 OGÓLNA UPRAWA ROŚLIN SADOWNICZYCH – Rozdział 9
OWOCOWANIE ROŚLIN SADOWNICZYCH
Owocowanie jest wynikiem procesów fizjologicznych , których poznanie pozwoli właściwie pielęgnować drzewa i krzewy owocowe , by osiągnąć cel produkcji sadowniczej – wysokie plony owoców najlepszej jakości , bez uszczerbku dla zdrowotności drzewa czy krzewu.
A. PORA WCHODZENIA ROŚLIN SADOWNICZYCH W OKRES OWOCOWANIA
rośliny sadownicze zaczynają owocować w różnym wieku . Zależy to od : gatunku i odmiany roślin , jej formy , typu podkładki drzew owocowych oraz zabiegów pielęgnacyjnych .
Jabłonie i grusze wchodzą w okres owocowania dość późno , bo w 4 – 12 roku po posadzeniu na miejscu stałe , śliwy , czereśnie i wiśnie – w 4- 8 roku , brzoskwinie – w 2 roku ( w 3- 4 roku od wysiewu ich nasion ) . Siewki moreli owocują w 5 – 8 roku od wysiewu , morele okulizowane na ałyczy w 3- 4 roku , a okulizowane na moreli – 4-5 roku . Najpóźniej zaczynają owocować orzechy włoskie – na ogół po 10 – 18 latach od wysiewu nasion , chociaż zdarzają się wyjątki .
Krzewy jagodowe zaczynają owocować wcześniej niż większość drzew owocowych ; porzeczki i agrest – w 2 – 3 roku po posadzeniu , maliny i truskawki – nawet już w roku zalożenia plantacji , natomiast winorośl i leszczyny – na ogół w 4 – 5 roku .
Duże różnice w rozpoczynaniu owocowania występują między poszczególnymi odmianami , zwłaszcza jabłoni , grusz , i śliw . W związku z tym rozróżnia się odmiany rozpoczynające owocowanie wcześnie , średnio wcześnie i późno , u czereśni i wiśni zaś – dwie grupy odmian wchodzące wcześnie i późno w okres owocowania . U pozostałych gatunków roślin sadowniczych tak dużych różnic pod tym względem nie ma .
Na porę wchodzenia drzew w okres owocowania wpływa także wysokość pnia ( krzaczaste i niskopienne wcześnie owocują niż pienne czy wysokopienne ) . Zależy ona wreszcie od niektórych zabiegów pielęgnacyjnych : cięcia , nawożenia i użytkowania gleby . Na ogół wszystkie czynniki stymulujące wzrost młodych roślin opóźniają owocowanie.
B. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TWORZENIE SIĘ PĄKÓW KWIATOWYCH
Pierwszym objawem wejścia roślin sadowniczych w okres owocowania jest tworzenie się pąków kwiatowych . Poznanie przebiegu tego procesu pozwala na opracowanie skutecznych metod regulowania owocowania . Na tym tle powstało wiele teorii . Badania roślin zawiązujących pąki doprowadziły do wniosku , że powstanie pąków kwiatowych zależy od stosunku między węglowodanami i związkami azotowymi zawartymi w roślinie . Na podstawie tego stosunku podzielono drzewa owocowe na 4 grupy .
Do pierwszej grupy zalicza się drzewa , które zawierają duże dużo związków azotowych , a bardzo mało węglowodanów , wskutek czego nie zawiązują pąków kwiatowych i nawet nie dają większych przyrostów . Z takim zjawiskiem można spotkać się w praktyce , jeżeli liście drzew obficie nawożonych azotem zostaną uszkodzone lub zniszczone i nie dostarczą drzewom dostatecznej ilości węglowodanów . W podobnych warunków znajdują się drzewa o silnie zagęszczonych koronach , gdyż liście niedostatecznie oświetlone słabo asymilują .
Do drugiej grupy należą drzewa szybko i silnie rozrastające się wskutek obfitego nawożenia azotem . Wprawdzie asymilacja przebiega prawidłowo , ale wytworzone węglowodany są zużywane do budowy przyrostów i w stosunku do związków azotowych jest ich za mało . Wskutek tego rośliny nie zawiązują pąków kwiatowych .
Trzecia grupa obejmuje drzewa zawierające zarówno dużo węglowodanów , jak i związków azotowych . Pierwsze jednak przeważają . Takim stosunkiem odznaczają się drzewa już rozrośnięte i znajdujące się w warunkach sprzyjających asymilacji . Dzięki temu dają dość duże przyrosty oraz obficie zawiązują pąki kwiatowe i wykształcają owoce . Równowaga pomiędzy wzrostem i owocowaniem jest najkorzystniejsza dla producenta i powinien on starać się ją utrzymać .
Do czwartej grupy zalicza się drzewa zawierające dużo węglowodanów , a mało związków azotowych . drzewa te mogą obficie kwitnąć , ale nie wykształcają dużej liczby owoców i nie dają silniejszych przyrostów . Zjawisko to występuje u drzew starszych , słabo nawożonych i niestarannie pielęgnowanych .
Nowsze badania wykazały , że stosunek węglowodanów do związków azotowych nie jest jedynym czynnikiem decydującym o zawiązywaniu pąków kwiatowych . Wpływa na to wiele innych czynników , jak cięcie, nawożenie , typ podkładki i dostęp światła do korony .
Na ogół silne cięcie młodych drzew opóźnia ich wejście w okres owocowania . Zmniejsza ono ogólną powierzchnię liści , a tym samym ilość produkowanych asymilatów . Jeżeli dopływ związków azotowych nie ulega zahamowaniu wskutek uszkodzenia systemu korzeniowego , to stosunek azotu do węglowodanów zmienia sie na niekorzyść tych ostatnich , co opóźnia zawiązywanie pąków kwiatowych .
Usuwanie liści , ich zniszczenie ( przez grad , szkodniki , choroby , przymrozki , ciecze do opryskiwania ) lub silne zacienienie również wpływa ujemnie na tworzenie się pąków kwiatowych . Badane zacienione pędy jabłoni i brzoskwiń zawierały więcej azotu , a mniej węglowodanów niz pędy znajdujące się w pełnym świetle .
C. PORA I PRZEBIEG TWORZENIA SIĘ PĄKÓW KWIATOWYCH
Znajomość pory różnicowania się pąków kwiatowych ma dla sadownika duże znaczenie , gdyż pozwala we właściwym czasie zastosować zabiegi regulujące owocowanie .
Pąki kwiatowe roślin sadowniczych nie tworzą się na wiosną w roku ich kwitnienia , lecz w okresie wegetacji roku poprzedniego . Pąki kwiatowe można rozpoznać już w drugiej połowie lata .
Proces tworzenia się pąków kwiatowych najłatwiej jest prześledzić u gatunków pestkowych , gdyż pąki te zawierają tylko kwiaty , trudniej zaś – u gatunków ziarnkowych , które mają tzw. pąki mieszane , tzn. zawierające prócz kwiatów także zaczątki liści . Proces ten trwa u wiśni około 3 tygodni , przy czym między poszczególnymi odmianami zachodzą pewne różnice . Na przykład Łutówka ( według niektórych badań ) wykształca pąki kwiatowe w czerwcu , natomiast Piękna z Chantenay dopiero na początku sierpnia . U odmiany jabłoni Charłamowska pąki kwiatowe zaczynały się tworzyć 4 lipca , u Kantówki Gdańskiej 7 sierpnia , chociaż badane drzewa rosły obok siebie . Różnice w porze tworzenia się pąków kwiatowych u odmian jabłoni mogą wynosic nawet 7 tygodni . Na ogół u odmian jabłoni mogą wynosić nawet 7 tygodni . Na ogół u odmian letnich proces ten zachodzi wcześniej niż u późnych , chociaz istnieją wyjątki . Przyjmuje się , że różnicowanie się pąków kwiatowych zachodzi po okresie najsilniejszego wzrostu roślin sadowniczych : u jabłoni , gruszy , czereśni i wiśni – zazwyczaj w lipcu , u śliw , brzoskwiń i moreli – przy końcu lipca lub na początku sierpnia , u porzeczek i agrestu – w końcu sierpnia , u malin – od września do grudnia , truskawek – we wrześniu .
Pewien wpływ na różnicowanie się pąków kwiatowych może wywierać przebieg pogody . Podczas suchego lata następuje ono o 2- 3 tygodnie wcześniej niż normalnie . W miejscowościach wyżej położonych i wysuniętych na północ proces ten jest zwykle opóźniony . Stwierdzono także , iż wszystkie czynniki przedłużające wzrost roślin opóźniają zawiązanie sie pąków kwiatowych . Jabłonie kilkakrotnie nawożone nawozami naturalnymi i mineralnymi w okresie od lipca do pażdziernika tworzyły pąki kwiatowe późnym latem i w jesieni .
Przebieg procesu tworzenia się pąków kwiatowych i czereśni odmiany Hedelfińska przedstawia się następująco . Na początku lipca na stożkach wzrostu pąków znajdowały sie tylko łuski ochronne . W końcu lipca między łuskami widoczne było uwypuklenie , z którego powstają poszczególne kwiaty . W tym czasie w niektórych pąkach na stożku wzrotu występowały już boczne uwypuklenia , będące zaczątkami kwiatów . W połowie sierpnia uwypuklenia były już wyraźniejsze , a na ich szczycie w niektórych pąkach widoczne były ząbki – 5 działek kielicha . W końcu sierpnia większość pąków miała wyraźnie wykształcone działki , a między nimi pojawiły się zaczątki płatków korony . Pod koniec września poszczególne kwiaty przybrały już kształty dzwonkowaty i znajdowały się w nich dość dobrze wykształcone zaczątki pręcików , pośrodku zaś formował się słupek . W połowie października kwiaty miały już wszystkie części składowe , a pąk otoczony był brunatnymi łuskami .
Rozwój pąków kwiatowych u wszystkich pestkowych i ziarnkowych przebiega na ogół podobnie . Trwa on także w jesieni , dopóki temperatura nie obniży się do 4 – 5 ºC , – po przejściu drzew w stan spoczynku względnego – podczas cieplejszych dni drugiej połowie zimy . Ziarna pyłku i zalążki tworzą się dopiero na wiosnę , w kwietniu .
D. ZMUSZANIE DRZEW OWOCOWYCH DO WCZEŚNIEJSZEGO OWOCOWANIA
Niektóre odmiany jabłoni i grusz późno rozpoczynają owocowanie , totaż często stosuje się specjalne zabiegi , które mają je przyśpieszyć .
Młode , silnie rosnące drzewa zmusza się do wcześniejszego owocowania ograniczając przede wszystkim ich cięcie . Skraca się pędy tylko tyle , ile wymaga formowanie korony . Zaleca się też przyginanie do dołu silnych pędów po upływie 4 lat od posadzenia drzewa . Bardzo duży wpływ na zawiązywanie pąków kwiatowych ma , jak wiadomo , zaopatrzenie pędów owocowych w dużą ilość węglowodanów . Można to uzyskać , zapewniając optymalne warunki asymilacji , a więc dobry dostęp światła do korony , i chroniąc ulistnienie przed uszkodzeniem przez choroby i szkodniki .
Dawniej zalecano ograniczenie nawożenia , a nawet przycinanie korzeni , co zmniejszało dopływ związków azotu . Oba zabiegi są jednak szkodliwe dla roślin .
W tym samym celu stosowano dawniej obroączkowanie , które polega na wycinaniu na poszczególnych pędach pierścienia kory z łykiem szerokości 0,5- 1 cm . Pierścień może być zamknięty , przerywany lub w kształcie spirali ( rys. 39 ) . Zabieg ten – uniemożliwiając odpływ węglowodanów z części gałęzi położonej nad obrączką do pnia i korzeni – powoduje nagromadzanie się ich w pędach , co sprzyja tworzeniu się pąków kwiatowych i owocowych .
Obrączkowanie nie jest stosowane w nowoczesnym sadownictwie polskim , gdyż jest niebezpieczne dla drzewa . Zamiast obrączkowania można stosować ściskanie pędów metalowymi opaskami z blachy cynkowej ( rys. 40 ) . Po nałożeniu opaski u nasady pędu zaciska się ją za pomocą drutu . W miarę grubienia gałęzi część środkowa opaski coraz bardziej naciska na tkanki , miażdżąc komórki łyka i utrudniając odpływ asymilatów w dół drzewa ( podobnie jak przy obrączkowaniu ) . Zamiast opasek z blachy można zastosować drut . Opaski lub drut należy założyć najpóźniej na poczatku maja , a zdjąć jesienią .
Wcześniejsze owocowanie mogą także wywołać pewne substacje chemiczne , jak kwas 2,3,5 – trójodobenzoesowy ( preparat Alar ) i CCC , którymi opryskuje się drzewa .
E. ZAPYLANIE I ZAPŁADNIANIE KWIATÓW ROŚLIN SADOWNICZYCH
Zapylaniem nazywa się proces przenoszenia pyłku z pylników na znamiona słupków . Pyłek drzew i krzewów owocowych , z wyjątkiem orzecha włoskiego i leszczyny , przenoszony jest przez owady , głównie przez pszczoły ( rys. 41 ) . Odwiedzają one kwiaty w poszukiwaniu nektaru i pyłku , a wówczas na ciało ich pyłek wysypujący się z pylników . Ocierając się o znamiona słupków następnych kwiatów pozostawiają tam pyłek przyniesiony z innego kwiatu ( tab. 32 ) .
Orzech włoski i leszczyna są best online casino roślinami wiatropylnymi , tzn. pyłek z kwiatostanów męskich przenoszony jest na żeńskie przez wiatr.
Do skutecznego zapylenia kwiatów potrzebne są pewne warunki : odpowiedni stopień rozwoju kwiatów pomyślny przebieg pogody i jednoczesne kwitnienie zapylających się odmian .
Po rozwinięciu się kwiatów znamiona słupków zaczynają wydzielać słodką ciecz , którą umożliwia przylepienie się pyłku do znamion i jego kiełkowanie . Mówi się , że w tym okresie znamię jest w stanie receptywnym . Stan ten trwa 2- 6 dni . Póżniej znamię wysycha i pyłek nie ma warunków do kiełkowania . O długości okresu , w którym znamię jest zdolne do przyjęcia pyłku , decydują różne czynniki . W czasie suchej , upalnej pogody i na zboczu południowym jest on krótszy niz w dni chłodne i wilgotne lub na zboczu północnym .
Pogodne dni sprzyjają zapyleniu kwiatów , opady bowiem uniemożliwiają lot owodów , a pyłek szybko traci żywotność . Optymalna temperatura jego kiełkowania wynosi 18 – 23ºC , wyższa uszkadza łagiewkę pyłkową . Pyłek jabłoni kiełkuje jeszcze przy – 2ºC .
Wreszcie szkodliwy wpływ na zapylanie mają niektóre środki ochrony roślin .
Zapylanie kwiatów przebiega prawidłowo , gdy zapylające się wzajemnie odmiany kwitną w tym samym mniej więcej czasie . Różnica może wynosić parę dni .
Po zapyleniu następuje proces zapłodnienia . Ziarno pyłku na znamieniu słupka kiełkuje , wydając łagiewkę pyłkową , która poprzez szyjkę słupka wrasta do zalążni , a następnie do zalążka . W wierzchołku łagiewski znajdują się dwa jądra – generatywne i wegetatywne . To ostatnie z czasem zanika , a jądro generatywne dzieli się i powstają dwa dwa plemniki ( rys. 42) . Gdy łagiewka pyłkowa zetknie się z woreczkiem zalążkowym , wówczas pęka , jeden plemnik łączy się z komórką jajową , drugi – z jądrem woreczka zalążkowego . W ten sposób odbywa się podwójne zapłodnienie . Z zapłodnionej komórki jajowej rozwija się zarodek , czyli zaczątek nowej rośliny , a z zapłodnionego jądra woreczka zalążkowego bielmo – tkanka odżywcza dla rozwijającego się zarodka . Bielmo oraz tkanka wypełniająca cały zalążek z czasem zostaną przez niego zużyte . Jednocześnie z rozwojem zarodka ulega przemianom zalążnia . Z zalążka powstaje nasienie , z zalążni zaś owoc .
Na jednym znamieniu może kiełkować większa liczba ziarn pyłku , a do zalążni może wrastać wiele łagiewek . U gatunków ziarnkowych i u krzewów jagodowych w słupku znajduje się od kilkunastu zalążków i wszystkie mogą być zapłodnione . Zalążnia gatunków pestkowych zawiera tylko 2 zalążki , przy czym jeden ulega zapłodnieniu i rozwija się w nasienie , drugi zamiera .
Przebieg zapłodnienia wpływa na ilość i jakość owoców . Zawiązki jabłek i gruszek z małą liczbą nasion łatwo opdają . Zawiązki z większą ich liczbą pozostają wprawdzie na drzewie i dojrzewają , ale bywają asymetryczne , gdyż część owocu pozbawiona nasion rozwija się słabiej .
Nie zawsze po zapyleniu kwiatu następuje jego zapłodnienie . Najczęściej decyduje o tym merfologiczna budowa kwiatu i płonność organów rozrodczych lub ich nienormalne wykształcenie . Wówczas mówi się o płonności , czyli bezpłodności powodowanej budową morfologiczną . Jeżeli płonny jest pyłek , to można uzyskać plon pod warunkiem zapylenia kwiatów obcym pyłkiem . Jeżeli natomiast płonne są słupki , to rośliny takie zupełnie nie owocują .
Zjawisko powstania owoców bez uprzedniego zapłodnienia nazywa się partenokarpią . owoce takie nie zawierają nasion . Partenokarpia może być naturalna i stymulowana . W pierwszym wypadku owoce powstają bez zapylenia i zapłodnienia , w drugim – po zapyleniu , ale bez zapłodnienia . Zjawisko partenokarpii stymulowanej polega na tym , że znajdujący się na znamieniu pyłek działa pobudzająco na zawiązywanie się owoców . Partenokarpia występuje w pewnych warunkach u grusz i czasem u niektórych odmian jabłoni .
Oprócz partenokarpii u roślin sadowniczych może jeszcze występować tzw. apomiksja , czyli tworzenie się nasion bez zapłodnienia . Zjawisko to może występować w 3 formach : 1) zarodek tworzy się z nie zapłodnionej komórki jajowej , co nazywa się partenogenezą , czyli dzieworództwem ; 2 ) zarodek rozwija się z zynergidy lub antypody woreczka zalążkowego i wtedy ma się do czynienia z tzw. apogamią ; 3) zarodek powstaje z komórki ośrodka lub osłonki , co nosi nazwę aposporii .
F. FORMOWANIE SIĘ ZAWIĄZKÓW I ICH WZROST
Owoc zaczyna się tworzyć po przekwitnieniu kwiatu , jako wynik zapłodnienia . W tym czasie komórki zalążni ( u ziarnkowych również dna kwiatowego ) szybko się dzielą , tworząc zaczątek owocu , zwany pospolicie zawiązkiem .
Nie każdy kwiat zawiązuje owoc i nie każdy zawiązek dorasta do ostatecznych rozmiarów owocu . Wielka liczba kwiatów po przekwitnieniu opada , a ponadto drzewa zrzucają pewną część zawiązków , niekiedy już dość dużych . Przyjmuje się , że przy przy przeciętnym kwitnieniu odmiany wielkoowocowe jabłoni dają zadawalający plon , jeżeli 5-7 % kwiatów zawiąże owoce , u odmian drobnoowocowych zaś – 15-20% kwiatów . Czereśnie i wiśnie wydają obfity plon , jeśli około 50% kwiatów zawiąże owoce . Zrzucanie kwiatów i zawiązków przez drzewa reguluje wysokość plonu , chociaż nie zawsze tak jak chce tego producent .
Przyczyny opadania przekwitłych kwiatów i zawiązków mogą być różne . Jedną z nich jest niezapłodnienie kwiatów , inną – niedostateczne zaopatrzenie w pokarmmy i wodę . Zawiązki rosnące na słabszych , źle odżywionych pędach opadają w większej liczbie niż zawiązki rosnące na pędach silnych , dobrze wykształconych . kwiaty jabłoni ze środkowej części kwiatostanu , jako najlepiej odżywione , najłatwiej zawiązują owoce , które się przy tym najlepiej wykształcają . Jeżeli drzewa w okresie kwitnienia i wykształcania owoców mają dużo asymilatów , składników mineralnych oraz wody , to zawiązują więcej owoców i utrzymują je do zbioru , natomiast podczas suszy masowo zrzucają zawiązki , a nawet owoce .
Jabłonie i grusze dwukrotnie zrzucają zawiązki : pierwszy raz – tuż po przekwitnieniu . Są to jednak przeważnie resztki nie zapłodnionych kwiatów . Opad ten trwa około 2 tygodni . Drugi , tzw. opad czerwcowy lub świętojanski , przypada na drugą połowę czerwca i może trwać do początku lipca . Główną przyczyną opadu czerwcowego jest brak substancji organicznych i nieorganicznych , zwłaszcza azotu i wody . Pierwsze opadają zawiązki najmniejsze i najsłabsze .
U pestkowych można rozróżnić 3 okresy opadania kwiatów i zawiązków : pierwszy – spowodowany niezapyleniem kwiatów – występuje tuż po przekwitnieniu , drugi – w 2 tygodnie później spowodowany niezapłodnieniem zalażka lub jego degeneracją po zapłodnieniu , i trzeci – pokrywający się z drugim u ziarnkowych .
Duży wpływ na zrzucenie zawiązków może mieć zdrowotność roślin . Liście lub zawiązki uszkodzone przez szkodniki i choroby mogą masowo opadać . Dlatego ochrona roślin sadowniczych i z tej przyczyny ma szczególne znaczenie .
G . OWOCOWANIE COROCZNE I PRZEMIENNE ROŚLIN SADOWNICZYCH
Podstawowe znaczenie w sadownictwie ma regularność i obfitość owocowania drzew i krzewów owocowych . Poszczególne gatunki i odmiany różnią się znacznie pod tym względem . Odmiany jabłoni i grusz dzielą się na : słabo owocujące , dostatecznie obficie i regularnie owocujące oraz owocujące bardzo obficie , ale przemiennie , czyli co drugi rok . Gatunki pestkowe i krzewy jagodowe owocują na ogół corocznie i mniej więcej jednakowo obficie . Odmiany słabo owocujące są nieliczne i trzeba jak najszybciej wyeliminować je z uprawy .
Większość odmian jabłoni i grusz owocuje przemiennie . Z odmian jabłoni należą do nich np. Wealthy , Inflancka , Grochówka i Reneta Landsberska , z grusz – Dobra Szara , Salisbura i Paryżanka . Ponadto istnieje szereg odmian , które w sprzyjających warunkach owocują corocznie , w gorszych – przemiennie ( Antonówka , Zwykła , Bojken , Boskoop ) .
Przemienne owocownie nie jest korzystne ani dla producenta , ani dla roślin . W roku owocowania otrzymuje się wprawdzie bardzo dużo owoców , ale gorszej jakości . Większość nie osiąga pożądanych rozmiarów , jest gorzej wykształcona , mniej smaczna oraz słabiej zabarwiona . Ponadto w roku owocowania występuje spiętrzenie dostaw owoców na rynek , co utrudnia ich zbytu i obniża cenę . W roku nieowocowania natomiast rynek odczuwa brak owoców . W roku 1952 zebrano w Polsce tylko około 8% jabłek w stosunku do zbiorów z roku 1951 . uprawa takich odmian utrudnia planową gospodarkę w sadzie , gdyż w jednym roku trzeba zatrudniać dużo osób przy zbiorze , w drugim stali pracownicy gospodarstwa nie mają co robić . Badania wykazują ponadto , że odmiany przemienne owocujące dają w sumie z kolejnych 2 lat ,mniejszy plon niż drzewa regularne i corocznie owocujące .
W roku urodzaju drzewa silnie wyczerpane z pokarmów nie tylko nie zawiązują pąków kwiatowych na rok następny , ale są podatniejsze na mróz i trudniej regenerują tkanki uszkodzone przez choroby i szkodniki , co zmniejsza asymilację i dodatkowo osłabia rośliny . Wreszcie w roku urodzaju drzewa są narażone na wyłamywanie się całych konarów pod ciężarem owoców i pod wpływem wiatru .
Najlepszym rozwiązaniem byłoby sadzenie odmian regularnie owocujących . Niestety , mamy ich za mało , a ponadto wiele nie nadaje się do sadów towarowych. Zanim więc hodowcy dostarczą odmiany corocznie owocujące , trzeba starać się zmusić odmiany o przemiennym owocowaniu do regularnego owocowania .
H. ZMUSZANIE DRZEW DO COROCZNEGO OWOCOWANIA
Regulowaniem owocowania zajmowano się już od dawna , w ostatnich latach zaś opracowano metody zapobiegające przemiennemu owocowaniu . Najprostszy sposób polega na ręcznym przerywaniu zawiązków . Usunięcie pewnej ich liczby zapobiega nadmiernemu owocowaniu , wskutek czego drzewo może zawiązać pąki kwiatowe na rok nastepny . Wyniki tego zabiegu są tym lepsze , im jest wykonany . Ze względu jednak na dużą pracochłonność zaleca się wykonywać go dopiero w końcu czerwca , po opadzie czerwcowym zawiązków . Można wówczas zdać sobie sprawę z wielkości plonu oraz „przeciążenia ” drzewa .
Przy ręcznym przerzadzaniu pozostawia się na drzewie tyle zawiązków , aby wyprodukowane asymilaty wystarczyły zarówno do pełnego wyksztalcenia owoców , jak i zawiązania pąków kwiatowych . Przyjmując , że na jeden owoc powinno przypadać od 30 do 40 liści , pozostawia się zawiązki w odległości wynoszącej około 15 cm u odmian drobnoowocowych , a 20- 25 cm – u wielkoowocowych . Pozostawia się zawiązki najładniejsze , z których wykształcą się owoce wyboru Extra i I .
Wprawdzie przerywanie zawiązków zmniejsza liczbę owoców , co zwiększa dochód z sadu . Przerywanie zawiązków nie doprowadza drzew niektórych odmian do regularnego owocowania i trzeba w tym celu przerzedzać kwiaty . drzewo zużywa wówczas mniej składników pokarmowych , które byłoby potrzebne do wykształcenia zawiązków .
Ręczne przerzedzanie kwiatów czy zawiązków jest zabiegiem bardzo pracochłonnym i trudnym do przeprowadzania w dużych sadach towarowych . Toteż ostatnio zaczęto stosować w tym celu preparaty chemiczne .
Obecnie do przerzedzenia zawiązków używa się u nas preparatu Pomonit , zawierającego sól potasową kwasu alfa – naftylooctowego . W zależności od odmiany stosuje się 10-16 tabletek na 100 l wody . Słabym roztworem ( 10 tabletek ) opryskuje się odmiany wraźliwsze na ten środek ( Antonówka , Kronselska ) , a także drzewa mniej obficie , ale jeszcze nadmiernie owocujące oraz podczas pogody wilgotnej i chłodnej . Lepsze pochłanianie kwasu naftylooctowego w tych warunkach jest bowiem związane głównie z nasycaniem wodą skórki liści i zawiązków ; w mniejszym stopniu zależy od temperatury .
Na ogół opryskiwanie Pomonitem przeprowadza się w kilka dni po kwitnieniu , gdy płatki opadną . Odmiany Bancroft , Boiken i Wealthy (16 tabletek na 100 l wody ) należy opryskiwać w ciągu 10 dni po kwitnieniu , odmianę Starking i inne z grupy Red Delicious – zaraz po opadnięciu większości płatków . Całe drzewo należy pokryć drobnymi kropelkami cieczy , które nie powinny skapywać z rośliny . Dobrze jest też stosować Pomonit z dodatkiem zwilżacza . Zabieg najlepiej wykonać w dni pogodne i bezwietrzne .
Lepiej od Pomonitu przynajmniej na grusze , działa amid kwasu alfa-naftylooctowego w stężeniu 9 g na 100 l wody . Niektórzy zalecają zastosowanie insektycydu Sevin , w stężeniu 30 – 180 g na 100 l wody , w 7 do 24 dni po kwitnieniu . Odpowiednikiem krajowym Sevinu jest Karbatox zawiesinowy 75 . Do przerzedzania zawiązków jabłoni używa się go w stężeniu 0,15% około 3 tygodnie po przekwitnieniu .
Niektórzy sadownicy nie rezygnują z ręcznego przerzedzania zawiązków , choćby jako uzupełnienie zabiegu chemicznego . Cegłowski podaje , że koszt ręcznego przerzedzenia zawiązków na drzewie piennym o koronie obniżonej i o plonie 150 kg przypadający na 1 kg uzyskanych owoców wynosi około 10 groszy . Nawet przy koszcie 20 groszy na 1 kg owoców opłacalność przerzedzenia jest duża . Warto zaznaczyć , że ręczne przerzedzenie zawiązków stosuje się w wielu krajach o bardzo drogiej sile roboczej . Sadzone obecnie drzewa krzaczaste lub niskopienne ułatwiają wykonanie tego zabiegu .
Badania wykazują , że w doprowadzaniu do regularnego owocowania mogą być bardzo pomocne różne zabiegi pielęgnacyjne . Doświadczenia z cięciem i nawożeniem dały zachęcające wyniki.
I. ZAPOBIEGANIE PRZEDWCZESNEMU OPADANIU OWOCÓW
owoce niektórych gatunków i odmian drzew owocowych często opadają masowo z drzew i łatwo strącane są przez wiatr , zanim nadejdzie pora zbioru . Naraża to producentów na duże straty , gdyż owoce ulegają uszkodzeniom , co obniża ich wartość ( spady należą do owoców poza wyborem ) i zmniejsza zdolność przechowalniczą . U niektórych odmian nawet 30% i więcej owoców opada przedwcześnie . W związku z tym zaczęto szukać środków zaradczych . Przekonano się , że opadaniu owoców zapobiega opryskiwanie drzew substancjami wzrostowymi . Opóźniają one tworzenie się tkanki korkowej pomiędzy gałązką a szypułką owocu , przedłużając okres pozostawia go na drzewie .
Z tabeli 33 wynika , że opryskiwanie drzew wymienionym preparatem Pomonit w stężeniu 20-30 cześci kwasu alfa – naftylooctowego na milon części wody , czyli 8 – 20 tabletek Pomonitu na 100 l wody , bardzo zmniejsza liczbę spadów . Zabieg należy przeprowadzić na 10-14 dni przed zbiorem . Pomonit zaczyna działać po 3 dniach od opryskiwania , a wilgotna i ciepła pogoda zwiększa jego skuteczność .
Oprócz kwasu alfa-naftylooctowego przedwczesnemu opadaniu owoców zapobiegają także inne środki chemiczne , jak 2,4-D ; 2,4,5-T ; 2,4,5-TP i preparat Alar . W jednym z doświadczeń opryskanie Alarem opóźniło dojrzewanie i opadanie owoców odmiany Spartan o 3- 4 tygodnie .
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
