Tynki elewacyjne
Czym kierować się przy wyborze tynku cienkowarstwowego na ocieplenie elewacji?
Przede wszystkim należy pamiętać, że tylko zastosowanie kompletnego systemu jednego producenta daje gwarancję poprawności rozwiązań. Ponieważ nie ma jednego „najlepszego” tynku dla wszystkich zastosowań, ostateczna decyzja jest zawsze pewnym lepszym lub gorszym kompromisem. Na naszym rynku szczególnie budownictwa indywidualnego, duże znaczenie odgrywa przyzwyczajenie i wygoda wykonawców a nie koniecznie dobrze pojęty interes inwestora. Wykonawca często pracuje na materiale powierzonym i zależy mu na wygodzie i szybkości wykonania a cena materiału i inne jego właściwości nie są dla niego istotne.
Dlatego tak chętnie stosowane są tam i polecane gotowe tynki dyspersyjne, szczególnie akrylowe. Zupełnie jednak inaczej wygląda sytuacja na dużych budowach gdzie nadzór inwestorski posiada znacznie większą wiedzę fachową, w wybór rozwiązań zaangażowany jest architekt a wykonawca ocieplenia ponosi koszty zakupu materiałów i musi dać rzeczywistą kilkuletnią gwarancję na wykonane roboty. Okazuje się, że w tych przypadkach dominującą grupę rozwiązań stanowią tynki mineralne malowane dobrymi farbami silikatowymi lub silikonowymi. Bardzo dobrym kompromisem może być też stosowanie tynków silikatowo-silikonowych, które łączą wiele zalet tynków dyspersyjnych i mineralnych. Są one podobnie jak tynki akrylowe wygodne do stosowania dla wykonawcy ponieważ dostarczane są w stanie gotowym do użycia a jednocześnie zachowują większość zalet tynków mineralnych. Ograniczeniem może być niestety ich wyższa cena oraz mniejszy wybór kolorystyki.
Jednym z rozwiązań, które sprawdzi się prawie w każdych warunkach jest zastosowanie tynku mineralnego pomalowanego farbą silikatową. Dlaczego ?. Z punktu widzenia inwestora, ma ono same zalety, począwszy od atrakcyjnej ceny poprzez wysoką odporność na korozję biologiczną czyli zakażenie elewacji zarodnikami grzybów pleśniowych i alg. Możliwa poprzez malowanie kolorystyka jest prawie nieograniczona. Mineralna farba silikatowa wypełniając pory tynku skutecznie chroni go przed zabrudzeniem i wnikaniem wody a chemiczny proces jej wiązania (krzemianowanie) dodatkowo wzmacnia z biegiem lat strukturę tynku.
Tynk jest materiałem niepalnym i wysoce dyfuzyjnym dla pary wodnej a w związku z zastosowaniem wysokiej jakości marmurowych kruszyw, posiada bardzo ładną drobnoziarnistą i równomierną strukturę. Rozwiązanie to nie zawsze jednak będzie optymalne. Tam gdzie liczy się wysokie tępo robót lub zwiększona odporność na zarysowania, niezastąpione będą gotowe tynki dyspersyjne. Naprawdę ważne są jednak dwie rzeczy: kompletny, spójny, sprawdzony system i dobry sprawdzony wykonawca. Jeżeli nie zadbamy o te dwa elementy to każdy wybór tynku, nawet jak najbardziej przemyślany, może okazać się zły.
Jakie są podstawowe wady i zalety poszczególnych rodzajów tynków cienkowarstwowych?
Nie wymyślono do tej pory tynku cienkowarstwowego idealnego pod każdym względem.
Wady i zalety poszczególnych rodzajów tynków cienkowarstwowych wynikają z wymienionych wcześniej różnic właściwości fizyko-chemicznych, przy czym o ile któryś z wymienionych rodzajów pod pewnym względem jest lepszy od pozostałych to po innymi względami często im ustępuje.
Przykładowo tynki akrylowe charakteryzują się bogatą, praktycznie nieograniczoną kolorystyką, wysoką elastycznością i szczelnością na wodę opadową. Wykonawcy cenią je za łatwość wykonania i szybkość pracy, ponieważ są dostarczane w wiadrach gotowe do użycia i nie wymagają dodatkowego malowania. Jednak tynki te charakteryzują się także wieloma właściwościami, które w niektórych przypadkach trudno uznać za korzystne. Jest to na przykład niska dyfuzyjność (niska przepuszczalność dla pary wodnej). Niekiedy spotykamy się z opinią, że utrudnia to „oddychanie” budynku, co wpływa niekorzystnie na mikroklimat pomieszczeń. Jest to jednak opinia błędna, ponieważ gdyby wykonać obliczenia cieplno-wilgotnościowe przegrody, okazałoby się, że wpływ tynku cienkowarstwowego na przenikanie pary wodnej przez ocieplaną przegrodę jest pomijalnie mały. Wynika to z jego niewielkiej grubości w porównaniu do pozostałych warstw ściany a na dyfuzyjność całej przegrody największy wpływ ma rodzaj i grubość zastosowanego materiału izolacyjnego.
Problem jednak istnieje, ma tylko nieco inne podłoże. Z punktu widzenia parametrów przegrody, jaką jest ściana, najistotniejszy jest taki układ warstw, który nie pozwala na wykraplanie się pary wodnej w przegrodzie i nie prowadzi do jej zawilgocenia. Ponieważ styropian sam w sobie jest stosunkowo słabo dyfuzyjny a dodatkowo jest materiałem słabo nasiąkliwym i wilgoć nie wpływa zasadniczo na jego właściwości izolacyjne, zastosowanie tynku akrylowego w ociepleniach na styropianie w normalnych warunkach jest możliwe. Jeżeli jednak warunki przestają być „normalne”, gdy budowla posadowiona jest w terenie i podwyższonej wilgotności lub charakter budynku wskazuję na podwyższoną emisję pary wodnej (np. w przypadku basenów lub pralni) to zastosowania tynków akrylowych należy stanowczo unikać, ponieważ podwyższone ciśnienie nadmiaru pary wodnej zgromadzonej w tych warunkach w przegrodzie, przy niskiej dyfuzyjności tynku, będzie powodować jego odspajanie. Jak widać, szczegółowe zdefiniowanie zalet i wad poszczególnych rodzajów tynku dotyczy konkretnych sytuacji i warunków i nie można go uogólnić. Można jednak przedstawić w skrócie pewne charakterystyczne cechy różnych rodzajów tynków.
Czynnikiem dzielącym tynki cienkowarstwowe na dwie podstawowe grupy jest rodzaj zastosowanego w nich spoiwa. Wyróżniamy tu:
- - grupę tynków mineralnych opartych na spoiwach mineralnych, do których zalicza się
- - tynki mineralne na bazie spoiw cementowo-wapiennych
- - tynki silikatowe na bazie spoiwa mineralnego, którym jest potasowe szkło wodne
- - grupę tynków polimerowych opartych na spoiwach organicznych, do których zaliczamy
- - tynki akrylowe na bazie spoiw dyspersyjnych głównie w postaci dyspersji żywicy akrylowej
- - tynki silikonowe na bazie spoiw dyspersyjnych modyfikowanych żywicą silikonową
Rodzaj zastosowanego spoiwa determinuje wiele cech fizyko-chemicznych, które powodują, że tynki te bardzo różnią się od siebie wieloma właściwościami, choć optycznie wyglądają prawie identycznie. Podstawową różnicą jest sam sposób wiązania tynków. W przypadku tynków mineralnych jest to wiązanie chemiczne, czyli reakcja chemiczna składników spoiwa z wypełniaczami i z mineralnym podłożem, której wynikiem jest stopniowe przekształcanie składników tynku i podłoża w zupełnie nowy związek chemiczny. W przypadku tynków dyspersyjnych sposób wiązania można określić jako mechaniczny. Polega on przede wszystkim na fizycznym sklejeniu w wyniku adhezji warstwy tynku z warstwą podłoża. Występuje jeszcze wiele innych różnic pomiędzy poszczególnymi rodzajami tynków cienkowarstwowych. Podstawowe to dyfuzyjność (przepuszczalność dla pary wodnej i dwutlenku węgla określana potocznie jako „oddychanie”), stopień hydrofobowości (nasiąkliwości), własności elektrostatyczne, stopień palności czy podatność na korozję biologiczną. Różnią się między sobą także podobnego rodzaju tynki poszczególnych producentów, co wynika ze stosowania różnych wypełniaczy, kruszyw i dodatków. W przypadku ociepleń z wełną mineralną ograniczeniem jest niska dyfuzyjność tynków akrylowych, których z tego powodu nie stosuje się w tych systemach.
Dla budynków wysokich (powyżej 25 m) ocieplanych wełną stosuje się tynki niepalne, do których należą wyłącznie tynki mineralne cementowo-wapienne. W przypadku systemów ociepleń opartych na styropianie jako materiale izolacyjnym, mogą być stosowane wszystkie opisane tu tynki cienkowarstwowe, ale trzeba podkreślić, że ich przydatność może być różna w zależności od wielu czynników zewnętrznych oraz postawianych im wymagań. Przykładowo tynki akrylowe sprawdzą się w większości sytuacji, ale występują przypadki, w których zdecydowanie należy unikać ich stosowania. Podobnie pewne ograniczenia mogą dotyczyć wszystkich pozostałych tynków cienkowarstwowych. Dlatego najlepiej jest zasięgnąć porady specjalisty, przedstawiciela producenta, który ma w ofercie, co najmniej kilka wymienionych rozwiązań. Należy zawsze pamiętać, że porada producenta posiadającego tylko jedno rozwiązanie będzie tendencyjna, podobnie jak porada wykonawcy przyzwyczajonego do określonych, a niekoniecznie w danym przypadku najlepszych rozwiązań.
Rodzaju tynku jest jedną z ważniejszych decyzji, jaką musi podjąć inwestor. Jego rodzaj, struktura, kolorystyka wpływają nie tylko na jakość i trwałość ocieplenia ale również na estetyką całego budynku.
Autor opisuje tynki, dzieląc je na tradycyjne, ciepłochronne, dekoracyjne i mozaikowe.
Tynki cementowo-wapienne to tynki tradycyjne. Charakteryzują się długą trwałością (ich trwałość wzrasta wraz z czasem) oraz odpornością na korozję biologiczną. Wadą ich jest skurcz, brak odporności na zabrudzenia i trudne czyszczenie.
Tynki ciepłochronne są o słabszej wytrzymałości mechanicznej od pozostałych rodzajów tynków. Są to tynki z dodatkiem lekkich ciepłochronnych wypełniaczy (np. perlit, szkło spienione, granulki styropianu) i charakteryzują się dobrymi właściwościami termoizolacyjnymi.
Tynki dekoracyjne stosowane głównie w systemach ETICS (dawna nazwa to BSO) w zależności od zapotrzebowania można dobrać do różnych warunków użytkowania. W zależności czy jest to tynk akrylowy, mineralny, silikatowy, czy silikonowy elewacja może być bardziej lub mniej elastyczna, hydrofobowa czy też odporna na korozję biologiczną.
Tynki mozaikowe oprócz walorów dekoracyjnych charakteryzują się dużą odpornością na różnego rodzaju uszkodzenia i zadrapania. Są łatwe do mycia i elastyczne po ułożeniu.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
