Gatunki
Rekin wielorybi Rhincodon typus
Ogólna charakterystyka
Cechą wyróżniającą dla rekina wielorybiego są unikalne wyrostki filtracyjne zlokalizowane na łukach skrzelowych powstałe ze zmodyfikowanych zębów skórnych. Jest to struktura służąca do odfiltrowania pokarmu z przepływającej przez aparat skrzelowy wody. Rekin ten ponadto posiada terminalny otwór gębowy (wtórny brak rostrum). Zęby uległy znacznej redukcji jeśli chodzi o rozmiary przy jednoczesnym zwiększeniu ich ilości - osiągają rozmiary kilku milimetrów. ale jest ich ok 500. Ponadto zęby nie różnią się znacząco od siebie - są niemal homodontyczne (wyróżniane są tylko dwie rodziny zębów). Rekin ten posiada bardzo dobrze rozwinięte mięśnie odwodziciele żuchwy, które odpowiadają za otwieranie paszczy i utrzymywanie jej w stanie otwartym.
Siedlisko i występowanie
Występuje we wszystkich tropikalnych wodach zarówno na pełnym morzu jak i w strefach przybrzeżnych w okolicach zimnych prądów morskich zapewniających lepsze warunki rozowoju dla jego pokarmu.
Pożywienie
Rekin wielorybi jest jednym z kilku planktonożernych gatunków rekinów i płaszczek. Odżywia się drobnym planktonem zawieszonym w zimnych prądach morskich. Jednak w przypadku spadku liczebności organizmów planktonicznych jest w stanie polować na stosunkowo niewielkich rozmiarów ryby.Jest w stanie za jednym razem połknąć nawet 300 kg ryb.
Rozmiary
Rekin wielolorybi jest największą współcześnie żyjącą rybą. Osiąga rozmiary ponad 20 metrów i masę ok. 80 ton. jednak zdecydowana większość osobników w populacji nie przekracza 8 metrów. najmniejsze wolnopływające osobniki mierzyły ok. 80 cm długości ciała.
Rozród
Rekin wielorybi jest jajożyworodny. Samica rodzi ok 200 młodych o rozmiarach nie przekraczających 1 m.
Zachowanie
W czasie żerowania pływa tuż pod powierzchnią wody z szeroko otwartą paszczą. W ten sposób stwarza pewne zagrożenia dla mniejszych statków, które mogą zatonąć po zderzeniu z rekinem wielorybim. Zaniepokojony napina bardzo mocno mięśnie podskórne i płynie niemal pionowo w dół.
Jest rekinem bardzo łagodnym, toleruje obecność płetwonurków. Jednak zaniepokojony może być agresywny. Niektóre gatunki ryb wykorzystują rekina wielorybiego do obrony przed drapieżnikami. Zaobserwowano interesujące zachowanie kiedy rekin wielorybi zanurzył się na pewną głębokość po czym gwałtownie podpłynął ku powierzchni atakując ławicę ryb.
Żarłacz ludojad Carcharodon carcharias (Linnaeus 1758)
Ogólna charakterystyka
Cechą charakterystyczną dla tego gatunku są duże, trójkątne zęby o piłkowanych brzegach. Boczne guzki zanikają u osobników dorosłych. Zęby są gęsto upakowane w szczęce i tworzą ciągłą powierzchnie tnącą (z wyjątkiem zębów znajdujących się w tylnej części szczęki, które kształtem przypominają trzonowce ssaków). Całkowita liczba zębów waha się od 44 do 52.
Rekin ten posiada dużą pierwszą płetwę grzbietową bez kolca i znacznie mniejszą drugą płetwę grzbietową. Płetwa ogonowa jest niemal symetryczna o kształcie półksiężycowatym. Płetwa odbytowa jest niewielkich rozmiarów. U podstawy płetwy ogonowej znajduje się dobrze rozwinięty kil, ale wtórny kil ogonowy jest nieobecny. Posiada pięć wydłużonych szczelin skrzelowych. Tryskawki - spiraculum brak.
Grzbiet jest ciemno ubarwiony a brzuch biały, granica między ciemną powierzchnią grzbietową a białą powierzchnią brzuszną jest wyraźnie zaznaczona.
Żarłacz ludojad jest endotermiczny - utrzymuje podwyższoną temperaturę ciała dzięki rozwinięciu wymienników ciepła. Dzięki temu jest szybkim i sprawnym drapieżcą mogącym polować na duże i aktywne ofiary w chłodnych wodach.
Siedlisko i występowanie
Rekin biały preferuje rejony przybrzeżne, szelfowe w umiarkowanych wodach słonych. Ale może pojawić się w strefie epipelagicznej, a także w pobliżu brzegu w wodach tropikalnych lub na większych szerokościach geograficznych. Duże osobniki pojawiają się w pobliżu oceanicznych wysp (zwłaszcza tam, gdzie znajdują się kolonie płetwonogich). Może wpływać do płytkich zatok, w rejony estuaryjne (przyujściowe) rzek a nawet do strefy pływów, która jest zalewana podczas przypływu. Występuje w wodach epikontynentalnych od powierzchni wody do dna morskiego, rzadko pojawia się poniżej stoku kontynentalnego. Widywany jest często w pobliżu skalistych raf oraz wraków statków. Toleruje temperatury od wód subpolarnych do tropikalnych.
Opisywany jest z chłodnych i umiarkowanie ciepłych tzw."centrów obfitości". Zgromadzone dane sugerują, iż większe osobniki posiadają szerszy zasięg tolerancji dla temperatury i mogą wpływać do wód tropikalnych. Z kolei mniejsze osobniki o rozmiarach poniżej 3 m prawdopodobnie mają ograniczony zasięg do mórz umiarkowanych i kontynentalnych. Nowo narodzone osobniki o długości ciała do 160 cm mają ograniczony zasięg do umiarkowanych i subtropikalnych wód wokół kontynentów.
Populacja żarłacza ludojada jest względnie mniej liczna w porównaniu z innymi gatunkami rekinów.
Rozmiary
Żarłacz ludojad jest największym współcześnie żyjącym drapieżnym rekinem. Osiąga rozmiary ok. 6 m lub więcej (największy złowiony osobnik mierzył 6.5 m długości ciała i ważył ponad 3 tony).
Zachowanie
Jest to gatunek żyjący pojedynczo lub w parach. Ale może tworzyć stada, składające się z 10 lub więcej osobników. Osobniki żyjące w grupie wykazują rozmaite zachowania.oraz oddziaływania między poszczególnymi osobnikami. W stadzie występuje hierarchia częściowo zależna od rozmiarów osobników (zwłaszcza w pobliżu źródeł pożywienia takich jak kolonie płetwonogów czy martwe walenie).
Są to zwierzęta bardzo ciekawskie i często przedmiotem ich zainteresowania jest aktywność człowieka. Niektóre osobniki "wyspecjalizowały się" w zdobywaniu pokarmu "dostarczonego" przez człowieka - podążają za kutrami rybackimi, zjadając odpady wyrzucane przez rybaków lub za wędkarzami - podkradają im przynęty.
Powszechnie obserwowanymi zachowaniami żarłacza ludojada są:
- spy - hopping, kiedy rekin wystawia głowę ponad powierzchnię wody.
- tail – slap, kiedy rekin unosi swoją płetwę ogonową ponad powierzchnię wody i uderza ją o taflę wody.
Charakteryzuje się bardzo dużą aktywnością.. Zdarza się, że odbywa dalekie wędrówki (np. między południową Afryką a Australią). Niektóre osobniki powracają w to samo miejsce nawet przez wiele lat.
Może pływać przez bardzo długi okres z niewielką prędkością. Ale w razie potrzeby jest zdolny do nagłego przyśpieszenia i gwałtownych manewrów. W pościgu za ofiarą lub aby schwytać ofiarę znajdującą się ponad powierzchnią wody np. na skale czasami wyskakuje z wody. Zdarza się że wyskakuje z wody bez wyraźnej przyczyny.
Rozród
Jest jajożyworodny. Występuje u niego zjawisko kanibalizmu wewnątrzmacicznego (płód zjada niezapłodnione komórki jajowe - oofagia)
Pożywienie
Większość pożywienia zdobywa aktywnie polując, ale nie pogardzi padliną. Jego dieta jest zależna od rejonu występowania i od dostępności pokarmu w danym momencie. Poluje głównie na ofiary o rozmiarach mniejszych od własnych.Głównym składnikiem jego diety są: ryby kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe, morskie ssaki i ptaki, głowonogi, skorupiaki, morskie gady (żółwie morskie) oraz w mniejszej ilości brzuchonogi.
Większe rekiny ludojady o rozmiarach przekraczających 3 metry mają tendencje do polowania na morskie ssaki w przeciwieństwie do osobników o małych rozmiarach poniżej 2 metrów, które zazwyczaj żywią się rybami kostnoszkieletowymi lub innymi gatunkami rekinów.
®© GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |