Wisłok
Wisłok to pierwszy doptyw Sanu, płynie przez Beskidy Środkowe, Pogórze Środkowo-beskidzkie do Kotliny Sandomierskiej; długość. 205 km, powierzchnia dorzecza 3528 km2; wypływa kilkoma potokami na wysokości około 740-770 m n.p.m. w Beskidzie Niskim, na pn.-wsch. stoku góry Kanasiówki, w paśmie Kiczery Długiej, w pobliżu granicy ze Słowacją; po krótkim źródłowym odcinku o kierunku pd.-wsch. skręca ku pn.-wsch., płynąc w obniżeniu między Kiczerą Długą a grzbietem Bukowica-Kamień; po przyjęciu potoku Surowica, koło wsi Surowica, przełamuje się w rejonie wsi Puławy na Pogórze Bukowskie; przełomowa dolina Wisłoki jest wąska, stoki częściowo lesistych gór opadają bezpośrednio do koryta rzeki; następnie Wisłok wykorzystuje niewielkie obniżenie kotlinne i wkrótce potem po raz drugi pokonuje przełomem przykrawędziowe kulminacje progu beskidzkiego powyżej Beska; w rejonie Beska zbiornik retencyjny o pojemności użytkowej ok. 13 mln m3, zbudowany na potrzeby gospodarki komunalnej i rekreacji; cała dolina przełomowa jest zaliczana do najbardziej atrakcyjnych w krajobrazie regionu; szczególnie interesujący jest jej odcinek między Sieniawą a Beskiem, gdzie Wisłoka płynie w głębokim wąwozie o stromych zboczach i płaskim dnie; przełomem koło Beska kończy się górski bieg Wisłoka. Następny odcinek, w obrębie Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej, charakteryzują liczne meandry oraz stosunkowo gęsta zabudowa dolin i dolnych części zboczy dolinnych aż poza Krosno; poniżej Krosna rzeka utrzymuje kierunek pn.-zach.; wije się zakolami po dnie doliny osiągającej szerokość do 2 km; wielkimi łukami przepływa między pagórkami pogórzy Strzyżowskiego i Dynowskiego, następnie skręca ku pn.-wsch. i przepływa przez Pogórze Rzeszowskie; w dolnym biegu płynie Pradoliną Podkarpacką; od Rzeszowa płynie łagodnymi zakolami północnym skrajem szerokiego (4-6 km) i płaskiego obniżenia; w rejonie Rzeszowa zbiornik retencyjny o pojemności ok. 1,4 mln m3; na południowym skraju obniżenia, na prawym brzegu rzeki, od Pobitna — prawobrzeżnej dzielnicy Rzeszowa — do Woli Dalszej, na północ od Łańcuta, zachowało się dobrze wykształcone starorzecze Wisłoki o znacznej długości, głębokości 2-3 m, szerokości ok. 20 m, o stromych zboczach, miejscami wypełnione wodą; ujście na wysokość 182 m n.p.m., w pobliżu wsi Dębno. Średni spadek doliny Wisłoki w górnym biegu ok. 12%o, w dolnym 0,6%o; średni roczny przepływ (1951-90) w Krośnie 5,93 m3/s (maksymalna 330 m3/s), w Tryńczy (dolny bieg) 24,0 m3/s (maksymalna 628 m3/s); maksymalna rozpiętość wahań stanów wody 7 m; gwałtowne wezbrania; na odcinku ok. 30% długości biegu wody czyste. Główne dopływy: Surowica (w górnym biegu Moszczaniec), Morawa, Lubatówka, Mrowia, Świrkowiec, Młynówka, Izwor, Pielnica, Śmierdzączka Wysoka, Stobnica, Struga, Mleczka. Ważniejsze miejscowości nad Wisłoką: Wisłok Wielki, Surowica, Rudawka Rymanowska, Sieniawa, Besko, Haczów, Krościenko Wyżne, Krosno, Frysztak, Wiśniowa, Strzyżów, Czudec, Babica, Rzeszów, Trzebownisko, Czarna, Wola Dalsza, Białobrzegi, Tryńcza, Dębno. W wielu miejscach nad Wisłoką istnieją dobre warunki do wypoczynku, kąpieli oraz wędkarstwa (pstrąg); od Strzyżowa Wisłok jest dostępny dla turystyki kajakowej.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
