 Pierwsza wolna elekcja
Na wieść o śmierci ostatniego króla z dynastii Jagiellonów Zygmunta II Augusta zaczęła organizować się szlachta. Zjazdy szlacheckie przekształcano w konfederacje generalne, które wkrótce objęły siecią cały kraj, zapewniając bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne. Sprawy sądownicze przejęły tak zwane sądy kapturowe, rozstrzygające głównie sprawy o charakterze kryminalnym. Wspólnie zdecydowano o zwołaniu specjalnego sejmu konwokacyjnego do Warszawy, który miałby ustanowić porządek przyszłej elekcji oraz zająć się sprawami bieżącymi: zabezpieczeniem granic, polityką zagraniczną w okresie bezkrólewia oraz sprawami finansowymi państwa.
Najpoważniejszym kandydatem do objęcia tronu Rzeczypospolitej w okresie przedelekcyjnym oraz w pierwszej fazie sejmu elekcyjnego był Ernest Habsburg. Wielu zwolenników w obozie protestanckim miała kandydatura szwedzka w osobie króla Jana III Wazy, męża Katarzyny Jagiellonki. Powoływano się na tradycję dynastii jagiellońskiej, zasiadającej na tronie polskim od 1386 roku, a Waza, choć po kądzieli, miał te tradycję kontynuować.
Poważnym kandydatem do tronu Rzeczypospolitej był też car moskiewski Iwan IV Groźny bądź jego młodszy syna Fiodor Iwanowicz. Pomimo powszechnie znanych skłonności sadystycznych cara oraz wiedzy o okrucieństwach opriczniny, kandydaturę wysuniętą przez zjazdy litewskie popierali Radziwiłłowie oraz liczna szlachta koronna. Kolejnym z liczących się rozwiązań był wybór Henryka Walezego, brata króla Francji Karola IX. Kandydatura Henryka do tronu Rzeczypospolitej pojawiała się jeszcze za życia króla Zygmunta Augusta.
Sejm elekcyjny rozpoczął obrady 5 kwietnia 1573 roku we wsi Kamień pod Warszawą. Rozpatrywano kandydaturę habsburską, szwedzką, moskiewską, francuską, księcia pruskiego Albrechta II Hohenzollerna, oraz choć nie padło żadne nazwisko, kandydaturę króla Piasta. Zbieranie głosów trwało do 9 maja i wykazało, że kandydatura francuska zdobyła znaczną przewagę. Kompromis i zgoda na elekcję Francuza miała nastąpić po zaakceptowaniu przez zgromadzenie oraz poselstwo Henryka Walezego punktów dotyczących pokoju religijnego zawartych w Konfederacji warszawskiej. Koronacja Henryka Walezego odbyła się 21 lutego 1574 roku.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
