Frazeologia lotnicza to język, którym posługują się piloci oraz kontrolerzy ruchu lotniczego. Są to specjalnie dobrane słowa, skróty oraz wyrażenia, których podstawą jest język angielski. W przestrzeni powietrznej danego państwa znajdują się samoloty linii lotniczych różnych krajów, stąd konieczność stosowania ujednoliconej, krótkiej, zwięzłej oraz klarownej frazeologii.

Zapraszamy do zapoznania się z naszymi materiałami dotyczącymi frazeologii lotniczej.

• Przykładowy lot z wykorzystaniem frazeologii lotniczej w języku polskim oraz angielskim
  
  
• Kody i skróty stosowane w lotnictwie cywilnym

Frazeologia lotnicza w zastosowaniu: Wstęp i Część 1

• Frazeologia lotnicza w zastosowaniu: Wstęp i Część 1
• Część 2. Na ziemi: Kołowanie do pasa startowego
• Część 3. W powietrzu: Start, wznoszenie, lot w przestrzeni kontrolowanej
• Część 4. W powietrzu: Lot w przestrzeni niekontrolowanej
• Część 5. W powietrzu: Wlot w przestrzeń kontrolowaną i dolot do lotniska
• Część 6. W powietrzu: Krąg nadlotniskowy i lądowanie
• Część 7. Na ziemi: Kołowanie na płytę lotniska
• Część 8. Na ziemi: Sygnały marszałka
• Wszystkie strony

Przedstawiamy Państwu przykładową korespondencję radiową w języku polskim i angielskim. Jako wzór wybraliśmy przelot Cessną 152 o znakach rejestracyjnych SP-XYZ z Rzeszowa Jasionki (EPRZ) do Krakowa-Balic (EPKK). Zapraszamy do zapoznania się z typową frazeologią potrzebną podczas takiego przelotu. Na końcu materiału zaprezentowaliśmy także sygnały wydawane przez marszałka podczas kołowania.

Plan lotu: EPRZ – WHISKEY – ZULU – DELTA – SIERRA – KILO – EPKK

Wysokość: 3000ft AMSL

Legenda:

P – Pilot

DEL – Kontroler organu Delivery

TWR – Kontroler na wieży

FIS – Informator FIS

ATIS – Komunikat nadawany przez automatyczną służbę informacji lotniskowej (ATIS)

APP – Kontroler zbliżania

GND – Kontroler organu „Ground”

Część 1. Na ziemi: Przed uruchomieniem silnika

Kto	Wyjaśnienie	Po polsku	Po angielsku
P	Samolot znajduje się na płycie lotniska w Rzeszowie. Silnik wyłączony. Pilot jest gotowy do rozpoczęcia lotu. Zgłasza się do organu Delivery (121.900) w Rzeszowie z prośbą o zgodę na lot VFR zgodnie ze złożonym planem lotu.	Rzeszów Delivery, SP-XYZ, lot VFR do Krakowa, gotów do zapisania zgody.	Rzeszów Delivery, SP-XYZ, VFR to Krakow, ready to copy clearance.
DEL	Kontroler organu Delivery wydaje załodze zgodę na lot do Krakowa zgodnie z planem lotu. Zgoda na lot jest tylko do granicy TMA, ponieważ dalsza jego część odbywać się będzie w przestrzeni niekontrolowanej.	SP-XYZ, Rzeszów Delivery, masz zgodę na lot VFR do granicy TMA. Trasa zgodnie z planem. Odlot z pasa 2-7. Po odlocie wykonuj do punktu Whiskey, wnoszenie do wysokości 3000 stóp, squawk 7000.	SP-XYZ, Rzeszów Delivery, cleared VFR to TMA boundary via flight plan route. Departure runway 2-7. After departure proceed to Whiskey, climb altitude 3000ft, squawk 7000.
P	Pilot powtarza kontrolerowi najważniejsze elementy otrzymanego zezwolenia.	Mam zgodę na lot VFR do granicy TMA. Pas 2-7. Po odlocie punkt Whiskey, wnoszenie do wysokości 3000 stóp, squawk 7000, SP-XYZ.	Cleared VFR to TMA boundary. Runway 2-7. After departure proceed to Whiskey, climb altitude 3000 feet, squawk 7000, SP-XYZ
DEL	Kontroler potwierdza poprawne powtórzenie zgody przez pilota oraz podaje informację meteorologiczną, a także dalsze instrukcje postępowania.	SP-XYZ, zgoda zapisana poprawnie. W użyciu pas 2-7, wiatr 260 stopni 13 węzłów, CAVOK, temperatura 2-5 punkt rosy 1-5, QNH 1-0-0-2. Przejdź na Rzeszów Wieża, 126.800.	SP-XYZ, readback correct. Runway in use 2-7. Wind 2-6-0 degrees, 1-3 knots, CAVOK, temperature 2-5, dew point 1-5, QNH 1-0-0-2. Contact Rzeszow Tower 1-2-6 decimal 8-0-0.
P	Pilot powtarza najważniejsze elementy meteorologiczne oraz potwierdza zmianę częstotliwości.	W użyciu pas 2-7, QNH 1-0-0-2. Przechodzę na Rzeszów Wieża, 126.800, SP-XYZ.	Runway in use 2-7, QNH 1-0-0-2. Contact Rzeszow Tower, 1-2-6 decimal 8-0-0, SP-XYZ.

Samolot: Cessna 152, SP-XYZ

Trasa: Rzeszów Jasionka (EPRZ) – Kraków Balice (EPKK)

Plan lotu: EPRZ – WHISKEY – ZULU – DELTA – SIERRA – KILO – EPKK

Wysokość: 3000ft AMSL

Legenda:

P – Pilot

DEL – Kontroler organu Delivery

TWR – Kontroler na wieży

FIS – Informator FIS

ATIS – Komunikat nadawany przez automatyczną służbę informacji lotniskowej (ATIS)

APP – Kontroler zbliżania

GND – Kontroler organu „Ground”

Część 2. Na ziemi: Kołowanie do pasa startowego

P	Pilot nastawia radio na częstotliwość Rzeszów Wieża, 126.800. Prosi o zgodę na uruchomienie silnika.	Rzeszów Wieża, SP-XYZ, proszę o uruchomienie.	Rzeszów Tower, SP-XYZ, request start-up.
TWR	Kontroler z wieży daje zezwolenie na uruchomienie silnika, podaje aktualny czas (w minutach po ostatniej pełnej godzinie) oraz wydaje dalsze instrukcje.	SP-XYZ, Rzeszów Wieża, zezwalam uruchamiać, czas 2-4. Zgłoś gotowość do kołowania.	SP-XYZ, Rzeszow Tower, start-up approved, time check 2-4. Report when ready to taxi.
P	Pilot potwierdza otrzymanie zgody oraz powtarza dalsze instrukcje.	Mogę uruchamiać, zgłoszę gotowość do kołowania, SP-XYZ.	Start-up approved, call you ready to taxi, SP-XYZ.
P	Po uruchomieniu silnika pilot zgłasza gotowość do kołowana.	SP-XYZ, gotów do kołowania.	SP-XYZ, ready to taxi.
TWR	Kontroler wydaje zgodę na kołowanie do punktu oczekiwania przed pasem 27. Kołowanie ma się odbywać drogą kołowania A (alfa).	SP-XYZ, Wieża, kołuj do pozycji oczekiwania przed pasem 2-7 przez alfa. Zgłoś gotowość do odlotu.	SP-XYZ, Tower, taxi to holding position runway 2-7 via alfa. Report ready for departure.
P	Pilot potwierdza otrzymanie zgody na kołowanie.	Kołuję do pozycji oczekiwania przed pasem 2-7 przez alfa. Zgłoszę gotowość do odlotu, SP-XYZ.	Taxi to holding position runway 2-7 via alfa. Call you ready for departure, SP-XYZ.
P	Po zatrzymaniu się w pozycji oczekiwania przed pasem, pilot zgłasza gotowość do odlotu.	Rzeszów Wieża, SP-XYZ, w pozycji oczekiwania przed pasem 2-7, gotów do odlotu.	Rzeszow Tower, SP-XYZ, holding position runway 2-7, ready for departure.
TWR	Kontroler wydaje zgodę na zajęcie pasa.	SP-XYZ, Rzeszów Wieża, zajmij pas 2-7 i oczekuj.	SP-XYZ, Rzeszow Tower, line up runway 2-7 and wait.
P	Pilot potwierdza zgodę na zajęcie pasa.	Zajmuję pas 2-7, SP-XYZ.	Lining up runway 2-7, SP-XYZ.

Samolot: Cessna 152, SP-XYZ

Trasa: Rzeszów Jasionka (EPRZ) – Kraków Balice (EPKK)

Plan lotu: EPRZ – WHISKEY – ZULU – DELTA – SIERRA – KILO – EPKK

Wysokość: 3000ft AMSL

Legenda:

P – Pilot

DEL – Kontroler organu Delivery

TWR – Kontroler na wieży

FIS – Informator FIS

ATIS – Komunikat nadawany przez automatyczną służbę informacji lotniskowej (ATIS)

APP – Kontroler zbliżania

GND – Kontroler organu „Ground”

Część 3. W powietrzu: Start, wznoszenie, lot w przestrzeni kontrolowanej

TWR	Po zajęciu pasa przez samolot, kontroler wydaje zgodę na start.	SP-XYZ, Rzeszów Wieża, wiatr 260 stopni, 11 węzłów, pas 2-7, zezwalam startować. Zgłoś w powietrzu.	SP-XYZ, Rzeszow Tower, wind 2-6-0 degrees, 1-1 knots, runway 2-7, cleared for take-off. Report airborne.
P	Pilot potwierdza zgodę na start.	Startuję, pas 2-7. Zgłoszę w powietrzu, SP-XYZ.	Cleared for take-off, runway 2-7. Call you airborne, SP-XYZ.
P	Pilot zgłasza pomyślne wykonanie startu.	Rzeszów Wieża, SP-XYZ, w powietrzu.	Rzeszow Tower, SP-XYZ, airborne.
TWR	Kontroler podaje czas oraz wydaje instrukcje dotyczące lotu.	SP-XYZ, Rzeszów Wieża, w powietrzu o 3-6. Wznoś do wysokości 3000 stóp, QNH 1-0-0-2. Zgłoś punkt Whiskey.	SP-XYZ, Rzeszow Tower, airborne at 3-6. Climb altitude 3000 feet QNH 1-0-0-2. Report Whiskey.
P	Pilot powtarza najważniejsze elementy otrzymanej instrukcji.	Wznoszę do wysokości 3000 stóp, QNH 1-0-0-2. Zgłoszę punkt Whiskey, SP-XYZ.	Climbing altitude 3000 feet, QNH 1-0-0-2. Call you over Whiskey, SP-XYZ.
P	Pilot zgłasza osiągnięcie punktu Whiskey na wysokości 3000 stóp.	Rzeszów Wieża, SP-XYZ, punkt Whiskey, 3000 stóp.	Rzeszow Tower, SP-XYZ, Whiskey, 3000 feet.
TWR	Kontroler potwierdza otrzymanie meldunku oraz wydaje dalsze instrukcje.	SP-XYZ, Rzeszów Wieża, przyjąłem. Wykonuj do punktu Zulu, zgłoś Zulu. Utrzymuj 3000 stóp.	SP-XYZ, Rzeszow Tower, roger. Proceed to Zulu, report Zulu. Maintain 3000 feet.
P	Pilot powtarza otrzymane instrukcje.	Wykonuję do Zulu, zgłoszę Zulu. Utrzymuję 3000 stóp, SP-XYZ.	Proceeding to Zulu, call you over Zulu. Maintaining 3000 feet.
TWR	Kontroler w dowolnym momencie może poprosić pilota o podanie przewidywanego czasu nad danym punktem (ETA – Estimated Time of Arrival).	SP-XYZ, Rzeszów Wieża, podaj przewidywany czas nad punktem Zulu.	SP-XYZ, Rzeszow Tower, report E-T-A over Zulu.
P	Pilot przekazuje przewidywany czas przylotu nad punkt Zulu (minuty po ostatniej pełnej godzinie).	Przewiduję Zulu o 4-8, SP-XYZ.	E-T-A over Zulu is 4-8 (opcjonalnie: Estimating Zulu at 4-8), SP-XYZ.
TWR	W związku z zaistniałą sytuacją ruchową, kontroler wydaje polecenie zmiany wysokości lotu.	SP-XYZ, Wieża, przyjąłem. Wnoś i utrzymuj 4000 stóp, z powodu ruchu. (opcjonalnie: Wnoś i utrzymuj 4000 stóp dla separacji).	SP-XYZ, Tower, roger. Climb and maintain 4000 feet due traffic. (opcjonalnie: Climb and maintain 4000 feet for spacing).
P	Pilot potwierdza otrzymaną instrukcję.	Wznoszę do 4000 stóp, SP-XYZ.	Climbing 4000 feet, SP-XYZ.
P	Pilot zgłasza osiągnięcie punktu Zulu na wysokości 4000 stóp.	Rzeszów Wieża, SP-XYZ, punkt Zulu, 4000 stóp.	Rzeszów Tower, SP-XYZ, Zulu, 4000 feet.
TWR	Kontroler informuje pilota o fakcie, że opuszcza on przestrzeń kontrolowaną i przekazuje organowi FIS.	SP-XYZ, Rzeszów Wieża, opuszczasz moją przestrzeń. Służba kontroli ruchu lotniczego zakończona. Przejdź na Kraków Informacja, 119.275.	SP-XYZ, Rzeszów Tower, you are leaving my airspace. Control service terminated. Contact Krakow Information, 1-1-9 decimal 2-7-5.
P	Pilot potwierdza zmianę częstotliwości.	Przechodzę na Kraków Informacja, 119.275, SP-XYZ.	Contact Krakow Information, 1-1-9 decimal 2-7-5, SP-XYZ.

Samolot: Cessna 152, SP-XYZ

Trasa: Rzeszów Jasionka (EPRZ) – Kraków Balice (EPKK)

Plan lotu: EPRZ – WHISKEY – ZULU – DELTA – SIERRA – KILO – EPKK

Wysokość: 3000ft AMSL

Legenda:

P – Pilot

DEL – Kontroler organu Delivery

TWR – Kontroler na wieży

FIS – Informator FIS

ATIS – Komunikat nadawany przez automatyczną służbę informacji lotniskowej (ATIS)

APP – Kontroler zbliżania

GND – Kontroler organu „Ground”

Część 4. W powietrzu: Lot w przestrzeni niekontrolowanej

P	Pilot nastawia radio na częstotliwość FIS Kraków, 119.275 i nawiązuje pierwszy kontakt z organem informacji powietrznej.	Kraków Informacja, SP-XYZ, jak mnie odbierasz?	Krakow Information, SP-XYZ, how do you read me?
FIS	Informator FIS odpowiada na wywołanie.	SP-XYZ, Kraków Informacja, odbieram na 5, nadawaj.	SP-XYZ, Krakow Information, read you 5, go ahead (opcjonalnie: read you 5, pass your message).
P	Pilot przekazuje informatorowi najważniejsze informacje o locie (informacje o statku powietrznym oraz meldunek pozycyjny)	Kraków Informacja, SP-XYZ, Cessna 152, po minięciu punktu Zulu, z kursem na punkt Delta. Punkt Delta przewiduję o 1-8. Utrzymuję 4000 stóp, QNH 1-0-0-2, squawk 7000.	Krakow Information, SP-XYZ, Cessna 1-5-2, after passing Zulu. Next Delta at 1-8 (opcjonalnie: Next Delta, estimating at 1-8). Maintaining 4000 feet, QNH 1-0-0-2, squawk 7000.
FIS	Informator FIS potwierdza przyjęcie transmisji, a następnie podaje informacje powietrzną.	SYZ, Informacja, QNH regionalne 9-9-9. Squawk Ident.	SYZ, Information, Regional QNH 9-9-9. Squawk Ident.
P	Pilot potwierdza przyjęcie QNH oraz potwierdza nadanie sygnału Ident po naciśnięciu odpowiedniego przycisku na transponderze.	QNH 9-9-9, squawking Ident, SYZ.	QNH 9-9-9, squawking Ident, SYZ.
FIS	Informator potwierdza identyfikację statku powietrznego na ekranie radaru oraz podaje instrukcje.	SYZ, Information, obserwuję, utrzymuj 4000 stóp. Wykonuj zgodnie z planem. Zgłoś 3 minuty przed punktem Delta.	SYZ, Information, identified, maintain 4000 feet. Proceed according to your flight plan. Report 3 minutes before Delta.
P	Pilot powtarza otrzymaną instrukcję.	Utrzymuję 4000 stóp. Zgłoszę 3 minuty przed punktem Delta, SYZ.	Maintaining 4000 feet. Call you 3 minutes before Delta, SYZ.
FIS	W dowolnym momencie lotu, Informator FIS może podać informację ruchową.	SP-XYZ, Kraków Informacja, ruch na godzinie 2, odległość 2 mile, przecinający z prawa na lewo, Cessna 172, ten sam poziom. Zgłoś z widocznością ruchu.	SP-XYZ, Krakow Information, traffic 2 o’clock, distance 2 miles, crossing right to left, Cessna 1-7-2, same level. Report traffic in sight.
P	Pilot potwierdza prowadzenie obserwacji ruchowej.	Prowadzę obserwację, SP-XYZ.	Looking out, SP-XYZ.
P	Gdy pilot zauważy zgłaszany mu ruch, informuje o tym fakcie Informatora FIS. Gdy pilot nie zauważy zgłaszanego ruchu, również informuje o tym FIS.	Ruch obserwuję, SP-XYZ.     Nie obserwuję ruchu, SP-XYZ.	Traffic in sight. SP-XYZ.     Negative contact, SP-XYZ.
FIS	W chwili, gdy sytuacja ruchowa przestaje być konfliktowa, Informator przekazuje statkowi powietrznemu odpowiednią informację.	SP-XYZ, Kraków Informacja, czysty od ruchu.	SP-XYZ, Krakow Information, clear of traffic.
P	Pilot potwierdza otrzymaną informację.	Przyjąłęm, SP-XYZ.	Roger, SP-XYZ.
P	Chcąc powrócić do zaplanowanej wysokości lotu (3000 stóp), pilot informuje FIS o zamiarze zniżania.	Kraków Informacja, SP-XYZ, zniżanie do wysokości 3000 stóp.	Krakow Information, SP-XYZ, descending altitude 3000 feet.
FIS	Informator FIS przyjmuje informację o zniżaniu statku powietrznego.	SP-XYZ, Kraków Informacja, przyjąłem. Zgłoś osiągnięcie 3000 stóp.	SP-XYZ, Krakow Information, roger. Report when reaching 3000 feet.
P	Pilot potwierdza otrzymaną instrukcję.	Zgłoszę 3000 stóp, SP-XYZ.	Call you at 3000 feet, SP-XYZ.
P	W chwili osiągnięcia 3000 stóp pilot zgłasza ten fakt Informatorowi FIS.	Kraków Informacja, SP-XYZ¸ 3000 stóp.	Krakow Information, SP-XYZ, 3000 feet.
FIS	Informator potwierdza otrzymanie informacji.	SP-XYZ, Kraków Informacja, przyjąłem.	SP-XYZ, Krakow Information, roger.
ATIS	W międzyczasie, podczas dolotu do punktu Delta, pilot odsłuchuje komunikat ATIS z lotniska Kraków-Balice (EPKK). Częstotliwość 126.125. Komunikat ATIS podawany jest zawsze w języku angielskim.	This is Krakow information November. Observation at 1-2-5-0. Expect radar vectoring for ILS/DME approach runway 2-5. Ground is operating, frequency 1-1-8 decimal 1-0-0. Runway is damp, breaking action good. Transition level 8-0. Wind 2-4-0 degrees, 6 knots. Visibility 6 kilometers, mist. Broken 2000 feet. Temperature 2-3, dew point 1-7. QNH 9-9-8 hectopascals. Trend forecast not available. You have received information November.	This is Krakow information November. Observation at 1-2-5-0. Expect radar vectoring for ILS/DME approach runway 2-5. Ground is operating, frequency 1-1-8 decimal 1-0-0. Runway is damp, breaking action good. Transition level 8-0. Wind 2-4-0 degrees, 6 knots. Visibility 6 kilometers, mist. Broken 2000 feet. Temperature 2-3, dew point 1-7. QNH 9-9-8 hectopascals. Trend forecast not available. You have received information November.
P	Pilot, zgodnie z wcześniejszą instrukcją, zgłasza 3 minuty przed punktem Delta.	Kraków Informacja, SP-XYZ, 3 minuty przed punktem Delta, 3000 stóp.	Krakow Information, SP-XYZ, 3 minutes before Delta, 3000 feet.
FIS	Informator potwierdza oraz podaje dalsze instrukcje.	SP-XYZ, Kraków Informacja, przyjąłem. Ustaw squawk 7-4-3-2. Przejdź na Kraków Zbliżanie, 121.075.	SP-XYZ, Krakow Information, roger. Set squawk 7-4-3-2. Contact Krakow Approach, 1-2-1 decimal 0-7-5.
P	Pilot potwierdza zmianę squawku oraz częstotliwości.	Squawk 7-4-3-2. Przechodzę na Kraków Zbliżanie, 121.075, SP-XYZ.	Squawk 7-4-3-2. Contact Krakow Approach, 1-2-1 decimal 0-7-5, SP-XYZ.

Samolot: Cessna 152, SP-XYZ

Trasa: Rzeszów Jasionka (EPRZ) – Kraków Balice (EPKK)

Plan lotu: EPRZ – WHISKEY – ZULU – DELTA – SIERRA – KILO – EPKK

Wysokość: 3000ft AMSL

Legenda:

P – Pilot

DEL – Kontroler organu Delivery

TWR – Kontroler na wieży

FIS – Informator FIS

ATIS – Komunikat nadawany przez automatyczną służbę informacji lotniskowej (ATIS)

APP – Kontroler zbliżania

GND – Kontroler organu „Ground”

Część 5. W powietrzu: Wlot w przestrzeń kontrolowaną i dolot do lotniska

P	Pilot nastawia radio na częstotliwość Kraków Zbliżanie, 121.075 i nawiązuje pierwszy kontakt z organem kontroli ruchu lotniczego. Przy pierwszym kontakcie zaznacza, iż odebrał informację November z systemu ATIS.	Kraków Zbliżanie, SP-XYZ, 3 minuty przed punktem Delta, 3000 stóp, squawk 7-4-3-2. Z informacją November.	Krakow Approach, SP-XYZ, 3 minutes before Delta, 3000 feet, squawk 7-4-3-2. Information November.
APP	Kontroler organu zbliżania odpowiada na transmisję.	SP-XYZ, Kraków Zbliżanie, w kontakcie radarowym. Informacja November poprawna, utrzymuj 3000 stóp, QNH 9-9-8. Leć przez Delta-Sierra-Kilo. Zgłoś Sierra.	SP-XYZ, Krakow Approach, radar contact. Information November is correct, maintain 3000 feet, QNH 9-9-8. Proceed via Delta-Sierra-Kilo. Report Sierra.
P	Pilot powtarza otrzymane instrukcje.	Utrzymuję 3000 stóp, QNH 9-9-8. Lecę przez Delta-Sierra-Kilo. Zgłoszę Sierra, SP-XYZ.	Maintaining 3000 feet, QNH 9-9-8. Proceeding via Delta-Sierra-Kilo. Call you over Sierra, SP-XYZ.
P	Osiągając punkt Sierra, pilot zgłasza ten fakt kontrolerowi.	Kraków Zbliżanie, SP-XYZ, Sierra, 3000 stóp.	Krakow Approach, SP-XYZ, Sierra, 3000 feet.
APP	Kontroler wydaje dalsze instrukcje. (wysokość kręgu, tj. 1000 stóp ponad elewację lotniska)	SP-XYZ, Kraków Zbliżanie, zgłoś punkt Kilo. Zniżaj do wysokości kręgu.	SP-XYZ, Krakow Approach, report Kilo. Descend to circuit altitude.
P	Pilot powtarza otrzymaną instrukcję.	Zniżam do wysokości kręgu, zgłoszę Kilo, SP-XYZ.	Descending to circiut altitude, call you over Kilo, SP-XYZ.
P	W chwili osiągnięcia punktu Kilo, pilot nadaje meldunek pozycyjny.	Kraków Zbliżanie, SP-XYZ, Kilo, 1800 stóp.	Kraków Approach, SP-XYZ, Kilo, 1800 feet.

Samolot: Cessna 152, SP-XYZ

Trasa: Rzeszów Jasionka (EPRZ) – Kraków Balice (EPKK)

Plan lotu: EPRZ – WHISKEY – ZULU – DELTA – SIERRA – KILO – EPKK

Wysokość: 3000ft AMSL

Legenda:

P – Pilot

DEL – Kontroler organu Delivery

TWR – Kontroler na wieży

FIS – Informator FIS

ATIS – Komunikat nadawany przez automatyczną służbę informacji lotniskowej (ATIS)

APP – Kontroler zbliżania

GND – Kontroler organu „Ground”

Część 6. W powietrzu: Krąg nadlotniskowy i lądowanie

APP	Kontroler zezwala na wejście w krąg nadlotniskowy oraz wydaje dalsze instrukcje.	SYZ, Zbliżanie, wejdź w lewy krąg do pasa 2-5. Zgłoś na pozycji „baseleg”.	SYZ, Approach, join left-hand circuit for runway 2-5. Report on baseleg.
P	Pilot powtarza otrzymaną instrukcję. (Pozycja „baseleg” – odcinek pomiędzy 3 a 4 zakrętem w kręgu nadlotniskowym).	Wchodzę w lewy krąg do pasa 2-5. Zgłoszę „baseleg”, SYZ.	Joining left-hand circuit for runway 2-5, call you on baseleg, SYZ.
P	Pilot zgłasza pozycję „baseleg”.	Baseleg w lewym do 2-5, SYZ.	Left baseleg runway 2-5, SYZ. (opcjonalnie: Left base runway 2-5)
APP	Kontroler wydaje dalsze instrukcje.	SYZ, Zbliżanie, kolejność 1. Zgłoś na prostej do pasa 2-5.	SYZ, Approach, number 1. Report on final runway 2-5.
P	Pilot powtarza instrukcję.	Kolejność 1. Zgłoszę prostą do pasa 2-5, SYZ.	Number 1. Call you on final runway 2-5, SYZ.
P	Pilot zgłasza prostą do pasa.	Prosta 2-5, SYZ	Final, runway 2-5, SYZ.
APP	Kontroler nakazuje przejście na częstotliwość Wieży 123.250.	SYZ, przejdź na Kraków Wieża, 123.250.	SYZ, contact Krakow Tower, 1-2-3 decimal 2-5-0.
P	Pilot potwierdza zmianę częstotliwości.	Przechodzę na Kraków Wieża, 123.250, SYZ.	Contact Krakow Tower, 1-2-3 decimal 2-5-0, SYZ.
P	Pilot nastawia radio na częstotliwość Kraków Wieża, 123.250 i nawiązuje kontakt. Zgłasza prostą do pasa 2-5.	Kraków Wieża, SP-XYZ, prosta do pasa 2-5.	Krakow Tower, SP-XYZ, final, runway 2-5.
TWR	Kontroler z Wieży podaje kierunek i prędkość wiatru oraz wydaje zezwolenie na lądowanie.	SP-XYZ, Kraków Wieża, wiatr 250 stopni, 5 węzłów. Pas 2-5 zezwalam lądować.	SP-XYZ, Krakow Tower, wind 2-5-0 degrees, 5 knots. Runway 2-5 cleared to land.
P	Pilot powtarza zezwolenie na lądowanie.	Ląduję, pas 2-5, SP-XYZ.	Cleared to land, runway 2-5, SP-XYZ.
TWR	Po zakończonym dobiegu na pasie 2-5 kontroler podaje czas oraz wydaje instrukcje dotyczące opuszczenia pasa.	SYZ, Wieża, na ziemi o 2-4. Zwolnij pierwszą w lewo, droga kołowania Charlie.	SYZ, Tower, on the ground at 2-4. Vacate first to the left. Taxiway Charlie.
P	Pilot powtarza otrzymaną instrukcję.	Zwolnię w lewo, droga kołowania Charlie, SYZ.	Vacating to the left, taxiway Charlie, SYZ.
P	Po przekroczeniu lini oczekiwania przed pasem, pilot zgłasza jego opuszczenie.	Pas zwolniony, SYZ.	Runway vacated, SYZ.
TWR	Kontroler nakazuje przejście na częstotliwość Kraków Ground, 118.100.	SYZ, Wieża, przyjąłem. Przejdź na Kraków Ground, 118.100.	SYZ, Tower, roger. Contact Krakow Ground, 1-1-8 decimal 1-0-0.
P	Pilot potwierdza zmianę częstotliwości.	Przechodzę na Kraków Ground, 118.100, SYZ.	Contact Krakow Ground, 1-1-8 decimal 1-0-0, SYZ.

Samolot: Cessna 152, SP-XYZ

Trasa: Rzeszów Jasionka (EPRZ) – Kraków Balice (EPKK)

Plan lotu: EPRZ – WHISKEY – ZULU – DELTA – SIERRA – KILO – EPKK

Wysokość: 3000ft AMSL

Legenda:

P – Pilot

DEL – Kontroler organu Delivery

TWR – Kontroler na wieży

FIS – Informator FIS

ATIS – Komunikat nadawany przez automatyczną służbę informacji lotniskowej (ATIS)

APP – Kontroler zbliżania

GND – Kontroler organu „Ground”

Część 7. Na ziemi: Kołowanie na płytę lotniska

P	Pilot nastawia radio na częstotliwość Kraków Ground 118.100 i nawiązuje kontakt, prosząc o kołowanie do miejsca parkingowego.	Kraków Ground, SP-XYZ, pas zwolniony przez Charlie. Proszę o kołowanie w celu zaparkowania.	Krakow Ground, SP-XYZ, runway vacated via Charlie. Request taxi for parking.
GND	Kontroler organu „Ground” wydaje instrukcje kołowania.	SP-XYZ, Kraków Ground, kołuj do stanowiska 7 przez Charlie, Bravo 4, Golf, Alfa.	SP-XYZ, Krakow Ground, taxi to stand number 7 via Charlie, Bravo 4, Golf, Alfa.
P	Pilot powtarza otrzymaną instrukcję kołowania.	Kołuję do stanowiska 7 przez Charlie, Bravo 4, Golf, Alfa, SP-XYZ.	Taxi to stand number 7 via Charlie, Bravo 4, Golf, Alfa, SP-XYZ.
GND	Gdy pilot zbliża się do przydzielonego mu stanowiska, kontroler informuje go, że na stanowisku czeka marszałek, który pomoże odpowiednio ustawić samolot na parkingu.	SP-XYZ, Stanowisko 7, zgłoś z widocznością marszałka.	SP-XYZ, Stand number 7, report marshaller in sight.
P	Pilot powtarza otrzymaną instrukcję.	Stanowisko 7, zgłoszę z widocznością marszałka, SP-XYZ.	Stand number 7, call you marshaller in sight, SP-XYZ.
P	Pilot widzi marszałka i zgłasza to kontrolerowi.	Z widocznością marszałka, SP-XYZ.	Marshaller in sight, SP-XYZ.
GND	Kontroler „przekazuje” pilota marszałkowi.	SP-XYZ, przyjąłem. Kołuj według jego instrukcji.	SP-XYZ, roger. Taxi according to his instructions.
P	Pilot powtarza otrzymaną instrukcję.	Kołuję według jego instrukcji, SP-XYZ.	Taxi according to his instructions, SP-XYZ.
Na tym etapie dalsza łączność radiowa przeważnie nie jest już konieczna. Marszałek wydaje instrukcje kołowania w celu zaparkowania samolotu na stanowisku postojowym. Niezbędna jest znajomość sygnałów stosowanych przez marszałków do kierowania ruchem na płycie postojowej lotniska.

Marszałek (sygnalista, ang. marshaller) jest osobą na lotnisku, której zadaniem jest pomoc w ustawieniu statku powietrznego na stanowisku postojowym. Wydają oni sygnały wzrokowe (za pomocą rąk lub trzymanych w nich pałeczek) będące instrukcjami dotyczącymi manewrowania samolotów (oraz śmigłowców) na płycie postojowej lotniska. Każdy pilot powinien znać znaczenie poszczególnych gestów by sprawnie i bezkolizyjnie współpracować z marszałkiem.

Sygnał	Znaczenie
	Postępować zgodnie z dalszymi wskazówkami sygnalisty.   (Podniesiona prawa ręka nad głowę z pałeczką skierowaną do góry; poruszanie skierowaną w dół pałeczką trzymaną w lewej ręce w kierunku ciała).
	To stanowisko (tu).   (Podnoszenie rąk, w pełni wyprostowanych, nad głowę z pałeczkami skierowanymi do góry).
	Kierować się do następnego sygnalisty (lub we wskazanym kierunku).   (Obydwie ręce skierowane do góry, opuszczane i wyciągane przed siebie, pałeczkami wskazując kierunek do następnego koordynatora ruchu naziemnego lub strefy kołowania).
	Poruszaj się do przodu.   (Ramiona lekko rozwarte, dłonie zwrócone do tyłu, a następnie poruszanie ramionami do góry i do tyłu od wysokości barków).
	Skręć w lewo (z punktu widzenia pilota).   (Prawe ramię skierowane w dół, lewe ramię poruszane do góry i do tyłu. Szybkość ruchu ramienia wskazuje prędkość zakrętu).
	Skręć w prawo (z punktu widzenia pilota).   (Lewe ramię skierowane w dół, prawe ramię poruszane do góry i do tyłu. Szybkość ruchu ramienia wskazuje prędkość zakrętu).
	Zatrzymanie zwykłe.   (W pełni rozciągnięte ręce z pałeczkami pod kątem 90 stopni do tułowia i powolne podnoszenie ich nad głowę, aż do skrzyżowania pałeczek).
	Zatrzymanie awaryjne.   (Szybko wyprostowane ręce z pałeczkami nad głową, krzyżując pałeczki).
	Włącz hamulce.   (Podniesiona ręka z otwartą dłonią trochę powyżej wysokości barku. Utrzymując kontakt wzrokowy z załogą statku powietrznego, zacisnąć pięść. Nie ruszać aż do momentu otrzymania potwierdzenia (kciuk skierowany do góry) od załogi statku powietrznego).
	Zwolnij hamulce.   (Podniesiona ręka z zaciśniętą pięścią trochę powyżej wysokości barku. Utrzymując kontakt wzrokowy z załogą statku powietrznego, otworzyć dłoń. Nie ruszać aż do momentu otrzymania potwierdzenia (kciuk skierowany do góry) od załogi statku powietrznego).
	Podstawki podłożone.   (W pełni wyprostowane ręce z pałeczkami nad głową, przesuwanie pałeczkami do siebie aż do ich zetknięcia. Zaczekać na potwierdzenie od załogi statku powietrznego).
	Podstawki usunięte.   (W pełni wyprostowane ręce z pałeczkami nad głową, odsuwanie pałeczek od siebie. Nie usuwać podstawek bez potwierdzenia od załogi statku powietrznego).
	Uruchomić silnik(i).   (Lewe ramię podniesione nad głową, z pałeczką lub z odpowiednią liczbą wyprostowanych palców, dla wskazania numeru silnika, który ma być uruchomiony oraz kołowy ruch prawej ręki na poziomie głowy).
	Wyłączyć silniki(i).   (Jedno z ramion podniesione do poziomu barku, dłoń na przeciw gardła, zwrócona w dół, a następnie poruszanie tym ramieniem na boki, przy czym pozostaje ono zgięte).
	Zmniejsz prędkość.   (Ramiona opuszczone w dół, dłonie zwrócone do ziemi, a następnie kilkakrotne poruszanie nimi w górę i w dół).
	Potwierdzenie/Wszystko w porządku.   (Prawe przedramię podniesione od łokcia, kciuk wyprostowany).

Kody i skróty stosowane w lotnictwie

Przestrzeń powietrzna jest co raz bardziej zatłoczona. Częstotliwości, na których następuje wymiana informacji pilot-kontroler, co raz częściej są nieustannie zajęte, dając każdemu pilotowi bardzo mało czasu na nadanie swojego komunikatu oraz odebranie od kontrolera odpowiednich instrukcji. W związku z tym we frazeologii proceduralnej już dawno wprowadzono system kodowania oraz skracania najczęściej przekazywanych (tzw. rutynowych) informacji związanych z bezpiecznym wykonywaniem operacji lotniczych. Każdy pilot oraz kontroler powininen doskonale znać wszystkie kody i skróty stosowane w lotnictwie cywilnym. Poniżej prezentujemy tylko najważniejsze z nich. Całość natomiast dostępna jest w dokumencie ICAO PL-8400 Skróty i Kody Stosowane w Międzynarodowym Lotnictwie Cywilnym PANS-ABC.

Poniżej prezentujemy także alfabet fonetyczny, stosowany w radiotelefonii. Każdej literze alfabetu przypisany jest jej fonetyczny odpowiednik, który należy wymawiać w przypadku stosowania literowania.

A - Alpha
B - Bravo
C - Charlie
D - Delta
E - Echo
F - Foxtrot
G - Golf
H - Hotel
I - India
J - Juliet
K - Kilo
L - Lima
M - Mike
N - November
O - Oscar
P - Papa
Q - Quebec
R - Romeo
S - Sierra
T - Tango
U - Uniform
V - Victor
W - Whiskey
X - X-ray
Y - Yankee
Z - Zulu

AAL (above aerodrome level) - nad poziomem morza

ABN (aerodrome beacon) - latarnia lotniskowa

ACAS (airborne collision aviodance system) - pokładowy system zapobiegania kolozjom

ACC (aera control center) - ośrodek kontroli obaszru lub kontrola obszaru

ACK (acknowledge) - potwierdź

ADA (advisory area) - obszar ze służbą doradczą

ADF (automatic direction finding equipment) - automatyczny radionamiernik, radiokompas

ADR (advisory router) - trasa ze służbą doradczą

AFIL (flight plan filed in the air) - plan lotu złożony z powietrza

AFIS (aerodrome flight information service) - Lotniskowa Słuzba Informacji Powietrznej

AFS (aeronautical fixed service) - stała słuzba lotnicza

AGL (above ground level) - nad poziomem terenu

AGN (again) - ponownie, znowu

AIC (aeronautical information cingular) - biuletyn informacji lotniczych

AIP (aeronautical information publication) - zbiór informacji lotniczych

AIRAC (aeronautical information regulation and control) - regulacja i kontrola rozpowszechniania informacji lotniczych

AIREP (air-report) - meldunek z powietrza

AIS (aeronautical information services) - służby informacji powietrznej

AMSL (above mean sea level) - nad średnim poziomem morza

ALRS (alerting service) - służba alarmowa

ALS (approach lighting system) - system świateł podejścia

AMA (area minimum altitude) - minimalna wysokość

APV (approve or approvedor approval) - zatwierdź, zatwierdzono

ARO (air traffic services reporting office) - biuro odpraw załóg

ARP (aerodrome reference point) - punkt odniesienia lotniska

AR (air report) - meldunek z powietrza

ASDA (accelerate stop distance available) - rozporządzalna długość przerwania staratu

ATA or ATD (actual time of arrival or departure) - rzeczywisty czas przylotu lub odlotu

ATC (air traffic control) - Kontrola Ruchu Lotniczego

ATFM (air traffic flow management) - zarządzanie ruchem lotniczym

ATTN (attention) - uwaga

ATS (air traffic services) - Służby Ruchu Lotniczego

ATZ (aerodrome / airfield traffic zone) - Strefa Ruchu Lotniskowego (Strefa Ruchu Lotniczego)

AWY (airway) - droga lotnicza

BA (braking action) hamowanie

CAVOK (visibility, cloud and present weather better than prescribed values or conditions it should be pronounced KAV-OH-KAY) - widzialność, chmury i pogoda w chwili obserwacji są lepsze niż zalecane wartości lub warunki

CF (change frequency to ...) - zmień częstotoliwość na ...

CLIMB OUT (climb - out area) - strefa wnoszenia początkowego

CS (call sign) - znak wywoławczy

CPL (current flight plan) - bieżący plan lotu

CTAM (climb to and maintain) - wnieś się i utrzymuj

CTC (conatact) - nawiąż łączność

CTR (control zone) - strefa kontrolowana

D... (danger area...- followed by identyfication) - strefa niebezpieczna...-identyfikator

DA (decision altitude) - wysokość bezwzględna decyzji

DEST (destination) - punkt docelowy

DETRESFA (distress phase) - faza niebezpieczeństwa

DH (decision height) - wysokość względnadecyzji

DME (distance measuring equipment) - radioodległościomierz (radionawigacyjny system odległościowy)

DS (descend to or descending to) - zbliżać się lub zbliżanie się

EAT (expected approach time) - przewidywany czas podejścia

EET (estimated elapsed time) - przeiwdywany czas przelotu

EFT (expect further clearance) - oczekuj na następne zezwolenie

ETA (estimated time of arrival or estimating arrival) - przeiwdywany czas przylotu lub przewidywany przylot

ETD (estimated time of departure or estimating deprture) - czas odlotu i przwidywany odlot

ETO (estimated time on the significant point) - przewidywany czas przelotu nad znaczącym punktem nawigacyjnym

FAP (final approach point) - punkt rozpoczęcia podejścia początkowego

FIC (flight information center) - Centrum Informacji Powietrznej

FIR (flight information region) - Rejon Informacji Powietrzenej

FIS (flight information service) - Służba Informacji Powietrznej

FISA (automated flight information service) - zautomatyzowana służba informacji powietrznej

FL (flight level) - poziom lotu

FNA (final approach) - podejście końcowe

FMU (flight management unit) - organ zarządzania przepływem

GCA (ground controlled approach sytstem) - naziemny systsem kontroli podejścia do lądowania

GNSS (global navigation satellite system) - globalny sytsem nawigacyjny

GP (glide path) - ścieżka schodzenia

GPS (global positioning system) - globalny system pozycyjny

H24 (continous day or night service) - służba całodobowa

HF (high frequency(3-30 MHz)) - wysoka częstotliwość (3-30MHz)

IM (inner marker) - marker wewnętrzny

IN (initial approach) - podejście początkowe

HJ (sunrise to sunset) - od wschodu do zachodu słońca

HN (sunset to sunrise) - od zachodu do wschodu słońca

HS (service available during hours of scheduled operation) - służba dostępna w czasie wykonywania operacji planowanych

HX (no specific working hours) - nieokreslone godziny pracy (służby)

IFR (insrtument flight rules) - przepisy odnoszące się do wykonywania lotów według przyrządów

ILS (instrument landing system) - system lądowania według przyrządów

IMC (instrument meteorological conditions) - warunki meteorologiczne dla lotów według przyrządów (IFR)

INFO (information) - informacja

INS (inertial navigation system) - bezwładnościowy system nawigacyjny

KT (knots) - węzły

LORAN (long range navigation system) - lotniczy system nawigacyjny dalekiego zasięgu

MCTR (military control zone) - strefa kontrolowana lotniska wojskowego

MET (meteorological or meteorology) - meteorologiczny lub meteorologia

MLS (microwave landing system) - mikrofalowy system lądowania

MM (middle marker) - marker środkowy

MNPS (minimum navigation performance specifications) - specyfikacje minimalnej charakterystyki nawigacyjnej

MRP (ATS/MET report pont) - punkt meldowania ATS/MET

NDB (non -directional beacon) - naziemna radiolatarnia bezkierunkowa

NIL (none or I have nothing to send you) - nic lub nie mam nic do przekazania

NOTAM (a notice distributed by means of telecommuniacation containing information concerning the establishment, condition, or change in any aeronautical facility, service, procedure, or hazard, the timely knowledge of which is essential to personnel concerned with flight operations) - wiadomość rozpowszechniana za pomocą środków telekomunikacyjnych, zawierająca informacje o ustawieniu, stanie lub zmianach w odniesieniu do urządzeń lotniczych, służbach, procedurach a także o niebezpieczństwie , których znajomość we właściwym czasie jest istotna dla personelu związanego z operacjami lotniczymi.

PA (precision approach) - podejście precyzyjne

PALS... (precision approach landing system-category) - system świetlny precyzyjnego podejścia - kategoria

PAPI (precision approach path indicator) - wskaźnik ścieżki precyzyjnego podejścia

REP (report or reporting point) - rapoort/meldowanie lub punkt meldowania

RERTE (re-route) - zmiana trasy

QFE (atmospheric pressue at aerodrome elevation (or at runway threshold)) - ciśnienie atmosferyczne na poziomie lotniska (lub na poziomie progu drogi startowej)

QNH (altimeter sub - scale setting to obtain elevation when on the ground) - ustawienie skali wysokościomierza (ciśnienia), tak aby wskazywał on wysokość w odniesieniu do terenu

RCC (rescue co-ordinationcentre) - centrum koordynacji ratownictwa lotniczego

RNAV (area navigation (to be pronounced AR - NAV)) - nawigacja obszarowa

RVR (runway visual range) - zasięg widzialności wdłuż drogi stratowej

SALS (simple approach lighting system) - uproszczony system świetlnego podejścia

SELCAL (selective calling system - a system which permits the selective calling or individual aircraft over radiotelephone channels linking a ground station with the aircraft) - system selektywnego wywoływania (system do selektywnego wywoływania pojedyńczych użytkowników przestrzeni powietrznej przy zastosowaniu kanałów radiotelefonicznych łączących stację naziemną z samolotem)

SAR (search and rescue) - poszukiwanie i ratownictwo

SID (standard intrument departure) - standardowa procedura odlotu według przyrządów

SMC (surface movement control) - kontrola ruchu naziemnego

SNOWTAM (a special series of NOTAM notifying the presence or removal of hazardous conditions due to snow, slush and ice on the movement area, by means of a specific format) - NOTAM oddzielnej serii zawiadamiający przy użyciu specjalnego formularza, o zaistnieniu lub usunięciu warunków niebezpiecznych w obrębie pola naziemnego ruchu lotniczego, powodowanych przez snieg, lód, topmniejący śnieg lub stojacą wodęwskutek topnienia śniegu.

SPECIAL (special meteorological report (in abbreviated plan language)) - specjalny komunikat meteorologiczny(redagowany tekstem otwartym przy zastosowaniu obowiązujących skrutów)

SSR ( secondary surveillance radar) - wtórny radar dozorowania

SST (supersonic transport) - transport naddźwiękowy

STAR (Standard Terminal Arrival Route) - standardowy dolot według wskazań przyrządów

TACAN (tactical air navigation aid) - taktyczna lotnicza pomoc nawigacyjna

AF (aerodrome forecast) - prognoza lotniskowa

TMA (terminal control area) - rejeon kotrolowany lotniska lub węzła lotnisk

TWR (aerodrome control tower or aerodrome control) - wieża kontrolna lotniska lub kontrola lotniska

TWY (taxiway) - określona droga na lotnisku lądowym wyznaczona do kołowania statków powietrznych zapewniająca połączenie między określonymi częściami lotniska włączając:

- linie kołowania

- drogę kołowania po płycie

- drogę szybkiego kołowania

UHF (ultra-high frequency (300-3000 MHz)) - ultra wielka częstotliwość (300-3000MHz))

UIR (upper flight information region) - region informacji lotniczej górnej przestrzeni

UTA (upper control area) - obaszar kontrolowany górnej przestrzeni

UTC (co-ordianted universal time) - ubniwersalny czas skoordynowany

VASIS (visual approach slope indicator system) - wizualny system ścieżki schodzenia

VDF (VHF direction finding station) - radionamiernik kierunkowy wielkiej częstotliwości

VFR (visual flight rules) - przepisy wykonywania lotów z widocznością

WHF (very high frequency (30-300MHz)) - bardzo duża częstotliwość (30-300MHz)

VIP (very important person) - bardzo ważna osoba

VMC (visual meteorological condition for aircraft in flight) - warunki meteorologiczne dla lotów z widocznością (VFR)

VOLMET (meteorological information for aircraft in flight) - informacje meteorologiczne dla statków powietrznych wykonujących operacje powietrzne

VOR (VHF Omni-directional Range) - radiolatarnia ogólnokierunkowa VHF

VORTAC (VOR and TACAN combined) - system radionawigacyjny będący połączeniem VOR i TOCAN

WPT (way-point) - punkt drogi RNAV

XNG (crossing) - przecinanie


Opracowano na podstawie: "Kody i skróty stosowane w międzynarodowym lotnictwie cywilnym PANS" - ABC (PL-8400), Dziennik Urzędowy Urzędu Lotnictwa Cywilnego(ULC), załącznik do nr 1, poz 1 z dnia 16 lutego 2006r.