 Podział polski na dzielnice
1138 to umowna data rozpoczynająca okres podziału Polski na coraz mniejsze, niezależne władztwa terytorialne. Proces ten był związany z rozradzaniem się dynastii Piastów, której każdy członek, zgodnie z polskim prawem zwyczajowym, miał prawo do posiadania części ojcowizny. Bolesław Krzywousty wprowadził w swoim testamencie zasadę pryncypatu-senioratu, weszła ona w życie po jego śmierci w 1138 roku.
Zasada ta polegała na tym, że kolejnym władcą księstwa był najstarszy przedstawiciel dynastii piastowskiej rezydujący w dzielnicy senioralnej ze stolicą w Krakowie, która jest niedziedziczna i niepodzielna, a w jej skład wchodziła ziemia krakowska, ziemia sandomierska, ziemia kaliska, ziemia łęczycko-sieradzka i Pomorze Gdańskie. Rozbicie dzielnicowe oznaczało osłabienie militarne przez co wzmogły się ataki ze strony sąsiednich państw, zwłaszcza z zachodu.
Po śmierci Bolesława Krzywoustego Seniorem sprawującym władzę zwierzchnią został jego najstarszy syn Władysław II Wygnaniec, który otrzymał także Śląsk i ziemię lubuską. Mazowsze przypadło Bolesławowi IV Kędzierzawemu, a zachodnia Wielkopolska Mieszkowi III Staremu. Ziemię sandomierską wydzielono Henrykowi Sandomierskiemu, a wdowie po Bolesławie Krzywoustym, Salomei, jako oprawę wdowią przyznano ziemię łęczycko-sieradzką.
Po śmierci Salomei jej dzielnicę, wbrew woli braci, zajął Władysław II Wygnaniec. W wyniku wojny między nim a braćmi, Władysław II uciekł z kraju w 1146 roku i udał się do Niemiec prosić o pomoc cesarza. Dzielnicę senioralną objął Bolesław Kędzierzawy, który nie potrafił utrzymać jej suwerenności. W wyniku wyprawy cesarskiej w 1157 roku musiał złożyć hołd cesarzowi Fryderykowi Barbarossie. Oddał państwo w lenno oraz zgodził się, aby po śmierci Władysława II Wygnańca jego synowie (Bolesław Wysoki i Mieszko Plątonogi) mogli powrócić do Śląska, jego dzielnicy dziedzicznej.
Po śmierci Bolesława Kędzierzawego w 1173 roku, jego rolę jako seniora objął trzeci syn Bolesława Krzywoustego – Mieszko Stary. Po czterech latach ponownie doszło do walki o tron. Mieszko Stary został wygnany, a Kraków przejął najmłodszy z braci, pogrobowiec Bolesława Krzywoustego – Kazimierz II Sprawiedliwy. Po jego śmierci w Krakowie rządził jego syn Leszek Biały, który zmarł w 1227 roku. Wraz ze śmiercią Leszka Białego całkowicie zanikła władza centralna.
Stopniowo postępowało rozdrobnienie ziem Polski, powiązane z umacnianiem się separatyzmu księstw dzielnicowych. Polska składała się z kilkunastu księstw, bez żadnej władzy centralnej. Okres dzielnicowy był okresem walk wewnętrznych pomiędzy rywalizującymi książętami. Proces zjednoczenia rozpoczął książę wielkopolski Przemysł II, a okres podziału na dzielnice zakończył się koronacją Władysława Łokietka w 1320 roku.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
