 Warta
Warta to prawy największy dopływ Odry, płynie z Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej przez Wyżynę Woźnico-Wieluńską i Przedborską, Nizinę Południowowielkopolską, Pradolinę Warciańsko-Odrzańską, Pojezierze Wielkopolskie do Pradoliny Toruńsko Eberswaldzkiej; długość 808km, powierzchnia dorzecza 54 529 km2; wielokrotnie zmienia kierunek z południkowego na równoleżnikowy; wypływa na wysokości około 380 m n.p.m. ze źródeł krasowych, na krawędzi kwesty jurajskiej w Kromołowie (wschodni kraniec Zawiercia), około 3 km na pn.-zach. od źródeł Czarnej Przemszy; źródłowe strugi tych rzek, płynąc ku zachodowi, zbliżają się do siebie na odległość 0,5 km i na krótkim odcinku ich dolina jest wspólna; doliny Warty i Czarnej Przemszy rozchodzą się na południe od Zawiercia, gdzie Warta skręca na pn.-zach.; kierunek ten utrzymuje się do ujścia pierwszego dopływu – Kamieniczki (Zimnej Wody); na odcinku kilku kilometrów płynie w dość szerokiej dolinie, następnie pod kątem prostym przełamuje się na pn.-wsch. przez jurajskie pasmo Wyżyny Częstochowskiej, w Częstochowie; dolina Warty na tym odcinku jest wąska, rzeka wcina się meandrami w zbocza wyżyny, wznoszącej się 70 m nad dnem doliny; wylot przełomu na wschodzie od Mstowa; dolina Warty staje się szersza i zabagniona; od Mstowa rzeka płynie na wschód, następnie na pn.-wsch. i na północ; na południe od Radomska wraca do równoleżnikowego kierunku, a po przyjęciu Liswarty płynie aż do Działoszyna na pn.-zach., a od Działoszyna na zachód. Na tym prawie równoleżnikowym odcinku biegu Warty płynie przełomem rozcinając Wyżynę Wieluńską. Poniżej wsi Bobrowniki i Góry Świętej Genowefy Warta głęboką pętlą wpływa w południkowy odcinek przełomowy; płynie na północ głęboką i miejscami wąską doliną; w szerszych odcinkach meandruje, pozostawia wąskie starorzecza o łukowo-meandrowym kształcie; opuszcza przełom i Wyżynę Wieluńską w okolicy Krzeczowa; w obrębie Niziny Południowowielkopolskiej płynie w Kotlinie Szczercowskiej w otoczeniu małych kompleksów leśnych, łąk, pól uprawnych; poniżej ujścia Widawki Warta płynie dalej na północ przez Kotlinę Sieradzką; nadal meandruje w szerokiej do okólo 5 km doliny; w jej płaskim dnie (130-140 m n.p.m.) rozległe łąki, małe kępy lasów łęgowych, między wydmami bagniste zagłębienia, wzdłuż biegu rzeki miejscami zachowane poziomy tarasowe; na północ od Sieradza, w kierunku Uniejowa, poziom dna doliny obniża się stopniowo do 115-110 m n.p.m.; Warta głęboko wcina się w podłoże, doliny staje się coraz szersza i coraz bardziej podmokła, szczególnie w obrębie środkowej części Kotliny Kolskiej, poniżej ujścia Neru i Rgilówki oraz poniżej Koła, przy ujściu Kiełbaski; w dnie doliny starorzecza, kanały i rowy melioracyjne, wzdłuż koryta wały ochronne. W rejonie Koła rzeka szerokim łukiem zmienia kierunek na zachodni i wpływa do Doliny Konińskiej; między Kołem a Koninem wzniesienia nad brzegiem doliny przekraczają wysokość 170 m n.p.m., podczas gdy jej dno znajduje się na poziomie około 90 m (różnica wysokości ponad 80 m); są to pagórki kemowe (wynik akumulacji wodnolodowcowej), w znacznej części porośnięte lasem; na terenie Konina (dzielnica Morzysław), na prawym brzegu wlot Kanału Ślesińskiego (Warta-Gopło); od tego miejsca Warta jest żeglowna; na obszarze Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej Warta płynie na poziomie 64-65 m n.p.m. przez Kotlinę Śremską, o wyraźnych, wysokich zboczach; w dnie doliny liczne starorzecza, rozlewiska, a nawet małe jeziora.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
