Raba
Raba to prawy dopływ Wisły, płynie przez Beskidy Zachodnie, Pogórze Zachodniobeskidzkie i Kotlinę Sandomierską; długość 132 km, powierzchnia dorzecza 1537 km2; wypływa na zachodnim krańcu Gorców, na wysokości około 780 m n.p.m., na zachodnim stoku Obidowej, w pobliżu najwyżej położonych zabudowań wsi Rdzawka, ok. 3 km na wschód od Sieniawy; początkowo płynie na południe, ku Przełęczy Sieniawskiej, po czym ku zachodowi, zatacza łuk i okrąża Rabską Górę od pd.-zach.; w rejonie Raby Wyżnej rzeka zmienia kierunek na pn.-wsch.; pod Chabówką Raba zbliża się do Skawy na odległość zaledwie 2 km (dział wód), następnie przepływa przez Rabkę; odtąd jej dolina przebiega między północnymi stokami Gorców a odosobnionymi pagórkami lesistego Beskidu Wyspowego, u stóp Lubonia Wielkiego; następnie, poniżej Mszany Dolnej, skręca na pn.-zach.; z obszaru Beskidu Wyspowego wpływa między fliszowe góry Beskidu Makowskiego; na zachód od doliny Raby, aż po dolinę Skawy wznoszą się spłaszczone grzbiety (wysokość do 700-800 m n.p.m.), a bezpośrednio nad Rabą — Kotoń i Sularzówka, na wschód od Raby zaś — szczyty: Lubomir, Łysina i Uklejna; Beskid Makowski opada stromymi stokami (około 300 m) do doliny Raby; górska część koryta ma podłoże skaliste, w środkowym biegu rozległe żwirowiska, zwane kamieńcami; przeważnie wąska dotąd dolina Raby coraz bardziej rozszerza się; rzeka ponownie zmienia kierunek na pn.-wsch. i płynie dalej szerokimi meandrami w głębokiej dolinie na pograniczu pogórzy: Wielickiego i Wiśnickiego; powyżej Dobczyc wpływa już na obszar Podgórza Bocheńskiego, w strefę sfałdowanych utworów mioceńskich, obfitujących w złoża soli (Bochnia); wzdłuż lewego brzegu rzeki rozciągają się pozostałości niegdyś rozległej Puszczy Niepołomickiej; w dolnym biegu Raba płynie przez Równinę Nadwiślańską (Kotlina Sandomierska); ujście na wysokości około 180 m n.p.m. we wsi Niedary poniżej Uścia Solnego. Średni spadek doliny w górnym biegu 7,8%o; w dolnym biegu 0,9%o, bieg niewyrównany (wodospady); średni roczny przepływ (1951-90) w dolnym biegu 16,6 m3/s (Proszówki); maksymalna rozpiętość wahań stanów wody 10,0 m; gwałtowne wezbrania letnie, a nawet katastrofalne powodzie (1934, 1970). Ważniejsze dopływy: Żeleźnica, Skomielna, Luboński Potok, Miedziany, Krzeczówka, Krzczonówka, Trzebuńka, Bysinka, Dłużnica, Poniczanka z Rdzawką, Słonka, Olszówka, Mszanka (w górnym biegu Lubomirski Potok), Kasinka, Suszanka (w górnym biegu Wielki Suchy), Uklejna, Trzemeśna, Krzyworzeka, Stradomka z Tarnawą. Ważniejsze miejscowości nad Rabą: Raba Wyżna, Chabówka, Rabka, Raba Niżna, Mszana Dolna, Kasinka, Pcim, Stróża, Myślenice, Dobczyce, Gdów, Chełm, Bochnia (w pobliżu), Gawłów, Bogucice, Uście Solne. Większość tych miejscowości pełni funkcje letniskowe. Dolina Raby należy do najpiękniejszych dolin karpackich uczęszczanych przez turystów; z miejscowości nad Rabą biorą początek liczne szlaki turystyczne w Beskidy Zachodnie i na Pogórze Zachodniobeskidzkie; stanowi atrakcyjny, chociaż uciążliwy szlak kajakowy, dostępny od Myślenic; w dolinie Raby i jej otoczeniu występują solanki jodobromowe (Rabka) i złoża soli kamiennej (Bochnia, Wieliczka). W pobliżu wsi Dobczyce zbiornik wodny - Dobczyckie, Jezioro.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
