 Samoloty
Boeing 707 – samolot pasażerski, wąskokadłubowy, dalekiego zasięgu, produkowany przez Boeing, w służbie od 1958 roku. Dzięki dużej prędkości, zasięgowi i liczbie miejsc odznaczał się ekonomicznością w eksploatacji. Był pierwszym pasażerskim odrzutowcem, który odniósł sukces komercyjny. Rodzina samolotów typu 707 położyła podstawy pod długoletnią dominację Boeinga na rynku producentów samolotów pasażerskich. Został wyparty przez model 747.
Po odkryciu potencjału silników odrzutowych w lotnictwie komercyjnym, Boeing (przy olbrzymim ryzyku finansowym) zdecydował się na rozwój konstrukcji odrzutowego samolotu transportowego, który mógłby spełnić wojskową rolę powietrznego tankowca, a jednocześnie byłby łatwy do zaadaptowania jako samolot pasażerski. Prototyp powstały w wyniku tego eksperymentu, znany jako 367 Dash 80, odbył pierwszy lot 16 czerwca 1954 roku. United States Air Force zamówiły powiększoną wersję z poszerzonym kadłubem (do 12 stóp, przy 11 stopach w samolocie Dash 80). W efekcie powstała maszyna o nazwie KC-135 (powietrzny tankowiec/samolot transportowy) – wyprodukowano ponad 800 sztuk. Z początku Boeing planował sprzedawać liniom lotniczym samolot o takich samych rozmiarach jak KC-135. Jednakże klienci wyrazili zapotrzebowanie na jeszcze większy samolot – tak powstał model 707, wydłużona konstrukcja z nieco poszerzonym kadłubem (do 12 stóp i 4 cali).
Pierwszy produkcyjny Boeing 707 (model 707-120 dla linii Pan-Am) poleciał 20 grudnia 1957 roku i wszedł do służby w następnym roku. Powstało kilka wersji samolotu: podobny 707-220, krótszy 138 dla linii Qantas i wydłużony 707-320, który odbył pierwszy lot w czerwcu 1959 roku. Modele 120 oraz 320 zostały później wyposażone w nowe silniki typu JT3D (w miejsce oryginalnych JT3 i JT4) i uzyskały nowe oznaczenie 707-120B oraz 770-320B. Boeing 707-320C był modelem przejściowym, a 707-420 był napędzany silnikami RollsRoyce Conways. Ponadto we wczesnych latach 70. były próby użycia silników CFM-56 (w modelu 707-700), lecz rozwiązanie to nie weszło do produkcji.
Większość pozostających w służbie Boeingów 707 zostało przerobionych na maszyny transportowe.
Boeingi 707 w wersjach wojskowych
Boeing 707 w wersji wojskowej – E-3 Sentry.
Boeing 707 – kokpit
Siły lotnicze wielu państw zdecydowały się na zakup samolotów serii 707, nowych lub używanych, z przeznaczeniem do transportu ogólnego, użycia jako tankowce powietrzne oraz jako samoloty walki elektronicznej. Na bazie 707 powstało także kilka innych znanych konstrukcji:
E-3 Sentry to wyspecjalizowane powietrzne centrum wczesnego ostrzegania (AWACS), charakteryzujące się wielkim, obrotowym talerzem nad kadłubem, zbudowano 68 sztuk.
E-6 Mercury pełni w marynarce USA funkcję jednostki TACAMO (Take Charge and Move Out) – pomaga w utrzymaniu łączności z atomowymi okrętami podwodnymi, zbudowano 16 sztuk.
E-8 J-Stars (Joint Surveillance Target Attack Radar System) spełnia funkcję centrum dowodzenia nad polem bitwy, zbudowano 17 sztuk na bazie używanych 707.
C-18 – osiem używanych 707-323C od AA (C-18A), przebudowane na wersje C-18B (1 sztuka), EC-18B (4, pierwotne oznaczenie E-7 ARIA), EC-18C (1 prototyp J-STAR), EC-18D (2), dwa 707-331 od TWA jako TC-18E do treningu załóg E-3, dwa 707-382 od TAP do treningu załóg E-6.
C-137 – trzy nowe 707-153 do transportu prezydenta od 1959 roku z kabiną dla 22 pasażerów jako VC-137A, VC-137B po wymianie silników na JT3D-3, C-137B gdy powróciły do roli transportowców. Dwa nowe 707-353B (SAM 26000 w 1961, SAM 27000 w 1972) jako VC-137C do roli Air Force One. Dawne VC-137C, zarekwirowany 707-396C i używany 707-382B do celów transportowych oznaczono C-137C. EC-137D to początkowe oznaczenie dla E-3A, oznaczenie przejęte przez używany 707-355C do dowodzenia operacjami specjalnymi.
CC-137 Husky – pięć nowych 707-347C dla Canadian Forces, zakupione 1970-1971, w tym dwa w roli latających cystern.
KC-137 – cztery używane 707-320C dla Brazylii (FAB) przebudowane na latające cysterny.
EC-707 „Cóndor” – jeden samolot dla Chile (FACh) przebudowany przez IAI na samolot dowodzenia i wczesnego ostrzegania z radarem EL/M-2075 Phalcon, w Izraelu przebudowano dla Chile dwa tankowce KC-707 „Águila”.
KE-3A – osiem tankowców na bazie E-3A dla Arabii Saudyjskiej (RSAF), trzy przebudowano na samoloty SIGINT RE-3A.
707-3J9C – 14 powietrznych tankowców dla Iranu (IIAF), w tym trzy z salonką dla pasażerów, jeden przebudowano na maszynę SIGINT, piętnasty 707 tylko do przewozu VIP.
707T/T – dwa używane samoloty do roli tankowców dla Włoch (AMI), dwa kolejne jako transportowce.
707 „Rem” – Izrael zakupił około 14 707 w celu konwersji na samoloty specjalne, w tym 8 na latające cysterny oznaczone KC-707 „Saknaj”, inne na rozpoznawcze RC-707 „Barbur” oraz walki elektronicznej i dowodzenia EC-707 „Czasida”.
T.17 – oznaczenie wojskowe dla używanych 707 w Hiszpanii (EdA), dwa 707-331B w roli tankowców TK.17, jeden 707-351C typu SIGINT oznaczony TM.17, jeden T.17 służy jako transportowiec, w przeszłości używane też do transportu VIP.
Wiele wojskowych 707 nie otrzymało specjalnych oznaczeń, Israel Aerospace Industries przeprowadziło konwersję na tankowce 19 707 dla Izraela (8), Australii (4), Chile (2), Kolumbii (1), RPA (2) i Wenezueli (2). Inne kraje w tym Angola, Argentyna, Indonezja, Liberia, Maroko, Niemcy, Pakistan, Peru, Portugalia, Rumunia używały lub nadal wykorzystują 707 do celów transportowych, w tym transportu VIP.
Konstrukcja
Całkowicie metalowy dolnopłat. Kadłub ciśnieniowy, półskorupowy z wręgami i podłużnicami. Powierzchnie sterowe poruszane mechanicznie, ster kierunku ze wspomaganiem hydraulicznym. Statecznik pionowy powiększony względem oryginału na żądanie władz brytyjskich.
Skrzydła z krawędziami natarcia pod kątem 35 stopni. Geometria taka powodowała niestabilność lotu zwaną „Dutch roll” wobec czego samolot wyposażono w system „Yaw Damper”. Skrzydła posiadały zintegrowane zbiorniki paliwa. Klapy Kruegera na krawędzi natarcia, klapy jednoszczelinowe na krawędzi spływu. Cztery panele spoilerów. Dwa zestawy lotek: zewnętrzne małych prędkości, blokowane po schowaniu klap, wewnętrzne dużych prędkości. Lotki poruszane mechanicznie, z klapkami Flettnera. Wszystkie powierzchnie na skrzydle (oprócz lotek) poruszane hydraulicznie. Klapy z awaryjnym elektrycznym mechanizmem poruszania.
Napęd oryginalnie stanowiły cztery, montowane na pylonach, silniki turboodrzutowe JT3C, większość egzemplarzy wyposażono jednak w silniki JT3D. Trzy (dwa w wersjach o krótszym zasięgu) z silników posiadały turbokompresory, zamontowane w pylonach, dostarczające sprężone powietrze. Silniki wyposażone w odwracacze ciągu.
Podwozie przednie z dwoma kołami, chowane do kadłuba. Podwozie główne w postaci dwóch czterokołowych wózków, chowane do skrzydeł. Mechanizm chowania, jak i wyciągania hydrauliczny. Podwozie główne wyposażone w hamulce operowane hydraulicznie. Podwozie w pozycji wciągniętej całkowicie schowane.
Produkcja
Produkcja komercyjna Boeinga 707 zakończyła się w 1978 roku. Powstało w sumie 878 egzemplarzy tego samolotu w różnych wersjach. Ograniczona produkcja wersji wojskowych trwała do roku 1994. Największymi odbiorcami były linie: American Airlines (128), Trans World Airlines (127), Pan American World Airways (126), Northwest Airlines (49), Air France (38), Qantas (34), Lufthansa (31), British Airways (29), United Airlines (29), Continental Airlines (26)[3]. Obecnie w służbie jest około 150 sztuk tej maszyny, w większości wojskowych.
Boeing 720 – mniejsza wersja modelu 707. Różni się od niego zasięgiem (720 to liniowiec średniodystansowy, 707 lata na dłuższych trasach), ma mniejszą ładowność i jest lżejszy. Dla zaznaczenia znaczących zmian inżynieryjnych model ten otrzymał własne oznaczenie.
Wprowadzony w 1959 (wstępnie jako 707-020) posiadał taką samą podstawową strukturę jak 707-120, lecz był o 2,54 m krótszy, co skutkowało zmniejszeniem liczby miejsc pasażerskich do 112 (38+74) w typowym układzie dwóch klas. Inne zmiany dotyczyły skrzydeł, które stały się bardziej aerodynamiczne, przez co samolot charakteryzował się mniejszą prędkością minimalną oraz większą prędkością przelotową. Modele 720 zabierały mniej paliwa i miały mniejszą maksymalną masę startową. Jednakże wiele komponentów było takich samych w obu modelach – w 720 oraz 707-120. Takie same było także wnętrze kabiny pasażerskiej oraz kabiny pilotów.
Pierwszy Boeing 720 poleciał 23 listopada 1959 roku. Certyfikat został przyznany 30 czerwca 1960 roku. Samolot wszedł do służby 5 lipca 1960 roku. Pierwszym odbiorcą zostały linie United Airlines.
Podobnie jak wczesne 707, pierwsze egzemplarze wersji 720 wyposażane były w silniki turboodrzutowe typu JT3C. Modele 720B otrzymały bardziej oszczędne silniki Pratt & Whitney JT3D1s lub 3s. Pierwszy lot Boeinga 720B odbył się 6 października 1960 roku, podczas gdy certyfikat przyznano 3 marca 1961 roku. Dzięki mocniejszym silnikom turbowentylatorowym wersje 720B charakteryzowały się większą maksymalną masą startową.
Do głównych użytkowników Boeingów 720 należały linie American Airlines (gdzie pewna liczba modeli 720 została unowocześniona do 720B), United, Continental Airlines, Eastern, Northest Orient oraz Western. Zagranicznymi operatorami była Lufthansa oraz Avianca.
Na początku 2002 roku trzy egzemplarze 720 używane były prawdopodobnie jako samoloty dyspozycyjne, a 2 kolejne służyły firmie Pratt & Whitney do testów jednostek napędowych.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
