Skawa
Skawa, w górnym biegu Wsiowy Potok, rzeka, prawy dopływ Wisły, płynie z Beskidu Żywieckiego przez Beskid Makowski, między pogórzami Śląskim i Wielickim oraz doliną Wisły; długość 96 km, powierzchnia dorzecza 1160 km2; wypływa kilkoma potokami poniżej Przełęczy Spytkowickiej, na wysokości ok. 680 m n.p.m., w Beskidzie Żywieckim, powyżej wsi Spytkowice; źródłowe potoki łączą się z głównym nurtem na terenie Spytkowic; początkowo, do ujścia Bystrzanki, Skawa płynie szerokim łukiem wśród łagodnych wzniesień Beskidu Żywieckiego; na obszarze Beskidu Makowskiego, w rejonie ujścia Bystrzanki, Skawa staje się typowo górską rzeką i przełomem przedziera się aż po Osielec, między wschodnim krańcem Pasma Babiogórskiego (Polica), u podnóża Łysej Góry, a zachodnimi stokami góry Przykrzec; jest to jeden z najpiękniejszych odcinków biegu Skawy; w górnym i środkowym biegu jest częściowo uregulowana ostrogami, tamami; prąd ma bystry, ale zmienny, w korycie rumowisko, głazy i płycizny; od Osielca Skawa płynie zakolami, poniżej Osielca dolina znacznie rozszerza się; Skawa płynie ku pn.-zach., a od Suchej Beskidzkiej skręca gwałtownie na północ, między Beskidem Makowskim (Średnim) a Beskidem Małym; ten odcinek Skawy, szczególnie w okolicy wsi Mucharz, aż do wypłynięcia na obszar Pogórza Zachodniobeskidzkiego powyżej Wadowic, jest równie malowniczy, jak w rejonie Bystrzanki; doliny otaczają lasy; począwszy od Wadowic dolina rzeki znowu rozszerza się (ponad 2 km), Skawa meandruje płynąc po płaskim dnie; doliny otaczają prawie bezleśne pagórki; w rejonie Wadowic i Zatora duże kompleksy stawów; przy wypływie Skawy na obszar Kotliny Oświęcimskiej, rzeka usypała pokaźny stożek napływowy, co wpłynęło na przesunięcie koryta Wisły na północ, pod lewy brzeg doliny; ujście w dolinie Wisły, na wysokości około 225 m n.p.m., powyżej wsi Smolice. Średni spadek doliny w górnym biegu 7,2%o, w dolnym 2,2%o; średni roczny przepływ (1951-90) w Beskidzie (Sucha) 7,14 m3/s, na pogórzu (Wadowice) 12,2 m3/s; maks. rozpiętość wahań stanów wody 5,0 m; gwałtowne wezbrania; wody Skawy na ok. 95% długości biegu są czyste; średnia temperatura wody o godzinie 700 w Wadowicach: w zimie 2,7°C, w lecie 13,7°C (w lipcu 16,4°C). Główne dopływy: Toprzyski, Bystrzanka (Bystra), Skawica, Stryszawka, Tarnawka, Ponikiewka, Choczenka, Wieprzówka, Osielec, Wieprzec, Żarnówka, Stryszówka, Kleczówka. Ważniejsze miejscowości nad Skawą: Spytkowice, Skawa, Jordanów, Bystra, Osielec, Maków Podhalański, Sucha Beskidzka, Zembrzyce, Tarnawa Dolna, Skawce, Mucharz, Świnna Poręba (w budowie zapora i zbiornik retencyjny), Gorzej Górny, Wadowice, Radocza, Zator. Miejscowości leżące w dolinie Skawy to popularne ośrodki wypoczynkowe. Dolina Skawy stanowi ważny szlak komunikacyjny w poprzek Beskidów (linia kolejowa i szosa).
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
