega on na umieszczaniu owoców równoległymi rzędami . Przy takim układzie każdy owoc wewnątrz skrzynki styka się z 6 owocami sąsiednimi – czterema z boków i po jednym z góry i z dołu . System ten nie powinien być stosowany , gdyż owoce łatwo odgniatają się i uszkadzają szypułkami , a ponadto nie wykorzystuje się pojemności skrzynek .
Znacznie lepszy jest system naprzemianległy , a jeszcze lepszy diagonalny , czyli po przekątnej. Przy ostatnim układzie każdy owoc styka się z 10 owocami sąsiednimi – czterema z boków , z trzema od strony górnej i dolnej . Dzięki temu owoce są umieszczone ścisle i nie grozi im uszkodzenie mechaniczne .
Zależnie od wielkości owoców ich liczba w rzędzie jest różna i w związku z tym mogą być rozmaite typy ich układu np. 3X4 , 4X5 itd. Pierwsza liczba oznacza , że w pierwszym rzędzie przy ścianie czołowej skrzynki znajdują się 3, 4 itp. owoce , druga – ile umieszczono ich w następnym rzędzie . Znając liczby owoców w rzędzie , liczbę rzędów i ich warstw , można obliczyć zawartość owoców w skrzynce.
b. Zbiór śliwek
Śliwki przeznaczone do spożycia w stanie surowym zbiera się z szypułkami , starając się nie zetrzeć nalotu woskowego , do skrzynek , koszyków , łubianek czy naczyń blaszanych . Im delikatniejsze owoce ( Brzoskwinie , renklody ) , tym mniejszych używa się pojemników . Jeden robotnik może w ciągu dnia zebrać 130-150 kg owoców dużych i 80-100 kg małych .
Śliwki przeznaczone na przerób zazwyczaj otrząsa się z drzew na podścielone maty lub płachty . Pozostawia się wówczas owoce ( szczególnie węgierki ) tak długo na drzewie , aż skórka zaczyna się marszczyć przy szypułce . Chcąc uniknąć wzajemnego obijania się owoców , lepiej jest strząsać je i zaraz zbierać partiami . Przy strząsaniu owoców robotnik może zabrać dziennie od 550 do 650 kg .
Węgierki i mirabelki sortuje się na wybór I i II , renklody i inne śliwki deserowe na 3 wybory : Ekstra , I , II .
Śliwki deserowe pakuje się do łubianek o pojemności 2 – 3 kg lub standardowych skrzynek – dwójek albo skrzynek jednowarstwowych krajowych czy po importowanych owocach . Układa się je rzędowo lub po przekątnej , po 5 lub 6 w rzędzie . Ostatnią warstwę owoców przykrywa się wiórkami lub watą drzewną , a skrzynki zamyka się wieczkami .
Węgierki i inne śliwki przeznaczone na przerób transportuje się w wiklinowych koszach wyścielonych papierem . Normy obowiązujące przy sortowaniu i kalibrowaniu śliwek .
WYMAGANIA
Owoce wyboru I i II powinny być zdrowe , dojrzałe , nieuszkodzone , nierobaczywe , świeże , czyste , nie zawilgocone . Ponadto owoce wyboru I powinny być bardzo dobrej jakości , bez wad , jednolite odmianowo , wyrównane pod względem dojrzałości , zabarwienia , kształtu i wielkości . W węgierkach miąższ powinien odstawać od pestki . Owoce wyboru II powinny być w jednostce opakowania jednolite odmianowo . Przydatne do konsumpcji lub przerobu .
CECHY DYSKWALIFIKUJĄCE
Spleśnienie , sfermentowanie , porażenie przez ospowatość , nadgnicie , zgnicie , obcy smak i zapach pozostałości środków ochrony roślin dyskwalifikują całą partię . W dalszym obrocie i sprzedaży detalicznej wymienione cech dyskwalifkują poszczególne owoce .
PAKOWANIE
Śliwki powinny być pakowane do skrzynek o pojemności do 10 kg lub do innych opakowań zabezpieczających we właściwy sposób jakość owoców w czasie transportu i obrotu . Opakowanie powinno być całe , czyste , suche , bez obcych zapachów . Do opakowania ze śliwkami wyboru I , które przeznacza się do obrotu detalicznego przytwierdza się etykietę zawieraającą następujące dane :
odmiana ,
wybór ,
masa netto ,
nazwa dostawcy .
Partia śliwek wyboru I i II przeznaczone dla przemysłu powinny być zaopatrzone w specyfikację zawierającą wymienione dane .
BADANIE I OCENA PARTII OWOCÓW.
Badania i ocenę partii owoców należy przeprowadzić wg PN-69/75021 . Partia śliwek nie odpowiadająca wymaganiom normy , ale nie wykazująca cech dyskwalifikujących może być dopuszczona do obrotu za zgodą odbiorcy jako towar poza wymaganiami normy .
Zbiór czereśni i wiśni.
Czereśnie i wiśnie zbiera się z szypułkami , najczęściej do łubianek o pojemności 3- 5 kg . owoce pozbawione szypułek szybko się psują , gdyż w miejscu odpadnięcia szypułki wycieka sok , na którym rozwijają się grzyby , powodujące psucie się owoców . Jedynie wiśnie przeznaczone na przerób można zbierać bez szypułek , ale wtedy należy je jak najszybciej wyekspediować .
owoce niektórych odmian czereśnie dojrzewają nierównomiernie . Jeżeli różnica w czasie nie jest zbyt duża , można je zebrać jednorazowo , najbardziej dojrzałe przeznaczyć do sprzedaży na rynku miejscowym , mniej dojrzałe zaś – do transportu na dalsze odległości .
Czereśnie i wiśnie sortuje się na wybór I i II . Do pakowania służą skrzynki dwójki lub tzw. cassie po importwanych pomidorach. Czereśnie i wiśnie pakuje się także w kosze o pojemności 5- 15 kg .
Owoce mają w nich zapewniony dobry przewiew . Przy pakowaniu stosuje się często tzw. system mieszany . Część owoców wsypuje się do skrzynki , a górną warstwę układa się tak , aby nadać całości estetyczny wygląd . W tym celu skrzynkę pozbawioną dna , ale z przybitym wiekiem , ustawia się na dół wiekiem i układa na nim owoce ściśle obok siebie z szypułkami zwróconymi w górę . Na tę warstwę nasypuje się ostrożnie owoce aż do napełnienia skrzynki i przybija dno . Po odwróceniu skrzynki i zdjęciu wieka pierwsza warstwa owoców będzie wyrównana i bez widocznych szypułek .
e. Normy obowiązujące przy sortowaniu czereśni.
WYMAGANIA ORGANOLEPTYCZNE
Czereśnie powinny być jednolite odmianowo , dojrzałe świeże , jędrne , zdrowe , z szypułkami , nieuszkodzone , nierobaczywe , niezawilgocone , czyste , bez obcego zapachu i obcego smaku .
Ponadto :
czereśnie wyboru I powinny być najwyższej jakości , o zabarwieniu wyrównanym , charakterystycznym dla odmiany , o najwyższych dla danej odmiany cechy smakowych , o wyrównanej dojrzałości i wielkości ,
czereśnie wyboru II powinny być dobrej jakości , o zabarwieniu i smaku charakterystycznych dla odmiany ; dopuszcza się odchylenia w wyrównaniu pod względem dojrzałości , zabarwienia i wielkości .
CECHY DYSKWALIFIKUJĄCE
Obce zapachy , zaparzenie , pleśń , fermentacja dyskwalifikująca całą partię .
W skupie i w dostawach do celów przemysłowych występowanie czereśni nadgniłych dyskwalifikuje całą partię . W dalszym obrocie i sprzedaży detalicznej nadgnicie dyskwalifikuje poszczególne owoce .
f. Normy obowiązujące przy sortowaniu wiśni .
WYMAGANIA ORGANOLEPTYCZNE
Wiśnie powinne być dojrzałe , w pełni wykształcone i prawidłowo zabarwione , całe , zdrowe , świeże , jędrne , czyste , bez pozostałości chemicznych środków ochrony roślin , bez zanieczyszczeń organicznych i mineralnych , bez obcych zapachów i smaków , nieuszkodzone , niepopekane , z szypułkami ( dopuszcza się występowanie przylistków ) . Partia owoców przeznaczonych na przetwory może być za zgodą odbiorcy dostarczona bez szypułek .
Ponadto:
Wiśnie wyboru I powinny mieć kształt oraz zabarwienie skórki i miąższu charakterystyczne dla odmiany lub typu , jednolite w jednostce opakowania ; owoce nie powinny być zawilgocone , wiśnie wyboru II mogą mieć zabarwienie mniej zabarwienie mniej typowe dla odmiany ; lekkie zawilgocenie owoców nie stanowi wady.
WIELKOŚĆ
Wiśnie wyboru I powinny mieć średnicę co najmniej 15 mm , wielkości wyboru II nie normalizuje się .
g. Zbiór brzoskwiń i moreli oraz obowiązujące normy
Zbiór brzoskwiń i moreli należy wykonywać bardzo ostrożnie ze względu na ich dużą delikatność i wielką wartość handlową . owoce większość odmian dojrzewają nierównomiernie i dlatego zbiór przeprowadza się dwu-, a nawet trzykrotnie . owoce trzeba zbierać w dni pogodne , po obeschnięciu rosy , konsumpcyjne do niedużych łubianek , przerobowe do większych , wyściełanych koszy.
W czasie zbioru lub przy przeładunku do opakowań , w których będą wysłane do odbiorcy , sortuje się je na dwa wybory . Do wyboru I zalicza się owoce o wykształceniu typowym dla danej odmiany , o odpowiednim zabarwieniu i bez żadnych uszkodzeń . Wybór II obejmuje owoce nieco odbiegające od wyboru I , ale zdrowe i czyste .
Brzoskwinie i morele przeznaczone do konsumpcji pakuje się najczęściej do płytkich skrzynek układając jedną warstwą owoce owinięte bibułką .
Brzoskwinie i morele przechowują się na ogół źle ( morele nieco lepiej od brzoskwiń ) . Z brzoskwiń trwalsze są odmiany o miąższu żółtym i nektaryny od odmian o miąższu białym . Natychmiast po zbiorze należy umieścić owoce w chłodnej piwnicy , przechowalni lub chłodni w temp. 2ºC .
b. Zbiór orzechów włoskich i obowiązujące normy .
Owoce zebrane z łupiną moczy się przez pewien czas w kadzi z czystą wodą , mieszając od czasu do czasu . Wodę zmienia się 2-3-krotnie . Po takiej kąpieli orzechy oczyszcza się z resztek łupiny i suszy . Jeżeli większość owoców ma całe łupiny , można je ułożyć na parę dni w pryzmę w suchym i osłoniętym pomieszczeniu , gdzie łupiny przechodzą fermentację , po czym łatwo oddzielają się od orzechów . Oczyszczone orzechy natychmiast przemywa się i suszy na dworze , w miejscu słonecznym , rozkładając je na matach lub słomie bądź w płytkich , ażurowych skrzynkach . Nagrzane orzechy co pewien czas należy mieszać . W ten sposób można je wysuszyć w ciągu 3-5 dni . W razie nie sprzyjających warunków orzechy suszy się w przewiewnych pomieszczeniach . Dobre wyniki uzyskuje się w specjalnych suszarniach , np. dla chmielu . Wówczas utrzymuje się w nich temperaturę 55 – 57ºC , a jeżeli orzechy są bardzo wilgotne – temperaturę 52 – 55ºC .
Orzechy włoskie dzieli się na dwa wybory . Do wyboru I zalicza się orzechy o średnicy poprzecznej nie mniejszej niż 2,5 cm , do wyboru II – o średnicy nie mniej niż 2 cm . W obu wyborach orzechy powinny być suche , całe , dojrzałe , o skorupce jasnobrązowej, czystej , cienkiej , zamkniętej. Jądra muszą być zdrowe , twarde , białe , całkowicie wypełniające komory skorupki , łatwo oddzielające się od niej , pokryte cienką skórką barwy jasnobrunatnej lub brunatnej . Smak i zapach jądra powinny być typowe typowe dla orzecha włoskiego , bez obcych zapachów i posmaków . W jednym opakowaniu ( worku ) orzechy powinny być wyrównanej wielkości .
Zbiór porzeczek i agrestu oraz obowiązujące normy.
owoce porzeczek i agrestu najlepiej zbierać w dni pochmurne , chłodne po obeschnięciu rosy . Zdjęte w czasie upału i umieszczone w chłodnym pomieszczeniu „pocą się ” i psują . Zebrane jagody sortuje się .
Porzeczki zbiera się po dojrzeniu całymi gronami . Wyjątek stanowią porzeczki czarne , które można zrywać bez szypułek . owoce deserowe zrywa się do łubianek o pojemności 2 – 3 kg . owoce przeznaczone na przerób zbiera się z szypułkami lub bez nich do skrzynek dwójek .
owoce agrestu przeznaczone na przerób powinny być jeszcze zielone , lecz w pełni wyrośnięte , do spożycia na surowo – dojrzałe . W pierwszym wypadku zbiera się owoce z szypułkami lub bez nich , w drugim tylko z szypułkami . Do zbioru agrestu deserowego używa się łubianek , do zbioru owoców owoców przerobowych – wiekszych koszy .
owoce porzeczek dzieli się na dwa wybory . W obu powinny być dojrzałe , zdrowe całe , czyste , suche , dobrze wyrośnięte , o kształcie i zabarwieniu typowym dla danej odmiany . Udziały owoców uszkodzonych , niedojrzałych , przejrzałych , zwiędniętych łącznie dla wyboru I – 3,6% , dla wyboru II – 8,5% .
Dla agrestu wybór I obejmuje owoce typowe dla danej odmiany pod względem kształtu , wielkości i barwy . Jagody przeznaczone do spożycia powinny być dojrzałe , z szypułkami , czyste , suche , całe , zdrowe . Dopuszczalny udział owoców uszkodzonych – 2% , pokrytych mączniakiem do 1/4- 1% . Wybór II obejmuje owoce o różnej wielkości , nietypowe , ale zdrowe, bez uszkodzeń i zanieczyszczeń , dojrzałe lub zielone , zależnie od ich przeznaczenia . Dopuszczalny udział w obrocie owoców pokrytych mączniakiem do 1/4 – 1% , uszkodzonych – 4% .
owoce porzeczek i agrestu spoza wyboru przeznacza się na przetwory . Deserowe owoce porzeczek i agrestu pakuje się w łubianki 1-2 kilogramowe . owoce można także pakować w płytkie koszyki wiklinowe lub skrzynki standardowe – dwójki , trójki lub skrzynki po winogronach .
Zaraz po zbiorze należy umieścić owoce w chłodni lub w chłodnej piwnicy . Opakowania ustawia się luźno , aby zapewnić dobre krążenie chłodnego powietrza .
Jeśli zachodzi konieczność przetrzzymania porzeczek i agrestu deserowego przez pewien czas , należy zbierać owoce niezupełnie dojrzałe w najchłodniejszej porze dnia i ułożyć cienką warstwą w chłodni w temperaturze 0 – 1 ºC przy wilgotności 90% . W ten sposób można je przechować nawet do 6-8 tygodni . Przy niewłaściwym przechowywaniu po 8 tygodniach mogą stracić na wadze od 18 do 50% , przy dobrym tylko 3,5do 9,5% . Najmniej trwałe są porzeczki czarne . Agrest można przechowywać do 6 tygodni .
Porzeczki i agrest należy przewozić możliwie szybko , nocą lub wczesnym rankiem . Przy dalszym transporcie trzeba im zapewnić dobre wietrzenie .
Wydajność krzewu porzeczek i agrestu zależy od odmiany , wieku roślin , warunków przyrodniczych oraz pielęgnowania . Przeciętnie wynosi około 5 kg owoców . W przeliczeniu na 1 ha porzeczki kolorowe dają około 90q owoców , czarne około 50q , agrest około 55q . W uprawie amatorskiej uzyskuje się o wiele większe plony .
Z obficie owocujących krzewów porzeczek o dużych jagodach jeden pracownik może zebrać dziennie 30 – 35 kg , przy plonie średnim 20 – 25 kg , a z odmian drobnoowocowych – tylko około 17 kg . Z agrestu dobrze owocującego jeden pracownik zbierze 40 – 50 kg , przy plonie średnim 30-40 kg , przy słabym około 20 kg . Wydajnośc zbioru owoców drobnych jest mniejsza .
j. Zbiór malin i obowiązujące normy .
Maliny zbiera się tuż przed dojrzałością konsumpcyjną , deserowe – bez szypułek lub na życzenie odbiorcy z szypułkami do łubianek o pojemności 0,5-2 kg albo do pudełek plastykowych o pojemności 0,5 i 1 kg , przerobowe – bez szypułek do większych naczyń . Zbiór przeprowadza się kilkakrotnie . Jeżeli zatrudnia się przy tym 10 osób , to 9 zbiera owoce, a 1 odnosi pełne łubianki i dostarcza puste . Zaleca się posługiwać przy zbiorze lekkimi stoliczkami , na których ustawia się 3 łubianki na sortowane od razu owoce .
Maliny sortuje się na 2 wybory . Wybór Ekstra obejmuje owoce typowe dla danej odmiany pod względem wielkości , kształtu i zabarwienia . Muszą być one całe , czyste , zdrowe , świeże , dojrzałe i suche . Dopuszcza się 4,3% owoców zaschniętych , niedojrzałych i uszkodzonych , w tym 1% uszkodzonych mechanicznie lub przez przez szkodniki . Wybór I obejmuje owoce różnych odmian , ale zdrowe , świeże dojrzałe , suche , o jednolitym zabarwieniu . Dopuszcza się 10% owoców przejrzałych , uszkodzonych i 3% robaczywych .
Maliny można przetrzymać zaledwie parę dni , nawet w chłodni . W wyższej temperaturze szybko pleśnieją . owoce przerobowe można zakonserwować na miejscu według wskazówek przetwórni .
Plon zarówno z 1 rośliny , jak i z 1 ha zależy od wieku plantacji , sposobu jej prowadzenia oraz warunków przyrodniczych . Przeciętnie z 1 ha uzyskuje się 4 – 5 t owoców ; odmiany plenne dają od 10 t z 1 ha .
Przy obfitym plonie jeden pracownik zbiera dziennie około 30 kg owoców , przy średnim – 20 – 25 kg , a przy słabym – zaledwie około 10 kg.
k. Zbiór truskawek .
Truskawki zbiera się , gdy osiągną dojrzałość konsumcyjną , dla dalszego transportu nieco wcześniej . Nie należy zbierać owoców niedojrzałych , np. o zielonym wierzchołku , gdyż wtedy są mniej smaczne i mało aromatyczne . Najlepiej zbierać owoce rano , gdyż są one wówczas najjędrniejsze i chłodne . Zebrane w czasie upału źle się przetrzymują , wiotczeją , tracą barwę i połysk. Takie owoce należy natychmiast umieścić w chłodnym miejscu , a przed wysyłką schłodzić .
owoce zbiera się z szypułką , która przecina się paznokciem ( rys. 59 ) , do łubianek lub pudełek plastykowych o pojemności 0,5 – 1 kg , od razu sortując na 3 wybory . Aby ułatwić sobie pracę , 3 łubianki ustawia się na specjalnym stojaku ( rys.60 ) .
Truskawki dają się przetrzymać do 2 tygodni w chłodni w temperaturze 0 – 1C . Zebrane podczas deszczu lub wilgotnej pogody są jeszcze mniej trwałej i nawet w chłodni trzymają się zaledwie parę dni .
Przed wysyłką dobrze jest owoce schłodzić , trzymając przez kilka godzin w temperaturze 5º C . Łubianki z truskawkami pakuje się do pojemników transportowych . owoce przeznaczone na przerób przewozi się w dwukilogramowych łubiankach lub w innych opakowaniach .
Jeden wprawny pracownik może zebrać w ciągu 8 godzin około 50 kg owoców , niewprawny zaledwie do 20 kg . Przeciętnie do zbioru owoców na 1 ha plantacji potrzeba 8 – 10 pracowników na okres 20 dni .
Zbiór winogron i obowiązujące normy
Winogrona deserowe zbiera się w stanie dojrzałości konsumpcyjnej , ale jeszcze nie przejrzałe . owoce przeznaczone do dalszego transportu zbiera się nieco przed dojrzałością konsumpcyjną , przerobowe zaś pozostawia na krzewach jak najdłużej , gdyż wtedy zawierają więcej cukru . owoce zrywa się całymi gronami do koszyków lub łubianek , w dzień pochmurny , chłodny . W dni słoneczne zbiera się rano lub wieczorem .
Po zbiorze owoce sortuje się na 3 wybory . Wybór Ekstra obejmuje grona pełne o jagodach typowych dla danej odmiany , dojrzałe , zdrowych , całych , pokrytych woskowym nalotem , bez śladów cieczy grzybobójczej . Wybór I obejmuje grona mniejsze , ale wyrównane , czyste , zdrowe , dojrzałe i całe . Nieliczne jagody mogą być asymetryczne , niedorośnięte , o starym nalocie . W wyborze II mogą znaleźć się grona „przestrzelone „, z niektórymi jagodami uszkodzonymi , lecz bez śladu zgnilizny i cieczy grzybobójczej .
Winogrona nie nadają się do dłuższego przechowywania . Do chwili skompletowania przesyłki przetrzymuje się je w chłodni lub w pomieszczeniu o temperaturze 0 – 4ºC i wilgotności 85-90% .
Do pakowania i transportu używa się skrzynek – dwójek lub trójek , łubianek o pojemności 2,5-3 kg . W naszych warunkach z 1 krzewu można uzyskać od 2 do 10 kg owoców . Jeden pracownik może zebrać dziennie do 300 kg winogron .
n. Zbiór orzechów laskowych i obowiązujące normy .
Orzechy laskowe zbiera się wówczas , gdy są już calkowicie dojrzałe i opadają . Najlepiej otrząsnąć je z krzewów , a następnie zbierać do koszyków lub łubianek .
Po zbiorze orzechy suszy się na wolnym powietrzu lub w przewiewnym miejscu , przez 3 – 4 tygodnie , albo w suszarni w temperaturze około 35ºC . W wyższej temperaturze orzechy tracą jednak na ciężarze około 20% i pogarsza się ich smak . Można je do pewnego stopnia odświeżyć przetrzymując je przez pewien czas w wilgotnym pomieszczeniu .
Orzechy laskowe sortuje się na dwa wybory . Wybór I obejmuje orzechy o średnicy nie mniejszej niż 1,6 cm , zdrowe dojrzałe i wysuszone . Dopuszcza się 8% orzechów z wadami jądra i do 10% niewłaściwej wielkości . Wybór II obejmuje orzechy o średnicy nie mniejszej niż 1,3 cm . Dopuszcza się 12% owoców z wadami jądra i do 10 % niewłaściwej wielkości . Orzechy można przechowywać luzem w przewiewnych i chłodnych pomieszeniach lub w przepuszczalnych workach.
TRANSPORT OWOCÓW Z SADU DO PRZECHOWALNI
Owoce zebrane do skrzynek należy jak najszybciej przewieźć do przechowalni lub przeznaczyć na sprzedaż . Aby zapobiec obijaniu się owoców, platformy transportowe powinny być dobrze resorowane . Skrzynki ustawia się na wozach lub platformach 3 – 4 warstwami.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
