Aborygeni rdzenni mieszkańcy Australii
(z łac. ab origine - „od początku”, czyli „ci, którzy byli tu od początku”) – rdzenni mieszkańcy Australii.
Przybyli do Australii około 40-65 tys. lat temu, prawdopodobnie z południowo-wschodniej Azji, przez pomost wyspowy dzisiejszej Indonezji i wyspę Nową Gwineę. Prowadzili koczowniczy tryb życia. Byli uzależnieni od otaczającego ich środowiska i bardzo z nim związani. Do ich podstawowych zajęć należały: łowiectwo i zbieractwo, a w rejonach nadbrzeżnych także rybołówstwo.
Obecnie Aborygeni zamieszkują głównie słabo zaludnione i nieurodzajne obszary Australii Zachodniej, Queenslandu i Terytorium Północnego.
Mieszkaja również w slumsowych dzielnicach wielkich miast.
Żeby sobie to bardziej zwizualizować, bardzo polecam senny, ale dosadny film z 2009 roku pt. ”Samson i Delilah” Warwicka Thorntona, pokazujący wręcz dokumentalnie, pare młodych bohaterów Aborygenów funkcjonujących we współczesnym świecie. Oprócz poetyckiego ujęcia relacji między nimi, doskonale pokazano tam kondycję znakomitej większości tego ludu żyjącego obecnie w Australii.
Bieda, bród, uzależnienia – i brak perspektyw na zmianę w tym filmie widoczne sa wręcz boleśnie.
Aborygeni społecznie
Aborygeni do tej pory nie zasymilowali się w społeczeństwie. Faktycznie, jeśli ich widać, to na ulicy, przeszukujących kosze, żebrzących i włóczących się bez celu.
I można się zastanawiać, czy niemożność asymilacji tego ludu jest związana z mentalnym uwarunkowaniem, czy odwrotną reakcją na bestialskie wręcz wieloletnie zmuszanie ich do tego przez kolejne rządy australijskie. Troche osobiście optowałabym za tym pierwszym, chociaż zasługa kolonistów była w wyniszczaniu plemion aborygeńskich ogromna.
Przez wiele lat, polowanie i zabijanie Aborygenów w Australii było legalne
Strzelano do nich jak do kangurów, a z oficjalnej księgi fauny i flory australii wypisano ich jako ludzi posiadających wolną wolę i zdolność logicznego myślenia dopiero w połowie lat 60-tych XX wieku. Wydaje się to być abslutnie przedziwne: jak to w ogóle możliwe w kraju posiadającym korzenie europejskie (gdzie wprawdzie byli chłopi pańszczyźniani, ale zdecydowanie uznawano ich za ludzi), historie niewiele dłuższą niż 200 lat, że dopiero w XX wieku i to w drugiej połowie w tym kraju rasę ludzką uznano za ludzką. Coż, biali Australijczycy, potomkowie brytyjskich kolonistów nie tylko taką, stosunkowo świeżą historię, maja za sobą z której niekoniecznie mogą być dumni. Może to wszystko dlatego, że niewiele można wymagać od kraju, który został zbudowany rękami kryminalistów i bandytów wszelkiej maści. Jakie korzenie, takie tendencje potem.
Troche abstrahując od głównego wątku, odsyłam do innego filmu: “Oranges and Sunshine” z 2010 roku z jak zwykle rewelacyjną Emily Watson, który opisuje historie dorosłych już byłych brytyjczyków, których przywieziono jako dzieci z domów dziecka statkami do Australii obiecując pomarańcze rosnące na drzewach, jazdę konną do szkoły, rajską pogodę i plaże, w efekcie dając im jedynie możliwość niewolniczej pracy w zamian “spłaty długu za podróż”. Film oparty jest na faktach, akcja dzieje się w latach 80-tych, a ostatni taki transport do Australii mial miejsce w połowie lat 60-tych…
I pomyśleć, że Australia teraz to tygiel narodów, kultur, religii i wrecz granicząca z absurdem poprawność polityczna…. (nie wspominając o doktrynie „białej Australii”- bo to było dawno, i też nie ma się czym chwalić)
I kończąc dygresję na temat specyficznego kolonializmu mającego miejsce jeszcze w XX wieku, odbywającego sie za przyzwoleniem władz i brytyjskich i australiskch – odsyłam na przykład do muzeum w Sydney. Gdzie można o tym poczytać i pooglądać zdjęcia dotyczące tych wydarzeń.
Aborygeni dzisiaj
A wracając do Aborygenów: w chwili obecnej, różne źrodła róznie podaja. Ich liczba szacowana jest na 300 – 500 tysięcy. Warunki życia, powodują, że średnia długość ich życia jest o 17 lat krótsza niż innych ludzi żyjących w Australi.
W 2009 roku, a Gazecie Wyborczej można było przeczytać artykuł pt. “Aborygeni chcą być uchodźcami w Australi”:
“W Australii to rzecz bez precedensu. Aborygeński lud Alyawarra domaga się statusu uchodźców, argumentując, że wojskowy rygor wprowadzony po interwencji rządu w 2007 roku sprawił, że rdzenni mieszkańcy są bezbronni i pozbawieni praw. – Nie mamy nic do powiedzenia. Czujemy się jak wyrzutki” – mówi Richard Downes, rzecznik ludu Alyawarra.
Rację ludowi Alyawarra przyznaje ONZ. – Podjęte przez rząd środki dyskryminują Aborygenów. W Australii jest głęboko zakorzeniony rasizm – powiedział wczoraj James Anaya, wysłannik ONZ ds. mniejszości etnicznych. – Podjęte kroki jawnie dyskryminują społeczność aborygeńską, naruszają jej prawa do samostanowienia i napiętnują już i tak napiętnowanych ludzi – przekonywał.
Mary Crock, profesor uniwersytetu w Sydney i specjalistka od praw człowieka, uważa jednak, że Aborygeni nie mają większych szans na uzyskanie statusu uchodźców. Jest on ściśle określony przez międzynarodowe prawo i odnosi się jedynie do osób, które przekroczyły granicę. Jest to wniosek czysto polityczny, który ma na celu zwrócenie uwagi na problem i zakłopotanie rządu – tłumaczy.
Do Australii Anaya przyjechał na zaproszenie premiera Kevina Rudda, by zbadać sprawę interwencji poprzedniego, prawicowego rządu na terenach rdzennych ludów. Po ukazaniu się w 2007 r. wstrząsającego raportu na temat wykorzystywania seksualnego dzieci w społecznościach Aborygenów ówczesny premier John Howard wysłał tysiące żołnierzy i służb porządkowych do 73 aborygeńskich wiosek, w tym na tereny zamieszkałe przez lud Alyawarra.
Wówczas zawieszono też ustawę zakazującą dyskryminacji rasowej, co według wielu Aborygenów zostało przyjęte właśnie jako przejaw dyskryminacji. Władze wprowadziły też absolutny zakaz spożywania alkoholu i rozpowszechniania pornografii. Zasiłki obcięto, żeby były wydawane na żywność i ubrania, a nie na alkohol. Rząd przekazał 7 mln australijskich dolarów na budowę nowych domów.
Program spotkał się jednak ze zdecydowanym sprzeciwem samych Aborygenów. Zeszłoroczny raport jednej z organizacji pozarządowych potwierdza, że nie udało się nawiązać współpracy z mieszkańcami wiosek. Miesiąc temu ponad stu Aborygenów protestowało niedaleko Alice Springs przeciwko warunkom mieszkaniowym. Impulsem do protestu były rzeki ścieków przepływające przez osady. – Czuję się poniżony, bo zabrali nam wszystkie prawa. Mamy dość traktowania nas jak dzieci – mówił Banjo Morton, jeden z protestujących.
Niecałe pół miliona Aborygenów stanowi tylko 2 proc. ludności całej Australii.
Zdecydowana większość z nich żyje w strasznej nędzy w swoich osadach wewnątrz kraju. Społeczność rdzennych mieszkańców kontynentu trapi alkoholizm, przemoc. Częste są przypadki wykorzystywania seksualnego dzieci. Aborygeni, których organizmy, podobnie jak np. Indian, źle radzą sobie z alkoholem, bardzo łatwo się od niego uzależniają. Odsetek molestowanych dzieci w tych zamkniętych społecznościach jest sześciokrotnie wyższy niż w miastach. Warunki mieszkalne też są straszne – wiele rodzin tłoczy się po 20 osób w małych chatach, bez wody i elektryczności. Co piąty więzień w Australii jest właśnie Aborygenem (mimo że stanowią tylko 2 proc. populacji).
Pomimo miliardów dolarów wydanych przez działającą w latach 1990-2004 australijską Komisję ds. Aborygenów i Mieszkańców Wysp Cieśniny Torresa (ATSIC) wioski borykają się ze strasznymi problemami zdrowotnymi. Wiele osób cierpi na cukrzycę, a śmiertelność niemowląt jest znacznie wyższa niż gdzie indziej. Przeciętny Aborygen żyje 17 lat krócej niż biały Australijczyk.
Kwestia Aborygenów to jeden priorytetów centrolewicowego rządu premiera Kevina Rudda. Niedługo po objęciu urzędu w 2007 r. wygłosił historyczną mowę w parlamencie przepraszając za wszystkie krzywdy, których doznali z rąk białych osadników od 1788 roku. Odmówił jednak wycofania decyzji swego poprzednika, konserwatysty Johna Howarda, o interwencji wojskowej, czym wywołał falę niezadowolenia. “
Co jedynie oznacza, że problem nie zniknął i prawdopodobnie miną jeszcze lata świetlne, zanim rzady uporaja się z tym kawałem wstydliwej historii i teraźniejszości.
Nawet teraz w publicznej telewizji rzad prowadzi kampanię na rzecz Aborygenów, kilka razy dziennie można obejrzeć spot, krótki, lecz dosadny o tym, że ci ludzie z reguły nie dożywają 65-tego roku życia, a co drugie dziecko umiera i nie dożywa piątego roku życia. Są sugestywne i piękne zdjęcia a w międzyczasie pojawia się zdanie, “to nie jest Etiopia, to Australia”. No, wstyd.
To z jednej strony, z drugiej – to, o czym już tutaj wspomniano: być może mentalnie rasa ta jest tak odmienna od wszystkich innych, że zasyminować się nie potrafi i nie chce, a cierpi teraz (i od lat) dlatego, że w takim świecie jaki ją tacza nie bardzo jest dla niej miejsce.
Oczywiście, żeby to ocenić to trzeba by być psychologiem, socjologiem, znać temat o wiele lepiej niż zna go amatorski obserwator…
Amatorski obserwator może sobie tak gdybać, patrząc chociażby na dostępna wszedzie sztukę etniczną, która zdaje się nie zmieniać od stuleci. Za sztukę skądinąnd bardzo interesującą. Odsyłam do galerii, przynajmniej do oberzenia paru stron internetowych:
aboriginalartgalleries.com.au
www.aaia.com.au
www.aboriginalartshop.com
Filozofia, sposób widzenia świata, przyrody, stosunek do życia i małego wszechświata są niezmiernie fascynujące w kulturze Aborygenów. Małego, bo przecież niewykraczającego poza granice wyznaczone oceanicznymi wodami. Wszechświata, bo w tym lądzie, szczególnie w jego centralnej suchej, wyzłoconej słońcem części zdaje się być zawarte wszystko co konieczne do życia i transcendentnie istotne dla Aborygenów. Może tak nieekspanywne ludy i tak mocno związane z przyrodą i ziemią skazane są marginalizowanie ich i, nawet wbrew checiom, spychanie ku powolnemu wymarciu?
Można póki co ich podglądać, we w miare pierwotnych i nieskażonych środowiskach: w rezerwatach, dostępnych dla turystów.
Stanem, który najsilniej związany jest z aborygeńską kulturą jest Terytorium Północne. W Parku Narodowym Kakadu na przykład znajdują się malowidła naskalne z czasów, kiedy Aborygeni osiedlali te obszary. Średnio 470 kilometrów od Alice Springs, głównego turystycznego miasta regionu, znajduje się słynny monolit, który zmienia barwę w zależności od pory dnia i kąta padania na niego promieni słonecznych. Jest to święta góra Aborygenów - z całą pewnością każdy zna tą górę. przynajmniej ze zdjęć. I nawet patrząc jedynie na nie, można zrozumieć stosunek Aborygenów do niej, można zobaczyć / poczuć tą magie, która się wokół niej roztacza…
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
