 Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, czyli grupa rozległych, malowniczych jezior środkowej części Pojezierza Mazurskiego, rozciągnięta między Węgorzewem na północy a Piszem i Rucianem-Nidą na południu, to jeden z najpiękniejszych regionów krajobrazowych w Polsce, stanowiący idealne miejsce do uprawiania sportów wodnych i letniego wypoczynku. Zresztą jest to unikat na skalę kontynentu, bowiem tak dużego ciągu jezior różnych rodzajów (szeroko rozlane, długie rynnowe), umożliwiającego uprawianie wszystkich rodzajów turystyki wodnej, nie ma żadne państwo w Europie (nie licząc chłodnej Skandynawii); najprostszy szlak z jednego krańca na drugi to ok. 110 km. Co ciekawe, ten przepiękny zakątek jest w jakiejś mierze sztuczny, bowiem to człowiek zdecydował, dzięki pracom prowadzonym w XVIII i XIX w., o wysokości luster wody i połączył poszczególne zbiorniki kanałami. Spowodowało to połączenie dorzeczy Wisły i Pregoły; dzisiaj dział wodny jest w tym miejscu zmienny, zależy m.in. od kierunku wiatru.
Wielkie Jeziora Mazurskie są po dziś dzień, pomimo ogromnych rzesz turystów, krainą bujnej dzikiej przyrody. Dla ochrony przede wszystkim bogato reprezentowanego ptactwa wodnego, utworzono tu liczne rezerwaty, w tym pięć ścisłych. Najwyższą rangę wśród nich ma zamienione w obszar chroniony jezioro Łuknajno, które zostało wpisane do międzynarodowego grona Rezerwatów Biosfery UNESCO; przebywa tu największa w Europie kolonia łabędzia niemego (do 2 tys. sztuk). Czapliniec, utworzony już w 1947 r., zawdzięcza nazwę obecności czapli siwej, ale w ostatnich latach ptaki te przeniosły się na brzeg Śniardw, gdzie gniazdują w trzcinach i szuwarach. Jezioro Kożuchy to w istocie zespół zarastającego akwenu wodnego oraz zarośli i bagien; ma tutaj stanowisko jedna z najliczniejszych w Polsce kolonii mewy śmieszki. Perkuny i Torfowisko Spytkowo są z kolei rezerwatami chroniącymi roślinność reliktową, w tym wierzbę lapońską.
Jezioro Bełdany
Jezioro Białoławki
Jezioro Brzozolasek
Jezioro Buwełno
Jezioro Czarna Kuta
Jezioro Dargin
Jezioro Dejguny
Jezioro Dobskie
Jezioro Gołdopiwo
Jezioro Jagodne
Jezioro Jegocin
Jezioro Kisajno
Jezioro Kocioł k/ Śniardw
Jezioro Kruklin
Jezioro Mamry
Jezioro Mikołajskie
Jezioro Nidzkie
Jezioro Niegocin
Jezioro Orzysz
Jezioro Oświn
Jezioro Pogubie Wielkie
Jezioro Roś
Jezioro Rydzówka
Jezioro Śniardwy
Jezioro Stręgiel
Jezioro Święcajty
Jezioro Tałtowisko
Jezioro Tyrkło
Jezioro Ublik Mały
Jezioro Ublik Wielki
Jezioro Wiartel
Jezioro Wydmińskie
Jezioro Bełdany
Typ jeziora : leszczowe
Powierzchnia : 940 ha
Głębokość : 46 m
Długość : 12,4 km
Pow. wysp : 3,3 ha
Jest to jedno z najpiękniejszych jezior mazurskich. Leży na szlaku wodnym Mikołajki - Ruciane, w otoczeniu wysokopiennych drzewostanów Puszczy Piskiej. Ma ono kształt mocno wydłużony, południowa część ciągnie się z północnego wschodu na południowy zachód, reszta zbiornika przyjmuje kierunek zbliżony do południowego. Linia brzegowa Bełdan jest dobrze rozwinięta i urozmaicona, wytwarza szereg półwyspów i zatok. Dwie największe zatoki wytworzyły się przy brzegu zachodnim: w części środkowo--północnej znajduje się półokrągła zatoka Iznota, a w południowej - Wygryny. Na plosie jeziora leży osiem wysp. Dwie płaskie, porośnięte drzewami wyspy są położone przy północnym krańcu akwenu, w miejscu połączenia z Jeziorem Mikołajskim; trzecia - największa wyspa, o wysoko wzniesionych brzegach, porośnięta lasem, leży w południowo-środkowej części zbiornika; przy wybrzeżu zachodnim czwarta, mała lecz najwyższa wysepka w południowej partii Bełdan, na wysokości zatoki Wygryn. Pozostałe cztery wysepki rozłożyły się przy północnym brzegu tej zatoki. Bełdany mają wiele połączeń wodnych: północny kraniec kontaktuje się z plosem Jeziora Mikołajskiego, południowy łączy się śluzą z Guzianką Małą, od zachodu do zatoki Iznoty wpływa rzeka Krutynia, tocząca swoje wody z jeziora Jerzewka, przy południowym brzegu zatoki Wygryn znajduje się ujście rzeki Wygrynii płynącej z Jeziora Wygryńskiego. Również do Iznoty wpada rów z jeziora Jaskółka. Wybrzeże Bełdan jest wzniesione wysoko i miejscami stromo, tylko wokół zatoki Wygryn oraz przy północnej części zatoki Iznoty brzegi są płaskie i podmokłe. Tu rozciągają się głównie mokre łąki oraz trochę pól uprawnych. W otoczeniu jeziora przeważają lasy, jedynie przy brzegu północno-wschodnim oraz na środkowym odcinku brzegu zachodniego znajdują się pola uprawne. W sąsiedztwie akwenu leżą wsie: przy północno--wschodnim brzegu - Wierzba; w południowej części - Piaski; przy południowym krańcu - Guzianka; na południowym brzegu zatoki Wygryńskiej - Wygryny; przy zachodnim - Kamień, Gąsior, Iznota. W pobliżu wybrzeża przebiegają śródleśne drogi i ścieżki. Zatoka Wygryny oraz sąsiadująca z nią część plosa jeziora są zatruwane ściekami.
Jezioro Białoławki
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 210 ha
Głębokość : 36 m
Długość : 2,5 km
Jezioro nieco wydłużone ze wschodu na zachód z dużą owalną zatoką w południowym brzegu. W zachodnim krańcu łączy się rowem z jeziorem Śniardwami, ze wschodniego wypływa rzeczka Wilkus do jeziora Kocioł k/jez. Śniardw. Brzegi zbiornika są płaskie, rozlane, tylko północny łagodnie wzniesiony: tam leżą pola uprawne, wieś Kwik i biegnie droga; na pozostałych brzegach - łąki.
Położenie - gmina Pisz
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Brzozolasek
Typ jeziora : leszczowe
Powierzchnia : 160 ha
Głębokość : 17 m
Długość : 3,7 km
Jezioro wydłużone z północnego wschodu na południowy zachód, z dużą owalną zatoką w południowo-wschodnim brzegu. Z zatoki wypływa strumyk do jeziora Pogubia Wielkiego, a nad nią leży miejscowość letniskowa Jabłoń. W południowo-zachodnim krańcu wpada strumyk z jeziora Wiartla. Brzozolasek, położony w Puszczy Piskiej, ma brzegi wysokie, często strome, tylko wschodni łagodnie wzniesiony lub płaski.
Położenie - gmina Pisz
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Buwełno
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 3,6 km kw
Głębokość : 49 m
Długość : 5,0 km
Ładne jezioro rynnowe, wąskie i bardzo mocno wydłużone, skręcające z północnego zachodu na południowy zachód. Północna część zbiornika jest węższa od południowej. Linię brzegową urozmaicają zatoki, cyple i półwyspy. Północny kraniec łączy się strumykiem z jeziorem Wojnowem, w środkowej części wschodniego brzegu znajduje się wylot wąskiego kanału, prowadzącego do Ublika Wielkiego. Przy południowo-zachodnim brzegu uchodzi strumyk. Brzegi południowego krańca oraz od strony północno-wschodniej są wysokie i odznaczają się stromym nachyleniem stoków, pozostałe obrzeża pagórkowate: poszczególne wzniesienia oddzielone są od siebie odcinkami płaskimi. Otoczenie stanowią pola uprawne i łąki, tylko przy brzegu południowo-wschodnim rośnie kępa lasu. W sąsiedztwie akwenu leżą wsie: przy południowym krańcu - Cierzpięty; w środkowej części zachodniego brzegu - Marcinowa Wola, przy południowo-wschodnim brzegu - Buwełno i Ogródki.
Jezioro Czarna Kuta
Powierzchnia : 25 ha
Głębokość : 4,5 m
Jezioro Czarna Kuta położone jest na północny wschód od Pozezdrza, ma wydłużony kształt z zachodu na wschód. Od strony północnej i zachodniej otaczają go zabudowania i pola uprawne. Od strony południowej i wschodniej otacza go las. Linia brzegowa jest średnio urozmaicona, brzegi jeziora w mniej więcej połowie swojej długości porośnięte są trzciną.
Jezioro Dargin
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 3030 ha
Głębokość : 37,5 m
Długość : 10,1 km
Dargin należy do kompleksu Wielkich Jezior Mazurskich. Od zachodu łączy się otwartym plosem z jeziorem Łabapem, od południa z Kisajnem, od wschodu rowami ze Skarżem, od północy przewężeniem z Kirsajtami. Jezioro przypomina kształtem trójkąt równoboczny, którego wierzchołek jest skierowany na północ. Dwie małe wyspy Poganckie Kępy są położone około 1000 m od środka południowego brzegu. Południowy brzeg jest wysoki i stromy, pozostałe płaskie lub łagodnie wzniesione. Przy brzegu wschodnim leży wieś Nowy Harsz. Wzdłuż północnego brzegu biegnie szosa Harsz - Sztynort Duży. Na półwyspie Fuledzkim Rogu znajduje się rezerwat geologiczny - głazowisko, na wschodnim brzegu wielkiego półwyspu (dzielącego Dargin od Mamr) rezerwat torfowiskowy Mokre.
Jezioro Dejguny
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 770 ha
Głębokość : 45 m
Długość : 6,5 km
Pow. wysp : 3,8 ha
Malownicze jezioro, o urozmaiconej linii brzegowej, rozciągające się z północnego zachodu na południowy wschód. Środkowa jego partia jest silnie rozszerzona. Wąski i długi półwysep rozdwaja południowy kraniec zbiornika na zatoki: południowo-zachodnią i południowo-wschodnią. Ta ostatnia łączy się krótkim kanałem z jeziorem Dejgunkiem. W południowej części akwenu, blisko brzegu wschodniego, znajduje się dość wysoka i porośnięta drzewami wyspa. Obrzeże jeziora jest zróżnicowane: w południowej partii jest ono płaskie lub łagodnie wzniesione, w części północnej zaś (szczególnie brzeg wschodni) piętrzy się wysoko i miejscami stromo. Bezpośrednie otoczenie zbiornika stanowią pola uprawne i łąki, jedynie w środkowej części do zachodniego brzegu przylega niewielki kompleks leśny. Wokół jeziora leżą wsie: w południowej części brzegu wschodniego - Bogacko, przy północnym - Dejguny, przy zachodnim zaś - Kronowo i Grzybowo. W pobliżu brzegów akwenu biegną drogi gruntowe i ścieżki, zaś przy jego południowym krańcu - linia kolejowa.
Jezioro Dobskie
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 1800 ha
Głębokość : 22,5 m
Długość : 5,7 km
Pow. wysp : 22,7 ha
Jedno z większych jezior mazurskich. Malowniczo usytułowane, ma urozmaiconą linię brzegową z szeregiem mniejszych zatok i półwyspów. Zbiornik ma kształt okrągławy, w środkowej części zachodniego brzegu znajduje się wydłużona na zachód zatoka Piłwa. Przy północnym krańcu ploso jeziora przewęża się, gdyż na obu przeciwległych brzegach znajdują się duże półwyspy. Przewężaniem tym łączy się Dobskie z jeziorem Łabapem. W pobliżu tego miejsca, bliżej wschodniego brzegu, znajdują się dwie niewielkie, płaskie wyspy. Trzecia wyspa, wysoka, o stromych miejscami brzegach, porośnięta drzewami, nosząca nazwę Wysokiego Ostrowu lub Wyspy Kormoranów, położona jest nieco na północ od środka akwenu. Wyspa czwarta - Lipka, leży w pobliżu zachodniego brzegu, naprzeciw zatoki Piłwy. Jest ona wąska i wydłużona, oba jej krańce są dość wysokie i zadrzewione, natomiast część środkowa jest płaska i podmokła. Piąta - największa wyspa Giłma o kształcie zbliżonym do koła, znajduje się blisko zachodniego brzegu, przy jego południowej części. Jest ona wysoko wzniesiona i porośnięta drzewami i krzakami. Szósta wyspa - Heleny, leży w południowo-wschodniej części zbiornika. Również i ona jest dość wysoka i zadrzewiona. Ostatnia i jednocześnie najmniejsza, płaska wysepka znajduje się niedaleko wschodniego brzegu, na wysokości wsi Fuledy. Jezioro jest otoczone pagórkowatymi brzegami, które wznoszą się na przemian łagodnie lub dość stromo. Bezpośrednią zlewnię akwenu stanowią pola uprawne i łąki, w części południowej znajduje się wiele kęp lasu. Jedynie niewielkie odcinki brzegu wschodniego i zachodniego są płaskie, można tu spotkać mocno podmokłe łąki i zagajniki. Przy brzegach zbiornika leżą wsie: na zachodnim - Jerzykowo, Pilwa, Doba; na południowym - Dziwiszewo; na wschodnim - Fuleda.
Jezioro Gołdopiwo
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 860 ha
Głębokość : 27 m
Długość : 4,1 km
Owalny zbiornik ułożony na osi północ - południe. W północnej części znajdują się dwie zatoki. We wschodniej Gołdopiwo łączy się przewężeniem z Jeziorem Żabińskim, z zachodniej wypływa rzeka Sapina do jeziora Wilkusa. Rów przy zachodnim brzegu łączy zbiornik z jeziorem Burtelnikiem, a od południa wpada rzeczka Górna Sapima z jeziora Sumówka i rów z Brożówki. Koło zachodniej zatoki i na części wschodniego brzegu znajdują się podmokłe łąki i mokradła. Poaostałe brzegi są na ogół wysokie. Od północy leżą lasy, z innych stron pola i łąki, na wschodnim brzegu wieś Jeziorowskie, około 500 m na południe Kruklanki.Położenie - gmina Kruklanki
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Jagodne
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 950 ha
Głębokość : 37,5 m
Długość : 8,7 km
Pow. wysp : 2,6 ha
Bardzo malowniczy zbiornik o dobrze rozwiniętej i urozmaiconej linii brzegowej, mocno wydłużony z północnego wschodu na południowy zachód. Przy północnym krańcu akwenu znajdują się cztery zatoki: zatoka leżąca po stronie zachodniej bywa wyodrębniana z Jagodnego jako jezioro Mulik. Przeciwległy kraniec łączy się plosem z jeziorami Szymoneckim i Górkłem (oba zbiorniki bywają włączane do kompleksu Jagodnego). Na jeziorze znajdują się cztery wyspy: trzy z nich, płaskie i podmokłe, leżą w środkowej części jeziora, czwarta - najmniejsza, przy brzegu zachodnim, na wysokości wsi Prażmowa. Jagodne leży na trasie żeglugowej Mikołajki - Giżycko. Łączy się ono krótkim kanałem Kulą (którego wylot znajduje się przy północnym krańcu) z Jeziorem Bocznym. Otaczające zbiornik brzegi są płaskie lub wzniesione łagodnie, z wyjątkiem północnego, który szczególnie w okolicy kanału Kuli jest wysoki i miejscami stromy. Bezpośrednią zlewnię od strony zachodniej stanowią pola uprawne i łąki, od północy i wschodu zaś - lasy i łąki. W pobliżu jeziora leżą wsie: w północnej części wschodniego brzegu - Jagodne Wielkie, przy południowo-wschodnim - Jagodne Małe, na południowo-zachodnim - Prażmowo, przy północno-zachodnim - Kozin.
Jezioro Jegocin
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 130 ha
Głębokość : 36 m
Długość : 3,9 km
Hydrologicznie zamknięte jezioro, wydłużone ze wschodu na zachód, każdy z końców zbiornika rozwidla się na dwie zatoki. Jegocin leży w kompleksie Puszczy Piskiej. Brzegi ma wysokie i strome, szczególnie w długiej (1800 m) i wąskiej zatoce północno-wschodniej. W pobliżu południowego brzegu biegnie szosa, przy innych brzegach drogi leśne i ścieżki.
Położenie - gmina Pisz
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Kisajno
Typ jeziora : leszczowe
Powierzchnia : 2020 ha
Głębokość : 25 m
Długość : 8,5 km
Pow. wysp : 122,9 ha
Jedno z najładniejszych jezior mazurskich z bardzo urozmaiconą linią brzegową, tworzącą szereg zatok i półwyspów. Ma ono kształt wydłużony z północy na południe. Od strony północnej łączy się otwartym plosem z jeziorem Darginem wzdłuż linii ciągnącej się od półwyspu Wysokiego Rogu (na brzegu zachodnim) do półwyspu Królewskiego Rogu na brzegu przeciwległym. W środkowej części zachodniego obrzeża leży duża zatoka - Zimny Kąt, wydłużona w kierunku północno-zachodnim. Druga większa zatoka - Tracz, znajduje się przy południowym krańcu akwenu (na brzegu wschodnim). Tu też znajduje się wejście do Kanału Giżyckiego, prowadzącego do jeziora Niegocin. Na plosie zbiornika leży 17 wysp, wszystkie w jego południowej części. Największa wyspa - Duży Ostrów (Wielka Kępa), o nieregularnym kształcie i płaskich, podmokłych brzegach, jest położona przy południowym krańcu jeziora, naprzeciwko Giżycka. Na zachód od niej zgrupowane są 4 małe i płaskie wysepki - Wronie Kępy, zaś w odległości około 200 m na północny zachód - porośnięta lasem wyspa Sosnowy Ostrów (powierzchnia około 20 ha). Przy brzegu zachodnim, około 200 metrów na południe od krańca półwyspu Guckiego Ostrowu (Guty), leży niewielka, owalna wysepka Switałowy Ostrów. Około 300 m na północ od Guckiego Ostrowu znajduje się druga co do wielkości wyspa - Górny Ostrów (Kadłubka). Kształt ma nieregularny, jest wydłużona z północnego zachodu na południowy wschód. Brzegi tej wyspy są płaskie, jedynie jej północny kraniec wysoko wzniesiony, pagórkowaty. Jej powierzchnia jest pokryta lasem. Czwarta pod względem wielkości wyspa - Wielka Kiermuza leży bliżej wschodniego brzegu, na wysokości wsi Wojsaka. Rozciąga się ona z północnego zachodu na południowy wschód, brzegi jej są zupełnie płaskie, powierzchnia zaś porośnięta lasem. Najdalej na północ wysunięta jest Wyspa Dębowa (Dębowa Górka). Znajduje się ona w środkowej partii akwenu, w odległości około 450 m od wschodniego brzegu. Wznosi się dość wysoko ponad lustro wody, jest pokryta lasem. Pozostałe niewielkie wyspy są rozmieszczone między Wielką Kiermuzą, Wysokim Ostrowem a zatoką Zimnym Kątem. Znajdują się tu między innymi wyspy: Mała Kiermuzą, Czapla, Olchowa i Muszla. Kisajno łączy się (przy południowym krańcu) krótkimi kanałami z jeziorami: Popówką Wielką i Tajtami, w południowej części wschodniego brzegu dopływa strumyk z jeziora Wojsaka. Brzegi wokół zbiornika są przeważnie płaskie lub łagodnie wzniesione, tylko w części południowej oraz w partii środkowo-zachodniej miejscami wysokie, pagórkowate i strome. Otoczenie stanowią najczęściej pola uprawne i łąki, jedyny większy kompleks leśny obejmuje północną część zatoki Zimnego Kąta oraz obszary zachodniego brzegu leżące na północ od niego. Niewielkie kępy lasów znajdują się na brzegu wschodnim, pomiędzy zatoką Traczem a wsią Wojsakiem oraz na półwyspach Rogu Olchowym i Ptasim Rogu (przy północnym krańcu jeziora). W pobliżu południowego końca akwenu leży Giżycko. W pobliżu brzegów wsie: na wschodnim - w części południowej - Wojsak, w części środkowej - Pierkunowo, przy południowym - Piękna Góra, na zachodnim - Lechlin i Guty. Przy brzegach południowej partii jeziora biegną szosy.
Jezioro Kocioł k/ Śniardw
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 290 ha
Głębokość : 26,5 m
Długość : 2,4 km
Okrągłe jezioro od południowego wschodu połączone z jeziorem Roś, od północnego zachodu z Białoławkami, a przez nie - ze Śniardwami. Od Białoławek przez Kocioł do Rosi płynie rzeka Wilkus. Brzegi są płaskie, tylko zachodni wysoki i stromy. Przy północnej części tego brzegu leży Kociołek Szlachecki. Od zachodu i południa jeziora biegną szosy.
Położenie - gmina Pisz
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Kruklin
Typ jeziora : leszczowe
Powierzchnia : 360 ha
Głębokość : 25 m
Długość : 5 km
Pow. wysp : 5,6 ha
Dość malownicze jezioro, rozciągające się z północny na południe. Linia brzegowa jest urozmaicona, tworzy dużo niewielkich półwyspów i zatok. Na plosie zbiornika leży pięć wysp. Największa z nich o powierzchni około 4,5 ha znajduje się w środkowej partii basenu, tuż przy wschodnim brzegu, od którego oddziela ją wąski pas bagien i trzęsawisk. Druga - mała wysepka jest położona przy południowym krańcu jeziora; trzecia - przy północnej części zachodniego brzegu; czwarta ¦- przy północnej partii wschodniego i wreszcie ostatnia - w północnym krańcu jeziora. Przez zbiornik przepływa rzeka Górna Sapina - dopływa ona z Jeziora Żyweckiego i wypływa do jeziora Sumówka. Akwen obramowany jest płaskimi lub łagodnie wznoszącymi się brzegami; w miarę oddalania się od lustra wody teren staje się bardziej pagórkowaty. Otoczenie jeziora jest bardzo różnorodne: na brzegu zachodnim i południowym ciągną się podmokłe łąki, bagna i torfowiska; przy brzegu północnym i wschodnim znajdują się pola uprawne i łąki z niewielkimi kępami lasów. Środkowa część brzegu wschodniego jest podmokła, tu znajduje się ujście Sapiny Górnej (odpływ przy północnym krańcu zbiornika). W odległości około 500 m na południe leży wieś Kruklin. Przy wschodnim i północnym brzegu biegną drogi gruntowe.
Położenie - gmina Kruklanki
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Mamry
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 2560 ha
Głębokość : 44 m
Długość : 7,6 km
Pow. wysp : 55 ha
Jezioro należy do kompleksu Wielkich Jezior Mazurskich. Kształt ma zbliżony do kwadratu ułożonego na liniach wschód - zachód, północ - południe. W zachodniej części północnego boku znajduje się wielka zatoka Przystań, u jej podstawy rozpoczyna się Kanał Mazurski zmierzający do jeziora Rydzówki. Z północno-wschodniego kąta jeziora wypływa rzeka Węgorapa. W południowo-wschodnim rogu znajduje się zatoka Bodma, przez którą Mamry łączą się z jeziorem Święcajtami. Od południa przewężenie łączy zbiornik z jeziorem Kirsajtami, strumyk z Jeziorem Sztynorckim, w południowej części zachodniego brzegu poprzez rów łączy się z Jeziorem Pniewskim. Na Mamrach leży siedem wysp. Dwie - największe z nich - Upałty i Mała Kępa objęte są ochroną rezerwatową. Brzegi zatoki Przystani i środkowa część północnego brzegu Mamr (półwysep Zwierzyniecki Róg) są wysokie i miejscami strome. Leżą tam pola uprawne, łąki i kępy lasu. Inne brzegi są płaskie i rozmyte, otoczone mokradłami i podmokłymi łąkami. Wzdłuż zachodniego brzegu biegnie szosa, a w jego północnej części leży wieś Przystań.
Położenie - gmina Węgorzewo
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Mikołajskie
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 498 ha
Głębokość : 26 m
Długość : 5,7 km
Pow. wysp : 1,3 ha
Ten bardzo malowniczy zbiornik leży w centrum turystycznego szlaku wodnego między Wielkimi Jeziorami Mazurskimi. Kształt ma silnie wydłużony z północnego zachodu na południowy wschód. W znacznie rozszerzonej części południowej Jezioro Mikołajskie łączy się cieśniną - od południowego wschodu - z jeziorem Śniardwami, zaś od południowego zachodu z plosem Bełdan. Północny kraniec akwenu kontaktuje się przewężeniem z Tałtami Ryńskimi. Na plosie jeziora znajdują się trzy wyspy: dwie z nich leżą na granicy jezior Mikołajskiego i Bełdan, trzecia - płaska i mała - przy brzegu północno-zachodnim. Brzegi są na ogół wysokie, a miejscami nawet piętrzą się dość stromo ponad lustrem wody. Płaskie lub łagodnie wzniesione odcinki znajdują się jedynie w części południowo-wschodniej. Większość zachodniego obrzeża pokrywają lasy, od strony północno-wschodniej do jeziora przylegają zabudowania Mikołajek, na pozostałych brzegach przeważają pola uprawne i łąki. Przy brzegu południowo-wschodnim leży wieś Dybowo.
Jezioro Nidzkie
Typ jeziora : leszczowe
Powierzchnia : 1830 ha
Głębokość : 23,5 m
Długość : 23 km
Pow. wysp : 13 ha
Jezioro bardzo wydłużone, zbliżone kształtem do przechylonej na zachód litery C. Rozwinięta linia brzegowa tworzy wiele zatok, półwyspów i cypli. Na jeziorze leży 13 wysp. W środkowej części zbiornika znajdują się dwie duże zatoki: Zamordeje (brzeg południowy) i Zamordeje Małe (brzeg północny). Na Zamordejach Małych leżą dwie wyspy. W północnym krańcu Jezioro Nidzkie łączy się kanałem z Guzianką Wielką. Tutaj też leży Ruciane-Nida i wypływa rzeczka Wygrynia do jeziora Wygryn. W tej części zbiornika leży 8 wysp, w tym największe wysokie i zalesione: Królewski i Koński Ostrów. Trzy wyspy znajdują się w południowo-wschodniej części jeziora. W południowo-wschodnim krańcu wpada potok zbierający wody z jezior Wiartla i Jaśkowa k/Szerokiego Boru. Rowy łączą Jezioro Nidzkie z Linówkiem, Jaśkówkiem, Wędzą i Okiem. Zbiornik leży wśród lasów Puszczy Piskiej. Brzegi ma na ogół wysokie i strome, tylko miejscami płaskie lub łagodnie wzniesione. Wokół brzegów biegną drogi i ścieżki. Nad Jeziorem Nidzkim leżą (począwszy od północy): na wschodnim brzegu wsie - Kowalik, Dębowo, Zamordeje, Jaśkowo; na zachodnim miasto Ruciane-Nida i wsie Krzyże i Karwica.
Położenie - gmina Ruciane
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Niegocin
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 2640 ha
Głębokość : 39,5 m
Długość : 10,8 km
Pow. wysp : 3,9 ha
Jest to jedno z największych jezior mazurskich. Ma ono rozległe ploso kształtem zbliżone do prostokąta, którego dłuższe boki skierowane są z północnego zachodu na południowy wschód. W środkowej partii wschodniego brzegu znajduje się zatoka. Na wysokości jej podstawy, w odległości około 500 m na zachód, leży wydłużona wyspa - Grajewska Kępa, porośnięta pojedynczymi kępami drzew i krzewów. Niegocin posiada szereg połączeń wodnych z innymi zbiornikami: w części północno-zachodniej znajduje się wejście do Kanału Niegocińskiego, który prowadzi do jeziora Tajty, przy krańcu północnym wylot Kanału Giżyckiego, ciągnącego się do Kisajna, od południowego zachodu Niegocin łączy się przewężeniem z jeziorem Bocznym, zaś od południowego wschodu - z Niałkiem Dużym. Jeziora Boczne, Niałk Duży i Mały bywają zaliczane do kompleksu Niegocina. Przy krańcu wschodniej zatoki znajduje się krótki rów-kanał łączący Niegocin z jeziorem Grajewkiem. Akwen otaczają łagodnie wzniesione lub płaskie brzegi, w części południowo-wschodniej odcinkami podmokłe. Rozciągają się na nich głównie pola uprawne i łąki. Większe obszary porośnięte lasem występują na brzegu zachodnim, pojedyncze kępy leśne można spotkać również od strony południowej. Przy północnym krańcu zbiornika leży Giżycko.
Jezioro Orzysz
typ: sielawowe
powierzchnia: 1150 ha
głębokość: 29 m
długość: 6,4 km
pow. wysp: 73,8 ha
Rozczłonkowane jezioro z wieloma półwyspami, zatokami, dziesięcioma wyspami i izolowanymi basenami. U podstawy długiej, wąskiej odnogi biegnącej na południe i południowy wschód wypływa rzeka Orzysza. Strumienie łączą to jezioro z jeziorami: Rzeźnikami, Wylewami, Rostkami i Strzelnikami, kanały z Jeziorem Wierzbińskim i Mleczówką. Największa z wysp - Wyspa Róż (50 ha) leży w środkowej części jeziora i łączy się z południowym brzegiem za pomocą wąskiego wydłużonego cypla, którym biegnie droga. Około 500 m na północ leży druga co do wielkości wyspa - Wysokie (12 ha), trzecia - Lasek (7 ha) - przy północnej części zachodniego brzegu. Brzegi południowej części jeziora są wysokie i strome, pozostałe raczej płaskie i podmokłe, tylko miejscami pagórkowate. Wokół jeziora biegną drogi i ścieżki. Od południa i zachodu przylegają wielkie kompleksy leśne. Inne brzegi są otoczone polami i łąkami. Wokół jeziora leżą: od północy - wieś Odoje, wieś Skomack Wielki, od południa - wieś Kamińskie, od zachodu - miasto Orzysz.
Płożenie - gmina Orzysz
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Oświn
Typ jeziora : linowo-szczupakowe
Powierzchnia : 360 ha
Głębokość : 3,5 m
Długość : 5,3 km
Pow. wysp : 10,1 ha
Zanikające jezioro zbliżone kształtem do litery „U". W jego wschodnim ramieniu lustro wody zmniejszyło się już o przeszło połowę. W południowym brzegu dopływają rzeczka Rawda z jeziora Rydzowki i rzeczka Ruda połączona z Kanałem Mazurskim. Z północnego krańca zachodniego ramienia jeziora wypływa rzeczka Oświnka. Na jeziorze leży sześć wysp, cztery z nich tkwią już obecnie w mokradłach i bagnach. Jezioro wraz z wyspami i otaczającymi je bagnami tworzy rezerwat faunistyczny. Brzegi są zupełnie rozmyte, podmokłe, tylko środkowa część zachodniego pagórkowata i sucha.
Jezioro Pogubie Wielkie
Typ jeziora : linowo-szczupakowe
Powierzchnia : 692 ha
Głębokość : 2,5 m
Długość : 3,9 km
Pow. wysp : 21 ha
Jezioro ma kształt zbliżony do owalu (oś północ - południe). W północnej części - koło cypla dzielącego ten kraniec na dwie płytkie zatoki - leży duża, wysoka i zalesiona wyspa Ostrów Wielki. Przez jezioro przepływa strumień zdążający z jeziora Brzozolaska do jeziora Pogubia Małego. Brzegi są płaskie, tylko wschodni miejscami łagodnie wzniesiony. Zbiornik otaczają lasy i łąki rozłożone na mocno podmokłych gruntach. Najbliższa wieś Pogubię Średnie leży około 1000 m na południowy wschód.
Położenie - gmina Pisz
Jeziorem zarządza Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Roś
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 1890 ha
Głębokość : 32 m
Długość : 11,4 km
Jezioro zbliżone kształtem do litery „S", której ramiona są wąskie i wydłużone z północnego wschodu na południowy zachód, a środkowa część rozszerza się i rozlewa ku wschodowi. Północna odnoga rozwidla się u krańca na dwie zatoki. Do jednej z nich wpada rzeka Wilkus z jeziora Kotła k/jez. Śniardw. Wschodni brzeg odnogi przecina rów łączący ją z jeziorem Głębówkiem. Brzeg północny oraz półwysep między północną a środkową częścią Rosi są płaskie i często podmokłe, pokrywają je łąki i skrawki pól. Środkowa część jeziora biegnie wąskim plosem między półwyspami, po czym, rozszerza się i wybiega ku wschodowi. U wyjścia na szerszy akwen leży, przy podstawie półwyspu, wieś Pilchy, a nieco ku wschodowi wpada potok Dziękałówka. Naprzeciw jego ujścia leży mały podmokły półwysep. Na wschodnim krańcu akwen dzieli się na dwie zatoki. Do południowej wpadają potoki: Święcek (z Jeziora Borowego) i Konopka. Brzegi północny i wschodni są niskie, południowy stromy i zalesiony. Półwysep Czarny Róg płaski i zalesiony. Dolne, południowe ramię jeziora zmierza ku zachodowi rozszerzając się na krańcu. Na północnym brzegu, poniżej podstawy półwyspu Czarnego Rogu, wpada Kanał Jegliński, biegnący z Sekst - zatoki jeziora Śniardw. Z południowego rogu wypływa rzeka Pisa, która po przebyciu około 3000 m przepływa przez Pisz, Brzegi tej części jeziora są płaskie i przeważnie podmokłe.
Położenie - gmina Pisz
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Rydzówka
Typ jeziora : leszczowe
Powierzchnia : 501 ha
Głębokość : 16,5 m
Długość : 3,5 km
Pow. wysp : 10,3 ha
Owalne jezioro ułożone na osi północ-południe. Przepływa przez nie Kanał Mazurski, który dopływa przy południowym krańcu, uchodzi z północnego. W północnej części wschodniego brzegu wpada rzeczka Rawda, do południowego dopływa strumyk z jeziora Surwili. Na Rydzowce leżą cztery wyspy: Ostrów Wielki (przy północno-wschodnim brzegu), Długi Ostrów i Mała Kępa (w środkowej części jeziora) oraz Trzonkowy Ostrów (przy południowo-zachodnim brzegu). Wyspy oraz wąski półwysep są objęte ochroną rezerwatową w celu ochrony miejsc lęgowych ptaków. Brzeg; wschodni i zachodni są strome, pozostałe płaskie. Dookoła rozciągają się pola uprawne i łąki.
Jezioro Śniardwy
Typ jeziora : leszczowe
Powierzchnia : 11380 ha
Głębokość : 23,5 m
Długość : 22,1 km
Pow. wysp : 42,9 ha
Jest to największe w kraju jezioro. Kształtem zbliżone jest do trójkąta równobocznego z jednym wierzchołkiem skierowanym na południe. Dobrze rozwinięta linia brzegowa tworzy wiele zatok, półwyspów i cypli. Na Śniardwach leży pięć wysp. W północno-wschodnim rogu Śniardwy łączą się kanałem z jeziorem Tyrkłem, nad kanałem leży Okartowo. Brzeg północno-wschodni jest stosunkowo płaski, południowo-wschodni wysoki i stromy, otoczony polami, tutaj też leży wieś Nowe Guty. Dalej ku południowi z zatoki wypływa rzeczka Wyszka do jeziora Białoławki. Za zatoką leży półwysep i połączona z nim nasypem wyspa Szeroki Ostrów, na półwyspie wieś Zdory. Wierzchołek trójkąta stanowią zatoki Seksty i Kaczerajno. Na przewężeniu wiodącym do Sekst leży duża wyspa Mały Ostrów (Kaczor). Szeroka i głęboka zatoka Seksty wybiega na wschód, na zachód ciągnie się wąskie i znacznie mniejsze Kaczerajno. Brzegi Sekst są płaskie i podmokłe, Kaczerajna - wyższe i zalesione. W południowo-zachodnim boku trójkąta Śniardw znajduje się długa i wąska zatoka Warnołty, wybiegająca daleko na południowy zachód oraz przewężenie łączące Śniardwy z jeziorami Mikołajskim i Bełdanami. W południowej części jeziora leżą dwie wyspy: Czarcia i Kępa. Na Warnołtach usytuowana jest większa, wysoka i zadrzewiona wyspa. Na zalesionym półwyspie położonym między Warnołtami a jeziorem Bełdanami znajduje się Popielno.
Jezioro Stręgiel
Typ jeziora : sandaczowe
Powierzchnia : 410 ha
Głębokość : 12,5 m
Długość : 3,7 km
Pow. wysp : 4,4 ha
Owalne jezioro (oś północny wschód - południowy zachód) z trzema zatokami. Największa z nich znajduje się we wschodnim brzegu, tu Stręgiel łączy się rowami ze Stręgielkiem Małym, Romintami i Głęboką Kutą. U podstawy zatoki leży wyspa o wysokich i stromych brzegach. Od południa wpada do jeziora rzeczka Sapina. Zatoka południowo-wschodnia zwęża się ku zachodowi i wreszcie łączy się z jeziorem Świecajtami. Do północno-zachodniej wprowadza wodę rów z jeziora Łupinka. Od północy systemem rowów i kanałów Stręgiel łączy się z rzeką Gołdapą. Brzegi, na ogół wysokie i pagórkowate, są otoczone łąkami, polami i od południa - kępami lasu. Przy brzegach północnym, wschodnim i południowo-zachodnim biegną szosy, koło połączenia ze Swiecajtami leży wieś Ogonki. Na północno-wschodnim brzegu Stręgiel.
Położenie - gmina Węgorzewo
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Święcajty
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 810 ha
Głębokość : 28 m
Długość : 5,5 km
Pow. wysp : 4,8 ha
Jezioro wydłużone ze wschodu na zachód z dużą zatoką w północnym brzegu i trzema mniejszymi w południowym. Należy ono do kompleksu Wielkich Jezior Mazurskich. Południowo-zachodnia zatoka zwęża się ku końcowi i przechodzi w przewężenie - kanał łączący Swięcajty z Mamrami. Naprzeciw zatoki leży płaska, porośnięta krzewami - Wyspa Kocia. Do środkowej z południowych zatok wpada strumyk. We wschodnim krańcu Swięcajty łączą się z jeziorem Stręglem. Rów z jeziora Harszu dopływa niedaleko od podstawy południowo-wschodniej zatoki. Przy wschodniej części północnego brzegu leży druga z wysp. Brzeg północny i środkowa część południowego są wysokie i miejscami strome, inne brzegi płaskie lub łagodnie wzniesione. Jezioro otaczają pola uprawne i łąki, na środku północnego brzegu rośnie kępa lasu. U wschodniego krańca jeziora leży wieś Ogonki. Wzdłuż brzegów biegną szosy i drogi.
Położenie - gmina Węgorzewo
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Tałtowisko
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 330 ha
Głębokość : 39,5 m
Długość : 39,5 m
Pow. wysp : 4,4 km
Jest to dość malownicze jezioro, wydłużone z północy na południe, najszersze w części środkowej. Leży ono na trasie żeglugowej Mikołajki - Giżycko. Zbiornik łączy się z Kanałem Grunwaldzkim (którego wejście znajduje się w środkowej części wschodniego brzegu) z Kotkiem Wielkim oraz Kanałem Tałckim (wylot w środkowej partii brzegu zachodniego) z jeziorem Tałtami Ryńskimi. Obrzeże akwenu jest płaskie, a w części wschodniej nawet podmokłe. Otoczenie stanowią pola uprawne i łąki, w partii północno-wschodniej lasy. W odległości około 750 m na wschód znajduje się wieś Lelek.
Jezioro Tyrkło
Typ jeziora : leszczowe
Powierzchnia : 240 ha
Głębokość : 29 m
Długość : 5,2 km
Wąskie, długie, zygzakowate jezioro biegnące z północnego zachodu na południe. W południowym krańcu ma wydłużoną na północ zatoką, przed wejściem do zatoki znajduje się kanał łączący Tyrkło ze Śniardwami. Nad kanałem leży wieś Okartowo. W południowej części wschodniego brzegu wpływa do Tyrkła rzeczka Orzysza z jeziora tej samej nazwie. Brzegi zbiornika są wysokie, pagórkowate i często strome, tylko w południowej części łagodnie wzniesione lub płaskie. Od zachodu, północy i północnego wschodu jezioro jest otoczone lasem, na innych brzegach leżą pola i łąki. Przy południowym krańcu biegnie szosa.
Jezioro Ublik Mały
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 86,7 ha
Głębokość : 26,5 m
Wąskie jezioro, mocno wydłużone z północnego zachodu na południowy wschód. Przy południowym krańcu znajduje się zatoka biegnąca ku wschodowi. Do niej wpływa strumyk z jeziora Stoczka. W północnym krańcu zbiornik łączy się rowem z jeziorem Ublikiem Wielkim. Brzegi są wysokie, górzyste, strome. Od południa jezioro przylega do dużego kompleksu leśnego, z innych stron otaczają je pola, łąki i zagajniki. Przy wschodnim brzegu biegnie szosa, południowym i zachodnim drogi leśne i polne. Najbliższa wieś Ublik leży około 600 m na zachód od północnego krańca zbiornika, nad jeziorem Ublikiem Wielkim.
Jezioro Ublik Wielki
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 190 ha
Głębokość : 32,5 m
Długość : 3,9 km
Jest to zbiornik o kształcie wydłużonym z północy na południe, z trzema dużymi zatokami na wschodnim brzegu. Połączony jest rowami z jeziorami: Ublikiem Małym, Byczkiem i Buwełnem. Połączenie z Buwełnem jest najszersze - spławne - i znajduje się w południowej części zachodniego brzegu. Jezioro ma pagórkowate, wysokie, przeważnie strome brzegi, otoczone jest łąkami i polami uprawnymi. Przy północnym krańcu leży wieś Wyszowate, a przy południowej partii brzegu wschodniego - wieś Ublik. Drogi przebiegają przy obu końcach i zachodnim brzegu jeziora.
Jezioro Wiartel
Typ jeziora : sielawowe
Powierzchnia : 180 ha
Głębokość : 29 m
Długość : 3,9 km
Pow. wysp : 1,2 ha
Jezioro, położone w Puszczy Piskiej, składa się z dwóch akwenów. Południowy jest wydłużony z północnego wschodu na południowy zachód, a jego część wschodnia znacznie szersza od zachodniej. Basen północny - Przylasek - jest wąski i bardzo wydłużony na północ. Na południowym akwenie leżą cztery niewielkie wyspy (największa o pow. około 0,8 ha). Z jego wschodniego brzegu wypływa strumień do jeziora Brzozolaska, z zachodniego - szeroki potok do Jeziora Nidzkiego. Przy południowo-zachodnim brzegu leży wieś Wiartel, przy południowo-wschodnim Wiartel Mały. Brzegi Wiartla są na ogół wysokie i strome, szczególnie wokół Przylaska.
Położenie - gmina Pisz
Jeziorem zarządza
Gospodarstwo Rybackie Suwałki
Pl. M. Konopnickiej 10
16-400 Suwałki
tel. 0-875664005
Jezioro Wydmińskie
Typ jeziora : sandaczowe
Powierzchnia : 340 ha
Głębokość : 10 m
Długość : 7,3 km
Pow. wysp : 56,9 ha
To bardzo ładne jezioro jest mocno rozciągnięte z północnego zachodu na południowy wschód. Bardzo urozmaicona linia brzegowa wytwarza liczne zatoki i półwyspy. Na plosie zbiornika rozrzucone są wyspy. Największa z nich (około 47 ha), wydłużona i wysoko wzniesiona ponad lustro wody, leży przy południowym krańcu akwenu. Łączy się ona mostem z zachodnim brzegiem. Między nią a wschodnim brzegiem znajdują się trzy niewielkie, płaskie i porośnięte drzewami wyspy. Ze środkowej partii wschodniego brzegu wrzyna się w jezioro, w kierunku południowo-wschodnim, wydłużony półwysep zbliżony kształtem do trójkąta. Pomiędzy nim a zachodnim brzegiem leżą dwie niewielkie, zadrzewione wyspy. Duży półwysep, wysunięty na północ ze środkowej części zachodniego brzegu (na wysokości wsi Sucholasek), tworzy zatokę z niewielką, porośniętą lasem Wyspą Miłości. Ostatnia - ósma wysepka leży w północnej części akwenu, bliżej brzegu zachodniego. Rów odprowadza wodę z jeziora do rzeki Gawlika. Brzegi zbiornika (o charakterze pagórkowatym) wznoszą się na ogół dość wysoko i miejscami stromo, płaskie jest tylko obrzeże części południowo--wschodniej. Przy północnym krańcu jeziora występują duże kompleksy leśne, pojedyńcze kępy lasu spotyka się na wszystkich brzegach, dominują tu jednak pola uprawne, łąki i pastwiska. Przy południowym krańcu akwenu położona jest wieś Wydminy. W pobliżu zachodniego brzegu przebiega szosa, przy pozostałych drogi gruntowe i ścieżki.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
