| |
|
 |
|
 |
|
 |
 Culture News Professional Przekazujemy Państwu podstawową wiedzę na temat teorii kultury, jej przeobrażeń, historii kultury poprzez jej artefakty z elementami historii sztuki, muzyki, teatru czy filmu, a przede wszystkim praktyk komunikacyjnych: muzycznych, plastycznych, teatralnych, audiowizualnych.
|
|
|
|
 |
|
Strona producenta :
www.ppp.com |
|
|
|
| Dokonując zakupu, dokonujesz właściwego wyboru |
| Grupa Media Informacyjne - Sklep GMI |
|
|
|
 |
|
 |
|
|
|
| Nasi partnerzy |
|
| |
|
| Zakupy |
Zakupy |
Zakupy |
| 000 000 000 |
000 000 000 |
000 000 000 |
| Zakupy |
Zakupy |
Zakupy |
| 000 000 000 |
000 000 000 |
000 000 000 |
| Zakupy |
Zakupy |
Zakupy |
| 000 000 000 |
000 000 000 |
000 000 000 |
| Zakupy |
Zakupy |
Zakupy |
| 000 000 000 |
000 000 000 |
000 000 000 |
| Zakupy |
Zakupy |
Zakupy |
| 000 000 000 |
000 000 000 |
000 000 000 |
| Zakupy |
Zakupy |
Zakupy |
| 000 000 000 |
000 000 000 |
000 000 000 |
| |
|
|
|
|
 |
|
|
|
| Malarstwo i poeci związani z Tatrami |
| |
|
 |
Jan Nepomucen Głowacki, Morskie Oko, 1837, MNK
Józef Przerwa-Tetmajer (1804-80) - poeta, matematyk, rodzinnie związany z Podhalem, stryjeczny dziadek Kazimierza i Włodzimierza Tetmajerów; Przy Morskim Oku to pierwszy w historii naszej literatury wiersz poświecony temu ulubionemu przez poetów jezioru. |
 |
Walery Eliasz Radzikowski, Przewodnik i turyści w Tatrach, MNK
Eustachy Sanguszko (1768- 1844) - uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792, powstania kościuszkowskiego, w czasie wyprawy na Rosję w 1812 roku w sztabie Napoleona I. Inspiracją do powstania wiersza Podróżny w Tatrach była wycieczka w Tatry, którą autor odbył pomiędzy 1815 a 1830 rokiem.
|
 |
Stanisław Witkiewicz, Krokusy na tle śnieżnych gór, fragm., 1897, MNK
Wincenty Pol (1807-72) - poeta, geograf, uczestnik powstania listopadowego; Pieśń o ziemi naszej (1843), której fragment tu publikujemy, zyskała ogromną popularność tuż po wydaniu. Stanowiła ona liryczny opis regionów dawnej Polski (przyrody, pejzaży, obyczajów ludu), który splata się z silnymi akcentami społecznymi.
|
| 4 |
Jan Nepomucen Głowacki, Widok tatrzański, wł. pryw.
Władysław Syrokomla, właśc. Ludwik Kondratowicz (1823-62) - poeta, tłumacz, związany z Wilnem. Największą popularność przyniosły mu wierszowane gawędy, często stylizowane na ludową poezję (sam określał się „lirnikiem wioskowym") i programowo oznaczające się prostotą, czego przykładem jest fragment Ze wspomnień gór.
|
 |
Leon Wyczółkowski, Czarny Staw, 1905, wł. pryw.
January Poźniak (1809-83) - prawnik pisujący wiersze (po polsku i ukraińsku), związany z Wincentym Polem. Cytowany tu sonet Tatry pochodzi z tomiku Pieśni z lat młodych..., Lwów 1883.
|
 |
Adam Gorczyński, Droga do Morskiego Oka, 1850, MNK
Deotyma, właśc. Jadwiga Łuszczewska (1834-1908) - poetka, powieściopisarka (m.in. Panienka z okienka, 1898), zasłużona przede wszystkim jako autorka pisząca dla dzieci i młodzieży). W 1860 roku odbyła wycieczkę w Tatry, czego jednym ze śladów jest Piosenka w Karpatach (opublikowana w Wyborze poezji Deotymy z 1898)
|
 |
Walery Eliasz Radzikowski, W Tatrach, MNK
Michał Bałucki (1837-1901) - komediopisarz i poeta; sławę zyskał przede wszystkim jako autor lekkich komedii mieszczańskich (m.in. Grube ryby). W Tatrach bywał sporo i znał je dobrze, a tematyka górska (i góralska) była w jego twórczości często obecna. Wiersz Dla chleba (pierwodruk w „Tygodniku Ilustrowanym" 1866) znany jest przede wszystkim jako piosenka Góralu, czy ci nie żal (z muzyką Michała Swierzyńskiego).
|
 |
Walery Eliasz Radzikowski, Koleba Księdza Stolarczyka w Tatrach, 1876, MNK
Władysław Bełza (1847-1913) - poeta, prozaik, krzewiciel polskiej kultury literackiej we Lwowie, współzałożyciel, z J. I. Kraszewskim Macierzy Polskiej. Na jego Katechizmie polskiego dziecka (1900), z najsłynniejszym wierszem Wyznanie wiary dziecięcia polskiego (Kto ty jesteś? - Polak mały) wychowały się pokolenia polskich dzieci. Utwór W górach pochodzi z tomu Poezje (1874).
|
| 9 |
Alfred Schouppe, Góra Pyszna w Tatrach, 1885, MNW
Władysław Ludwik Anczyc (1823-83) - poeta, dramatopisarz, drukarz, ściśle związany z Towarzystwem Tatrzańskim (w jego drukarni wychodził „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego"). Cytowany tu wiersz W Tatry! (druk m.in. w „Pamiętniku Towarzystwa", 1876) stał się „programowym marszem" ówczesnych górskich turystów.
|
 |
Józef Marszewski, Murań w Tatrach o wschodzie słońca, 1867, MNK
Maria Konopnicka (1842-1910) - poetka, nowelistka, pisarka dla dzieci; jako poetka sięgała często do wzorców poezji ludowej. W Tatrach, którym w różnych okresach swej twórczości poświęciła wiele utworów (pisała o nich także w O krasnoludkach i sierotce Marysi), pisarka była po raz pierwszy w roku 1875. Wrażenia z tej wyprawy zapisała w poetyckim cyklu W górach, opublikowanym w „Tygodniku Ilustrowanym", w 1876 roku.
|
 |
Felisk Brzozowski, Burza w fragm., 1866, MNW
Adam Asnyk (1838-97) - pozytywistyczny poeta, tłumacz, dramatopisarz. Uznany zasłużenie za czołowego „poetę gór". Tematyka górska (nie tylko tatrzańska) gości często w jego twórczości. Tatry poznał świetnie podczas swych licznych tam pobytów; towarzyszem jego wypraw, odbywanych m.in. z J. G. Pawlikowskim, był znakomity przewodnik Maciej Sieczka. Ulewa, wchodząca w skład cyklu W Tatrach (w tomie Poezji, 1880), należy do najbardziej znanych wierszy „tatrzańskich".
|
 |
Aleksander Mroczkowski, Zielony Staw pod Kościelcem i Świnicą, fragm., MNK
Franciszek Henryk Nowicki (1864-1935) - poeta, prozaik. Z Tatrami związany od dzieciństwa (syn Maksymiliana Nowickiego, profesora UJ, zoologa zasłużonego dla fauny tatrzańskiej). Wspótwórca szlaku „Orla Perć", autor nazw „Zamarła Turnia", „Orla Baszta". Tworzył przede wszystkim wiersze społeczne oraz sonety tatrzańskie (cykl Tatry, pierwodruk 1887), których przykładem jest Zawrat.
|
 |
Władysław Jarocki, Dziewczyna góralska, 1913, MNW
Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865-1940) - poeta, prozaik, dramatopisarz, urodzony w Ludźmierzu, z górami związany od dziecka. Bardzo liczne utwory tatrzańskie należą do najlepszych w jego twórczości; prócz wierszy pozostawił też znakomite opowieści Na Skalnym Podhalu, pisane gwarą, i powieść historyczną Legenda Tatr. Wiersz Pierwszego czerwca w górach pochodzi z tomu Poezje. Seria VI (1910).
|
| 14 |
Leon Wyczółkowski, Skaty w Tatrach, fragm., 1905, MŚK
Melodia mgieł nocnych [Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym] - to najsłynniejszy - obok Listu Hanusi - „tatrzański" wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmąjera (Poezje. Seria II, 1891), uznawany za czołowy przykład impresjonizmu w polskiej poezji.
|
 |
Alfred Schouppe, Kontrabanda w Karpatach, fragm., MNW
Kazimierz Przerwa-Tetmajer znakomicie opisywał barwny folklor „ludu góralskiego", szczególnie chętnie sięgając do motywów zbójnickich (Janosik), czego doskonałym świadectwem jest Marsz zbójecki ze „Skalnego Podhala" (Poezje. Seria V, 1905).
|
 |
Stanisław Gałek, Czarny Staw, fragm., 1921, wł. pryw.
Jan Kasprowicz (1860-1926) - poeta, prozaik, dramatopisarz Młodej Polski; Z Podhalem i Tatrami związany od 90. lat XIX w.; w 1906 roku zamieszkał tam na stałe, najpierw w Poroninie, a następnie na Harendzie pod Zakopanem (obecnie muzeum poety). Tatry są w jego poezji wszechobecne, do najsłynniejszych jednak należy cykl Krzak dzikiej róży (1898), z którego cytujemy utwór.
|
 |
Stanisław Witkiewicz, Gniazdo zimy, 1907, MNK
Jan Kasprowicz, Cisza wieczorna [I] - jeden z wierszy należących do nawiązującego do symbolizmu tomu Krzak dzikiej róży (1898), uznanego za „przełom modernistyczny" w twórczości Kasprowicza.
|
 |
Leon Wyczółkowski, U Wrót Chałubińskiego, fragm., MNK
Jan Kasprowicz, Zasnuły się senne góry - ten pełen melancholii utwór pochodzi z tomu Chwile (Lwów, 1916), powstałego gdy poeta mieszkał w Poroninie, a uznawanego za wyraz franciszkanizmu w jego twórczości.
|
| 19 |
Tadeusz Popiel, Zakopane, fragm., 1907, MNWr
Jerzy Żuławski (1874-1915) - poeta i prozaik, autor trylogii powieściowej science fiction (t. I: Na srebrnym globie). W 1910 osiedlił się w Zakopanem; jeden z czołowych taterników i ratowników Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego; w czasie I wojny współorganizator Zakopiańskiego Komitetu Narodowego. Żołnierz Legionów, zmarł na tyfus w szpitalu wojskowym. Jego liryki tatrzańskie, jak np. Na Gierlachu znaleźć można m.in. w tomie Pokłosie. Poezje 1894-1904 i Poezje (wyd. zbiorowe, 1908).
|
 |
Jan Stanisławski, Zakopane w zimie, fragm., 1906, MNK
Władysław Orkan, właśc. Franciszek Smreczyński (1875-1930) - poeta, powieściopisarz, dramaturg, syn ubogich górali z Poręby Wielkiej w Gorcach. Prezes Związku Podhalan, był też ich „duchowym przywódcą"; tematykę trudnego życia górali znał z własnego doświadczenia. Jego twórczość w większości umiejscowiona jest w podhalańskiej lub gorczańskiej scenerii, jak np. wiersz Z Wierchów Smreczyńskich z tomu Z tej smutnej ziemi (Lwów, 1903).
|
 |
Stefan Filipkiewicz, Widok Tatr, 1904, MNW
Tadeusz Miciński (1873-1918) - poeta, prozaik, dramaturg, publicysta Młodej Polski; pozostawał w bliskich kontaktach z artystycznym środowiskiem Zakopanego (głównie z S. Witkiewiczem). Tatrom poświęcił zarówno utwory prozą (Nietota), jak dramat {Królewna Orlica) i liczne liryki, zamieszczone przede wszystkim w tomie W mroku gwiazd (Kraków, 1902), skąd pochodzą [Fioletowe góry...].
|
 |
Leon Wyczółkowski, Mnich nad Morskim Okiem, 1904, MNK
Stanisław Wyspiański (1869-1907) - poeta, dramaturg, malarz, scenograf, czołowy i najbardziej wszechstronny przedstawiciel Młodej Polski. Tatry i Podhale, znane Wyspiańskiemu, zajmowały go m.in. ze względu na ich sztukę (rzemiosło), co miało pewien wpływ na kształt projektowanych przez artystę mebli w stylu „piastowsko-lechickim". Cytowany tu wiersz [Nad Morskim Okiem - jakże ci zazdroszczę..-] - jest odpowiedzią poety na kartę świąteczną, jaką otrzymał w XII 1904 roku od T. Estreichera i Wyczółkowskiego.
|
 |
Stanisław Witkiewicz, Wiatr halny, fragm., MNK
Jan Gwalbert Pawlikowski (1860-1939) - publicysta, badacz literatury polskiej, działacz społeczny, taternik, pionier ruchu ochrony przyrody (prezes Sekcji Ochrony Tatr Towarzystwa Tatrzańskiego). Autor wielu prac poświęconych Tatrom. Cytowany tu utwór Gdy luty mnie oduje wiatr to jeden z nielicznych wierszy Pawlikowskiego (druk w „Wierchach", 1923).
|
 |
Leon Wyczółkowski, Czarny Staw, 1905, wł. pryw.
Maryla Wolska (1873-1930) - poetka, nowelistka Młodej Polski. Z Zakopanem związana od lat 90. XIX w., głównie poprzez przyjacielskie, a potem także rodzinne związki z Pawlikowskimi. Czarny I Staw, który należy do niezbyt licznych wierszy „tatrzańskich" poetki, ukazał się w „Wierchach", 1923.
|
| 25 |
Wojciech Gerson, Wyschnięty potok w Tatrach, MNW
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (1891— -1945) - poetka, dramatopisarka, związana ze Skamandrem; córka Wojciecha Kossaka, żona J. G. Pawlikowskiego. Tematyka tatrzańska powracała w jej twórczości wielokrotnie, cytowany zaś tu wiersz Ucieczka w Tatry pochodzi z wojennego tomu Ostatnie utwory (wyd. pośmiertne, Londyn, 1956)
|
 |
Rafał Malczewski, Widok z Cyrhli na Kopieniec Wielki, MSŁ
Jan Lechoń, właśc. Leszek Serafinowicz (1899-1956) - poeta, współtwórca grupy poetyckiej Skamander. Z Zakopanem związała Lechonia postać Żeromskiego, którego darzył wielką czcią; w Rabce i potem w Zakopanem przebywał też poeta na kuracji w 1921 roku. Wiersz [Powstałem nagi z mego snu...], który ukazał się drukiem po raz pierwszy w „Wiadomościach" (Londyn, 1951), wszedł w skład tomu Marmur i róża.
|
 |
Stanisław Gałek, Na tatrzańskiej hali, po 1930, fragm., wł. pryw.
Adam Znamirowski (1880-1953) - poeta, prozaik, nauczyciel. Cytowany tu wiersz Tęsknota pochodzi z cyklu Tatry, z tomu Wir perspektyw (Kraków, 1933).
|
 |
Leon Wyczółkowski, Zamieć u stóp Mnicha, wł. pryw.
Krzysztof Kamil Baczyński (1921-1944) - poeta, prozaik, żołnierz Powstania Warszawskiego, uznany za najwybitniejsze¬go poetę pokolenia wojennego. Powrót w Tatry (Utwory zebrane, 1.1, Kraków, 1970) pochodzi z 1940 roku i stanowi, zapewne, echo ostatnich przedwojennych wakacji - podczas lata 1939 - jakie poeta spędził w Bukowinie Tatrzańskiej. |
| |
|
| ©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
|
|
|
|
|
|
| |
|
| |
|
|
|
|
|
| |
|
| |
|
|
|
|
|
|
| |
|
| |
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
| |
|
| News - News |
|
| News - News |
|
| News - News |
|
| |
|
 |
|
|
|
|
 |
FACEBOOK |
 |
YOUTUBE |
 |
TWITTER |
 |
GOOGLE + |
 |
DRUKUJ |
 |
|
|
|
| |
|
|
|
|
| |
|
