Hans Holbein (młodszy) (ur. w 1497 lub 1498 w Augsburgu, pochowany 29 listopada 1543 w Londynie) – niemiecki malarz, rysownik i grafik okresu renesansu; portrecista.
Życie
Wraz ze swym bratem Ambrosiusem terminował u swego ojca Hansa. W 1515 wstąpił do pracowni mistrza Hansa Herbstera (1468-1550) w Bazylei. W l. 1517-19 działał w Lucernie. Po powrocie do Bazylei w 1519 otrzymał tytuł mistrza i został przyjęty w poczet członków gildii malarzy bazylejskich. W tym samym roku poślubił zamożną wdowę Elisbethę Binzenstock, z którą miał czworo dzieci. W 1520 został tytularnym obywatelem miasta Bazylei. W l. 1518-19 odbył podróż do Mediolanu, w 1524 do Lyonu. W 1526 wyjechał do Anglii odwiedzając po drodze Antwerpię. W l. 1528-32 ponownie przebywał w Bazylei. W 1532 powrócił do Londynu, gdzie otrzymał tytuł nadwornego malarza Henryka VIII. Zmarł w czasie epidemii dżumy. Nie jest znana data jego śmierci. Pochowany został na cmentarzu St. Andrews w Londynie.
Przyjaźnił się z takimi humanistami, jak Erazm z Rotterdamu, Tomasz More, Bonifacius Amerbach (1495-1562).
Twórczość
Wykonywał liczne portrety, obrazy ołtarzowe, malowidła ścienne, rysunki do drzeworytów, cykle graficzne, projekty witraży i wyrobów złotniczych.
Był także portrecistą. Jego portrety cechuje psychologiczna głębia, precyzja szczegółów, umiejętne połączenie fizycznego podobieństwa z duchowymi cechami portretowanej osoby. Umiejętnie dozował i harmonizował środki malarskie: światło, kolor, kompozycję i rysunek. Wywarł wielki wpływ na rozwój angielskiego malarstwa portretowego.
W 1533 stworzył jedno ze swych arcydzieł: podwójny portret en pied Ambasadorowie z symbolem vanitas w postaci anamorfozy ludzkiej czaszki. W l. 1521-22 wykonał freski w jednej z sal ratusza w Bazylei. W l. 1525-26 malował skrzydła obudowy organów w katedrze bazylejskiej. Ilustrował Pochwałę głupoty Erazma z Rotterdamu oraz Biblię Lutra (1538). Był autorem cyklów drzeworytów: Taniec śmierci (1525) i Alfabet śmierci (1523-24).
Wybrane dzieła
    Św. Barbara – 1516, 150 × 47 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
    Portret małżonków Meyerów – 1516, Muzeum Sztuki w Bazylei
        Jakob Meyer – 38,5 × 31 cm
        Dorothea Kannengiesser – 38,5 × 31 cm
    Portret żony artysty – ok. 1517, 45 × 34 cm, Mauritshuis, Haga
    Portret Benedikta von Hertensteina – 1517, 52 × 38 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
    Adam i Ewa – 1517, 30,2 × 35,7 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Portret Bonifaciusa Amerbacha – 1519, 28,5 × 27 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Ołtarz Oberriedów – 1521-22, 231 × 109 cm + 230 × 110 cm (prawe skrzydło) + 230 × 110 cm (lewe skrzydło), Katedra, Fryburg Bryzgowijski
    Chrystus w grobie – 1521-22, 30,5 × 200 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Madonna z Solury – 1522, 140,5 × 102 cm, Museum der Stadt, Solura
    Portret Erazma z Rotterdamu – 1523, 76 × 51 cm, National Gallery w Londynie
    Portret Erazma z Rotterdamu przy pulpicie – 1523, 43 × 33 cm, Luwr, Paryż
    Św. Urszula – ok. 1523, 96 × 42 cm, Kunsthalle, Karlsruhe
    Portret Erazma z Rotterdamu – 1523-24, 37 × 30,5 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Retabulum Pasji – 1524-25, 150 × 148 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Ostatnia Wieczerza – 1524-25, 115,5 × 97 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Wenus i Amor – 1524-25, 35 × 26 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Laïs z Koryntu (Magdalena Offenburg) – 1526, 35,6 × 26,7 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Dama z wiewiórka i szpakiem – 1526-28, 56 × 39 cm, National Gallery w Londynie
    Noli me tangere – 1526-28, 76,8 × 94,9 cm, Royal Collection, Londyn
    Madonna burmistrza Meyera lub Madonna z Darmstadtu – 1626-29, 146,5 × 102 cm, Schlossmuseum, Darmstadt
    Portret Henry’ego Guildforda 1527, 83 × 66 cm, Royal Collection, Windsor
    Portret Williama Warhama, arcybiskupa Canterbury – 1527, 82 × 67 cm, Luwr, Paryż
    Sir Thomas More – 1527, 75 × 60 cm, Frick Collection, Nowy Jork
    Portret astronoma Nikolausa Kratzera – 1528, 83 × 67 cm, Luwr, Paryż
    Portret żony z dwojgiem młodszych dzieci – 1528, 77 × 64 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
    Thomas Godsalve z synem Johnem – 1528, 35 × 36 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
    Portret Erazma z Rotterdamu – 1530, 33 × 25 cm, Galleria Nazionale, Parma
    Portret Georga Gisze – 1532, 96,3 × 85,7 cm, Gemäldegalerie, Berlin
    Alegoria Starego i Nowego Testamentu – 1532-35, 49 × 60 cm, National Gallery of Scotland, Edynburg
    Portret Hermana Wedigha – 1532, 42,2 × 32,4 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
    Ambasadorowie – 1533, 207 × 209 cm, National Gallery w Londynie
    Portret Dericha Borna – 1533, 60 × 45 cm, Royal Collection, Windsor
    Portret Thomasa Cromwella – 1533, 76 × 61 cm, Frick Collection, Nowy Jork
    Portret Dirka Tybisa – 1533, 48 × 35 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
    Portret mężczyzny z lutnią – 1533-36, 43,5 × 43,5 cm, Gemäldegalerie, Berlin
    Charles de Solier – 1534–35 cm, 92,5 × 75,5 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
    Portret sir Richarda Southwella – 1536, 47,6 × 38 cm, Uffizi, Florencja
    Portret Henryka VIII – 1536-37, 28 × 20 cm, Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
    Portret Jane Seymour – 1536-37, 26,3 × 18,7 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
    Księżniczka duńska Krystyna, księżna Mediolanu – ok. 1538, 179 × 82 cm, National Gallery w Londynie
    Portret Anny de Cleves – 1538-39, 65 × 48 cm, Luwr, Paryż
    Edward, książę Walii jako dziecko – 1538-39, 57 × 44 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
    Portret Henryka VIII – 1539-40, 88,3 × 74,9 cm, Galleria Nazionale d’Arte Antica, Rzym
    Portret angielskiej damy – 1540-43, 22 × 18 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
    Portret Vosa van Steenwijk – 1541, 47 × 36,2 cm, Gemäldegalerie, Berlin
    Portret młodego kupca – 1541, 46,5 × 34,8 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
    Portret sir Williama Buttsa 1543, 47 × 36,8 cm, Isabella Stewart Gardner Museum, Boston
    Portret lady Margaret Butts – 1543, 47,2 × 38,9 cm, Isabella Stewart Gardner Museum, Boston
    Książę Anton Dobry Lotaryński – ok. 1543, 51 × 37 cm, Gemäldegalerie, Berlin

Hans Holbein (starszy) (ur. ok. 1465 w Augsburgu, zm. 1524 w Issenheim) – niemiecki malarz i rysownik późnego gotyku i renesansu.
Życiorys
Działał w Augsburgu, Ulm, Frankfurcie nad Menem, Lucernie, Bazylei i Issenheim. Kształcił się w Ulm i być może w Niderlandach. Od 1493 działał w Augsburgu. W 1517 osiadł na stałe w Issenheim.
Malował przede wszystkim obrazy religijne i portrety. Wykonywał też rysunki piórkiem i srebrnym sztyftem. Projektował witraże. W swojej twórczości pozostawał wierny tradycji późnogotyckiej (ikonografia, sposób oddawania głębi i perspektywy, modelowanie bryły), w której widoczne są wpływy renesansu niderlandzkiego (np. Rogiera van der Weydena i Hansa Memlinga) oraz włoskiego. Jego dzieła cechuje dążenie do realizmu, jasność kompozycji i harmonia barwna.
Jego brat Sigmund oraz dwaj synowie Hans i Ambrosius również byli malarzami.
Wybrane dzieła
Zaśnięcie Marii Panny – ok. 1490, 150 × 228,5 cm, Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie
Narodziny Marii – 1493, 222 × 127 cm, Katedra, Augsburg
Szara Pasja – 1494-1500, Staatsgalerie, Stuttgart
Maria jako Matka Boleściwa – 1495, 74 × 54,5 cm, Gemäldegalerie, Berlin
Bazylika Santa Maria Maggiore – 1499, Staatsgalerie Altdeutsche Meister, Augsburg
Madonna z Dzieciątkiem – ok. 1499, 24,5 × 16,5 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Madonna z Dzieciątkiem – ok. 1500, Bazylika św. Jakuba, Straubing
Pokłon Trzech Króli – 1502, 142 × 85 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
Ołtarz z Kaisheim – 1502, 142 × 84 cm (mniejsze panele) + 179 × 82 cm (większe panele), Stara Pinakoteka, Monachium
Bazylika św. Pawła – 1504, Staatsgalerie Altdeutsche Meister, Augsburg
Wizerunek mężczyzny z pierścieniem – 1505, 40 × 26 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Madonna z Dzieciątkiem i owocem granatu – 1510-11, 42,2 × 27 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Męczeństwo św. Sebastiana – ok. 1516, 153 × 107 cm, Stara Pinakoteka, Monachium,
Św. Barbara – 1516, 150 × 47 cm, Stara Pinakoteka, Monachium,
Św. Elżbieta z Turyngii – 1516, 150 × 47 cm, Stara Pinakoteka, Monachium,
Portret kobiety – 1516-17, 35 × 26,5 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
Portret kobiety – 1518-20, 24 × 17 cm, Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
Portret mężczyzny – 1518-20, 24 × 17 cm, Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
Źródło życia – 1519, Museu Nacional de Arte Antiga, Lizbona
Madonna ze śpiącym Dzieciątkiem – ok. 1520, 74 × 56 cm, Gemäldegalerie, Berlin