 Encyklopedia drzew
Drzewa to największe rośliny lądowe, które występują na naszej planecie. Odgrywają one bardzo dużą rolę w życiu człowieka – są one źródłem drewna, czyli materiału budowlanego i opałowego, a także takich substancji jak żywica czy kauczuk, ważne są jakże owoce, które uwielbiamy zjadać. Korę (np. cynamonowiec) także wykorzystujemy, młode listki są idealne na zieloną herbatę.
Drzewa mogą występować pojedynczo, albo rosnąć w dużej grupie (las). Najstarsze i najbardziej okazałe drzewa w Polsce uznawane są za pomniki przyrody i podlegają one ochronie prawnej. Najstarsze drzewo w Polsce to cis pospolity rosnący w województwie dolnośląskim (ok. 1250 lat).
Budowa drzewa: korzenie, pień rozgałęziający się od pewne wysokości (liczne rozgałęzienia tworzą koronę drzewa), gałęzie zakończone są liśćmi. O wieku danego drzewa informują nas pierścienie w przekroju pnia – każdy pierścień to jeden okres wegetacyjny.
Główny podział drzew to rozróżnienie ich na drzewa iglaste (nagonasienne), liściaste (okrytonasienne) i łuskowe.
Drzewa iglaste
Drzewa liściaste
Drzewa ozdobne
Drzewa łuskowe
Drzewka owocowe
Krzewy
Krzewy liściaste
Bez czarny
Nazwa łacińska: Sambucus nigra
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Klad – klad astrowych
Rząd – szczeciowce
Rodzina – piżmaczkowate
Rodzaj – bez
Gatunek – bez czarny
Występowanie: Europa, Afryka Północna (Tunezja), Kaukaz, Azja Zachodnia, Indie. Gatunek przemieścił się również na Azory, Maderę, do Algierii, Maroka i Nowej Zelandii. Występuje na całym obszarze Polski.
Opis ogólny: Czarny bez to jedna z najstarszych roślin leczniczych wykorzystywanych przez człowieka. Od lat owoce i kwiaty czarnego bzu znajdują zastosowanie w leczeniu i zapobieganiu przeziębieniom. Nie wolno jednak zapominać, że niedojrzałe bądź świeżo zerwane owoce tej rośliny są trujące, gdyż zawierają szkodliwą sambunigrynę.
Zastosowanie: Ze względu na wysoką zawartość witaminy C i innych cennych składników czarny bez jest rośliną leczniczą. Wykorzystuje się najczęściej jego kwiaty i dojrzałe owoce, ale kora, korzenie i liście również mają właściwości lecznicze. Kwiaty czarnego bzu mają działanie moczopędne, napotne, przeciwgorączkowe i wykrztuśne, ale mogą być też stosowane zewnętrznie jako środek przeciwzapalny. Owoce natomiast działają przeczyszczająco, napotnie, moczopędnie, ale także przeciwbólowo i odtruwająco. Stosuje się napary z kwiatów i owoców czarnego bzu, ponieważ mają one szerokie zastosowanie w lecznictwie. Mogą byś stosowane zewnętrznie (zapalenia skóry, oparzenia, płukanie jamy ustnej i gardła, zapalenia spojówek) oraz wewnętrznie (biegunki, migreny, nieżyty i stany zapalne dróg oddechowych). Sok czarnego bzu był kiedyś używany w kosmetyce, jako środek do farbowania brwi i rzęs. Używa się go także do podbarwiania win i farbowania jedwabiu. Działanie soku z czarnego bzu jest podobne do działania jego owoców i kwiatów. Ponadto z owoców wyrabia się także konfitury, a świeże kwiaty czarnego bzu można dodawać do ciast.
Cechy morficzne: Bez czarny występuje najczęściej w formie krzewu. Może osiągnąć 10 m wysokości. Kora jest zielona, a z wiekiem szarzeje i pęka. Wnętrze pędów wypełnia biały rdzeń. Pąki odstają od pędu, są czerwonobrunatne, wydłużone. Liście są długie, ciemnozielone, a pod spodem jasne. Najczęściej jeden złożony liść składa się z pięciu listków, położonych naprzeciw siebie. Roślina tworzy białe kwiaty, zebrane w baldachogrona. Pojedyncze kwiaty nie posiadają miodników, są drobne i mają krótkie kielichy. Owoce czarnego bzu mają barwę fioletowo-czarną. Są lśniące i mięsiste. W każdym owocu występuje od 3 do 6 nasion.
Drewno: Twarde, odporne na gnicie, wewnątrz pnia czarnego bzu znajduje się kanał wypełniony białą substancją, którą łatwo można usunąć. Wyrabia się z niego tradycyjne instrumenty muzyczne.
Bluszcz pospolity
Nazwa łacińska: Hedera helix
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Klad – klad astrowatych
Rząd – selerowce
Rodzina – araliowate
Rodzaj – bluszcz
Gatunek – bluszcz pospolity
Występowanie: Bluszcz pospolity występuje w lasach na całym obszarze Polski. Szczególnie rozpowszechniony jest na Pomorzu, gdzie ma sprzyjające warunki do rozwoju – żyzne, cieniste lasy, parki, ogrody, cmentarze. Poza tym jest często spotykany w całej Europie z wyjątkiem krajów północnych, Azji Mniejszej i na Kaukazie.
Opis ogólny: Bluszcz pospolity jest jedynym przedstawicielem araliowatych w Polsce. Często spotykamy oplecione bluszczem drzewa, budynki bądź inne obiekty, które roślina wykorzystuje jako podpory. Nie zawsze rośnie pionowo. Jeśli nie napotka na swojej drodze żadnych przeszkód, płoży się swobodnie po ziemi. Nie jest rośliną pasożytniczą, posiada własne korzenie. Wszystkie części bluszczu są trujące dla człowieka.
Zastosowanie: Bluszcz pospolity jest rośliną ozdobną. Występuje nie tylko w ogrodach, ale i w donicach. Stosuje się go jako roślinę okrywową i pnącze. Tworzy zwarte kobierce i pomaga pozbyć się chwastów. Jest jedynym pnączem, które okrywając ściany nie wpływa na ich zawilgocenie. Ponadto, bluszcz jest także rośliną leczniczą, stosowaną w zielarstwie (wewnętrznie – nieżyty górnych dróg oddechowych, środek przeciwzapalny, zewnętrznie – reumatoidalne zapalenie stawów, wszawica, świerzb). Poza tym ekstrakt z bluszczu ma zastosowanie w kosmetyce (działa zmiękczająco, rozpuszcza tłuszcze, zwalcza cellulit). Obecność doniczkowych odmian bluszczu w pomieszczeniach pozwala zachować odpowiedni stan powietrza, gdyż bluszcz wchłania substancje toksyczne.
Cechy morficzne: Wraz z pojawieniem się siewki rozwija się system korzeniowy bluszczu. Oprócz tego na gałęziach wyrastają powietrzne, czepne korzenie przybyszowe. Łodyga osiąga nawet 70 cm obwodu i średnio 20 m wysokości. U bluszczu występują łodygi płożące i pnące. Pędy kwiatowe nie posiadają korzeni przybyszowych. Kwiaty są obupłciowe, zebrane w baldachowate wiechy, o średnicy 2-4cm. Bluszcz kwitnie bardzo obficie, ale jego kwiaty opadają zaraz po przekwitnieniu. Ponieważ jest to roślina zimozielona, jej liście nie opadają na zimę, a trwałość liści wynosi 3 lata. Charakterystyczne jest ich przebarwianie na kolor czerwony przy niższych temperaturach. Młode liście są owłosione, później gubią owłosienie. Mają kształt jajowaty. Trujące owoce bluszczu pospolitego mają kształt kulisty i są wielkości ziarna grochu. Zmieniają barwę z ciemnobrązowej na niebieskoczarną. Wewnątrz owocu znajduje się żywica i około 3-5 nasion.
Drewno: Ma barwę zielonawą, jest twarde i trwałe, ale z racji niewielkich rozmiarów raczej mało wykorzystuje się je w przemyśle. Cechą charakterystyczną drewna bluszczu pospolitego jest jego porowatość, co dawniej wykorzystywano w budowie filtrów. Do dziś jest używane w tokarstwie.
Bukszpan wieczniezielony
Nazwa łacińska: Buxus sempervirens
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Rząd – bukszpanowce
Rodzina – bukszpanowate
Rodzaj – bukszpan
Gatunek – bukszpan zwyczajny
Występowanie: Bukszpan wieczniezielony (zwyczajny) jest gatunkiem krzewu, który występuje w Afryce Północnej, Europie Środkowej i Południowej, Azji Mniejszej, na Kaukazie. Na terenie Polski bukszpan sadzi się jako roślinę ozdobną.
Opis ogólny: Bukszpan wieczniezielony jest rośliną łatwą w uprawie, rosnącą dobrze na większości gleb. Odpowiada mu zarówno stanowisko słonecznie, jak i zacienione. Jest odporny na przemarzanie, ale marznie podczas dużych mrozów. Bukszpan można przycinać cały rok, nie szkodzi mu susza. Zazwyczaj roślinę rozmnaża się z ukorzenionych sadzonek.
Zastosowanie: Bukszpan ma zastosowanie jako roślina ozdobna. Jest uprawiany ze względu na swoje gęste, ozdobne, zimozielone liście i ładny pokrój. Świetnie nadaje się na żywopłoty, można z niego formować bryły geometryczne. Drewno bukszpanu jest używane do produkcji mebli i różnorakich przedmiotów ozdobnych.
Cechy morficzne: Liście bukszpanu mają barwę ciemnozieloną, kształt eliptyczny, są gęsto, naprzeciwlegle ustawione na pędach. Roślina wytwarza drobne, żółtawobiałe kwiaty jednopłciowe. Wydaje owoce w postaci torebek. Krzew bukszpanu wieczniezielonego może osiągnąć 3m wysokości.
Drewno: Cechą charakterystyczną drewna bukszpanu jest gęstość większa od gęstości wody. Bukszpan tonie w wodzie. Poza tym jest to drewno bardzo trwałe, często wykorzystuje się je do produkcji instrumentów muzycznych.
Dereń jadalny
Nazwa łacińska: Cornus mas
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Klad – klad astrowych
Rząd – dereniowce
Rodzina – dereniowate
Rodzaj – dereń
Gatunek – dereń jadalny
Występowanie: Dereń jadalny wywodzi się z środkowej i południowo-wschodniej Europy oraz zachodniej Azji. W wielu krajach świata jest rośliną uprawną. W Polsce również uprawia się ten gatunek derenia.
Opis ogólny: Dereń jadalny występuje w formie rozłożystych krzewów lub małych drzew. Osiąga wysokość 3-7m.
Zastosowanie: Ponieważ bardzo wcześnie kwitnie, jest cenną rośliną miododajną. Ponadto, dereń jadalny jest rośliną ozdobną i idealnie sprawdza się do formowania wysokich żywopłotów. Owoce derenia można jeść na surowo. Poza tym są wykorzystywane do robienia nalewek, dżemów, marmolad czy też nadzienia do cukierków. Ma także właściwości antyseptyczne i świetnie sprawdza się jako środek do utrzymania higieny jamy ustnej. W medycynie ludowej wykorzystywano dereń do leczenia cholery (owoce) i biegunek (kwiaty). Najsłynniejszym jednak produktem jest dereniówka, czyli nalewka z derenia. Dawniej wyrabiano ją w dworach szlacheckich,
Cechy morficzne: Liście derenia jadalnego mają kształt eliptyczny, ułożone są naprzeciwlegle. Kwitnie na przełomie lutego i marca. Drobne kwiaty koloru białożółtawego tworzą kuliste baldachy. Pod koniec lipca pojawiają się pierwsze owoce – podłużne, koloru wiśniowego, o cierpkim smaku.
Drewno: Drewno derenia jest cenne, doskonałe do toczenia, dawniej wyrabiano z niego koła zębate, a także broń – dzidy, łuki, czy też trzonki do narzędzi.
Dereń świdwa
Nazwa łacińska: Cornus sanguinea
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Klad – klad astrowych
Rząd – dereniowce
Rodzina – dereniowate
Rodzaj – dereń
Gatunek – dereń świdwa
Występowanie: Dereń świdwa występuje na terenie całej Europy, a także w zachodniej Azji. Jest uważany za gatunek pospolity na terenie całej Polski, jedynie w północnej części kraju występuje rzadziej.
Opis ogólny: Dereń świdwa to krzew, który osiąga wysokość 2-5m. Często uprawiany jest jako roślina ozdobna, ale czasem dziczeje. Dobrze znosi mrozu i ma niewielkie wymagania glebowe. Nie szkodzą mu miejskie zanieczyszczenia, stąd często sadzi się dereń świdwa w dużych miastach i okręgach przemysłowych.
Zastosowanie: Dereń świdwa to roślina ozdobna. Ma małe wymagania, szybko rozwija się z odrostów korzeniowych. Owoce derenia świdwa są jadalne, gdy w pełni dojrzeją. W przeszłości wykorzystywano również nasiona derenia, z których wyrabiano olej używany w produkcji mydła.
Cechy morficzne: Liście tego gatunku derenia mają jajowaty kształt, długość 5-8cm i barwę zieloną z obu stron. W okresie jesiennym przebarwiają się na jaskrawoczerwony kolor. Roślina wydaje białe kwiaty i owoce w postaci niebiesko-czarnych jagód.
Drewno: Jest twarde, mocne i giętkie, ale trudno łupliwe i dość ciężkie. Nie jest zróżnicowane na biel i twardziel.
Forsycja pośrednia
Nazwa łacińska: Forsythia x intermedia
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, Euphyllophyta, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Klad – astrowe
Rząd – jasnotowce
Rodzina – oliwkowate
Rodzaj – forsycja
Gatunek – forsycja pośrednia
Występowanie: Forsycja pośrednia powstała w wyniku skrzyżowania dwóch gatunków: Forsythia suspensa (forsycja zwisła) i Forsythia viridissima. Została wyhodowana w 1885 roku w ogrodzie botanicznym w Niemczech, w Getyndze.
Opis ogólny: Forsycja pośrednia to krzew, który dorasta do 3m wysokości. Jest gęsty, szeroko się rozrasta, jego pędy są wyprostowane i częściowo zwisają. Nie jest to roślina bardzo wymagająca, dobrze rozwija się na każdej glebie. Preferuje stanowisko słoneczne.
Zastosowanie: Powszechnie uprawia się forsycję ze względu na jej walory dekoracyjne. Może być sadzona zarówno pojedynczo, jak również w grupach. Świetnie sprawdza się także jako roślina na żywopłoty. Często wykorzystuje się ją na kwiat cięty, gdyż długo zachowuje świeżość w wodzie.
Cechy morficzne: Liście forsycji pośredniej są jajowate, ciemnozielone. Forsycja kwitnie wczesną wiosną, kwiaty pojawiają się już w marcu, zanim pojawią się liście. Kwiaty są ciemniejsze lub jaśniejsze, ale zawsze koloru żółtego. Mają 5cm długości i formę lejka. Owocem forsycji jest torebka, która zawiera kilka nasion i dojrzewa wcześnie latem.
Drewno: Nie ma znaczenia użytkowego.
Jemioła pospolita
Nazwa łacińska: Viscum album
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Rząd – sandałowce
Rodzina – sandałowcowate
Rodzaj – jemioła
Gatunek – jemioła pospolita
Występowanie: Jemioła pospolita występuje w całej Europie, a także w południowej i zachodniej Azji. Jest często spotykana w Polsce.
Opis ogólny: Jemioła jest rośliną półpasożytniczą, zimozieloną krzewinką o kulistym kształcie. Pobiera wodę i sole mineralne od drzewa, które jest jej żywicielem. Sama wytwarza natomiast substancje odżywcze. Ponieważ potrzeby jemioły są znikome, gospodarz prawie nie odczuwa jej obecności. Osiągnąć może 1m średnicy.
Zastosowanie: Jest to roślina lecznicza. Jej liście i młode pędy pomagają w chorobie nadciśnieniowej, obniżają ciśnienie krwi i korzystnie wpływają na serce. Ponadto jemioła jest pokarmem dla zwierząt. Kozy, owce i krowy chętnie jedzą jej pędy i liście. W czasach starożytnych kleisty miąższ owoców jemioły służył jako lep.
Cechy morficzne: Łodygi jemioły są zielone, rozgałęzione nibywidlasto. Funkcję korzeni pełni system ssawek, które rozrastają się w drzewie i dostarczają roślinie wody i soli mineralnych. Owe ssawki biegną między korą a drewnem drzewa, a ich odgałęzienia wtórne wrastają w drewno. Liście jemioły przez większą część roku są zielone, zimą przybierają barwę oliwkową. Są grube i skórzaste. Jest to roślina dwupienna, tworzy jednak jednopłciowe kwiaty i nie jest w stanie sama siebie zapylać. Kwitnie od lutego do kwietnia. Kwiaty mają kolor żółtawy, zebrane są w grupy, wydzielają dużo nektaru i mile pachną. Pyłek tych kwiatów roznoszą owady. Następnie powstają białe, okrągłe owoce z nasionami w środku, które dojrzewają późną jesienią i wczesną zimą.
Drewno: nie dotyczy
Leszczyna pospolita
Nazwa łacińska: Corylus avellana
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Klad – klad różowych
Rząd – bukowce
Rodzina – brzozowate
Rodzaj – leszczyna
Gatunek - leszczyna pospolita
Występowanie: Leszczyna pospolita to gatunek występujący naturalnie na terenie całej Europy oraz Azji Mniejszej (do Kaukazu). Jest popularną rośliną w Polsce, rośnie na nizinach oraz na niżej położonych terenach górskich (do 1300 m n.p.m.).
Opis ogólny: Jest to duży, wielopienny krzew. Osiąga wysokość maksymalnie 5m. Stanowi najwyższą część podszytu w lasach. Spotyka jest także w zaroślach nad wodami, na polach i na suchych stokach. Nie ma wielkich wymagań. Jedyne, czego nie toleruje, to gleby na terenach zbyt podmokłych. Lubi miejsca słoneczne, ale i półcieniste. Gdy rośnie w cieniu, słabo owocuje.
Zastosowanie: Leszczyna pospolita jest rośliną uprawną. Jej uprawa jest bardzo popularna w basenie Morza Śródziemnego. Odmiany ozdobne wykorzystywane są w architekturze zieleni. Z orzechów leszczyny wyrabia się również olej, który jest następnie używany w przemyśle perfumeryjnym, farbiarskim, spożywczym i farmaceutycznym.
Cechy morficzne: Pień leszczyny pospolitej jest gładki, ma popielatą korę. Młode gałęzie są czerwonobrunatne i owłosione. Liście opadają na zimę. Mają długość około 10cm, kształt sercowaty i ciemnozielony kolor. Młode liście są owłosione, u starszych owłosienie zanika. Przebarwiają się w okresie jesiennym na kolor żółty lub żółtobrązowy. Kwiaty leszczyny to kwiaty męskie i kwiaty żeńskie. Leszczyna kwitnie bardzo wcześnie, zaczyna już w lutym, a kończy w kwietniu. Kwiaty męskie, zebrane w kotki, obficie pylą żółtym pyłkiem. Owoce leszczyny to orzechy zwane laskowymi. Dojrzewają od września od października.
Drewno: Drewno leszczyny pospolitej jest miękkie i nietrwałe. Robi się z niego węgiel rysunkowy. Ponadto, pręty leszczynowe ze względu na swoją giętkość, służyły do wyrobu wędek, biczy i lasek.
Ligustr pospolity
Nazwa łacińska: Ligustrum vulgare
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, Euphyllophyta, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Klad – astrowe
Rząd – jasnotowce
Rodzina – oliwkowate
Rodzaj – ligustr
Gatunek – ligustr pospolity
Występowanie: Ligustr pospolity występuje naturalnie w Maroku, zachodniej, środkowej i południowej Europie, zachodniej Azji i na Kaukazie. Poza tym, roślina rozpowszechniła się w wielu częściach świata jako gatunek zawleczony. W Polsce ten gatunek jest rośliną uprawianą pospolicie. W niektórych miejscach Polski, na przykład w okolicach Gdyni, ligustr występuje w formie zdziczałej.
Opis ogólny: Jest to krzew osiągający wysokość 2-3m. W warunkach optymalnych może mieć nawet 5m. Wszystkie rośliny z gatunku ligustrów są trujące. Niskie wymagania glebowe. Ligustry są odporne na zanieczyszczenia środowiska. Odmiany o ozdobnych liściach dość łatwo przemarzają.
Zastosowanie: Ligustr pospolity to roślina ozdobna, służy do formowania żywopłotów. Dobrze znosi cięcie i ulega znacznemu zagęszczeniu po każdym zabiegu cięcia. Kwitnący ligustr dostarcza pszczołom dużo nektaru i pyłku. Miód z ligustru jest jednak dość gorzki.
Cechy morficzne: Ligustr pospolity tworzy ciemnozielone, eliptyczne liście. Mają one około 6cm długości. Opadają na zimę. Kwiaty ligustru pojawiają się w czerwcu i lipcu, są białe i niewielkie, zebrane w gęste wiechy. Po przekwitnięciu roślina wytwarza owoce. Są one czarne, błyszczące i długo utrzymują się na gałęziach.
Drewno: Drewno ligustru jest ciężkie i twarde, a także trudno łupliwe. Niemniej jednak ze względu na krzewiastą postać rośliny, jej drewno w zasadzie nie ma zbyt wielkiego znaczenia użytkowego.
Magnolia pośrednia
Nazwa łacińska: Magnolia soulangeana
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, Euphyllophyta, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Klad – magnoliowe
Rząd – magnoliowce
Rodzina – magnoliowate
Rodzaj – magnolia
Gatunek – magnolia pośrednia
Występowanie: Magnolia pośrednia została wyhodowana w latach 1820-1826 z dwóch innych gatunków magnolii. Nie występuje naturalnie w Polsce, jest jedynie uprawiana jako roślina ozdobna.
Opis ogólny: Występuje najczęściej w formie krzewu, rzadziej w formie drzewa. Ma szeroką, luźną koronę i może dorastać do 3-6m wysokości. Roślina wymaga miejsc osłoniętych od wiatru, stanowisk słonecznych lub półcienistych. Potrzebuje również żyznej, głębokiej, lekko kwaśnej gleby. Młode drzewa są wrażliwe na mrozy, stare już nie. Zdarza się jednak, że silne mrozy powodują przemarzanie pąków kwiatowych. Nie przycina się magnolii. Jest rzadko atakowana przez choroby i szkodniki. Magnolia pośrednia należy do drzew krótkowiecznych lub średnio długo żyjących. Żyje około 100-200 lat. Wolno rośnie.
Zastosowanie: Jest to jedno z najbardziej popularnych drzew ozdobnych świata. Często pojawia się w ogrodach, parkach, a także w przydomowych ogródkach. Pąki i kora magnolii pośredniej mają zastosowanie w ziołolecznictwie.
Cechy morficzne: Liście magnolii pośredniej są duże, skórzaste, o jajowatym kształcie. Mają około 15cm długości. Ich spodnia strona jest pokryta maleńkimi włoskami. Kwiaty wyrastają z pączków kwiatowych znajdujących się na końcach pędów. Są bardzo duże – około 10-20cm średnicy. Kwiat magnolii to największa ozdoba tej rośliny. Pięknie pachnie i może mieć barwę od białej po purpurowoczerwoną. Roślina kwitnie przed rozwojem liści, w kwietniu i na początku maja. Zapylają ją chrząszcze. Owocostany magnolii mają kształt szyszki i złożone są z wielu mieszków koloru czerwonego. W każdym z mieszków znajdują się nasiona.
Drewno: Ma barwę kremowobiałą do bladozielonej. Jest miękkie, trwałe, regularnie słojowane. Ponieważ jednak roślina osiąga niewielkie rozmiary, jej drewno nie ma większego znaczenia użytkowego.
Mahonia ostrolistna
Nazwa łacińska: Mahonia aquifolium
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Klad – rośliny naczyniowe, rośliny nasienne
Klasa – okrytonasienne
Rząd – jaskrowce
Rodzina – berberysowate
Rodzaj – mahonia
Gatunek – mahonia ostrolistna
Występowanie: Krzew mahonii ostrolistnej, zwany także mahonią pospolitą, pochodzi z zachodniej części Ameryki Północnej. Jest to roślina, która zadomowiła się w różnych częściach Europy.
Opis ogólny: Wiecznie zielone krzewy mahonii ostrolistnej dorastają do około 50-150cm. Dobrze rośnie w miejscach zakrzewionych. Preferuje żyzne, nieco wilgotne gleby, ubogie w wapń. Jest symbolem stanu Oregon.
Zastosowanie: Jest to roślina nie tylko ozdobna, ale i lecznicza. Jako surowiec zielarski mahonia pomaga leczyć choroby skóry. Ma również zastosowanie kulinarne – owoce mahonii, jagody, można przerabiać na kompoty i galaretki. Dawniej mahonia ostrolistna używana była jako materiał do barwienia tkanin, jej kwiaty nadawały tkaninie złotożółtą barwę.
Cechy morficzne: Liście mahonii ostrolistnej są twarde, skórzaste. Mają barwę ciemnozieloną na wierzchu, a na spodzie są jasnozielone. Młode liście bywają czerwonawe. Posiadają ciernisto ząbkowane listki. Roślina kwitnie w kwietniu i maju. Kwiaty są złotożółte, zebrane kwiatostany długości 5-8cm. Przy poruszeniu kwiaty zginają się w kierunku szyjki, a następnie powracają do stanu wyjściowego. Owocami mahonii są jagody – na początku zielone, dojrzewając zmieniają barwę na niebieską.
Drewno: Drewno mahonii ostrolistnej ma barwę żółtą. Nie ma znaczenia użytkowego z racji krzewiastej postaci rośliny.
Złotokap zwyczajny
Nazwa łacińska: Laburnum anagyroides
Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Podkrólestwo – naczyniowe
Nadgromada – nasienne
Gromada – okrytonasienne
Klasa – Rosopsida
Rząd – bobowce
Rodzina – bobowate
Rodzaj – złotokap
Gatunek – złotokap zwyczajny
Występowanie: Złotokap zwyczajny pochodzi z terenów Europy południowo-wschodniej. Na obszarze Polski nie występuje dziko, ale jest chętnie uprawiany jako roślina ozdobna.
Opis ogólny: Złotokap zwyczajny jest małym drzewem lub wysokim krzewem, najpospolitszym w Europie krzewem trującym. Zawiera alkaloidy, jednak owce, kozy i zające są odporne na zatrucia po spożyciu złotokapu. Najbardziej wrażliwe są zaś konie. Zatrucia zdarzają się także u ludzi. Wystarczy 2-10 nasion złotokapu, by doszło do zgonu. Trujący jest także miód ze zlotokapu.
Zastosowanie: Ze względu na swoje efektownie kwitnące kwiaty złotokap jest popularną rośliną ozdobną. Poza tym jest także rośliną leczniczą. Jego nasiona kiedyś wykorzystywane były jako środek wymiotny i przeczyszczający, a także stosowano je w nerwobólach. Obecnie z nasion pozyskuje się lektyny do oznaczania grup krwi, a cytyzyna jest składnikiem preparatu pomocnego w zwalczaniu uzależnienia od nikotyny.
Cechy morficzne: Osiąga wysokość 7m, ma wzniesione, wyprostowane gałęzie. Liście złotokapu zwyczajnego mają owalny kształt, od spodu pokryte są meszkiem. Pojedyncze listki mają długość 3-8cm. Roślina kwitnie od kwietnia do czerwca, wytwarza motylkowe, żółte kwiaty, o długości 2cm, tworzące grona o długości 20cm. Kwiaty nie pachną. Owoce złotokapu zwyczajnego to strąki o długości 5-6cm. W ich wnętrzu są czarne nasiona.
Drewno: Drewno złotokapu zwyczajnego ma cienki biel i szeroką twardziel. Jest ciężkie, twarde, elastyczne, dobrze się je poleruje. Dawniej wykorzystywano je do wyrobu kusz. Obecnie nie ma dużego znaczenia użytkowego, czasem jest używane do precyzyjnych prac tokarskich.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA
|
