Urodził się w zamożnej ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej nie aprobującej malowania niczego, co na ziemi, w niebie i pod wodą. Pomimo początkowych oporów rodziny rozpoczął naukę malarstwa we Lwowie, w latach 1871-1874 studiował w Wiedniu, a dopiero później w Krakowie u Matejki, którego obrazy zachwyciły go na wystawie wiedeńskiej. Od 1875 był studentem u Pitoty'ego w Monachium i tu osiągnął swój pierwszy sukces artystyczny. Przez ostatnie trzy lata swego krótkiego życia wracał do rodzinnego Drohobycza, odwiedzał Bawarię i Włochy i wreszcie osiadł w Krakowie.
Maurycy Gottlieb podkreślał swoją przynależność do polskiej kultury, ale nie poddał się narodowej i religijnej asymilacji. Rozdarty między tradycją żydowską a świadomością historycznych związków swego narodu z Polską, pragnął poprzez swoje dzieła doprowadzić do pojednania obu społeczności. Niestety część społeczności polskiej jeszcze nie była gotowa do zaakceptowania go. Bronił go Jan Matejko uważając go za najzdolniejszego swojego ucznia.
Jacek Malczewski tak wspominał przyjaciela:
"Zewnętrzne dzieje tego żywota są tylko niedoskonałym odbiciem wielkiego męczeństwa ducha, jakie przeszedł ten Żyd zbłąkany w kole uczniów Matejki [....]. To był Żyd, który przeszedł w sobie całą ewolucję od żydowstwa do idei Chrystusowej [....]. To natchniony myśliciel, epigon proroków, rzucony zrządzeniem Boga w wir krótkiej, a tak tragicznej walki artystycznego żywota.
Nie spotkałem nigdy drugiego Żyda o takiej głębi przeżyć jak Gottlieb! Wieleż to nocy spędziliśmy na rozmowach natchnionych wieszczymi ideami tego człowieka [....]. Ten młodzieniec przeszedł w sobie Golgotę Nazareńczyka zanim zdołał dojrzeć ciałem. Nosił też piętno śmierci w sobie. Nie mógł udźwignąć takiego brzemienia ducha wątłymi siłami swego ciała [....]. Nie rozumiecie go i nie potraficie ocenić wyjątkowości tego fenomenu, jakim na widnokręgu naszego życia i naszej sztuki był w epoce mej młodości Gottlieb".