 Zwiedzaj razem z Grupa Media Informacyjne
Czorsztyn – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czorsztyn.
Położenie
Wieś położona jest na wschodnim skraju Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, na pograniczu Pienin i Gorców nad Zbiornikiem Czorsztyńskim. Obecny Czorsztyn był do momentu powstania zbiornika retencyjnego znany jako Czorsztyn Nadzamcze. Sama wieś Czorsztyn mieściła się u podnóża Zamku Czorsztyńskiego. Część Czorsztyna mieszcząca m.in. siedzibę władz gminy Czorsztyn, znajdowała się w bezpośrednim sąsiedztwie skrzyżowania znajdującego się ok. 1,5 km od wsi Czorsztyn, w kierunku Nowego Targu.
Miejscowość turystyczna i wypoczynkowa z rozwiniętą infrastrukturą turystyczną: baza noclegowa, przystań statków spacerowych, znakowany szlak turystyczny.
Historia
Wieś Czorsztyn (dawny niem. Zornsteyn (1395), Schorstein (1777) kamień gniewu), lokowana była na początku XIII wieku podobnie jak pobliski Grywałd, Dursztyn, Frydman, Falsztyn, Rychwałd i inne przez osadników niemieckich sprowadzanych przez króla węgierskiego Andrzeja II.
W roku 1246 właścicielem zamku w Czorsztynie był Piotr Wydżga, szlachcic ziemi krakowskiej herbu Janina, następnie krzyżowiec, był on również właścicielem zamku Rytra, Łącka oraz zamku Lemiasz.
W okresie panowania króla Kazimierza III Wielkiego zamek ten został obwarowany murami.
Od XV wieku starostwo (m.in. własność Zawiszy Czarnego). Zamek spalony w 1433 r. przez husytów, następnie odbudowany. W 1651 r. ośrodek powstania chłopskiego Kostki Napierskiego, w latach 1768–1782 punkt oporu konfederatów barskich. Powolna degradacja zamku od pożaru w 1792 r.
Po zaborach Czorsztyn należał do Cesarstwa Austrii. W 1819 r. wieś zakupił od skarbu Austrii Jan Maksymilian Drohojowski, którego rodzina zbudowała domy dla letników w XIX wieku. Stanisław Drohojowski na początku XX wieku zainicjował stworzenie letniska w części znajdującej się dziś nad wodą, w Nadzamczu. W okresie budowy zbiornika część zabytkowej zabudowy przeniesiono do skansenu na półwyspie Stylchyn.
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Czorsztyn”[6]. W 1932 r. Wanda Kossecka założyła w Czorsztynie pracownię, w której uczyła lokalne tkaczki tkania kilimów i gobelinów. Był to pierwszy warsztat, w którym tkano kilimy na Podhalu. Po wojnie pracownia została włączona do Cepelii, tworząc prace na eksport.
1 września 1939 r. Czorsztyna przed wkraczającymi wojskami słowackimi bronił pluton z batalionu KOP „Żytyń”, który wobec przewagi wroga musiał tego samego dnia wycofać się.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czorsztyn. W 1973 r. reaktywowano gminę Czorsztyn. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim. W tym okresie został rozpoczęty i ostatecznie zrealizowany plan budowy zbiornika retencyjnego znanego obecnie jako Jezioro Czorsztyńskie (Zbiornik Czorsztyński). Powstanie owego zbiornika zamknęło historię starego Czorsztyna mieszczącego się u podnóża Zamku Czorsztyńskiego oraz rozpoczęło historię nowego Czorsztyna powstałego z rozbudowy Czorsztyna Nadzamcze.
W latach 80. XX w. dzięki inicjatywie proboszcza z Maniów, ks. prałata Antoniego Siudy i zaangażowaniu ludności zbudowano kościół pw. Matki Boskiej Fatimskiej poświęcony w 1992 r. przez arcybiskupa krakowskiego, ks. kardynała Franciszka Macharskiego. Świątynia znajduje się przy ul. Jana Pawła II. Wyposażenie pochodzi z kościoła w Starych Maniowach (pod zalewem).
W miejscowości funkcjonuje rzymskokatolicki rektorat NMP Fatimskiej.
Zabytki
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
Zamek w Czorsztynie
Zamek
Kościół w Czorsztynie
- Ruiny zamku.
- Ruiny gotyckiego zamku z XIV wieku w granicach rezerwatu krajobrazowego.
Inne zabytki
- Kaplica z przełomu XVIII i XIX wieku.
- Osada Czorsztyn. Kompleks skansenowo-turystyczny urządzony pod koniec lat 90. XX wieku na półwyspie Stylchyn, w pobliżu osady Podbrzezie, na północnym brzegu Jeziora Czorsztyńskiego.
Folklor
Okolica podhalańska posiada wyraźnie wyodrębnioną autentyczną i żywą kulturę lokalną, na którą składa się folklor góralski; m.in. gwara podhalańska, będąca dobrze rozpoznawalna w Polsce. Charakterystyka folkloru widoczna jest dodatkowo w kuchni, rękodziele ludowym, a także muzyce, tańcu i oryginalnym stroju podhalańskim.
®© GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
