Pomiar drewna
Przygotowanie do pomiaru
Przystępując do pomiaru drewna, należy je właściwie przygotować. Każdego rodzaju surowiec wymaga innego przygotowania. Drewno wielkowymiarowe, małowymiarowe oraz średniowymiarowe grup S3 i S4 wyrabia się w korze. Pozostały surowiec, czyli drewno grup S1 i S2 można wyrabiać zarówno w korze jak i bez kory.
Drewno odbierane w pojedynczych sztukach
Drewno odbierane w pojedynczych sztukach, tj. drewno wielkowymiarowe klas A, B, C i D oraz średniowymiarowe grupy S1 może być wyrabiane w dłużycach, kłodach i wyrzynkach. Należy je okrzesać z gałęzi i wystających sęków równo z powierzchnią drewna. Końce każdej sztuki powinny być przycięte prostopadle do jej osi. W drewnie wielkowymiarowym dopuszcza się pozostawienie progu po ścince. Surowiec przeznaczony do przetarcia powinien mieć ścięte napływy korzeniowe. Wymaganie to nie dotyczy drzew pozyskiwanych maszynami wielooperacyjnymi. Sztuki drewna, w których występuje więcej niż jedna klasa jakości powinny mieć oznaczone granice klas. Należy pamiętać, że w drewnie iglastym każdą dłużycę lub kłodę zaliczamy w całej długości do jednej z klas jakości, ale z pewnymi wyjątkami. Jeżeli wyrabiamy okleinę lub sklejkę, czyli drewno klasy WA1 lub WB1, możemy z pozostałej części dłużycy wymanipulować surowiec niższych klas, najczęściej WC lub WD. O tym czy z surowca będzie manipulowane drewno specjalne (cenne) będą przede wszystkim decydowały zapotrzebowanie rynku i względy ekonomiczne (na równych prawach wynikających z prawidłowej gospodarki leśnej).
Drewno odbierane w sztukach grupowo
Drewno odbierane w sztukach grupowo tj. drewno średniowymiarowe grupy S3b powinno być ułożone w stosy na podkładach, dolnymi końcami w jednym kierunku tak, aby czoła tworzyły w miarę wyrównaną płaszczyznę. Stosy powinno się układać oddzielnie dla każdej klasy wymiarowej. Przygotowany surowiec ma być okrzesany w sposób co najmniej dobry, czyli dopuszczający pozostawienie sęków trzycentymetrowych i sporadycznie dłuższych.
Drewno odbierane w stosach na gruncie
Drewno odbierane w stosach na gruncie tj. surowiec średniowymiarowy grup S2, S3a, S4 i małowymiarowy M1 i M2 układa się w stosy regularne i nieregularne na podkładkach. Ze środka każdego stosu należy wysunąć na około 10 cm jedną sztukę drewna, w celu umieszczenia na jej czole oznaczenia stosu. Płaszczyzny górna i dolna stosu z surowcem grup S2, S4 i M2 powinny być poziome, natomiast czoła stosu pionowe. W związku z powyższym wałki o różnych zbieżystościach należy układać w stosie na przemian grubszymi i cieńszymi końcami. W terenie górzystym stosy układa się tak, aby płaszczyzny (górna i dolna) stosu były równoległe do terenu. Drewno grup S3a i M1 układa się grubszymi końcami w jedną stronę. Stosy, poza drewnem grupy M2 układa się oddzielnie dla każdej grupy i rodzaju. W stosie zawierającym drewno grupy M2 mogą się znajdować gatunki liściaste i iglaste. Drewno grupy S2 powinno być okrzesane w sposób bardzo dobry, a grupy S3a w sposób dobry. Dla stosów układanych w lesie stosuje się nadmiary wysokości wynoszące:
dla drewna średniowymiarowego grup S2 i S4 - 5%;
drewna średniowymiarowego grypy S3a i małowymiarowego grup M1 i M2 - 10%.
Drewno średniowymiarowe wyrabiane w kłodach i wyrzynkach może być odbierane w stosach o nieregularnej wysokości. Wówczas taki stos powinien zawierać drewno tylko jednej grupy, rodzaju i długości.
Karpina
Karpinę układamy w stosy pojedyncze lub ciągłe bezpośrednio na ziemi, bez wbijania kołków. Szerokość i długość stosu powinny wynosić minimum 1 metr, zaś wysokość 0,5 metra. Odstopniowanie długości może wynosić 0,5 m. Karpinę można także układać w blokach o wysokości 1 m i podstawie prostokąta. Szerokość tej podstawy powinna mieć 4 do 5 m, a jej długość nie mniej niż 4 m.
Zrębki
Surowiec drzewny w postaci zrębków odbierany jest w pojemnikach. Przygotowanie go do odbioru polega na wyrównaniu płaszczyzny górnej ładunku.
Wykonanie pomiaru i określanie miąższości
Drewno mierzone w pojedynczych sztukach
Elementami pomiaru tego drewna są długość (l) oraz średnia środkowa (d). Długość drewna (l) mierzy się taśmą, lub innym przyrządem z dokładnością do 5 cm. Pomiar powinien być wykonany wzdłuż najkrótszej linii łączącej obydwa czoła. W drewnie wielkowymiarowym obowiązuje stosowanie nadmiaru długości wynoszącego 1%. Podczas wyróbki drewna średniowymiarowego nie jest on obowiązkowy. Średnicę środkową (d) drewna o regularnym kształcie, określa się na podstawie jednego pomiaru średnicomierzem, prostopadle do osi podłużnej drewna. W przypadku zniekształcenia drewna w wyznaczonym miejscu pomiaru, należy wykonać pomiar powyżej i poniżej zniekształcenia w jednakowej odległości od wyznaczonego miejsca pomiaru. Do określenia miąższości sztuki drewna należy przyjąć średnią arytmetyczną z tych pomiarów. Jeżeli drewno w miejscu pomiaru jest wyraźnie spłaszczone, należy wykonać pomiar najmniejszej i największej średnicy oraz obliczyć z nich średnią arytmetyczną. Pomiarów dokonujemy z dokładnością do 1 mm. Wyniki pomiarów jednokrotnych i obliczonych średnich arytmetycznych zaokrąglamy do pełnych centymetrów, w górę jeżeli ułamek centymetra przekroczy 5mm lub w dół, gdy ułamek centymetra będzie mniejszy lub równy 5 mm.
Pomiar średnicy środkowej (d) może być wykonywany w korze lub bez kory, po jej zdjęciu albo okorowaniu, w miejscu pomiaru. W przypadku pomiaru w korze należy potrącić odpowiednią grubość kory. Miąższość drewna iglastego o długości do 8,9 m może być określana również na podstawie długości i średnicy górnej (dg). Do obliczania miąższości na podstawie tych parametrów służą tablice Radwańskiego. Tę metodę obliczania miąższości drewna wielkowymiarowego możemy zastosować także gdy średnica środkowa jest niedostępna do pomiaru np. gdy kłody są ułożone w mygłę. Pomiar średnicy górnej (dg) bez kory wykonuje się przymiarem liniowym lub średnicomierzem, zgodnie z zasadami określonymi dla średnicy środkowej.
Określenie miąższości drewna (V) odbieranego w pojedynczych sztukach odbywa się:
na podstawie wzoru: V = Π * d² * l / 40000
gdzie: d - średnica środkowa drewna (w cm), l - długość drewna (w m)
na podstawie tablic,
za pomocą automatycznych urządzeń pomiarowych, np. zamontowanych na maszynach wielooperacyjnych.
W przypadku pomiaru drewna w korze należy pamiętać o zastosowaniu odpowiednich potrąceń na korę. Miąższość oblicza się w m³ z dokładnością do dwu miejsc po przecinku. Dopuszcza się, za zgodą stron, określenie miąższości drewna bez kory dla partii dłużyc, poprzez odjęcie od miąższości w korze, ustalonego badaniami procentowego udziału kory.
Za zgodą stron dopuszcza się określanie miąższości drewna grupy S1 na podstawie przeciętnej miąższości sztuki. Przeciętną miąższość sztuki oblicza się jako średnią arytmetyczną wszystkich sztuk wyrobionych na powierzchni próbnej lub na podstawie próby losowej. Próba losowa powinna obejmować co najmniej 15% wszystkich pozyskanych na całej powierzchni sztuk.
Drewno mierzone w sztukach grupowo
Elementami pomiaru surowca mierzonego w sztukach grupowo są: średnica znamionowa (dz) i liczba sztuk. Średnicę znamionową mierzy się w korze, przyjmując jej najmniejszy wymiar. Wyniki pomiarów zaokrągla się podobnie jak w drewnie wielkowymiarowym. Oznakowanie stosu umieszcza się na zaciosanej bocznej powierzchni sztuki położonej w górnej warstwie stosu lub na zaciosie palika podpierającego stos.
Drewno mierzone w stosach na gruncie
Elementami pomiaru drewna mierzonego w stosach regularnych i nieregularnych są: długość (l), szerokość (s) i wysokość (h) stosu. Powyższe pomiary wykonuje się z dokładnością do 1 cm. Należy pamiętać, że wysokość stosu z drewnem grupy S3a i M1 (surowiec układany jest grubszymi końcami w jednym kierunku) należy mierzyć w połowie oszacowanej długości. Do obliczenia miąższości w m³ stosuje się współczynniki zamienne. Drewno stosowe oznaczamy na czole sztuki wysuniętej ze środka stosu. Na stosach o szerokości kilku lub kilkunastu metrów zalecane jest kilkakrotne powtórzenie znaku jednostki administracyjnej.
Norma dopuszcza odbiór surowca średniowymiarowego stosowego według jego ciężaru. Na zachodzie Europy stosowana często, u nas dopiero wprowadzana metoda odbioru drewna stosowego grupy S2 według jego wagi, tzw. ATRO od skrótu „Absolut trockens Holz”, powinna być najkorzystniejsza dla nabywców, ponieważ uwzględnia gęstość drewna, a tym samym zawartość celulozy. Wymaga ona jednak pewnych inwestycji w zakładach odbierających surowiec, m.in. wag do pomiaru ładunków samochodowych i odpowiednio wyposażonego laboratorium do badania wilgotności dostarczanego drewna. Badania nad gęstością drewna wykazały nie tylko jej zależność od gatunku i wilgotności, ale i siedliskowego typu lasu, regionu kraju i wieku drzew.
Pomiar drewna średniowymiarowego na środkach transportowych
Możliwy jest także pomiar drewna średniowymiarowego w dłużycach, kłodach i wyrzynkach na środkach transportowych. Elementami pomiaru dłużyc na środku transportowym są długość (l) i obwód ładunku w połowie długości (o).
Miąższość ładunku (V) oblicza się w m³, według wzoru: V = l * g * x
gdzie: l - długość ładunku w m (mierzona z dokładnością do 10 cm), g - powierzchnia przekroju ładunku w połowie długości na podstawie pomierzonego obwodu (w m² z dokładnością do dwu miejsc po przecinku), x - odpowiedni współczynnik zamienny.
Karpina
Elementami pomiaru karpiny są: długość (l), szerokość (s) i wysokość (h) stosu. Należy przy tym pamiętać, że wysokość stosu karpiny mierzymy od płaszczyzny podłoża, a nie podkładek jak ma to miejsce w przypadku innych rodzajów drewna stosowego. Dla stosów pojedynczych mierzymy wysokość w środku każdej ściany, stosów ciągłych; wzdłuż ich szerokości, co 2 metry i bloków; na każdej ścianie w odstępach, co 2 metry. Do obliczenia miąższości przyjmujemy średnią arytmetyczna wszystkich pomiarów wysokości. Aby obliczyć miąższość karpiny w m³ posługujemy się współczynnikiem zamiennym.
Zrębki
Elementami pomiaru zrębków są: długość, szerokość i wysokość ładunku w skrzyni ładunkowej. Pomiar ten wykonywany jest u odbiorcy.
Drewno kłodowane
W nadleśnictwach, w których drewno pozyskiwane jest głównie przy pomocy harwesterów i forwarderów mamy do czynienia z surowcem kłodowanym pozyskiwanym w uzgodnieniu z nabywcą. W przypadku drewna średniowymiarowego możemy zastosować odbiórkę w pojedynczych sztukach lub w stosach. W stosie zanumerowanym jednym numerem powinny się znaleźć sztuki o tej samej długości. Miąższość stosu obliczamy w metrach przestrzennych, a następnie przeliczamy na metry sześcienne. Nie stanowi również problemu odbiór drewna kłodowanego wielkowymiarowego w pojedynczych sztukach. Jeżeli jest ono nawet zmygłowane, pod warunkiem, że w każdej mygle będą sztuki drewna tej samej długości i klasy jakości, obliczamy ich miąższość na podstawie długości i średnicy górnej (dg) bez kory.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
