Nida
Nida, w górnym biegu, do ujścia Czarne Nidy, zwana Białą Nidą, rzeka, pierwszy dopływ Wisły, płynie przez Wyżynę Kielecką i Nieckę Nidziańską do Kotliny Sandomierskiej, w województwie kieleckim; długość 151 km (z Białą Nidą), powierzchnia dorzecza 3865 km2; powstaje w Żernikach na wysokości 208 m n.p.m., gdzie łączą się Biała Nida i Czarna Nida; płynie doliną głęboko wciętą w podłoże wapienne, początkowo wąską, w środkowym biegu rozszerzającą się do 2 km, a w dolnym do 3,5 km; Nida wielokrotnie przełamuje się przez pasma i garby zbudowane z opoki kredowej, przy czym dno doliny odcina się wyraźnymi progami, które rzeka podcina bystrym nurtem; z okresu zlodowacenia środkowopolskiego pozostał w dolinie Nidy taras fluwioglacjalny (wysokość kilkanaście metrów), a z okresu zlodowacenia bałtyckiego taras nadzalewowy, na którym osadził się less (pokrywa on tereny położone na prawym brzegu rzeki warstwą grubości od kilku do kilkunastu metrów); ujście rzeki na wysokość ok. 165 m n.p.m. poniżej Nowego Korczyna. Średni spadek doliny Nidy ok. 1,2 %o w górnym biegu, 0,6%o w dolnym; średni roczny przepływ (1951-90) w środkowym biegu (Pińczów) 18,7 m3/s; maksymalna rozpiętość wahań stanów wody 2,5 m; średnia temperatura wody o godz. 7.00 w środkowym biegu (Pińczów): w zimie (listopad-marzec) 2,9°C, w lecie (kwiecień-październik) 14,9 stopni C, w lipcu 18,1°C. Ważniejsze dopływy do ujścia Czarnej Nidy: Brzeźnica i Mierzawa; w dolinie Nidy kilka kompleksów stawów zasilanych wodą z Nidy. Nad rzeką leżą: Żerniki, Brzegi Sobków, Mokrsko, Motkowice, Pińczów Krzyżanowice, Wojsławice, Chroberz, Wiślica, Nowy Korczyn; powyżej ujścia wieś Czarkowy, w której w XIX wieku istniała kopalnia siarki. Szlak kajakowy dł. 124 km. W dolinie Nidy w wielu miejscach odsłaniają się gipsy z zachowanymi stanowiskami flory i fauny pontyjskiej (rezerwaty).
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
