Łyna
Łyna to rzeka w Polsce i Rosji, pierwszy dopływ Pregoły, płynie z Garbu Lubawskiego przez Pojezierze Olsztyńskie i Równinę Sępopolską oraz Równinę Pregoły w Rosji; długość 264 km (w Polsce 190 km), powierzchnia dorzecza 7126 km2 (w Polsce 5719 km2); wypływa u podnóża wzniesienia moreny czołowej, na wysokości ok. 155 m n.p.m., ok. 2 km na pn.-wsch. od wsi Łyna, przy zachodnim skraju Lasów Napiwodzkich, ok. 10 km na północ od Nidzicy. Dość obfite źródła Łyny są uwarunkowane występowaniem w podłożu moreny nieprzepuszczalnych iłów plioceńskich; źródłowe strugi wytworzyły głęboko wcięty i rozczłonkowany wąwóz (przykład erozji wstecznej i źródlisk wysiękowych); różnica wysokości między sąsiednimi pagórkami a dnem wąwozu do 30 m; na wschód od źródeł Łyny koło Orłowa, leży jezioro Orłowo Małe (rezerwat żółwia błotnego); w górnym biegu rzeka przepływa przez kilka jezior, m.in.; Persing, Kiernoz Wielki i Mały, Łańskie, Ustrych; koło Olsztyna zbiornik na Łynie; dalszy bieg Łyny charakteryzuje zmienność biegu rzeki, krajobrazu otoczenia doliny i koryta; przez wzniesienia morenowe odcinki przełomowe; wzdłuż całego biegu liczne zakola; krótkimi strugami Łyna jest połączona z małymi i większymi jeziorami (np. z jeziorem Ukiel); na Równinie Sępopolskiej ma bieg bardziej wyrównany, dolina głęboka do około 30 m; ujście na terenie Rosji pod Znamieńskiem (Welwa), na wysokości 3 m n.p.m. Średni spadek doliny Łyny w górnym biegu około 2%o, w dolnym 0,4%o; średni roczny przepływ (1951-90) w Olsztynie 3,74 m3/s, w Sępopolu 25,5 m3/s; maksymalna rozpiętość wahań stanów wody w dolnym biegu 4 m; średnia temperatura wody o godzinie 7.00 w Sępopolu: w zimie (listopad-marzec) 2,5°C, w lecie (kwiecień-październik) 14,8°C, w lipcu 18,1°C; wody na 90% długości biegu czyste, zanieczyszczone w rejonie miast. Większe dopływy: Marózka, Elma, Wadąg, Kirsna, Symsarna, Pisa, Guber, Omet. Ważniejsze miejscowości nad Łyną: Orłowo, Kurki, Ruś, Bartąg, Olsztyn, Dobre Miasto, Smolajny, Lidzbark Warmiński, Bartoszyce, Sępopol. Łyna tworzy malowniczy szlak kajakowy (długość około 182 km), początek spływu na rzece Marózka.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
