Bernardo Bellotto zwany Canaletto, także Canaletto młodszy (ur. 30 stycznia 1721 w Wenecji, zm. 17 listopada 1780 w Warszawie) – włoski malarz, przedstawiciel weneckiego malarstwa wedutowego, od 1767 czynny w Polsce.
Widok na Canal Grande i Santa Maria della Salute, 1743 r. J. Paul Getty Museum
Drezno widziane z prawego brzegu Łaby Augustów w kierunku mostu Augusta Fryderyka, 1748 r. Galeria Drezdeńska
Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego, 1764 r. Zamek Królewski w Warszawie
Canaletto był Włochem. Malarstwa uczył się w pracowni swojego wuja Canala, również zwanego Canalettem[1]. Nim przybył do Polski, działał w Wenecji i innych włoskich miastach, potem w Wiedniu, Dreźnie, Monachium i Pirnie, gdzie zasłynął jako malarz wedut – niewielkich wymiarów pejzaży przedstawiających widoki miast[2].
Na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego zyskał pozycję nadwornego malarza. Na zlecenie króla pracował przy dekorowaniu Zamku Ujazdowskiego; namalował we wschodnim skrzydle freski i fragmenty ornamentalne (prace te uległy zniszczeniu przy przebudowie zamku w 1784), a wraz ze swoim synem Lorenzem wykonał 14 obrazów przedstawiających antyczny Rzym. Jego głównym dziełem jest galeria 30 wedut Warszawy i pałacu w Wilanowie, które umieszczono w oddzielnej Sali Prospektowej (zwanej też Salą Canaletta) na Zamku Królewskim. Do dzisiejszych czasów zachowało się tych wedut 24[3].
Canaletto malował również obrazy o tematyce historycznej, np. Elekcja Stanisława Augusta czy Wjazd Jerzego Ossolińskiego do Rzymu 1633. Jego obrazy można oglądać w Zamku Królewskim i Muzeum Narodowym.
Obrazy Bellotta charakteryzują się przede wszystkim wielką pieczołowitością w odmalowywaniu szczegółów – mimo niewielkiego formatu bardzo dopracowane są wszystkie stroje, twarze postaci (do tego stopnia, że fachowcy rozpoznają w nich poszczególne osoby, w większości rodzinę Poniatowskiego). Z detalami uwieczniana była i architektura, lecz na tym polu Canaletto dopuszczał się pewnych przekłamań, udoskonaleń. Ta dokładność, możliwa dzięki zastosowaniu camery obscura i szkieł powiększających, została wykorzystana przy odbudowie zniszczonej podczas wojny Warszawy.
Został pochowany w podziemiach kościoła Przemienienia Pańskiego lub na cmentarzu istniejącym przy tej świątyni do połowy XIX wieku. Jego grób nie zachował się[4].
Upamiętnienie
W 1988 na murach obronnych warszawskiego Starego Miasta, w pobliżu placu Zamkowego, została odsłonięta tablica upamiętniająca Canaletta (brąz, projekt Janusz Pastwa)[5].
Weduty w Sali Prospektowej (Canaletta) w Zamku Królewskim w Warszawie
Ulica Miodowa w Warszawie, 1777 r. Zamek Królewski w Warszawie
Krakowskie Przedmieście od strony Bramy Krakowskiej (1767-68)
Kolumna Zygmunta III od strony zejścia do Wisły (1767-70)
Widok Warszawy od strony Pragi (1770)
Widok Warszawy z Pałacem Ordynackim (1772)
Krakowskie Przedmieście w stronę Placu Zamkowego (1774)
Widok łąk wilanowskich (1775)
Widok Pałacu Wilanowskiego od strony podjazdu (1776)
Widok Pałacu Wilanowskiego od strony parku (1776)
Widok Pałacu Wilanowskiego od strony południowej (1777)
Widok Pałacu Wilanowskiego od strony północno-wschodniej (1777)
Ulica Długa (1777)
Ulica Miodowa (1777)
Kościół Brygidek i Arsenał (1778)
Kościół Sakramentek (1778)
Plac Krasińskich (1778)
Krakowskie Przedmieście od strony Nowego Światu (1778)
Pałac Błękitny (1779)
Kościół Reformatów (1779)
Pałac Mniszchów (1779)
Plac Żelaznej Bramy (1779)
Kościół Karmelitów (1780)
Kościół Wizytek (1780)
Kolumna Zygmunta III od strony zejścia do Wisły z królem wizytującym spalone skrzydło zamku (zaginiony)
Plac Żelaznej Bramy od strony koszar Mirowskich (zaginiony)
Inne obrazy
Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764), olej na płótnie, 175 x 250 cm, Zamek Królewski w Warszawie
Rio dei Mandicanti i Scuola Scuola di San Marco (1740), olej na płótnie, 42 x 69 cm, Galleria dell'Accademia Wenecja
Widok na Canal Grande i Santa Maria della Salute (1743), olej na płótnie, 139,1 x 236,9 cm, J. Paul Getty Museum
Drezno widziane z prawego brzegu Łaby Augustów w kierunku mostu Augusta Fryderyka (1748), olej na płótnie, 1330 x 2370 mm, Galeria Drezdeńska
Widok Wiednia od strony Belwederu (1759 - 1760), olej na płótnie, 135 x 213 cm, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
Wjazd Jerzego Ossolińskiego do Rzymu w roku 1633 (1779), olej na płótnie, 169 x 273 cm, Muzeum Narodowe we Wrocławiu