 OGÓLNA UPRAWA ROŚLIN SADOWNICZYCH – Rozdział 5
CZYNNIKI EKONOMICZNE I ORGANIZACYJNE WPŁYWAJĄCE NA PRODUKCJĘ SADOWNICZĄ
O rozmiarach i rodzaju produkcji sadowniczej decydują w dużym stopniu warunki ekonomiczne . Największe znaczenie mają rynek zbytu i siła robocza.
A. ZALEŻNOŚCI PRODUKCJI SADOWNICZEJ OD RYNKU ZBYTU I SIŁY ROBOCZEJ
W większości wypadków o wielkości sadu i jego składzie gatunkowym oraz odmianowym decyduje rynek zbytu: jego chłonność , odległość od sadu i warunki komunikacyjne.
Duże rynki zbytu , jak miasta ,ośrodki przemysłowe , miejscowości letniskowe i wczasowe oraz szlaki turystyczne, wymagają przede wszystkim owoców nadających się do spożycia na surowo. Najbardziej rentowne są tu owoce najwcześnie dojrzewające , stanowią one bowiem pewnego rodzaju nowalijkę , dzięki czemu osiągają wysoką cenę. Ponadto pozostają krótko na drzewie i nie wymagają przechowywania , zmniejsza się, więc zarówno ryzyko ich uprawy , jak i koszt własny. W bezpośrednim sąsiedztwie rynku zbytu w niewielkim od niego oddaleniu, gdy istnieją dobre warunki komunikacyjne można uprawiać odmiany o owocach delikatnych i krótkotrwałych . Zaleca się przede wszystkim produkować jabłka i gruszki smaczne i najwcześniej dojrzewające , wczesne czereśnie , śliwki i wiśnie oraz owoce jagodowe , a nawet brzoskwinie i morele, jeżeli pozwala na to klimat.
Wysoki dochód można jednak uzyskiwać tylko wówczas, gdy każdą ilość owoców sprzedaje się natychmiast , są one bowiem delikatne i łatwo psujące się . Toteż gdy podaż przewyższa popyt , cena spada , często poniżej kosztów produkcji. Przystępując zatem do uprawy roslin sadowniczych w takich warunkach trzeba dobrze poznać rynek zbytu.
W okolicach mniej chłonnego rynku zbytu, nawet znajdującego się w bezpośrednim sąsiedztwie i z dobrymi warunkami komunikacyjnymi, należy ograniczyć produkcję owoców delikatnych i wcześnie dojrzewających na korzyść trwalszych. Można też przedłużyć okres sprzedaży delikatnych owoców uprawiając odmiany o różnej porze dojrzewania.
Zakładając sad towarowy z dala od dużych rynków zbytu i bez dogodnego transportu , ogranicza się do minimum uprawę pestkowych i jagodowych , wykluczając odmiany o owocach źle znoszących transport , i produkuje głównie jabłka odmian zimowych.
Skład gatunkowy i odmianowy sadu towarowego i plantacji krzewów jagodowych zależy w dużym stopniu od liczby pracowników , których można zatrudnić zwłaszcza przy zbiorze . Jeśli w tym okresie nie można zapewnić sobie potrzebnej siły roboczej, należy zrezygnować z uprawy gatunków pestkowych i jagodowych . Dobierając kilka kolejno dojrzewających odmian można również uniknąć spiętrzenia prac . Nakłady pracy na pielegnowanie sadu i zbiór owoców można także zmniejszyć sadząc drzewa krzaczaste lub niskopienne.
B. CZYNNIKI ORGANIZACYJNE WPŁYWAJĄCE NA PRODUKCJĘ SADOWNICZĄ
TOWAROWY JAKO SAMODZIELNA JEDNOSTKA GOSPODARCZA
Sad towarowy może stanowić samodzielną jednostkę gospodarczą . Zajmuje on wówczas około 80% i więcej powierzchni gospodarstwa . Inne działy produkcji roślinnej czy zwierzęcej służą do samozaopatrzenia. W takim gospodarstwie obornik trzeba kupować lub zastępować go nawozami zielonymi albo stosować gospodarkę bezobornikową zadarniając glebę. Jeden kierunek gospodarki jest też nieco ryzykowny , ale ryzyko wynikające z wypadków losowych można zmniejszyć , uprawiając parę gatunków , czy choćby odmian . Gospodarstwo wyłącznie sadownicze wymaga wysokich nakładów na inwestycje i na robociznę. Aby więc zapewnić należytą jego dochodowość , należy produkować owoce najlepszej jakości . Gospodarstwo takie po zlikwidowaniu starego sadu nie rozporządza przez kilka lat terenem do założenia nowego. Mimo tych trudności organizuje się obecnie gospodarstwa wyłącznie sadownicze, gdyż nauka rozwiązała już szereg problemów związanych z ich prowadzeniem.
TOWAROWY JAKO DZIAŁ GOSPODARSTWA ROLNEGO
Znacznie częściej spotyka się w naszym kraju sady stanowiące część gospodarstwa rolnego. Sadownictwo może stanowić dział główny , dział równorzędny z innymi lub dział uboczny. Pod uprawę roślin sadowniczych można przeznaczyć tym większą powierzchnię , im bardziej sprzyjają temu warunki przyrodnicze oraz ekonomiczne i im mniejsze jest gospodarstwo.
Sadownictwo jako główna gałąź gospodarstwa rolnego w decydujący sposób wpływa na jego organizację. Pozostałe użytki rolne przeznacza sie głównie pod niezbyt pracochłonne rośliny rolnicze, zwłaszcza pastewne , prowadząc jednocześnie chów zwierząt dla pozyskania obornika. Jeżeli istnieje możliwość zakupu obornika lub prowadzi się w sadzie gospodarkę bezobornikową, można także uprawiać warzywa lub inne dochodowe rośliny , pod warunkiem jednak , że nie ma trudności w znalezieniu pracowników sezonowych , gdyż takie połączenie upraw zaostrza trudności terminowego wykonania prac.
Dopuszczalna wielkość sadu stanowiącego główny dział gospodarstwa rolnego nie jest jeszcze dokładnie ustalona. Na ogół przyjmuje się , że powinien on zajmować około 40% , a w większych gospodarstwach – około 25% całego areału.
Jeżeli sadownictwo jest równorzędne z innymi działami produkcji roślinnej, to wszystkie działy stanowią do pewnego stopnia samodzielne jednostki, ale tworzą ograniczoną całość . W tym wypadku wielkość sadu zależy od możliwości zatrudnienia pracowników i chłonności rynku zbytu. Prowadząc sadownictwo intensyfikuje sie całe gospodarstwo. Badania wykazują , że sad zajmujący około 15% całego areału może dać gospodarstwu około 50% dochodu. Sadownictwo jako dział równorzędny z innymi działami gospodarstwa nbso online casino reviews utrzyma się jeszcze przez wiele lat, gdyż może dostarczać wysokojakościowych owoców bez większego ryzyka i bez podstawowych zmian w organizacji gospodarstwa.
Sadownictwo jako dział równorzędny z innymi działami gospodarstwa utrzyma się jeszcze przez wiele lat, gdyż może dostarczać wysokojakościowych owoców bez większego ryzyka i bez podstawowych zmian w organizacji gospodarstwa.
Spotyka się jeszcze dość często sady traktowane jak uboczny dział gospodarstwa rolnego. W związku z tym na prowadzenie sadu przeznacza się małe nakłady i bardzo często otrzymuje się niskie i niewiele warte plony. Takie sady powinny ulec stopniowej likwidacji , albo powinny być powiększone do racjonalnych rozmiarów i zintensyfikowane.
TYPY SAÓW
Zakładajac sad należy zdecydować , do jakiego celu ma służyć , od tego bowiem zależy jego wielkość , skład gatunkowy i odmianowy , forma drzew, pielęgnowanie oraz efekty ekonomiczne. Zależnie od przeznaczenia można rozróżnić następujące typy sadów: 1)towarowe, 2)przemysłowe, 3)amatorskie, 4)mateczne, 5)doświadczalne i 6)drzewa przydrożne. Każdy z tych typów cechuje się specyfiką założenia i prowadzenia.
Sady towarowe zwane też handlowymi, mają podstawowe znaczenie, muszą bowiem pokrywać zaopotrzebowanie rynku na owoce spożywane w stanie surowym . Wielkość sadów towarowych waha się od kilku do kilkuset hektarów. Przyjmuje się , że w spółdzielniach produkcyjnych może przekraczać nawet 100 ha , a w gospodarstwach indywidualnych w aktualnej sytuacji ekonomicznej – około 2 ha, w niedalekiej przyszłości – około 5ha.
Jedną z podstawowych zasad przy zakładaniu sadu towarowego jest ograniczenie liczby uprawianych odmian . Na ogół zaleca się sadzić 4-6 odmian. Uzyskuje się wówczas dużą mase jednolitych owoców, co wpływa na obniżenie kosztów produkcji . Ze względu jednak na zapylenie i wypadki losowe nie można ograniczać się do jednej czy nawet dwóch odmian.
W sadzie towarowym uprawia się tylko odmiany należące do doboru, dając pierwszeństwo odmianom preferowanym, jeśli oczywiście pozwalają na to warunki przyrodnicze i organizacyjne . W rejonach najchłodniejszych nie wolno zakładać sadu towarowego z gatunków i odmian wraźliwych na mróz.
Każdy sad towarowy musi mieć zapewnioną fachową opiekę, gdyż od tego w dużym stopniu zależy dochodowość . Specjalizacja w zakresie sadownictwa pozwala uniknąć błędów w prowadzeniu sadu, otrzymywać corocznie wysokie plony owoców najwyzszej jakości.
Sady przemysłowe zajmują także duże powierzchnie i stanowią pewną odmianę sadów towarowych. W sadach tego typu uprawia się jednak gatunki i odmiany , których owoce są najbardziej przydatne na przetwory. Ze względu na stały rozwój przetwórstwa owocowego przemysł coraz częściej kontraktuje owoce dla swoich celów.
Do sadów amatorskich , występujących u nas w największych ilościach , zalicza się sady przydomowe , przyzagrodowe i ogrody działkowe. Pierwsze sa zakładane w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań miast i osiedli, drugie – przy wiejskich zagrodach, ogrody działkowe zaś są lokalizowane na specjalnych terenach , w większym lub mniejszym oddaleniu od centrum miast.
Zadaniem sadów amatorskich jest przede wszystkim dostarczanie owoców ich właścicielom lub użytkownikom . Zajmują one niewielką powierzchnię często wynoszącą zaledwie kilkaset metrów kwadratowych; większe są rzadkością . Sady amatorskie cechuje wielka różnorodność gatunków i odmian , gdyż przy ich zakładaniu nie obowiązuje ani dobór odmian , ani forma drzew czy krzewów jagodowych. Szczególne znaczenie mają ogrody działkowe , które nie tylko pokrywają zaopotrzebowanie ich użytkowników na owoce , ale są również miejscem odpoczynku, a nawet rozrywki.
Zupełnie inny typ stanowią sady mateczne. Zakładane są one przy większych szkółkach drzew owocowych i mają dostarczać corocznie zrazów odmian szlachetnych. Wielkość takiego sadu zależy od rozmiarów szkółki i zapotrzebowania naa zrazy . W związku z kierunkiem użytkowania sady mateczne prowadzi się w ten sposób , aby przede wszystkim otrzymywać corocznie potrzebną ilość zrazów o dobrze wykształconych i zdrowych pąkach. Produkcja owoców jest celem ubocznym.
Sady doświadczalne zakłada się przy instytucjach naukowych i wyższych uczelniach. Jak wskazuje nazwa, prowadzi się w nich rozmaite prace badawcze. Rozmiary sadu doświadczalnego, jego skład gatunkowy i odmianowy, forma drzew, pielęgnowanie itp. zależą od tematyki badaań.
uprawa drzew owocowych przy drogach była u nas dość pospolita, szczególnie w województwach zachodnich i centralnych. Sadzono głównie jablonie, czereśnie, wiśnie i śliwy. drzewa te pozostają pod opieką wydziałów drogowych . Obecnie obsadza się drogi drzewami parkowymi , które nie wymagają starannego pielegnowania , znacznie lepiej znoszą silne cięcie i uszkodzenia oraz nie utrudniają ruchu drogowego.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
