Polska Stacja Polarna Mam nadzieję, że zawarte tu różne ciekawe i przydatne materiały przyczynią się do poszerzenia Waszej wiedzy.

Hornsund

Hornsund

„Spitsbergen jest niezwykle piękny.
Łączy w sobie urok trzech wielkich żywiołów: gór, morza i lodu.
Otoczenie Hornsundu należy do najbardziej malowniczych.
Zmienia ono swoje oblicze w zależności od pór roku i od pogody.”

Stanisław Siedlecki „Dom Pod Biegunem”

Hornsund jest dużym, najbardziej na południe wysuniętym fiordem* Spitsbergenu, rozdzielającym Sorkappland (Ziemię Południowego Przylądka) po stronie południowej od Wedel Jarlsbergland po stronie północnej.

Ujście fiordu o szerokości 12 km, skierowane jest na zachód ku Morzu Grenlandzkiemu. Długość fiordu w linii prostej wynosi ok. 30 km, średnia głębokość ok. 90 m, maksymalna głębokość 260 m. Fiord przebiega wzdłuż osi wschód - zachód rozcinając różnowiekowe formacje geologiczne od prekambryjskich na zachodzie po górnomezozoiczne na wschodzie, jest prostopadły względem głównych, regionalnych uskoków Spitsbergenu. Wiele zatok fiordu stanowi ujściowe odcinki dolin, zajmowanych obecnie przez uchodzące do morza lodowce typu górskiego. Część z tych zatok, w wyniku cofania się lodowców, odsłoniła się dopiero na początku XX wieku.

Powierzchnia oraz linia brzegowa fiordu stale się zwiększa wraz z postępują recesją (cofaniem się) lodowców. Hornsund posiada szczegółową dokumentację zmian zasięgu lodowców począwszy od 1900 r. W ciągu XX stulecia powierzchnia fiordu zwiększyła się o ok. 100 km2. Ostatnio Hornsund powiększa się średnio o ok. 1 km2 rocznie. Klify lodowców schodzących do fiordu w okresie 1961 - 1985 wycofywały się z prędkością od 125 do 380 m/rok.
Istnieje przypuszczenie poparte wynikami badań fauny morskiej, że Hornsund jest faktycznie cieśniną (sund), połączonej od wschodu lodowcem.

Hornsundtind, 1431 m Szczyt zdobyto po raz pierwszy w 1938 r. w czasie niemieckiej wyprawy naukowej pod kierunkiem dr H. Rieche

Wienertinden, 925 m

W krajobrazie otoczenia fiordu dominują ułożone w południkowe łańcuchy masywy górskie i niziny nadmorskie będące głównie wyniesionymi tarasami morskimi.
Z okien Polskiej Stacji roztacza się widok na otaczające Hornsund łańcuchy górskie. Najbardziej spektakularny Hornsundtind, 1431 m n.p.m. o alpejskim charakterze jest najwyższym szczytem południowej części Spitsbergenu i znajduje się po południowej stronie fiordu. Najbliże stacji szczyty to Fugleberget (Ptasia Góra, 569 m n.p.m.) i Ariekammen (Grzbiet Arii, 517 m n.p.m.). Zlewnie tych gór, jak również wody płynące w wolnej od lodowca pobliskiej Revdalen (Lisiej Dolinie) są przedmiotem szczegółowych badań hydrologicznych.

Na Wilczekodden (Przylądku Wilczka) stoi 10-metrowy krzyż postawiony przez polskich polaraników w r. 1982, po wprowadzeniu w kraju stanu wojennego.

Niziny nadmorskie pokryte są bardzo bogatą, jak na warunki spitsbergeńskie, roślinnością tundrową. Piarżyska na stokach gór oraz skalne klify stanowią latem tereny lęgowe olbrzymich kolonii ptaków morskich, wśród których ilościowo dominują alczyki (traczyki lodowe). Ptaki gniazdują również na tundrze. Żyją tu także lisy polarne i renifery. Przez Hornsund przebiegają główne szlaki niedźwiedzi polarnych wędrujących z zachodu na wschód wyspy.

Przyroda Spitsbergenu
Zwierzęta Hornsundu

Rejon Hornsundu znajduje się na terenie Parku Narodowego Południowego Spitsbergenu (Sorspitsbergen Nasjonalpark) obejmującego Wedel Jarlsbergland, Torellland i Sorkappland wraz z przyległymi wodami terytorialnymi.

Ze względu na swą bogatą faunę i florę morską oraz brak zniszczeń spowodowanych przez człowieka, Hornsund wraz z Kongsfjordem został wybrany jako jedno z 12 Europejskich Flagowych Miejsc Bioróżnorodnosci w Programie Ramowym Unii Europejskiej.

Pasmo Sofiekammen, przed nim czoło Lodowca Hansa

Fiord podlega wpływowi ciepłych wód atlantyckich (Prąd Zachodniospitsbergeński), zimnych arktycznych (Prąd Sorkapski) oraz mieszanych lokalnych szelfowych wód Zachodniego Spitsbergenu. W  Brepolen, wewnętrznej zatoce Hornsundu, występuje przez cały rok przydenna schłodzona, gęsta „woda zimowa” o temperaturze poniżej -1.5°C i zasoleniu powyżej 34 psu (practical salinity units - praktycznych jednostek zasolenia, dawniej podawano promile). Udział wody wytopiskowej w Hornsundzie pochodzącej z lodowców szacowany jest na około 0.7 km3 rocznie, co powoduje spadek zasolenia do poniżej 28 psu w powierzchniowej wodzie wewnętrznych basenów fiordu. Zgodnie z ukształtowaniem fiordu i topografią dna, prąd wody wpływa do Hornsundu wzdłuż południowego brzegu i wypływa wzdłuż północnego. Pod lodowcami mogą występować okresowo lokalne prądy wstępujące.
Zawiesina
W czasie topnienia śniegu i lodowców, do fiordu wprowadzana jest z wodami roztopowymi wielka ilość drobnego osadu mineralnego, o koncentracjach rzędu 100 mg/dm3 w zatokach przylodowcowych i około 10 mg/dm3 w zewnętrznej części fiordu. Przeźroczystość wody sięga dlatego od 0,5 m w zatokach lodowcowych do 13 m w centrum fiordu.
Pływy
W Hornsundzie występują regularne, półdobowe pływy księżycowe typu M2 o maksymalnej amplitudzie 1,8 m. Zachodnie wybrzeże Spitsbergenu leży na jednej linii kotidialnej, tzn. pływ występuje tam w jednej fazie.

Wewnętrzne zatoki fiordu pokryte są przez 3-7 miesięcy w roku przez lód zimowy, od grudnia do lipca występuje nieregularnie napływający sezonowy pak lodowy z rejonu Storfjordu, oraz rzadziej wieloletni lód z obszaru Olgastretet i Hinlopen. Lód dryfujący (pak lodowy) przynoszony przez zimny prąd morski może zapchać fiord w dowolnej porze roku, najczęściej zdarza się to w maju i czerwcu. W okresie od czerwca do października (czasem listopada) intensywnie cielą się lodowce uchodzące do morza. Skupiska odłamanych brył lodu mogą być przeszkodą lub uniemożliwić podejście łodzi do brzegów zatok. Lód ten jest obecny w fiordzie przez cały rok.
Lód tworzony przez zamarzanie wody morskiej może pojawiać się w listopadzie. W zimie tworzy się stała pokrywa, która często jest niszczona przez martwą falę z morza i sztormy. Bywają jednak cieplejsze zimy, kiedy fiord w części zachodniej nie zamarza przez cały rok (np. zima 2000/2001).
W okresie zalodzenia (XI - V) wzdłuż brzegu od strony wody tworzy się stopa lodowa (wąskie pasmo lodu przymarzniętego do brzegu), a na brzegu przylepa (zmrożony wał utworzony z wyrzuconych przez fale brył lodu, kier i kamieni), która może osiągać wysokość kilku metrów i szerokość 10 - 20 m. w pewnych przypadkach może całkowicie uniemożliwić lądowanie łodzi, pomimo korzystnej sytuacji lodowej na wodzie.

Nazwę Hornsund nadano w czasie odkrywczej wyprawy angielskiego wielorybnika Jonasa Poole, który statkiem „Amitie” wpłynął w 1610 r. do fiordu w czasie sztormu i przy dużej ilości lodu uważając go za cieśninę (norw. sund). Załoga dotarła do brzegu, gdzie znaleziono róg renifera (horn - róg), co zaowocowało nazwą „Horn sund”.

Obszar na północ od fiordu nazwano Wedel Jarlsbergland od nazwiska ambasadora Norwegii we Francji, rzecznika norweskiej suwerenności nad Spitsbergenem podczas konferencji w Wersalu.

W 1872 r. Hornsund był badany i kartowany przez austriacką ekspedycję, której kierownikiem był hrabia Johann Nepomuk Wilczek. Wyprawa przypłynęła do Hornsundu na pokładzie norweskiego statku łowczego „Isbjorn” („Niedźwiedź Polarny”). Wiele nazw pochodzi z czasu tej wyprawy, w tym Wilczekodden, Hansbreen, Isbjornhamna (od nazwy statku), szczyty Wienertinden, Princessetopen, grzbiety Sofiekammen i Luciakammen (od imion córek Wilczka).

Niektóre nazwy pochodzą od zasiedlających rejon zwierząt, np.: Revelva i Revdalen (rev - lis), Gashamna (gas - gęś), Fugleberget (fugle - ptak) - od licznych kolonii traczyków gnieżdżących się na stokach góry, Ariekammen, Ariedalen i Ariebreen - od „arii”, które wyśpiewują traczyki.

Pozostałe nazwy były nadawane najczęściej przez wyprawy naukowe i pochodzą od nazwisk lub charakterystycznych form terenu.
Patrz też Polskie nazwy na Spitsbergenie.

Ludzka działalność zostawiła w rejonie Hornsundu ślady stacji wielorybnicznych, chat traperskich, grobów i instalacji wypraw naukowych.
Wielorybnicze stacje przetwórcze użytkowane były w pierwszej połowie XVII w. przez łowców z Anglii i Holandii. Ślady działalności wielorybniczej w tym rejonie (szczątki budynków mieszkalnych, obozowisk namiotowych, piece do wytapiania tłuszczu, kości wielorybów i groby) koncentrują się głównie w zatoce Gashamna oraz na przylądku Gnalodden. Ślady kilku małych wież obserwacyjnych, z których wygąldano wielorybów (lookouts) pozostały w zespole Gashamna - Höferpynten, oraz na Wilczekodden i Marmorneset.
Z czasów działalności rosyjskich myśliwych (XVII-XVIII w.) pochodzą szczątki chat, krzyży wotywnych i grobów.
W pierwszej połowie XIX w. pojawiają się traperzy norwescy polujący początkowo na morsy, a po ich wytrzebieniu na niedźwiedzie i lisy oraz foki, renifery i ptaki. Do polowania na lisy traperzy używali pułapek, a na niedźwiedzie samostrzałów. Budulcem chat było drewno dryftowe, kamienie, elementy łodzi, ale również materiał przywożony z kontynentu.

Lokalizacja chat istniejących do dziś:

• wschodnia strona zatoki Gashamna, podnóże Hohenlohefjellet (Camp Erna z 1919 r.) - używane przez letnie wyprawy archeologiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego, brzeg zatoki Hyttevika (Claus Andersen-hytta z 1907 r.), przylądek Wilczekodden (Isbjornhamna z 1936 r.), przylądek Gnalodden (z 1935 r.), przylądek Treskellen.
  Wszystkie chaty są pod opieką Stacji Polarnej PAN, używane jako bazy pomocnicze.

Claus Andersen-hytta nad zatoką Hyttevika jest często
wykorzystywana przez polskich badaczy podczas prac terenowych

Pozostałości obiektów myśliwych rosyjskich i norweskich można znaleziono w następujących miejscach:

• Bjornbeinflyene, Palffyodden, Schonningholmane - Hoferpynten, Gnalodden, Ariebukta - prawy brzeg rzeki Revelva, Worcesterpynten, Russepynten, Dunoyane, zachodnia strona zat. Gashamna (Grodahlhuset), przylądek Treskellen.

Z okresu rosyjskiej wyprawy działającej w ramach Szwedzko-Rosyjskiej „Arc of Meridian Expedition 1899/1902” pochodzą resztki zimowego domostwa zwanego Konstantinovka nad zatoką Gashamna.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Disneyland GMI to pierwszy w Polsce Disneyland. Gigantyczny park rozrywki. 50 różnego rodzaju atrakcji w parku tematycznym, w tym 24 przejażdżki i rollercoastery. Na terenie parku powstanie również 5 tematycznych krain z atrakcjami na najwyższym, światowym poziomie.

Disneyland GMI to pierwszy w Polsce Disneyland. Gigantyczny park rozrywki. 50 różnego rodzaju atrakcji w parku tematycznym, w tym 24 przejażdżki i rollercoastery. Na terenie parku powstanie również 5 tematycznych krain z atrakcjami na najwyższym, światowym poziomie.

Disneyland GMI to pierwszy w Polsce Disneyland. Gigantyczny park rozrywki. 50 różnego rodzaju atrakcji w parku tematycznym, w tym 24 przejażdżki i rollercoastery. Na terenie parku powstanie również 5 tematycznych krain z atrakcjami na najwyższym, światowym poziomie.